| Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page] |
Ñieåm
saùch
Traàn Tuaán Maãn ñoïc |
Thaùng
3.1997, vieän Nghieân cöùu Phaät hoïc
Vieät nam vöøa aán haønh taùc phaåm
Anh ngöõ, The Literature of the Personalists of Early Buddhism
(Vaên hoïc cuûa caùc nhaø Nhaân theå
luaän trong Phaät giaùo Nguyeân thuûy). Ñaây
laø baûn dòch cuûa Sara Boin-Webb töø
nguyeân baûn Phaùp ngöõ "La litteùrature
des personnalistes du Bouddhisme Ancien" luaän aùn Tieán
só Quoác gia veà Vaên hoïc vaø Khoa
hoïc Nhaân vaên do hoøa thöôïng
Thích Thieän Chaâu thöïc hieän vaø
ñeä trình taïi ñaïi hoïc Sorbonne
Nouvelle (Paris III) naêm 1977. (1)
Luaän aùn minh hoïa, phaân tích, nhaän ñònh vaø heä thoáng hoùa hoïc thuyeát Nhaân theå luaän (Pudgalavaøda), moät hoïc thuyeát xuaát hieän khoaûng 200 naêm sau khi ñöùc Phaät nhaäp Nieát baøn vaø ñöôïc phoå bieán phaùt trieån suoát hôn 10 theá kyû. Qua ñoù, khôûi töø tröôøng phaùi Vaøtsìputrìya vaø caùc tröôøng phaùi keá tieáp nhö Saømmitìya, Dharmottarìya, Bhadrayaøniya, Sandaøgaørika..., caùc nhaø Nhaân theå luaän (Pudgalavadin) ñaõ noã löïc nghieân cöùu, trích daãn töø giaùo lyù chính thoáng cuûa ñöùc Phaät vaø ñöa ra nhöõng quan ñieåm, nhöõng giaûi thích veà söï hieän höõu cuûa moät "nhaân theå" (pudgala) nhö moät thöïc theå toàn taïi baát bieán trong moãi chuùng sanh. Hoïc thuyeát ñöôïc söï uûng hoä cuûa ñoâng ñaûo giôùi hoïc Phaät nhöng maët khaùc, laïi bò chæ trích, bò pheâ phaùn gay gaét töø ñoâng ñaûo nhöõng ngöôøi khaùc, nhaát laø nhöõng nhaø Thöôïng toïa boä (Theravadin) vaø Nhaát thieát höõu boä (Sarvastivadin). Nhöõng ngöôøi phaûn baùc cho raèng Nhaân theå luaän traùi vôùi tinh thaàn Voâ ngaõ cuûa Phaät giaùo, thaäm chí coù ngöôøi cho raèng Nhaân theå luaän laøm roái raém, laøm hö hoaïi giaùo lyù cuûa ñöùc Phaät. Ñaùp laïi nhöõng coâng kích, caùc nhaø Nhaân theå luaän ñaõ coá gaéng chöùng minh raèng "Nhaân theå" khoâng phaûi laø "Ngaõ" (Atman) theo nhö ña soá quan nieäm raèng "Nhaân theå luaän" khoâng heà traùi nghòch vôùi hoïc thuyeát Voâ ngaõ cuûa Phaät giaùo.
Nhöõng ñoàng tình vaø nhöõng pheâ baùc Nhaân theå luaän vaãn tieáp tuïc trong nhieàu theá kyû vaø vaán ñeà xem ra vaãn chöa ngaõ nguõ. Ñeán khi vaên hoïc Nhaân theå luaän khoâng coøn ñöôïc trieån khai theâm (theá kyû XII) thì vaán ñeà vaãn boû ngoõ, duø raèng sau ñoù vaø maõi cho ñeán ngaøy nay, thænh thoaûng vaán ñeà laïi ñöôïc khôi leân, laém khi thieáu nhöõng trích daãn taøi lieäu tröïc tieáp vaø cuï theå. Haäu quaû laø Nhaân theå luaän bò dieãn dòch khoâng ñuùng, bò pheâ phaùn thieáu caên cöù. Sôû dó nhö vaäy laø vì caùc saùch vôû, tö lieäu veà Nhaân theå luaän haàu heát ñaõ bò thaát laïc, maát maùt, chæ coøn moät soá raát ít nhöõng nguoàn giaùn tieáp, nhaát laø töø caùc taùc phaåm ñoái nghòch vôùi Nhaân theå luaän.
