Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
Nhaän thöùc theá naøo laø Tam Baûo
Thích Thieän Baûo
quang-khanh@hcm.vnn.vnA . Khaùi nieäm toång quaùt.
Trong ñôøi soáng con ngöôøi quan taâm nhaát laø ngoïc ngaø, chaâu baùu, ñòa vò xaõ hoäi nhöng ñoái vôùi Phaät giaùo thì Tam baûo laø ba ngoâi quí baùu, nhöng chuùng ta khoâng theå naøo tìm thaáy trong ñôøi soáng vaät chaát. Tam baûo mang nhöõng ñöùc tính cao quí ñem ñeán cho con ngöôøi ñeå con ngöôøi nhaän chaân ñöôïc giaù trò cuûa ñôøi soáng, maø chuùng ta goïi laø chaân lyù nhö ngoïn ñeøn saùng soi ñöôøng ñi trong ñeâm toái, nhö chieác thuyeàn ñöa moïi ngöôøi vöôït qua côn soùng döõ.
Tam baûo ñöôïc hình thaønh töø khi Ñöùc Phaät chuyeån phaùp luaân laàn ñaàu tieân ôû vöôøn Loäc Uyeån ñoä cho naêm anh em Kieàu Traàn Nhö. Ñöùc Phaät Thích Ca laø Phaät baûo, Giaùo lyù töù ñeá laø Phaùp baûo, naêm anh em Kieàu Traàn Nhö laø Taêng Baûo. Töø ñaây Tam baûo laø coâng naêng giuùp con ngöôøi thoaùt khoûi khoå ñau trong ñôøi soáng hieän taïi cho ñeán töông lai. Nhaän thöùc ñöôïc nhö vaäy töùc laø chuùng ta thaáy ñöôïc giaù trò cao quùi cuûa Tam baûoï
B . Noäi Dung Tam Baûo
I - Phaät Baûo
Tieáng Phaïn goïi laø Buddha, Trung hoa dòch aâm laø Phaät Ñaø, dòch nghóa laø ngöôøi Giaùc Ngoä, tænh thöùc, hay coøn goïi laø Buït. Chöû Phaät laø nhaèm chæ chung cho nhöõng baäc ñaõ giaùc ngoå Moät vò Phaät coù 10 hieäu (thaäp hieäu)Phaät baûo coù nhöõng yù nghóa nhö :
1) Töï giaùc : Töï mình nhaän chaân ñöôïc chaân lyù söï vaät hieän töôïng.
2) Giaùc tha : Sau khi hieåu ñöôïc chaân lyù ñem söï hieåu ñoù truyeàn cho ngöôøi khaùc hieåu nhö mình.
3) Giaùc haïnh vieân maõn : Thöïc hieän ñöôïc töï ñoä vaø ñoä tha laø hoaøn thaønh moät caùch troøn ñuû ñöùc tính cuûa Phaät.Phaät coù ba ñöùc tính (tam ñöùc)
* Ñoaïn ñöùc (Phaùp thaân ñöùc) : ñoaïn tröø taát caû phieàn naõo laäu hoaëc.
* Trí ñöùc (Baùt Nhaõ ñöùc) : söû duïng ñöôïc trí tueä, nhaèm thöïc hieän caùc phaùp laønh thaønh töïu söï giaûi thoaùt.
* AÂn ñöùc (Giaûi thoaùt ñöùc) : luoân luoân laøm lôïi ích cho chuùng sanh giuùp chuùng sanh thoaùt khoûi ñöôïc söï khoå ñaøII - Phaùp Baûo
Tieáng Phaïn goïi laø Dharma, Trung hoa dòch aâm laø Ñaït ma, dòch nghóa laø Phaùp, goàm coù tam taïng thaùnh ñieån: kinh, luaät, luaän.
Trong kinh A Haøm coù ñeà caäp ñeán 5 coâng naêng cuûa Phaùp :
1) Thieát thöïc ngay trong hieän taïi.
2) Laøm cho ngöôøi thaáy ñöôïc töï taùnh chính mình.
3) Coù khaû naêng giuùp chuùng sanh ñaït ñeán Phaät quûa : "Ta laø Phaät ñaõ thaønh, caùc ngöôi laø Phaät seõ thaønh."
4) Vuôït ra ngoaøi thôøi gian vaø khoâng gian.
