Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
8. Möôøi Ñieàu Taâm NieämÑieàu 1: Nghó ñeán thaân theå thì ñöøng caàu khoâng beänh khoå, vì khoâng beänh khoå thì duïc voïng deã sanh. Haõy laáy beänh khoå laøm thuoác thaàn.Ñieàu 2: ÔÛ ñôøi ñöøng caàu khoâng hoaïn naïn, vì khoâng hoaïn naïn thì kieâu xa noåi daäy. Haõy laáy hoaïn naïn laøm giaûi thoaùt.
Ñieàu 3: Cöùu xeùt taâm taùnh thì ñöøng caàu khoâng khuùc maéc, vì khoâng khuùc maéc thì sôû hoïc khoâng thaáu ñaùo. Haõy laáy khuùc maéc laøm thuù vò.
Ñieàu 4: Xaây döïng ñaïo haïnh thì ñöøng caàu khoâng ma chöôùng, vì khoâng ma chöôùng thì chí nguyeän khoâng kieân cöôøng. Haõy laáy ma quaân laøm baïn ñaïo.
Ñieàu 5: Vieäc laøm ñöøng mong deã thaønh, vì vieäc deã thaønh thì loøng khinh thöôøng kieâu ngaïo. Haõy laáy khoù khaên laøm thích thuù.
Ñieàu 6: Giao tieáp thì ñöøng caàu lôïi mình, vì lôïi mình thì maát ñaïo nghóa. Haõy laáy keû teä baïc laøm ngöôøi giuùp ñôõ.
Ñieàu 7: Vôùi ngöôøi thì ñöøng mong taát caû thuaän theo yù mình, vì ñöôïc thuaän theo yù mình thì loøng taát kieâu caêng. Haõy laáy ngöôøi choáng ñoái laøm nôi giao du.
Ñieàu 8: Thi aân ñöøng caàu ñeàn ñaùp, vì caàu ñeàn ñaùp laø thi aân coù yù möu ñoà. Haõy coi thi aân nhö ñoâi deùp boû.
Ñieàu 9: Thaáy lôïi ñöøng nhuùng vaøo, vì nhuùng vaøo thì si meâ phaûi ñoäng. Haõy laáy söï xaû lôïi laøm vinh hoa.
Ñieàu 10: Oan öùc khoâng caàn bieän baïch, vì bieän baïch laø nhaân ngaõ chöa xaû. Haõy laáy oan öùc laøm cöûa ngoõ ñaïo haïnh.
* * * * Treân theá gian naøy, cuoäc soáng ñaày daãy nhöõng söï baát traéc, baát nhö yù, con ngöôøi phaûi bon chen quanh naêm suoát thaùng ñeå soáng coøn, phaûi tranh ñaáu moät caùch vaát vaõ ñeå vöôn leân, ñeå vöôït qua nhöõng côn soùng gioù cuûa cuoäc ñôøi, nhöõng böôùc thaêng traàm cuûa theá söï. Con ngöôøi thöôøng mang taâm traïng hoang mang, aâu lo, sôï haõi khi höôùng veà töông lai, khoâng bieát roài ñaây ngaøy mai mình seõ ra sao, cuoäc ñôøi cuûa mình seõ nhö theá naøo, chuyeän gì seõ xaûy ra cho mình vaø ngöôøi thaân cuûa mình? Cho neân con ngöôøi thöôøng mong muoán moïi chuyeän ñöôïc bình yeân, suoân seû, may maén, chuyeän gì cuõng ñeàu toát ñeïp nhö yù. Loøng mong muoán cao ñoä ñoù thöôøng daãn tôùi söï caàu nguyeän, van xin Trôøi Phaät ban cho nhöõng ñieàu mô öôùc vöôït taàm tay, töôûng chöøng nhö ngoaøi khaû naêng cuûa con ngöôøi.
Chuùng ta caàn neân bieát raèng: Ñöùc Phaät khoâng phaûi laø thaàn linh, chuyeân ban phöôùc laønh, ban aân suûng cho moïi ngöôøi. Cuõng khoâng coù lyù do naøo Ñöùc Phaät ban phöôùc laønh cho rieâng mình, maø khoâng ban cho ngöôøi khaùc. Thöïc ra, ñaïo Phaät giaûng daïy nhieàu phöông phaùp haønh trì, goïi laø "voâ löôïng phaùp moân", ñeå giuùp con ngöôøi töï löïc, maïnh meõ vöôït leân treân moïi soùng gioù phieàn naõo, khoå ñau cuûa cuoäc ñôøi, böôùc ra khoûi voøng traàm luaân sanh töû, töï taïo cuoäc soáng an laïc vaø haïnh phuùc cho chính mình. Trong Kinh Phaùp Cuù, Ñöùc Phaät coù daïy:"Haõy töï thaép ñuoác leân maø ñi. Thaép leân vôùi Chaùnh Phaùp". Nghóa laø chuùng ta haõy töï thaép saùng ngoïn ñuoác trí tueä cuûa chuùng ta, baèng caùch hoïc hieåu nhöõng lôøi daïy cuûa Ñöùc Phaät, vaø ñem aùp duïng trong cuoäc soáng haèng ngaøy, ñeå thaáy ñöôïc söï maàu nhieäm cuûa Chaùnh Phaùp, ñeå töï cöùu mình vaø giuùp ñôõ ngöôøi khaùc.
* * *
Trong kinh saùch cuûa Phaät giaùo, nhöõng lôøi daïy quyù baùu coù theå giuùp ñôõ chuùng ta vöôït qua nhöõng côn soùng gioù cuûa cuoäc ñôøi, vöôït qua nhöõng böôùc thaêng traàm cuûa theá söï, ñöôïc ghi cheùp khaép nôi, chaúng haïn nhö trong "Luaän Baûo Vöông Tam Muoäi", chuùng ta coù "Möôøi Ñieàu Taâm Nieäm" caàn neân thöôøng xuyeân chieâm nghieäm, suy tö, nghó töôûng luoân luoân, ñeå moãi khi "baùt phong" aäp ñeán, nghóa laø soùng gioù cuûa cuoäc ñôøi doàn daäp xaûy ra, chuùng ta coù theå ñoái phoù, öùng xöû moät caùch deã daøng hôn, khoâng bò nhaän chìm trong bieån nöôùc maét cuûa phieàn naõo vaø khoå ñau.
Ñieàu 1: Ñieàu thöù nhöùt trong "Möôøi Ñieàu Taâm Nieäm" daïy raèng: "Nghó ñeán thaân theå thì ñöøng caàu khoâng beänh khoå, vì khoâng beänh khoå thì duïc voïng deã sanh. Haõy laáy beänh khoå laøm thuoác thaàn". Taïi sao vaäy? Bôûi vì khi naøo con ngöôøi coøn mang taám thaân töù ñaïi, thì coøn ñau khoå vì beänh taät. Taám thaân töù ñaïi bao goàm ñaát, nöôùc, gioù, löûa, thöôøng xuyeân choáng traùi nhau, gaây ñau ñôùn, khoå sôû cho con ngöôøi. Ngöôøi naøo coù phöôùc nhieàu thì ít beänh. Ngöôøi naøo ít phöôùc, keùm phöôùc, baïc phöôùc thì beänh taät trieàn mieân. Cho ñeán khi heát duyeân ôû ñôøi, con ngöôøi phaûi ra ñi, nhöng taám thaân töù ñaïi naøy thì ñeå laïi, tan raû vaø trôû veà vôùi töù ñaïi trong trôøi ñaát. Caùt buïi laïi trôû veà vôùi caùt buïi, theá thoâi. Ngöôøi naøo taïo phöôùc nhieàu thì ra ñi deã daøng, nheï nhaøng, eâm thaém. Ngöôøi naøo taïo nghieäp nhieàu thì ra ñi khoù khaên, haønh haï thaân xaùc, khoå luïy ngöôøi thaân!
