I.Thaân theá.
Hoaø thöôïng hoï Voõ, huyù Troïng Töôøng, Phaùp danh Taâm Phaät, töï Trí Ñöùc, hieäu Thích Thieän Sieâu. Hoaø thöôïng sinh ngaøy 15 thaùng 7 naêm Taân Daäu (1921) trong moät gia ñình thaâm tín Phaät giaùo nhieàu ñôøi, ôû laøng Thaàn Phuø, huyeän Höông Thuyû, tænh Thöøa Thieân-Hueá.Thaân phuï laø Cuï oâng Voõ Troïng Giaùng, thaân maãu laø Cuï baø Döông Thò Vieát. Hoaø thöôïng laø con tröôûng trong moät gia ñình goàm coù 5 anh em: 3 trai vaø 2 gaùi. Ngöôøi em keá cuûa Ngaøi cuõng noi theo chí nguyeän cuûa anh mình vaø xuaát gia, ñoù laø Coá Thöôïng toïa Thích Thieän Giaûi, nguyeân laø Chaùnh Ñaïi dieän GHPGVNTN tænh Laâm Ñoàng, truù trì chuøa Phöôùc Hueä – Baûo Loäc.II. Quaûng ñöôøng tu hoïc vaø hoaèng hoaù.
Voán coù tuùc duyeân vôùi Phaät phaùp, naêm 14 tuoåi (1935), yù thöùc ñöôïc raèng chæ coù noi theo con ñöôøng cuûa ñöùc Phaät ñaõ ñi môùi giaûi ñaùp ñöôïc troïn veïn yù nghóa cuûa cuoäc soáng. Hoøa thöôïng xin pheùp song thaân ñöôïc xuaát gia ñaàu Phaät. Ngaøi ñeáaân tham hoïc Phaät phaùp taïi Phaät hoïc ñöôøng chuøa Truùc Laâm – Hueá. Phaät hoïc ñöôøng naøy ñaët döôùi söï chöùng minh chuû trì cuûa Hoaø thöôïng Thích Giaùc Tieân, Hoaø thöôïng Thích Trí Ñoä laøm Ñoác giaùo, Hoaø thöôïng Thích Tònh Khieát laøm Phoù Ñoác giaùo, Cö só Taâm Minh - Leâ Ñình Thaùm laøm phuï giaûng.Ñaây laø Phaät hoïc ñöôøng ñaàu tieân cuûa hoäi An Nam Phaät hoïc. Nhöõng vò toát nghieäp taò ñaây ñaõ vaø ñang laø röôøng coät cuûa PGVN nhö quyù Hoaø thöôïng Thích Trí Tònh, Thích Trí Quang, Thích Trí Nghieåm töùc coá hoaø thöôïng Thích Thieän Minh, phaùp ñeä cuûa Ngaøi...
Sau gaàn 10 naêm theo hoïc caùc khoùa Sô, Trung, vaø Cao ñaúng Phaät hoïc, Hoaø thöôïng ñaõ Toát nghieäp haïng öu Ñai Hoïc Phaät Giaùo (1944). Cuõng trong naêm aáy, Tröôøng laïi ñöôïc chuyeån leân Ñaïi toøng laâm Kim Sôn, Toøng Laâm duy nhaát cuûa Phaät giaùo ôû Trung phaàn thôøi baáy giôø, thuoäc xaõ Löïu Baûo, ngoaïi oâ kinh thaønh Hueá. Taïi ñaây, Hoaø thöôïng vöøa laøm Giaûng sö cuûa Hoäi, vöøa phuï traùch giaûng daïy caùc lôùp Sô vaø Trung ñaúng cuûa Tröôøng. Trong soá nhöõng vò tham hoïc vôùi Ngaøi luùc ñoù, coù nhieàu vò ñaõ vaø ñang phuïc vuï Giaùo hoäi nhö quyù Hoaø thöôïng Thieän Chaâu, Thieän Giaûi, Thieän Bình, Ñoång Minh, Chaùnh Tröïc, Thieän Duyeân, Töø Maãn, Quaûng Lieân ...
Naêm 26 tuoåi, 1947, Hoøa thöôïng ñöôïc Sôn moân Taêng giaø cöû laøm Truù trì Toå ñình Töø Ñaøm – Hueá, ñoàng thôøi giaûng daïy cho Taêng Ni ôû Phaät hoïc ñöôøng Baùo Quoác vaø Ni vieän Dieäu Ñöùc – Hueá.
Naêm 28 tuoåi (1949), Ngaøi ñöôïc boån sö laø Hoaø thöôïng thöôïng Tröøng haï Thuyû, hieäu Thích Giaùc Nhieân cho pheùp thoï Cuï tuùc giôùi taïi Ñaïi Giôùi Ñaøn Baùo Quoác – Hueá. Giôùi Ñaøn naøy, do Hoaø thöôïng Thích Tònh Khieát laøm Ñaøn ñaàu. Vôùi sôû hoïc uyeân thaâm vaø ñaïo haïnh trong saùng, Ngaøi ñaõ ñöôïc choïn laøm vò thuû Sa-di.
Naêm 1951, Hoaø thöôïng ñöôïc môøi tham gia phaùi ñoaøn Phaät giaùo mieàn Trung döï Hoäi nghò Thoáng nhaát Phaät giaùo ba mieàn taïi chuøa Töø Ñaøm - Hueá.