5) Tu taäp coù keát quûa töùc thì.Giaùo lyù cuûa Phaät löu truyeàn töø ñôøi naày sang ñôøi khaùc giuùp cho con ngöôøi nöông nôi ñoù maø tu taäp ñeã ñaït ñöôïc söï an laïc giaûi thoaùt chuùng ta goïi ñoù laø Phaùp. Phaùp ñöôïc kheá hôïp 3 ñieàu döôùi ñaây maø thaønh:
-Vaên nghóa Phaùp : Phaät laø ngöôøi ñaàu tieân giaùc Ngoä Phaùp maø thaønh Phaät,Taêng giaø laø ñaïi chuùng nöông nôi Phaùp tu taäp. Ñaây laø 2 ngoâi baùu chöùng ngoä vaø thöïc nghieäm Phaùp, neáu taùch rôøi Phaùp thì khoâng theå toàn taïi ñöôïc. Nhö vaäy Phaùp laø troïng taâm cuûa Phaät. Ñöùc Phaät thuyeát Phaùp duøng lôøi noùi, sau naày ñöôïc ghi cheùp baèng vaên töï,taát caû ñeàu laø giaûi nghóa cuûa Phaùp, nhaèm truyeàn ñaït tö töôûng tình caûm ñeán cho moïi loaøi, nhö ngoùn tay chæ maët traêng.Tuy khoâng tröïc tieáp nhöng giaùn tieáp giuùp cho moïi ngöôøi hieåu ñöôïc Phaùp.
-Y Ù caûnh Phaùp : Ñaây laø Phaùp bao goàm phaïm vi nhaän bieát cuûa taâm thöùc.Trong yù caûnh phaùp coù 2 loaïi:
a) Bieät phaùp xöù : Ñaïo Phaät cho raèng luïc caên tieáp xuùc vôùi luïc traàn daãn tôùi luïc thöùc, neân taïo thaønh caûnh.Caûnh nhaän bieát: Nhaûn thöùc, nhó thöùc, tyû thöùc, thieät thöùc, thaân thöùc vaø yù thöùc, trong ñoù 5 thöùc ñaàu nhaän bieát phaân bieät laø saéc,thinh,öông vò, xuùc . ÔÛ ñaây chæ coù yù thöùc laø phaân bieät roõ raøng choå khoâng gioáng nhau neân goïi laø Bieät Phaùp.
b) Nhaát thieát Phaùp : Y Ù thöùc khoâng chæ bieát ñöôïc Bieät phaùp maø moïi thöù caùc giaùc quan maét, tai,muó, löôõi, thaân vaø yù maø Y Ù thöùc coù theå nhaän bieát ñöôïc. Cho neân taát caû ñeàu laø Phaùp, goïi chung laø nhaát thieát Phaùp.-Y quy Phaùp : Phaùp phöông phaùp giuùp cho ngöôøi hoïc Phaät nöông nôi ñoù ñeå tu taäp, khoâng caâu neä ôû vaên töø vì ñaây chæ laø daáu veát cuaû Phaät Phaùp, coù theå chia laøm 3 loaïi: Chaân ñeá phaùp, Trung ñaïo phaùp vaø giaûi thoaùt phaùp.
III - Taêng Baûo
Tieáng Phaïn laø Sangha,Trung hoa dòch aâm laø Taêng giaø, coù nghóa laø moät ñoaøn theå hoøa hôïp, thanh tònh, töø 4 vò Tyø Kheo trôû leân, cuøng chung moät lyù töôûng höôùng ñeán quûa vò giaùc ngoä, giaûi thoaùt.
1-Taêng phaûi theå hieän qua naêm ñieàu:
a-Taêng luaân (Taêng ñoaøn) : Xaùc ñònh lyù töôûng cuûa ngöôøi xuaát gia.
b-Taêng theå : Theå cuûa Taêng laø : Trí hueä, Giaûi thoaùt, Thanh tònh vaø Hoaø hôïp.
c-Taêng haønh : Laø moät vò Taêng phaûi thöïc haønh Chaùnh phaùp theå hieän qua thaân haønh (töù oai nghi:Ñi, ñöùng, naèm, ngoài) vaø taâm haønh thöïc haønh phaùp coù moät ñôøi soáng taâm linh.
d-Taêng ñöùc : neáp soáng ñaïo haïnh cuûa moät ngöôøi xuaát gia coù nhöõng ñöùc tính cao thöôïng ñaày Phaät chaát qua thaân, khaåu, yø
g-Taêng quûa : laø quûa vò cuûa moät vò taêng sau khi tu taäp.2-Taïi sao chuùng ta goïi laø ba ngoâi baùu?