Con ngöôøi khoâng ai mong caàu beänh khoå, cho duø caàu mong khoâng beänh khoå, nhöng beänh khoå vaãn cöù ñeán. Neáu khoâng coù beänh khoå, con ngöôøi khoûe maïnh thöôøng sinh duïc voïng khoù keàm cheá. Thoûa maõn nhöõng duïc voïng naøy, con ngöôøi gaây theâm bieát bao nhieâu laø nghieäp baùo, ñeå roài phaûi ñeàn traû, cho neân phaûi laên loän trong bieát bao nhieâu kieáp luaân hoài sanh töû, bao giôø môùi coù theå döùt, coù theå thoaùt ra ñöôïc? Bôûi vaäy cho neân, Ñöùc Phaät daïy chuùng ta ñöøng caàu khoâng beänh khoå, neân coi beänh khoå nhö laø moùn thuoác thaàn, laø tieân döôïc ñeå ñieàu trò nhöõng duïc voïng trong taâm thöùc cuûa chuùng ta. Duïc voïng caøng nhieàu chöøng naøo, con ngöôøi caøng phieàn naõo vaø khoå ñau chöøng aáy. Ñaïo Phaät laø ñaïo cöùu khoå nhaân loaïi. Phaät Phaùp coù coâng naêng ñieàu trò taâm beänh cuûa chuùng sanh. Chuùng sanh coù muoân ngaøn taâm beänh thì Phaät Phaùp coù taùm muoân boán ngaøn phaùp moân ñoái trò.
Chaúng haïn nhö ngöôøi hay tham lam, boûn seûn thì phaùp ñoái trò laø haïnh boá thí. Ngöôøi naøo hieåu ñöôïc haïnh boá thí ñem laïi voâ löôïng voâ bieân phöôùc baùu vaø thöïc haønh ñöôïc haïnh boá thí haèng ngaøy thì taâm tham lam, boûn seûn seõ giaûm ñi nhieàu. Chaúng haïn nhö ngöôøi hay noùng giaän thì phaùp ñoái trò laø quaùn töø bi. Con ngöôøi taêng tröôûng taâm töø bi ñöôïc thì nhöõng côn noùng giaän seõ giaûm ñi raát nhieàu. Caëp maét cuûa ngöôøi coù taâm töø bi, luoân luoân thöông nhìn cuoäc ñôøi, cö xöû nheï nhaøng, deã daõi vôùi moïi ngöôøi chung quanh, khoù noåi côn saân vôùi nhöõng loãi laàm, sai traùi cuûa ngöôøi khaùc, khoâng lôïi duïng loøng töø bi cuûa moïi ngöôøi. Caùc baäc phuï huynh caàn coù taâm töø bi quaûng ñaïi môùi coù theå giöõ gìn ñöôïc haïnh phuùc trong gia ñình. Caùc nhaø giaùo caàn coù taâm töø bi quaûng ñaïi môùi coù theå thöông yeâu, daïy doã hoïc sinh nhö con ruoät cuûa chính mình. Caùc nhaø tu caàn coù taâm töø bi quaûng ñaïi môùi coù theå thöông xoùt chuùng sanh ñang traàm luaân ñau khoå, phaùt nguyeän tu haønh tinh taán ñeå töï ñoä vaø ñoä tha, saün saøng hy sinh, phuïc vuï nhôn loaïi. Chaúng haïn nhö ngöôøi hay coá chaáp, soáng ñeå daï cheát mang theo nhöõng lôøi ngöôøi khaùc noùi mích loøng thì phaùp ñoái trò laø taâm hyû xaû. Ngöôøi naøo hieåu ñöôïc raèng chöùa chaáp caøng nhieàu trong taâm thöùc cuûa mình thì caøng bò traàm luaân trong sanh töû luaân hoài, trong phieàn naõo vaø khoå ñau, chaúng ích lôïi gì, beøn coá gaéng phaùt trieån taâm hyû xaû, töï khaéc seõ caûm thaáy khinh an, nheï nhaøng, maét seõ nhìn cuoäc ñôøi moät caùch laïc quan hôn, cuoäc soáng seõ an laïc hôn.
Ñieàu 2: Ñieàu thöù hai trong "Möôøi Ñieàu Taâm Nieäm" daïy raèng:"ÔÛ ñôøi ñöøng caàu khoâng hoaïn naïn, vì khoâng hoaïn naïn thì kieâu xa noåi daäy. Haõy laáy hoaïn naïn laøm giaûi thoaùt". Taïi sao vaäy? Bôûi vì van xin caàu khaån thöïc söï coù ñöôïc gì ñaâu. Con ngöôøi kieáp tröôùc taïo ít phöôùc baùo, gaây nhieàu nghieäp baùo, cho neân cuoäc soáng kieáp naøy môùi gaëp nhieàu hoaïn naïn, baát traéc, baát nhö yù. Muoán cuoäc soáng bôùt hoaïn naïn, vui nhieàu hôn khoå, con ngöôøi caàn tích cöïc tu taâm döôõng taùnh, laøm phöôùc taïo phöôùc kieám phöôùc nhieàu hôn, ñöøng laøm ngöôøi khaùc ñau khoå, duø baèng haønh ñoäng, lôøi noùi hay ngay caû trong yù nghó cuõng vaäy. Chuùng ta neân nhôù raèng: chæ coù phöôùc baùo môùi coù theå che chôû chuùng ta qua nhöõng côn hoaïn naïn maø thoâi. Khoâng coù Trôøi Phaät naøo cöùu chuùng ta khi gaëp hoaïn naïn ñaâu. Cuõng nhö chæ coù chieác ghe môùi coù theå chôû chuùng ta qua soâng maø khoâng bò thaám nöôùc vaäy.
Con ngöôøi khoâng ai caàu mong hoaïn naïn, cho duø mong caàu khoâng hoaïn naïn, nhöng hoaïn naïn vaãn cöù tôùi, nguyeân do laø chuùng ta phaûi ñeàn traû nhöõng nghieäp baùo ñaõ taïo töø tröôùc, khoâng ai coù theå traùnh khoûi. Nhöõng ngöôøi naøo soáng ôû treân ñôøi khoâng gaëp hoaïn naïn, laøm vieäc gì cuõng thaønh coâng deã daøng, ngöôøi ñoù thöôøng sanh taâm kieâu caêng, ngaïo maïn, phaùch loái, tieâu xaøi xa xæ, khinh thöôøng theá nhaân, nghi kî moïi ngöôøi, khieán moïi ngöôøi xa laùnh, khoâng ai muoán gaàn guõi, thaân caän, vì chaúng ích lôïi gì. Khi gaëp hoaïn naïn, con ngöôøi thöôøng khoâng coøn taâm kieâu caêng, vì kieâu caêng thì gaëp naïn, khoâng coøn xa hoa phung phí, taâm khoâng coøn duyeân theo caûnh traàn, khoâng coøn deã noåi loøng tham lam, khoâng coøn deã saân haän, khoâng coøn si meâ laàm laãn, bôûi vì tham thì gaëp naïn, saân thì gaëp naïn, ngu thì gaëp naïn! Nghóa laø hoaïn naïn giuùp cho con ngöôøi sôùm giaûi thoaùt khoûi nhöõng troùi buoäc cuûa tham lam, saân haän, si meâ, ngaõ maïn, nghi kî, chính laø nghóa ñoù vaäy.