Choïn loïc ñöôïc gaàn 160 taùc phaåm töø kinh ñieån Nguyeân thuûy ñeán caùc tö lieäu, vaên baûn Haùn, Phaïn, Pali, Taây taïng ngöõ cuõng nhö caùc coâng trình nghieân cöùu cuûa nhieàu hoïc giaû Ñoâng Taây xöa vaø nay, hoøa thöôïng Thích Thieän Chaâu ñaõ laàn doø, ñoái chieáu saép xeáp caùc noäi dung moät caùch heä thoáng, khoa hoïc vaø saùng taïo ñeå noã löïc tìm ra yù nghóa chaân thöïc cuûa Nhaân theå luaän. Boán taùc phaåm Haùn vaên sau ñaây ñöôïc xem laø nhöõng caên cöù quan troïng nhaát :
1. Tam Phaùp ñoä luaän (Tridharmakasastra) do ngaøi Sôn Hieàn dòch naêm 391, trình baøy moät heä thoáng caùc ñieåm cô baûn cuûa hoïc thuyeát Nhaân theå luaän qua caùc boä A haøm.
2. Töù A haøm moä Sao Giaûi do ngaøi Kim Hieàn soaïn, coù leõ cuøng goác vôùi Tam Phaùp ñoä luaän vì coù noäi dung töông töï. Khoâng bieát taùc phaåm ñöôïc soaïn vaøo töø luùc naøo, nhöng baûn dòch cuûa ngaøi Kumarabodhi ñöôïc thöïc hieän naêm 392.
3. Tam di ñeå boä luaän ( Saømmitiyanikayasastra), khuyeát danh taùc giaû vaø dòch giaû, coù leõ thuoäc ñôøi Taàn (385-431). Taùc phaåm trình baøy veà moät thöïc theå baát dieät.
4. Luaät Nhò Thaäp Nhò Minh Lieãu Luaän, goàm 22 baøi keä giaûi thích veà luaät vôùi nhöõng khaùi nieäm cô baûn veà luaät taïng (Vinayanipitaka). Taùc giaû laø Buddhatraøta (?), ngöôøi dòch laø Paramartha (500-569).
Sau ñaây laø ba nhaän ñònh cô baûn khieán caùc nhaø Nhaân theå luaän chuû tröông coù moät "nhaân theå" (pudgala) trong moãi chuùng sanh :
1. Veà Nguõ uaån, phaûi coù moät caùi gì ñoù khaùc hôn söï taäp hôïp cuûa saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc ñeå taïo thaønh con ngöôøi. Phaûi coù moät yeáu toá keát hôïp caùc quaù trình soáng cuûa moät ngöôøi, ñoù laø tính töông tuïc trong dieãn bieán nhaân quaû. Ñaõ coù tính töông tuïc thì phaûi coù chuû theå cuûa tính töông tuïc aáy. Chuû theå aáy chính laø "nhaân theå".
2. Veà yù nghóa Luaân hoài, "Nhaân theå" laø moät khaúng ñònh söï noái keát quaù khöù, hieän taïi vaø vò lai. Ñaáy laø tính töông tuïc cuûa moät ngöôøi, khieán ngöôøi aáy vaãn laø ngöôøi aáy. Noù nhö moät doøng nöôùc taâm vaät lyù chaûy suoát töø quaù khöù ñeán hieän taïi vaø ñeán vò lai. "Nhaân theå" nhaän laáy quaû baùo veà haønh ñoäng cuûa moät ngöôøi. "Nhaân theå" laø "lyù do hieän höõu" (raison d'eâtre) cuûa thieän haïnh.