"Chaân baûo theá hi höõu,
Minh tònh caäp theá löïc,
Naêng trang nghieâm theá gian,
Toái thaéng baát bieán ñaúng".Taïm dòch:Caùi quùi chôn thaät trong theá gian hieám coù,
Saùng suoát khoâng coù gì laøm hö hoaïi,
Laøm cheá trang nghieâm theá gian,
Ñoù laø phaùp toái thaéng khoâng thay ñoåi.
Chuù thích:-Theá hi höõu : treân ñôøi naøy hieám coø
-Minh tònh : laø saùng suoát trong saïch.
-Theá löïc : khoâng gì coù theå laøm hö hoaï
-Trang nghieâm : laøm cho ba coûi ñöôïc an vu
-Toái thaéng : khoâng coù gì baèng.
-Baát bieán : khoâng gì laøm môø phai löu chuyeån.C . Tinh thaàn troïng yeáu cuûa Taêng
Muoán xaây döïng moät ñoaøn theå gia ñình vöõng maïnh vieäc tröôùc tieân phaûi theå hieän tinh thaàn ñoaøn keát vaø hoaø hôïp. Chính vì theá maø töø luùc thaønh laäp Giaùo ñoaøn ñöùc Phaät ñaõ cheá ra phöông caùch ñeå duy trì phaùt trieån Taêng giaø laøm cho Phaät Phaùp vöõng maïnh. Do ñoù neáu khoâng coù Taêng ñoaøn hoaø hoïp thanh tònh thì khoù coù theå truyeàn baù Phaät Phaùp .Ñöùc Phaät ñaõ ñöa ra 6 pheùp hoaø kính.
* Saùu pheùp hoøa kính:
Luïc hoaøcoøn goïi laø saùu pheùp hoaø kính, moät phöông thöùc xaây döïng toå chöùc ñoaøn theå laøm heä thoáng toå chöùc ñöôïc vöõng maïnh, ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa xaõ hoäLuïc hoøa coøn giuùp cho ñoaøn theå Taêng giaø phaùt trieån vôùi nhöõng nhaân toá tích cöïc,hoaù giaûi nhöõng xung ñoät coù theå xaûy ra trong noäi boä ñeã ñi ñeán thoáng nhaát, hoaø hôïp vaø thanh tònh.1/ Thaân hoaø ñoàng truù : Cuøng soáng chung vôùi nhau phaûi bieát hoaø thuaän taïo moái giaây thaân thieän.Tuaân thuû nhöõng quy ñònh maø toå chöùc coäng ñoàng ñöa ra ñeã höôùng ñeán muïc ñích chung,xoaù boû nhöõng khaùc bieät khoâng ñaùng coù trong ñôøi soáng.
2/ Khaåu hoaø voâ tranh : Phaûi bieát nhöôøng nhòn nhau, noùi vôùi nhau baèng nhöõng lôøi deã meán nhö coå ñöùc thöôøng daïy: "Noùi naêng nhö Chaùnh Phaùp,im laëng nhö Chaùnh phaùp"
3/ Y Ù hoaø ñoàng duyeät : Coøn goïi laø yù töø hoaø kính hay YUØ hoaø ñoàng trao ,trong khi soáng chung nhau maø khoâng ai chaáp nhaän yù kieán cuûa ai thì ñoaøn theå phaûi tan raõ,muoán thöïc hieän ñöôïc tinh thaàn naày chuùng ta phaûi thöïc hieän tinh thaàn Töù voâ löôïng taâm.
4/ Giôùi hoaø ñoàng tu : Nhöõng quy ñònh giôùi luaät cuûa Phaät cheá ra muoán cho moïi ngöôøi phaûi chaáp haønh vieäc tröôùc tieân laø moïi ngöôøi phaûi coù moät lyù töôûng chung. Ñaây chính laø neàn taûng cô baûn cho vieäc soáng chung trong moät ñoaøn theå.