Hôn nöõa, trong cuoäc soáng phöùc taïp, nhieàu khi gaëp hoaïn naïn naøy, coù theå chuùng ta traùnh ñöôïc hoaïn naïn khaùc lôùn hôn. Thí duï nhö coù ngöôøi vì thua baïc neân maát veù taøu ñi du lòch, cho neân thoaùt cheát, vì chuyeán taøu ñoù bò chìm ñaém ngoaøi bieån khôi! Nghóa laø coù khi trong hoaïn naïn, chuùng ta coù theå tìm ñöôïc söï may maén, hay baøi hoïc, hoaëc kinh nghieäm naøo ñoù vaäy. Khoâng coù chuyeän gì hoaøn toaøn xui xeûo, khoâng coù chuyeän gì hoaøn toaøn may maén caû. Chaúng haïn nhö truùng soá ñoäc ñaéc coù theå giuùp chuùng ta mua nhaø, taäu xe, laøm aên buoân baùn, cuõng coù theå gaây baát hoøa trong gia ñaïo, laøm cho gia ñình tan naùt, hay troäm cöôùp vieáng thaêm, hoaëc möøng quaù nghæ thôû luoân! Chaúng haïn nhö tuø toäi gian khoå, ñoái vôùi baäc thaùnh nhaân, phi phaøm, laø cô hoäi toát nhöùt ñeå reøn luyeän taâm taùnh, ñeå suy tö saùng taùc nhöõng taùc phaåm ñeå ñôøi! Bieát bao nhieâu baäc vó nhaân, hieàn trieát treân theá giôùi xuaát thaân töø nguïc tuø! Coøn ñoái vôùi keû heøn yeáu, hoaïn naïn chính laø ñòa nguïc traàn gian, nhaän chìm hoï trong bieån khoå ñau, phieàn naõo!
Ñieàu 3: Ñieàu thöù ba trong "Möôøi Ñieàu Taâm Nieäm" daïy raèng:"Cöùu xeùt taâm taùnh thì ñöøng caàu khoâng khuùc maéc, vì khoâng khuùc maéc thì sôû hoïc khoâng thaáu ñaùo. Haõy laáy khuùc maéc laøm thuù vò". Taïi sao vaäy? Bôûi vì taâm taùnh cuûa chuùng ta, vì duyeân theo caûnh traàn, cho neân khoâng coá ñònh, thöôøng xuyeân thay ñoåi. Gaëp caûnh thuaän loøng vöøa yù, taâm traïng cuûa chuùng ta vui töôi, hôùn hôû, hyû haï, haân hoan, haøi loøng. Gaëp caûnh traùi tai gai maét, taâm traïng cuûa chuùng ta noåi soùng gioù ngay, nheï thì coøn giöõ ñöôïc trong loøng, naëng thì phun ra mieäng nhöõng côn böïc doïc, töùc toái. Gaëp ñoái phöông bieát nhaãn nhòn, thì moïi vieäc coøn coù theå eâm xuoâi, qua chuyeän. Gaëp phaûi ngöôøi cöùng coå, cang cöôøng, ngoan coá, thì caâu chuyeän khoâng bieát seõ keát thuùc nhö theá naøo? Coù theå ngöôøi ñi nhaø thöông hay vaøo nhaø xaùc, coøn ngöôøi khaùc ñi nhaø tuø!
Trong Kinh Thuû Laêng Nghieâm, Ñöùc Phaät coù daïy: "Caên baûn cuûa sanh töû luaân hoài laø voïng taâm. Caên baûn cuûa boà ñeà nieát baøn laø chôn taâm". Nghóa laø taâm taùnh cuûa chuùng ta luoân luoân xao xuyeán, loaïn ñoäng, baát an, ñöôïc goïi laø "voïng taâm", töùc laø taâm voïng ñoäng vì duyeân theo caûnh traàn. Luùc taâm traïng buoàn thaûm, theâ löông, thì chuùng ta caûm thaáy caûnh vaät chung quanh cuõng chaúng coù gì vui veû caû. Traùi laïi, khi trong loøng thaáy vui, coù nieàm hoan hyû, chuùng ta caûm thaáy caûnh vaät chung quanh döôøng nhö ñang chia xeû nieàm vui haân hoan ñoù vôùi chuùng ta. Chính voïng taâm laø caên baûn cuûa sanh töû luaân hoài. Taïi sao vaäy? Bôûi vì voïng taâm luùc vui luùc buoàn, luùc thöông luùc gheùt, luùc toát luùc xaáu, luùc nghó chuyeän ñoâng luùc nghó chuyeän taây, luùc nghó chuyeän hieän taïi, luùc nghó chuyeän quaù khöù, vò lai, luùc vaày luùc khaùc, luùc coù luùc khoâng, luùc coøn luùc maát, sanh dieät lieân mieân trong töøng saùt na, trong töøng giaây phuùt, ví nhö con ngöïa chaïy lung tung linh tinh lang tang khaép choán, ví nhö con vöôïn chuyeàn töø caønh caây naøy sang caønh caây khaùc khaép nôi vaäy.
"Voïng taâm" laø ñoäng löïc chính daãn daét chuùng sanh taïo nghieäp trong voøng sanh töû luaân hoài. Muoán taâm ñöôïc an, moãi khi voïng taâm khôûi leân, chuùng ta nhaän bieát ngay, döøng laïi laäp töùc, ñöøng theo ñuoåi noù, thì ñöôïc giaûi thoaùt khoûi nhöõng heä luïy öu phieàn sau ñoù, phieàn naõo vaø khoå ñau seõ khoâng ñeán! Khi soáng ôû ñôøi, tieáp xuùc vôùi moïi caûnh, moïi söï, moïi vieäc, vaãn sinh hoaït nhö bao nhieâu ngöôøi khaùc, nhöng taâm vaãn nhö nhö, an ñònh, khoâng xao xuyeán, khoâng loaïn ñoäng, töùc laø chuùng ta ñang soáng trong caûnh giôùi nieát baøn, an laïc, tòch dieät, noùi caùch khaùc, luùc ñoù chuùng ta soáng vôùi "chôn taâm" ñoù vaäy. Chôn taâm ví nhö maët bieån yeân laëng, phaúng lôø, roäng raõi, bao la baùt ngaùt. Voïng taâm ví nhö nhöõng ngoïn soùng do gioù thoåi gaây neân, gioù nheï soùng nhoû, gioù maïnh soùng to. Saùch coù caâu: Taâm buoàn caûnh ñöôïc vui sao. Taâm an duø caûnh ngoä naøo cuõng an.
Tuïc ngöõ cuõng coù caâu: "Doø soâng doø bieån deã doø. Ñoá ai laáy thöôùc maø ño loøng ngöôøi". Nghóa laø taâm taùnh cuûa con ngöôøi bieán thieân khoâng cuøng, loøng daï con ngöôøi coøn khoù doø hôn soâng hôn bieån, cho neân khi cöùu xeùt taâm taùnh, chuùng ta khoâng theå naøo traùnh ñöôïc nhöõng khuùc maéc. Chuùng ta ñöøng naõn loøng vì nhöõng khuùc maéc ñoù. Bôûi vì chính nhöõng khuùc maéc ñoù giuùp chuùng ta theâm nhieàu thuù vò, haêng haùi hôn treân böôùc ñöôøng tu taâm döôõng taùnh, xaû boû nhöõng taïp nieäm, voïng taâm, loaïn töôûng. Chuùng ta luoân luoân thuùc lieãm thaân taâm trong töøng giaây phuùt, ñöøng ñeå voïng taâm doái gaït, nghó raèng mình tu ñaõ khaù laém roài, ñaõ hieàn thieän laém roài, ñaõ ñaït ñöôïc ñieàu naøy ñieàu noï. Coù nhöõng luùc chuùng ta laøm nhöõng ñieàu baát thieän, lôïi mình haïi ngöôøi, kieän thöa ngöôøi khaùc, ñoøi boài thöôøng baïc trieäu, ñoù laø loøng tham lam. Chuùng ta ñem boá thí hay cuùng chuøa vaøi chuïc baïc, voïng taâm doái gaït mình: theá laø xong, heát toäi roài! Trong thieàn toâng, chö Toå daïy chuùng ta phaûi "soáng trong tænh thöùc", hay "soáng trong chaùnh nieäm", chính laø nghóa ñoù vaäy.