3. Veà yù nghóa tòch dieät, "Nhaân theå" laø cöùu caùnh cuûa söï chöùng ngoä, giaûi thoaùt cuûa chö Phaät vaø chö A la haùn. "Nhaân theå" chính laø con ngöôøi giaûi thoaùt toái thöôïng vaäy.
Luaän aùn daøy treân hai traêm trang chöõ côõ nhoû (chöa keå lôøi töïa cuûa Giaùo sö Andreù Bareau vaø lôøi noùi ñaàu cuûa taùc giaû), khôûi töø nhöõng phaân tích lòch söû caùc tröôøng phaùi, phaân tích vaên hoïc trieát hoïc, coù khi raát chi li cho ñeán töøng caâu keä, ñoaïn keä, thaäm chí ñeán töøng töø ngöõ (ví duï töø Nhaân theå pudgala, ñoái chieáu vôùi caùc töø nhaân, caù nhaân, linh hoàn, ngaõ, sinh theå..., purusa, pums, atman, jiva, satva...) qua caùc yù nghóa thoâng thöôøng vaø chuyeân bieät ; ñeå roài neâu roõ hoïc thuyeát Nhaân theå luaän vaø 15 ñeà taøi phuï veà höõu theå baát dieät, veà 12 loaïi trí trong kieán ñaïo, veà giôùi, coâng ñöùc, veà tính baát ñònh cuûa phaùp töôùng, veà Nieát baøn, caùc sinh thuù.
Xuyeân qua luaän aùn, taùc giaû neâu roõ quan ñieåm Nhaân theå luaän :
1. Xaùc ñònh coù söï hieän höõu cuûa moät "Nhaân theå" nhö laø phaùp baát dieät (avipranasadharma), ñoàng thôøi baùc boû nhöõng laäp luaän cuûa Ñoaïn dieät luaän (Ucchedadrsti) vaø Vónh cöûu luaän (Sasvatadrsti).
2. "Nhaân theå" khoâng ñoàng nhaát vôùi Nguõ uaån, cuõng khoâng khaùc Nguõ uaån.
3. "Nhaân theå" phuø hôïp vôùi hoïc thuyeát Trung ñaïo cuûa ñöùc Phaät.
4. "Nhaân theå" khoâng traùi ngöôïc vôùi hoïc thuyeát Voâ ngaõ cuûa ñöùc Phaät.
Coù leõ taùc
giaû, qua luaän aùn, muoán ñeà nghò
ngöôøi ñoïc coù moät caùi
nhìn khaùch quan, voâ tö, roäng raõi
vaø ñuùng ñaén hôn veà
Nhaân theå luaän, xem ñaáy laø moät
dieãn dòch tích cöïc veà Phaät
phaùp, gioáng nhö caùch dieãn dòch
cuûa caùc nhaø Ñaïi thöøa töø
giaùo lyù Nguyeân thuûy. Ñöôïc
nhö vaäy thì Phaät giaùo caøng trôû
neân phong phuù, linh ñoäng, xöùng
ñaùng laø moät toân giaùo, moät
trieát hoïc lôùn vaøo baäc nhaát
cuûa nhaân loaïi.
(1) a- baûn
Phaùp ngöõ "La litteùrature des personnalistes
du Bouddhisme Ancien" ñaõ ñöôïc taùi
baûn vaøo thaùng 3-1999, Editions de Ho Chi Minh Ville
b- moät baûn anh ngöõ ñöôïc
xuaát baûn naêm 1999 taïi AÁn Ñoä:
Edition: MOTILAL BANARSIDASS,
41 U.A. Bugalow Road, Jawahar
Nagar, DELHI 110 007
[ Trôû Veà ]