5/ Kieán hoaø ñoàng giaû i: ( Ñoàng Kieán hoaø kính) Ñaây laø phöông caùch maø chuùng ta goïi laø bieát baøy toû phaân,vì ñaïo Phaät laø ñaïo xaây döïng con ngöôøi treân tinh thaàn töø bi vaø trí tueå Ngöôøi theo ñaïo Phaät khi hoïc ñöôïc vaø tu coù keát quûa phaûi ñem trình baøy cho moïi ngöôøi cuøng tu theo mình khoâng ích kyû che daáuï
6/ Lôïi hoaø ñoàn huaân : Coù phöôùc cuøng chia coù khoù khaên cuøng nhaän laø tinh thaàn cuûa ngöôøi hoïc Phaät.Theo quan nieän xöa nay cuûa con ngöôøi laø heïp hoøi vò kyû thì ñoái vôùi ngöôøi hoïc Phaät phaûi luoân luoân vì tinh thaàn lôïi tha hay môû roäng loøng töu
Qua 6 pheùp hoaø kính cho chuùng ta nhaän thöùc khoâng chæ coù ñoaøn theå Taêng giaø maø moïi gia ñìng trong coäng ñoàng xaõ hoäi bieát vaän duïng moät caùch linh hoaït tinh thaàn naày seõ taïo ñöôïc moät gia ñình haïnh phuùc. Coøn ñoái vôùi Taêng Ni noù laø kim chæ nam giuùp cho Giaùo Hoäi ñöôïc vuõng maïnh, heä thoáng toå chöùc coù höôùng hoaøn chænh. Noù cuõng laø göông toát cho moïi ngöôøi muoán quy höôùng veà Phaät giaùo.
D . Tam Baûo coù ba böïc
I - Ñoàng Theå Tam Baûo (Töï Taùnh Tam Baûo) :
1) Ñoàng theå Phaät Baûo: Chuùng sanh ñeàu coù ñuû ñöùc tính nhö Chö Phaät khoâng khaùc "ôuõ Thaùnh khoâng taêng ôû
phaøm khoâng giaûm".
2) Ñoàng theå Phaùp Baûo: Chuùng sanh ñeàu coù ñöùc tính töø bi, bình ñaúng...
3) Ñoàng theå Taêng Baûo: Chuùng sanh ñeàu coù ñöùc taùnh thanh tònh, hoaø hôïp.II - Xuaát Theá Gian Tam Baûo:
1) Xuaát theá gian Phaät baûo : Chæ cho ñöùc Phaät trong 10 phöông 3 ñôøi (quùa khöù, hieän taïi vaø vi lai).
2) Xuaát theá gian Phaùp baûo : Chæ cho giaùo Phaùp cuûa Ñöùc Phaät coù khaû naêng giuùp cho chuùng sanh thoaùt khoûi söï
troùi buoäc cuûa theá gian.
3) Xuaát theá gian Taêng baûo : Chæ cho caùc vò thaùnh Taêng ñaõ giaûi thoaùt heát khoå ñau nhö: Ca Dieáp, Xaù Lôïi Phaát.III - Theá Gian Truï Trì Tam Baûo:.
1) Theá Gian Truï Trì Phaät Baûo : Chæ cho nhöõng hình töôïng Phaät, Xaù Lôïi maø chuùng ta toân thôu
2) Theá Gian Truï Trì Phaùp Baûo : Chæ cho tam Taïng thaùnh ñieån ñöôïc ghi laïi treân giaáy, laù buoân...
3)Theá Gian Truï Trì Taêng Baûo : Chæ cho nhöõng vò xuaát gia tu haønh chaân chính truyeàn thöøa chaùnh phaùp cuûa Phaät.E - Nhaän Thöùc cuûa ngöôøi Phaät Töû ñoái vôùi Tam Baûo
1)Xaùc laäp veà hình aûnh Phaät Baûo (Ñöùc Phaät):
a/ Ñöùc Phaät laø moät vò daãn ñöôøng (ñaïo sö) : Ngöôøi Phaät töû tìm ñeán vôùi ñaïo Phaät laø muoán tìm ñeán chaân lyù, ngoõ haàu nhaän ra ñöôïc leõ thöïc cuûa cuoäc ñôøi qua hình aûnh cuûa Ñöùc Phaät cho chuùng ta nhaän thaáy Ngaøi laø moät vò Ñaïo Sö nhö Ngaøi ñaõ daïy; "Nhö Lai chæ laø ngöôøi chæ ñöôøng,moãi ngöôøi phaûi töï ñi ñeán,khoâng ai ñi theá cho ai ñöôïc".Ngaøi khuyeân caùc ñeä töû : "Ngöôøi laø nôi nöông töïa cuûa chính mình,khoâng ai khaùc coù theå laøm nôi nöông töïa" vaø Ñöùc Phaät keát luaän : "Caùc ngöôøi neân laøm coâng vieäc cuûa mình,vì caùc ñöùc Nhö Lai chæ daïy con ñöôøng maø thoâi".