Ñieàu 4: Ñieàu thöù tö trong "Möôøi Ñieàu Taâm Nieäm" daïy raèng:"Xaây döïng ñaïo haïnh thì ñöøng caàu khoâng ma chöôùng, vì khoâng ma chöôùng thì chí nguyeän khoâng kieân cöôøng. Haõy laáy ma quaân laøm baïn ñaïo". Taïi sao vaäy? Bôûi vì ma chöôùng ôû ñaây coù nghóa laø nhöõng lôøi khen tieáng cheâ, laø danh thôm hay tieáng xaáu. Neáu chuùng ta coù theå coi nhöõng ngöôøi khen cheâ nhö nhöõng ngöôøi giuùp ñôõ chuùng ta treân böôùc ñöôøng tu taäp, reøn luyeän taâm taùnh, thì chính hoï laø baïn ñaïo, laø thieän höõu tri thöùc, laø boà taùt nghòch haïnh, laø giaùm khaûo treân ñöôøng ñaïo cuûa chuùng ta vaäy. Bôûi vì ma chöôùng ôû ñaây cuõng coù nghóa laø nhöõng soùng gioù cuûa cuoäc ñôøi, nhöõng chuyeän phieàn naõo khoå ñau, nhöõng chuyeän thò phi phaûi quaáy, nhöõng chuyeän baát traéc baát nhö yù, nhöõng chuyeän laêng xaêng loän xoän haèng ngaøy. Thoâng suoát ñöôïc nhö vaäy, chí nguyeän cuûa chuùng ta môùi kieân cöôøng, khoâng thoaùi chuyeån, khi gaëp lôøi khen hay tieáng cheâ, danh thôm hay tieáng xaáu, khi gaëp baùt phong cuûa cuoäc ñôøi, vaø taâm trí cuûa chuùng ta môùi khoâng bò giao ñoäng.
Chuùng ta khoâng ai mong caàu ma chöôùng, cho duø caàu mong khoâng ma chöôùng, nhöng ma chöôùng vaãn cöù tôùi ñeàu ñeàu. Treân ñôøi naøy coù thieáu gì nhöõng keû luoân luoân doøm ngoù ngöôøi khaùc, ñeå vaïch laù tìm saâu, ñeå bôùi loâng tìm veát, trong khi baûn thaân hoï thì ñuû thöù thoùi hö taät xaáu. Trong Kinh Phaùp Baûo Ñaøn, Luïc Toå Hueä Naêng coù daïy: "Khi leân tieáng pheâ bình loãi cuûa ngöôøi khaùc, thì loãi cuûa mình ñaõ ôû ngay beân chaân roài ñoù vaäy". Tuy nhieân, duø ma chöôùng coù tôùi thöôøng xuyeân côû naøo, neáu bieát tu taâm döôõng taùnh, chuùng ta cuõng coù theå chaáp nhaän ñöôïc, chòu ñöïng ñöôïc, coi ñoù nhö laø nhöõng thöû thaùch caàn thieát ñeå nhaéc nhôû chuùng ta reøn luyeän taâm taùnh, chuyeån hoùa cuoäc soáng töø phieàn naõo khoå ñau thaønh an laïc haïnh phuùc. Saùch coù caâu: "Ví phoûng ñöôøng ñôøi baèng phaúng caû. Anh huøng haøo kieät coù hôn ai", chính laø nghóa ñoù vaäy.
Ñieàu 5: Ñieàu thöù naêm trong "Möôøi Ñieàu Taâm Nieäm" daïy raèng:"Vieäc laøm ñöøng mong deã thaønh, vì vieäc deã thaønh thì loøng khinh thöôøng kieâu ngaïo. Haõy laáy khoù khaên laøm thích thuù". Taïi sao vaäy? Bôûi vì vieäc laøm naøo caøng khoù khaên, caøng gian khoå bao nhieâu, maø chuùng ta coù theå vöôït qua, ñaït ñöôïc thaønh coâng, thaéng lôïi, thì vieäc laøm ñoù caøng vinh quang, hieån haùch baáy nhieâu. Chaúng haïn nhö baøi toaùn caøng khoù khaên bao nhieâu, khi giaûi ñöôïc, tìm ñöôïc keát quaû, caøng thích thuù baáy nhieâu. Vieäc laøm naøo deã thaønh chæ laø nhöõng vieäc laøm taàm thöôøng, khoâng coù giaù trò cao, hoaëc ngöôøi thöïc hieän coù thöøa khaû naêng, cho neân deã sanh ra khinh thöôøng moïi vieäc, kieâu ngaïo, coi trôøi baèng naép vung.
ÔÛ treân theá gian coù nhieàu vieäc raát khoù khaên, ít ngöôøi thaønh ñaït, chaúng haïn nhö thi ñaäu baèng caáp naøy, baèng caáp kia, tìm ra moùn thuoác ñieàu trò môùi, phaùt minh ra maùy moùc hieän ñaïi, toái taân, saùng cheá ra caùch thöùc laøm vieäc khoa hoïc hôn, ñem laïi naêng xuaát cao hôn. Caùc baäc anh huøng cöùu quoác, coù theå ñem laïi ñoäc laäp, töï do, no aám cho moät daân toäc, khoâng phaûi ai ai cuõng coù theå laøm ñöôïc moät caùch deã daøng. Treân phöông dieän xuaát theá gian, vieäc tu taâm döôõng taùnh cuõng vaäy, neáu ai ai tu taäp sô saøi, cuõng coù theå thaønh Phaät ñöôïc, thì quaû vò Phaät ñaâu coøn giaù trò bao nhieâu. Moät vò Phaät ra ñôøi ñem laïi phöôùc baùu, ích lôïi cho bieát bao nhieâu chuùng sanh, trong bieát bao nhieâu ñôøi, bao nhieâu kieáp, khoâng theå nghó baøn. Coù nhöõng ngöôøi tu haønh ñaït ñöôïc vaøi thaønh quaû nhoû nhoi, cuõng töôûng ñaâu ñaõ thaønh Phaät, thaønh thaùnh nhôn, khoâng ai baèng!
Ñieàu 6: Ñieàu thöù saùu trong "Möôøi Ñieàu Taâm Nieäm" daïy raèng: "Giao tieáp thì ñöøng caàu lôïi mình, vì lôïi mình thì maát ñaïo nghóa. Haõy laáy keû teä baïc laøm ngöôøi giuùp ñôõ". Taïi sao vaäy? Bôûi vì nhöõng moái lôïi, duø nhoû duø lôùn, treân theá gian, cuõng ñeàu laø nhöõng muïc tieâu tranh giaønh, chieám ñoaït cuûa bao nhieâu ngöôøi. Ngöôøi ñôøi thöôøng khoâng ngaïi duøng ñuû moïi thuû ñoaïn, ñeå tranh danh ñoaït lôïi, cho neân baát chaáp ñaïo nghóa, luaân lyù, tình thöông, quan heä. Con ngöôøi saün saøng thöôïng ñoäi haï ñaïp, chaø ñaïp moïi ngöôøi chung quanh, chæ vì chuùt danh lôïi nhoû nhoi. Danh lôïi ôû ñôøi ví nhö nhöõng mieáng moài caâu caù. Caù nhoû tôùi aên mieáng moài lieàn bò caù lôùn ñôùp goïn! Caù lôùn ñôùp caù nhoû xong, thì bò löôùi leân ghe ngay töùc thì! Coù ngöôøi chaùn danh lôïi theá gian, hoaëc khoâng ñuû khaû naêng tranh ñua, kieám soáng ngoaøi ñôøi, beøn ñi tìm danh lôïi trong choán thieàn moân! Thieät laø toäi nghieäp!
Trong Kinh A Haøm, Ñöùc Phaät coù daïy: "Khi tôùi ngaõ ba ñöôøng, neáu thaáy caùi caây ñaày traùi chín moïng, khoâng ai haùi aên, thì neân hieåu raèng ñoù laø traùi ñoäc". Nghóa laø ôû ñôøi khoâng coù moái lôïi lôùn nhoû naøo daønh saün cho mình höôûng, hay ngöôøi khaùc ñem daâng taëng mình, maø khoâng coù caùi baãy raäp ñoäc haïi beân trong, beân döôùi, hay phía sau, chôø ñôïi ngöôøi tham lam, meâ muoäi, thieáu suy nghó. Ngöôøi ñôøi thöôøng thaû con teùp ñeå baét con toâm. Ngöôøi naøo tham lôïi lôùn, ham lôøi nhieàu, thöôøng hay bò lôïi duïng, bò saäp baãy moät caùch deã daøng, ví nhö caù thöôøng hay caén caâu vaäy. Cuõng nhö nhöõng ngöôøi khoâng coá gaéng tu taâm döôõng taùnh, khoâng chòu hoïc hieåu Chaùnh Phaùp, khoâng laøm lôïi ích gì cho chuùng sanh, cho ñaïo phaùp, chæ tham danh lôïi, thích söï sung söôùng, thì quaû baùo, nghieäp baùo tôùi lieàn sau ñoù.
Trong phaïm vi gia ñình, neáu vôï choàng con caùi giao tieáp vôùi nhau haèng ngaøy maø khoâng bieát thöông yeâu nhau, khoâng bieát nghó ñeán nhau, khoâng bieát hy sinh cho nhau, ngöôøi naøo cuõng chæ nghó ñeán quyeàn lôïi rieâng mình, chæ nghó ñeán söï sung söôùng baûn thaân, thì coøn gì laø ñaïo nghóa vôï choàng, coøn gì laø tình cha con, coøn gì laø maãu töû tình thaâm, coøn gì goïi laø haïnh phuùc gia ñình?
Trong phaïm vi xaõ hoäi, trong luùc giao thieäp tieáp xuùc haèng ngaøy, ngöôøi naøo chæ nghó ñeán, chæ mong caàu lôïi mình, baát chaáp haïi ngöôøi, ngöôøi ñoù laøm sao soáng hoøa thuaän, yeân oån, vui veû vôùi nhöõng ngöôøi chung quanh? Ngöôøi quaù ích kyû nhö vaäy laøm sao keát baïn ñöôïc vôùi ai, laøm sao soáng cuoäc ñôøi haïnh phuùc? Haïnh phuùc thöïc söï chæ coù vôùi nhöõng ngöôøi bieát hai chöõ "hy sinh" maø thoâi. Trong cuoäc ñôøi, nhöõng keû ích kyû, teä baïc, chæ bieát lôïi mình, baát chaáp haïi ngöôøi, chaúng keå nhaân tình, chaúng maøng ñaïo nghóa, nhieàu khoâng bieát bao nhieâu maø keå cho xieát. Nhöng chính nhöõng ngöôøi nhö vaäy laïi laø keû giuùp ñôõ ngöôøi bieát tu taâm döôõng taùnh, ñeå reøn luyeän taâm taùnh cuûa mình. Coù gaëp nhöõng keû teä baïc nhö vaäy maø taâm trí cuûa chuùng ta vaãn nhö nhö, baát ñoäng, bình tænh, thaûn nhieân, môùi bieát ñöôïc coâng phu tu taäp cuûa mình ñeán ñaâu. Neáu taát caû moïi ngöôøi ñeàu toát, ñeàu hieàn thieän, ñeàu bieát ñaïo nghóa, thì chuùng ta ñaâu bieát taâm mình ra sao? Bôûi vaäy cho neân, ngöôøi naøo thöïc söï muoán phaùt taâm tu hoïc, thì ngay cuoäc ñôøi naøy, ngay coõi ta baø nguõ tröôïc aùc theá naøy, chính laø tröôøng tu toát nhöùt vaäy, khoâng caàn phaûi ñôïi vaõng sanh taây phöông cöïc laïc môùi chòu baét ñaàu tu. Taïi sao vaäy? Bôûi vì coõi taây phöông cöïc laïc, nhö Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni daïy trong Kinh A Di Ñaø, laø nôi chæ toaøn baäc thaùnh nhôn, chö thöôïng thieän nhôn caâu hoäi, ñaâu caàn phaûi tu laøm gì nöõa, ñaâu coù choã chöùa haïng phaøm phu khoâng chòu tu!
Ñieàu 7: Ñieàu thöù baûy trong "Möôøi Ñieàu Taâm Nieäm" daïy raèng:"Vôùi ngöôøi thì ñöøng mong taát caû thuaän theo yù mình, vì ñöôïc thuaän theo yù mình thì loøng taát kieâu caêng. Haõy laáy ngöôøi choáng ñoái laøm nôi giao du". Taïi sao vaäy? Bôûi vì saùch coù caâu "naêm ngöôøi möôøi yù", ñaâu ai coù yù kieán gioáng ai, moãi ngöôøi thöôøng coù ít nhöùt hai yù kieán trong cuøng moät vaán ñeà, nay vaày mai khaùc, thì laøm sao baét buoäc ngöôøi khaùc phaûi thuaän theo yù mình? Taïi sao mình laïi khoâng thuaän theo yù ngöôøi khaùc? Con ngöôøi vì söï coá chaáp, chaáp chaët nhö vaäy cho neân phieàn naõo vaø khoå ñau daøi daøi!
Trong gia ñình, neáu ngöôøi choàng hay ngöôøi vôï coá chaáp, baûo thuû yù kieán cuûa rieâng mình, thì laøm sao gia ñình ñoù coù haïnh phuùc ñöôïc? Caùi gì cuûa mình cuõng ñuùng, cuõng hay, cuõng nhöùt caû, thì laøm sao chòu nghe yù kieán cuûa ngöôøi khaùc? Cha meï vaø con caùi thuoäc hai theá heä khaùc nhau, thì töùc nhieân yù kieán, suy nghó, hoaøn caûnh, moâi tröôøng sinh hoaït, taát caû ñeàu khaùc nhau, khoâng theå khai tröø nhau, cho neân phaûi tuøy thuaän nhau maø soáng, môùi coù ñöôïc haïnh phuùc trong gia ñình. Trong thaäp ñaïi nguyeän cuûa Boà Taùt Phoå Hieàn, ñieàu thöù chín daïy: "Haèng thuaän chuùng sanh", chính laø nghóa ñoù vaäy. Tuy nhieân, tuøy thuaän chuùng sanh khoâng coù nghóa laø moät ngöôøi trong gia ñình coù loøng tham lam, xuùi giuïc caû gia ñình tham lam theo, baát chaáp thuû ñoaïn, lôïi mình haïi ngöôøi!