b/ Ñöùc Phaät laø moät vò löông y (ñaïi Y vöông) : Ñöùc Phaät thöôøng khaún ñònh Ngaøi laø moät vò löông y " Nhö Lai laø moät vò löông y bieát beänh maø cho thuoác,uoáng hay khoâng tuøy moãi ngöôøi"
c/ Ñöùc Phaät khoâng phaûi laø ñaáng sieâu nhieân : Quan nieäm cuûa ñaïo Phaät nhìn ñöùc Phaät chæ laø moät ngöôøi thaày daãn ñöôøng, moät löông y, ñöùc Phaät khoâng bao giôø cho mình coù moät quyeàn naêng ban phuùc giaùng hoïa cho ai. Ngaøi sanh ra laø moät con ngöôøi ,soáng bình thöôøng nhö moät con ngöôøi vaø töø giaû cuoäc ñôøi nhö moät con ngöôøi. Coù moät vò Baø La moân hoûi Ngaøi laø ai. Ñöùc Phaät noùi: " Nhö Hoa sen ñeïp ñeû vaø deã thöông,khoâng oâ nhieåm buøn nhô nöôùc ñuïc, giöõa ñaùm buïi traàn ta khoâng vöôùng chuùt bôïn nhô,Nhö vaäy ta laø Phaät"(Anguttara Nikaya).
2)Ngöôøi Phaät töû ñoái vôùi Chaùnh Phaùp:
Con ngöôøi laø chuû nhaân oâng coù theå laøm thay ñoåi ñôøi soáng cuûa chính mình chöù khoâng ai coù theå laø ai khaùc. Cho neân ngöôøi con Phaät laø ngöôøi phaûi nhaém vaøo muïc ñích chính cuûa Ñaïo Phaät maø ñöùc Phaät thöôøng daïy: " Nöôùc cuûa boán bieån chæ coù moät vò duy nhaát ñoù laø vò cuû muoán, cuõng vaäy giaùo Phaùp cuûa Nhö La cuõng chæ coù moät vò ñoù laø vò giaûi thoaùt". Ñoái vôùi giaùo lyù cuûa Phaät daïy ngöôøi Phaät töû phaûi xem ñoù nhö laø thuoác chöûa laønh beänh cuûa mình.,nhö coå ñöùc thöôøng daïy: "Chuùng sanh ña beänh Phaät Phaùp ña phöông".3)Ngöôøi Phaät Töû ñoái vôùi Taêng giaø:
Trong Phaät giaùo thöôøng ñeà caäp : " töù chuùng ñoàng tu" (Tyø kheo,Tyø kheo Ni, caän söï nam vaø caän söï nöõ) maø chuùng ta goïi laø töù chuùng.Ñoái vôùi chuùng xuaát gia thì nghieân cöùu, öùng duïng thöïc haønh tu taäp, truyeàn daïy giaùo Phaùp cuûa Phaät cho chuùng taïi gia, ngöôïc laïi chuùng taïi gia coù traùch nhieäm ngoaïi hoä ñeã cuøng tu cuøng tieán boä treân con ñöôøng giaûi thoaùt. Nhöng caû hai taïi gia vaø xuaáuøt gia ñeàu laø ñeä töû Phaät, chính moái töông quan trong vieäc tu taäp giuùp cho caû hai coù ñieàu kieän ñeã cuøng tieán boä veà taâm linh.
H . Keát Luaän
Baèng nieàm tin chaân chaùnh vaøo Tam Baûo vôùi nhöõng ñöùc tính Giaùc Ngoä, giaûi thoaùt, töø bi , bình ñaúng, thanh tònh vaø hoaø hôïp, Tam baûo laø naêng löïc giuùp cho moïi chuùng sanh coù moät ñònh höôùng khoâng bò nhöõng thieân kieán, coá chaáp meâ laàm ñöa vaøo con ñöôøng khoå ñaøVì theá cho neân laø Phaät töû chuùng ta phaûi coù moät nhaän thöùc ñuùng veà Tam baûo maø chuùng ta nöông töïaï Coù nhö vaäy thöïc söï Phaät, Phaùp, Taêng môùi coù ích cho cuoäc ñôøi vaø nieàm tin Chaùnh tín môùi coù dòp toûa saùng .
Ñeán vôùi Tam Baûo laø ñeå hoïc vaø ñeã öùng duïng tu taäp nhaèm traùnh moïi söï sai laàm khi chuùng tasoáng trong ñieàu kieän caùch Phaät xa toå . Vì chæ coù con ñöôøng nhaän ñöôïc leõ thöïc môùi laø con ñöôøng taïo ñöôïc nieàm tin chaân chaùnh "Ñeán ñeã maø thaáy khoâng phaûi ñeán ñeå maø tin".
Thích Thieän Baûo
[ Trôû Veà ]