Trong phaïm vi xuaát theá gian, ngöôøi tu theo phaùp moân naøy cheâ bai phaùp moân khaùc cuõng ñeàu khoâng ñuùng. Taïi sao vaäy? Bôûi vì ñaïo Phaät coù nhieàu phaùp moân töông öùng, thích hôïp, tuøy theo caên cô, trình ñoä, hoaøn caûnh, sôû thích cuûa moãi ngöôøi, ñeå moïi ngöôøi ñeàu coù theå tu taäp ñöôïc. Chuùng ta khoâng neân nghó moïi ngöôøi phaûi tu nhö mình, haønh nhö mình, môùi laø ñuùng. Y Ù nghó nhö vaäy, tö töôûng nhö vaäy chæ laøm cho chuùng ta caøng ngaøy caøng trôû neân kieâu caêng, phaùch loái, ngaïo maïn, cheâ ngöôøi, khinh ñôøi. Traùi laïi, chuùng ta neân giao du vôùi nhöõng ngöôøi choáng ñoái, traùi yù, ñeå luoân luoân suy xeùt, hoaøn chænh yù kieán cuûa mình, chuyeån hoùa taâm taùnh cuûa mình, ñeå hoïc hoûi theâm caùi hay caùi toát cuûa hoï. Nhôø coù nhöõng ngöôøi nghòch yù, choáng ñoái nhö vaäy chuùng ta bôùt loøng kieâu caêng. Ví nhö chieác xe coù maùy moùc ñeå chaïy, cuõng caàn coù caùi thaéng môùi höõu duïng vaäy. Neáu khoâng coù caùi thaéng, chaéc chaén coù ngaøy cuõng loït xuoáng hoá maø thoâi.
Ñieàu 8: Ñieàu thöù taùm trong "Möôøi Ñieàu Taâm Nieäm" daïy raèng: "Thi aân ñöøng caàu ñeàn ñaùp, vì caàu ñeàn ñaùp laø thi aân coù yù möu ñoà. Haõy coi thi aân nhö ñoâi deùp boû". Taïi sao vaäy? Bôûi vì chuùng ta thi aân, laøm ôn vì loøng toát, chöù khoâng phaûi vì muoán ñöôïc caùm ôn, nhôù ôn hay ñeàn ôn. Laøm ôn maø muoán ñöôïc caùm ôn, muoán ñöôïc nhôù ôn, nghóa laø con ngöôøi coøn baûn ngaõ, coøn vì danh tieáng môùi chòu laøm. Laøm ôn maø muoán ñöôïc ñeàn ôn, nghóa laø con ngöôøi coøn baûn ngaõ, coøn vì lôïi loäc môùi chòu laøm. Laøm ôn nhö vaäy chaúng coù phöôùc baùu gì, chaúng ñöôïc ngöôøi khaùc mang ôn, maø coøn chuoác laáy oaùn hôøn, thuø gheùt, chuoác laáy öu phieàn, böïc töùc, khi gaëp maët keû voâ ôn, baïc nghóa. Laøm ôn nhö vaäy roõ raøng laø coù möu ñoà, laøm ôn thì ít, maø muoán ñöôïc ñeàn ôn gaáp boäi phaàn. Chaúng haïn nhö khi ñeán phuùng ñieáu, giuùp ñôõ tang quyeán ngöôøi khaùc chaúng bao nhieâu, laïi muoán ñöôïc"traû coâng boäi haäu" ôû nöôùc thieân ñaøng, thì quaû laø tham lam quaù xaù.
Trong Kinh Kim Cang, Ñöùc Phaät coù daïy: "Thi aân, boá thí baát truï töôùng, phöôùc ñöùc baát khaû tö löôïng". Nghóa laø chuùng ta laøm ôn boá thí, nhöng khoâng chaáp mình laø ngöôøi ban ôn laøm phöôùc, khoâng thaáy coù ngöôøi thoï nhaän vieäc phöôùc mình laøm, khoâng nhôù mình laøm phöôùc giuùp ñôõ ñieàu gì, khoâng tính mình giuùp ñôõ bao nhieâu ngöôøi. Ñöôïc nhö vaäy, chuùng ta seõ aên ngon nguû yeân, taâm trí khoâng baát an vì nhöõng chuyeän phöôùc ñaõ laøm, vì gaëp nhöõng ngöôøi voâ ôn, khoâng tieác nuoái nhöõng vaät ñaõ ñem cho, khoâng aân haän ñaõ giuùp ñôõ laàm ngöôøi. Laøm ôn coù nghóa laø laøm phöôùc, taïo phöôùc boøn phöôùc, cöùu ñôøi giuùp ngöôøi, khi caàn thieát, luùc hoaïn naïn, chæ vì loøng toát, vì taâm löôïng töø bi, vì muoán chuyeån hoùa taâm taùnh cuûa chính mình, thì nhö vaäy môùi coù theå laøm ôn ñöôïc laâu daøi, giuùp ñöôïc nhieàu ngöôøi, nhieàu laàn vaø phöôùc baùu voâ löôïng voâ bieân, khoâng theå nghó baøn. Saùch coù caâu: "Thi aân baát caàu baùo ñaùp", chính laø nghóa ñoù vaäy. Haøng phuïc ñöôïc taâm yù, chuyeån hoùa ñöôïc taùnh tình nhö vaäy, chuùng ta môùi coù theå phaùt nguyeän ñoä taát caû chuùng sanh, maø khoâng thaáy coù chuùng sanh naøo ñöôïc ñoä. Cho neân Ñöùc Phaät daïy haõy coi thi aân nhö ñoâi deùp boû, laøm ôn laøm phöôùc xong roài thì queân ngay ñi, boû qua lieàn, ñöøng ghi nhôù trong taâm thöùc cho theâm phaàn naëng neà. Ñöôïc nhö vaäy, chuùng ta mau tieán ñeán choã giaùc ngoä vaø giaûi thoaùt.
Ñieàu 9: Ñieàu thöù chín trong "Möôøi Ñieàu Taâm Nieäm" daïy raèng: "Thaáy lôïi ñöøng nhuùng vaøo, vì nhuùng vaøo thì si meâ phaûi ñoäng. Haõy laáy söï xaû lôïi laøm vinh hoa". Taïi sao vaäy? Bôûi vì lôïi loäc treân ñôøi thöôøng do tranh ñaáu, giaønh giöït, bon chen, baát chaáp moïi thuû ñoaïn, baát chaáp nhôn nghóa, baát chaáp ñaïo lyù, môùi coù ñöôïc. Lôïi loäc khoâng töø treân trôøi rôi xuoáng, khoâng ôû döôùi ñaát troài leân. Khi thaáy coù lôïi loäc, caû khoái ngöôøi nhaøo voâ, saün saøng chaø ñaïp, gaït gaãm, loaïi tröø, gieát haïi laãn nhau ñeå chieám ñoaït cho baèng ñöôïc.
Nhieàu khi lôïi loäc quaù lôùn lao, coù theå khieán cho con ngöôøi ñaùnh maát löông tri, saün saøng thanh toaùn ngöôøi thaân laãn keû thuø, chæ nhaèm ñoaït ñöôïc muïc tieâu maø thoâi. Chaúng haïn nhö moät thaùi töû aâm möu saùt haïi phuï hoaøng ñeå chieám ngai vaøng, con caùi gieát haïi cha meï ñeå ñoaït gia taøi, baïn beø caùo gian ñeå haïi nhau, chieám ñoaït taøi saûn, vôï con ngöôøi khaùc. Con ngöôøi vì ham lôïi loäc cho neân chuyeän gì cuõng daùm laøm, coi lôïi loäc nhö vinh hoa phuù quí caàn phaûi coù treân theá gian, ñeå ngaãng maët nhìn ñôøi cho coù oai phong ngon laønh. Chính vì theá taâm si meâ phaûi ñoäng, sai khieán con ngöôøi laøm taát caû moïi chuyeän ñeå thoûa maõn loøng tham lam cuûa mình. Con ngöôøi khi thaáy lôïi loäc lieàn nhuùng tay vaøo, maø chaúng caàn bieát haäu quaû ra sao? Ñoù chính laø taâm si meâ vaäy.
Caùc soøng baïc ñöôïc môû ra khaép nôi, chính laø nhöõng caùi baåy khoång loà nuoát tieàn cuûa nhöõng ngöôøi nheï daï ham vui tham tieàn, hình nhö ai ai cuõng bieát vaäy, nhöng ngöôøi naøo cuõng vaãn nuoâi hy voïng laø moái lôïi to lôùn ôû caùc soøng baïc ñoù, bieát ñaâu may maén ñeán vôùi mình, cho neân maïnh meõ nhaøo voâ laõnh ñuû. Coù nhieàu ngöôøi taùn gia baïi saûn, nôï naàn töù tung, nhöng vaãn khoâng chöøa, vaãn khoâng khoâng bieát sôï! Tuïc ngöõ coù caâu: "Côø baïc laø baùc thaèng baàn. Cöûa nhaø baùn heát nôï naàn töù tung". Coù cöûa nhaø ñeå baùn traû nôï laø coøn coù phöôùc ñoù! Ngöôøi naøo muoán tu taâm döôõng taùnh thì phaûi xaû boû taâm tham lôïi, taâm si meâ, phaûi bieát soáng cuoäc ñôøi thieåu duïc tri tuùc, ít muoán vaø bieát theá naøo laø ñuû, taâm môùi ñöôïc khinh an, thôi thôùi, nheï nhaøng, cuoäc soáng môùi ñöôïc an laïc, cuoäc ñôøi môùi ñöôïc haïnh phuùc.
Trong Kinh Di Giaùo, Ñöùc Phaät coù daïy:
Tri tuùc chi nhôn tuy ngoïa ñòa thöôïng du vi an laïc.Nghóa laø ngöôøi bieát theá naøo laø ñuû, khoâng tham lôïi loäc, thaáy lôïi loäc khoâng nhuùng tay vaøo, tuy naèm treân ñaát nhöng vaãn thaáy an laïc haïnh phuùc, bình yeân vui veû. Chæ caàn "bieát" ñuû, thì ñaõ quaù ñuû roài. Traùi laïi, ngöôøi naøo khoâng "bieát", thì khoâng bao giôø thaáy ñuû, taám thaân tuy ñöôïc ôû treân thieân ñöôøng, tieàn röøng baïc bieån, giaøu sang sung söôùng, nhöng taâm yù vaãn chöa thoûa maõn, coá gaéng kieám cho thieät laø nhieàu tieàn vaãn chöa chòu thoâi, chöa chòu ngöng, chöa chòu an höôûng tuoåi giaø gaàn ñaát xa trôøi. Saùch cuõng coù caâu:
Baát tri tuùc giaû thaân xöû thieân ñöôøng dieäc baát xöùng yù.Tri tuùc tieän tuùc ñaõi tuùc haø thôøi tuùc.Nghóa laø "bieát" theá naøo laø ñuû, töùc thôøi ñöôïc ñaày ñuû ngay laäp töùc, khoâng caàn phaûi ñôïi ñeán luùc coù thieät nhieàu tieàn môùi thaáy ñuû. Bao nhieâu môùi goïi laø nhieàu ñoái vôùi ngöôøi khoâng bieát ñuû? "Bieát" theá naøo laø nhaøn, töùc thôøi ñöôïc nhaøn nhaõ ngay laäp töùc, khoâng caàn phaûi ñôïi ñeán giaø, hay luùc naøo heát. Noùi toùm goïn laø "bieát" ñuû thì ñuû, "bieát" nhaøn thì nhaøn. Khoâng "bieát" thì cöïc khoå taám thaân vaäy thoâi.
Tri nhaøn tieän nhaøn ñaõi nhaøn haø thôøi nhaøn.Ñieàu 10: Ñieàu thöù möôøi trong "Möôøi Ñieàu Taâm Nieäm" daïy raèng: "Oan öùc khoâng caàn bieän baïch, vì bieän baïch laø nhaân ngaõ chöa xaû. Haõy laáy oan öùc laøm cöûa ngoõ ñaïo haïnh". Taïi sao vaäy? Bôûi vì con ngöôøi kieáp tröôùc taïo ít phöôùc baùo, gaây nhieàu nghieäp baùo, cho neân kieáp naøy môùi gaëp nhieàu ñieàu oan öùc. Cho neân khi gaëp chuyeän oan öùc, khoâng caàn phaûi than trôøi traùch ñaát gì caû. Muoán cuoäc soáng bôùt nhöõng ñieàu oan öùc traùi ngang, con ngöôøi caàn tích cöïc tu taâm döôõng taùnh, caàn coá gaéng laøm phöôùc nhieàu hôn, coá traùnh ñöøng gieo tieáng oaùn, ñöøng loan truyeàn tin ñoàn, ñöøng vu oan giaù hoïa, ñöøng laøm ñau khoå cho ngöôøi khaùc, duø cho ñoù laø keû thuø cuûa mình, keû mình khoâng öa cuõng vaäy.
Ngöôøi naøo noùi xaáu mình, mình beøn tìm ñuû caùch noùi xaáu laïi, cho boû gheùt. Ngöôøi naøo haïi mình, mình beøn tìm ñuû caùch haïi laïi naëng hôn, cho ñaùng ñôøi. Ngöôøi naøo khoâng chòu giuùp mình, khoâng toát vôùi mình, mình beøn tìm ñuû moïi caùch traû thuø, cho haû giaän, ræ tai bieâu rieáu, vu khoáng caùo gian, vu oan giaù hoïa, kieän caùo tuïng ñình, cho chuùng cheát luoân, cho chuùng maït luoân, khoûi ngoùc leân noåi. Mình cho raèng ngöôøi ta xaáu xa, ngöôøi ta aùc ñoäc, ngöôøi ta baát chính, ngöôøi ta baát löông, ngöôøi ta baát thieän, ngöôøi ta baát nhôn, ngöôøi ta aùc ñöùc, ngöôøi ta daõ man, maø mình cuõng laøm y nhö vaäy, chæ khoaùc danh nghóa "traû thuø", thì mình coù khaùc gì ngöôøi ta ñaâu? Phaûn öùng y chang nhöõng ñieàu ngöôøi ñôøi laøm cho mình thöïc laø deã daøng. Coøn nhö nhòn ñöôïc môùi thöïc laø khoù khaên voâ cuøng. Nhòn ñöôïc nhö vaäy chöùng toû chuùng ta khoâng coøn chaáp mình nhaän chòu khoå ñau, khoâng coøn chaáp ngöôøi taïo ñau khoå cho mình, töùc laø chuùng ta ñaõ thaáu roõ vaø haønh ñöôïc "giaùo lyù voâ ngaõ" cuûa ñaïo Phaät. Trong giaùo lyù voâ ngaõ cuûa ñaïo Phaät, khoâng coù caùi gì laø "Ta", neân khoâng coù gì laø "cuûa Ta". Ñoù chính laø trieát lyù cao thöôïng voâ cuøng maø chuùng ta caàn phaûi nghieân cöùu, tìm hieåu cho thaáu ñaùo, ñeå khi gaëp chuyeän oan öùc treân theá gian naøy, chuùng ta vaãn giöõ ñöôïc taâm trí bình tónh, thaûn nhieân. Ñöôïc nhö vaäy, oan öùc chính laø cöõa ngoõ tieán vaøo con ñöôøng ñaïo haïnh.
Ngöôøi naøo coù nhieàu "töï aùi", thöôøng cho raèng ta ñaây laø nhöùt, caùi gì cuûa mình cuõng ñöùng nhöùt, caùi gì lieân quan ñeán mình cuõng nhöùt, chaáp nhöùt töø chuyeän lôùn ñeán chuyeän nhoû nhaët, chaúng bao giôø chòu nghe lôøi khuyeân, thöôøng thaáy loãi laàm cuûa ngöôøi khaùc, khoâng bao giôø cho laø mình coù loãi gì caû, baát cöù chuyeän gì xaûy ra cuõng tìm ñuû moïi caùch, vieän ñuû lyù leõ, ñoå loãi ngöôøi naøy, ñoå thöøa ngöôøi kia, taïi theá naøy, bò theá khaùc, chöù khoâng bao giôø taïi mình, bôûi mình, do mình maø chuyeän sai traùi xaûy ra caû! Ngöôøi nhö vaäy chính laø ngöôøi coù "taâm chaáp ngaõ" quaù cao. Cho neân ngöôøi ñoù vaãn coøn laãn quaån trong voøng sanh töû luaân hoài. Taïi sao vaäy? Bôûi vì nhöõng ngöôøi nhö vaäy raát nhaïy caûm, phaûn öùng nhanh leï, khi tieáp xuùc vôùi caûnh traàn ñôøi. Moät lôøi noùi voâ tình, moät yù kieán traùi nghòch, moät vieäc laøm khoâng vöøa yù, moät cöû chæ vuïng veà cuûa ngöôøi khaùc, taát caû ñeàu coù theå khieán cho nhöõng ngöôøi nhö vaäy noåi saân, böïc töùc, khoù chòu, gaây goå, pheâ phaùn, bình phaåm, chæ trích, mieät thò, hôn thua, soáng ñeå daï, cheát mang theo. Nghóa laø voïng taâm cuûa hoï khôûi leân ñeàu ñeàu moãi ngaøy, moãi giôø, moãi phuùt, moãi giaây. Nhöõng ngöôøi nhö vaäy thöôøng xuyeân soáng trong taâm traïng baát an, voïng ñoäng, thaäm chí ñau khoå nhieàu thöù, nhieàu maët bôûi vì kho taøng taâm thöùc chöùa nhoùm quaù nhieàu phieàn naõo.
* * *
Toùm laïi, chuùng ta neân bieát raèng ngoaøi bieån khôi luùc naøo cuõng coù gioù thoåi, tuøy theo gioù nheï thì soùng nhoû, gioù to thì soùng caû. Taâm cuûa chuùng ta ví nhö maët bieån caû, tuøy theo "baùt phong" cuûa theá gian thoåi ñeán, chaúng haïn nhö luùc thònh luùc suy, luùc khen luùc cheâ, luùc danh döï, luùc tuûi nhuïc, luùc sung söôùng luùc ñau khoå, ñoái vôùi ngöôøi khoâng bieát tu taâm döôõng taùnh thöôøng ñeå cho loøng noåi soùng, chìm ñaém trong vui möøng toät ñoä, hay ñau khoå trieàn mieân. Coøn ñoái vôùi ngöôøi quyeát taâm tu taäp thì coá gaéng giöõ gìn taâm yù baát ñoäng, baát loaïn, nhö nhö, bình tónh, thaûn nhieân tröôùc moïi phong ba cuûa cuoäc ñôøi. Ñöôïc nhö vaäy, chaéc chaén ñôøi soáng an laïc, haïnh phuùc, taâm linh giaùc ngoä, giaûi thoaùt. Ñoù laø caûnh giôùi nieát baøn, tòch dieät, chính laø muïc ñích cöùu kính cuûa ñaïo Phaät.
Chö Toå coù daïy: "Neáu chaáp nhaän trôû ngaïi thì laïi thoâng suoát, maø mong caàu thoâng suoát thì seõ bò trôû ngaïi". Chuùng ta ñöøng caàu khoâng beänh khoå, ñöøng caàu khoâng hoaïn naïn, ñöøng caàu khoâng khuùc maéc, ñöøng caàu khoâng bò ma chöôùng, ñöøng caàu lôïi cho mình, ñöøng caàu taát caû ñeàu thuaän theo yù mình, ñöøng caàu ñöôïc baùo ñaùp, ñöøng caàu khoâng bò oan öùc. Taïi sao vaäy? Bôûi vì caàu nguyeän thöïc söï coù ñöôïc gì ñaâu, chæ laøm cho taâm trí chuùng ta theâm roái loaïn khi gaëp nghòch caûnh, baát traéc maø thoâi. Chuùng ta haõy cuøng suy gaãm caâu chuyeän sau ñaây: Coù moät baø laõo ñeán gaëp Thieàn sö Trieäu Chaâu thöa hoûi caàu nguyeän caùch naøo coù theå giuùp baø, kieáp naøy chuyeån ñöôïc phieàn naõo khoå ñau thaønh an laïc haïnh phuùc, kieáp sau ñöôïc leân thieân ñaøng, khoâng ñoïa ñòa nguïc? Thieàn sö Trieäu Chaâu daïy baø khaán nguyeän nhö theá naøy: Toâi nguyeän ñôøi ñôøi kieáp kieáp chaáp nhaän soáng trong ñau khoå, chaáp nhaän ñòa nguïc, coøn an laïc haïnh phuùc vaø coõi thieân ñaøng xin daønh cho ngöôøi khaùc!
Ngaøy nay, ngöôøi tu hoïc theo ñaïo Phaät neân daán thaân trong moïi söï trôû ngaïi, khoâng quaûn khoù khaên, khoâng sôï traéc trôû. Cho neân trôû ngaïi, khoù khaên, traéc trôû khoâng theå caûn ñöôïc böôùc ñöôøng tieán tu, khoâng laøm cho chuùng ta chaùn naûn, sôøn loøng, muoán xa laùnh coõi ñôøi, mong caàu veà coõi cöïc laïc sung söôùng cho deã tu hôn. Chaùnh Phaùp chí thöôïng nhôø vaäy môùi ñöôïc saùng toû. Chuùng ta caàn tích cöïc tu taâm döôõng taùnh, môû mang trí tueä baùt nhaõ, "chieáu kieán nguõ uaån giai khoâng, ñoä nhöùt thieát khoå aùch". Nghóa laø khi thaáy ñöôïc, hieåu ñöôïc, "bieát" ñöôïc moät caùch roõ raøng taám thaân töù ñaïi, nguõ uaån naøy laø khoâng thöïc, laø giaû taïm, nay coøn mai maát, muoán duy trì, giöõ gìn maõi maõi cuõng khoâng ñöôïc, muoán treû maõi khoâng giaø cuõng chaúng ñöôïc, muoán khoûe maõi khoâng ñau cuõng chaúng ñöôïc, "bieát" ñöôïc nhö vaäy, hieåu ñöôïc nhö vaäy, thaáy ñöôïc nhö vaäy, thì khoå aùch naøo maø chaúng qua. Neáu chuùng ta thöïc söï thaáy ñöôïc taát caû caùc phaùp treân theá gian naøy ñeàu khoâng thöïc, khoâng töï taùnh, khoâng coá ñònh, khoâng toàn taïi vónh vieãn, thì khi ñoù chuùng ta ñuû khaû naêng vöôït qua moïi soùng gioù cuûa cuoäc ñôøi, vöôït qua taát caû moïi khoå aùch, ñaùo bæ ngaïn, ñeán ñöôïc bôø giaùc ngoä vaø giaûi thoaùt vaäy.
Cö só Chính Tröïc
[ Trôû Veà ]