Vôùi Ñaïo phong vaø sôû hoïc cuûa Ngaøi, naêm 1950-1955, Hoaø thöôïng ñöôïc baàu laøm Chaùnh Hoäi tröôûng Tænh hoäi Phaät giaùo Thöøa Thieân. Chính trong thôøi gian naøy, vôùi chöùc vuï maø ngaøi ñaûm nhieäm, Hoøa thöôïng ñaõ quyeát ñònh hôïp thöùc hoaù noäi qui thaønh laäp caùc Khuoân Tònh ñoä trong khaép toaøn tænh vôùi muïc ñích kieän toaøn toå chöùc ñeå söï höôùng daãn vaø tu hoïc Phaät Phaùp ñöôïc thoáng nhaát.
Naêm 1957, Toång Trò söï Phaät giaùo Trung phaàn suy cöû Hoaø thöôïng laøm Ñoác giaùo Phaät hoïc ñöôøng Trung Vieät taïi chuøa Haûi Ñöùc - Nha Trang.
Naêm 1962, Ngaøi laïi trôû veà Hueá ñeå giaûng daïy cho Taêng Ni ôû Phaät hoïc ñöôøng Baùo Quoác vaø Ni vieän Dieäu Ñöùc, cuõng nhö tham gia caùc Phaät söï taïi Toång trò söï Phaät giaùo Trung phaàn vaø Tænh hoäi Phaät giaùo Thöøa Thieân - Hueá.
Trong suoát thôøi gian Ngoâ Ñình Dieäm leân naém quyeàn taïi mieàn nam ñaõ thöïc hieän chính saùch kyø thò Phaät giaùo, baét giam, tra taán, thuû tieâu nhieàu Phaät giaùo ñoà, duï doã caûi ñaïo, maø ñænh cao laø nhaân muøa Phaät ñaûn naêm 1963, khi chính quyeàn ra leänh trieät haï côø Phaät giaùo vaø thaûm saùt caùc Phaät töû taïi Ñaøi phaùt thanh Hueá, Hoaø thöôïng ñaõ ñaïi dieän cho Tænh hoäi Phaät giaùo Thöøa Thieân-Hueá cuøng kyù vaøo “Baûn tuyeân ngoân cuûa Taêng tín ñoà PGVN” goàm 5 ñieàu ñeå phaûn ñoái cheá ñoä ñoäc taøi Ngoâ Ñình Dieäm ñaøn aùp Phaät giaùo vaø noùi leân thaùi ñoä cuûa haøng Phaät töû VN laø ñaáu tranh baèng ñöôøng loái baát baïo ñoäng cho lyù töôõng coâng baèng xaõ hoäi, bình ñaüng toân giaùo. Do vaäy ñeâm 20-8-1963, Hoøa thöôïng ñaõ cuøng bò baét giam taïi Ty Coâng an Thöøa Thieân, cho ñeán khi chính quyeàn Dieäm bò laät ñoå, Ngaøi môùi ñöôïc traû töï do.
Töø naêm 1964-1974, Hoaø thöôïng ñöôïc cung cöõ laøm Phoù ñaïi dieän Giaùo Hoäi Phaät giaùo Vieät Nam Thoáng Nhaát mieàn Vaïn Haïnh; trong thôøi gian naøy, Ngaøi cuõng ñieàu haønh vaø giaûng daïy lôùp Cao ñaúng Phaät hoïc chuyeân khoa Lieãu Quaùn taïi chuøa Linh Quang – Hueá; ñoù laø lôùp ñaøo taïo Giaûng sö Phaät hoïc cuûa mieàn Vaïn Haïnh. Caùc vò ñaõ toát nghieäp taïi lôùp chuyeân khoa naøy ñaõ vaø ñang haønh ñaïo khaép nôi, maø gaàn guõi vôùi chuùng ta nhö Hoøa thöôïng Thích Thieän Trì, Thích Tònh Töø, vaø coá Thöôïng toïa Thích Thieän Töôøng .vv.. Ñoàng thôøi Hoøa thöôïng coøn ñöôïc môøi giaûng daïy cho caùc toøng laâm ôû nhieàu nôi khaùc nhö Ñaø Naüng, Nha Trang, Taây Nguyeân vaø Saøi Goøn...Maëc duø phaûi gaùnh vaùc nhieàu troïng traùch, nhöng Ngaøi vaãn chu toaøn caùc Phaät söï ñöôïc Giaùo hoäi giao phoù.
Naêm 1965, Hoaø thöôïng ñöôïc môøi khai ñaïo giôùi töû taïi Ñaïi giôùi ñaøn Töø Hieáu – Hueá.
Naêm 1968, Ngaøi ñöôïc cung thænh laøm Tuyeân luaät sö vaø khai ñaïo giôùi töû taïi Ñaïi Giôùi ñaøn ôû Phaät hoïc vieän Haûi Ñöùc - Nha Trang.
Naêm 1970, Ngaøi laø vò khai ñaïo giôùi töû Ñaïi Giôùi Ñaøn Vónh Gia - Ñaø Naüng.
Naêm 1973-1974, Hoøa thöôïng ñöôïc cung cöû chöùc vuï Vieän tröôûng Vieän Cao ñaúng Phaät hoïc Haûi Ñöùc - Nha Trang.Chính trong thôøi gian naøy, döôùi söï höôùng daãn cuûa Ngaøi, boä kinh Trung A-haøm ñöôïc dòch ra Vieät ngöõ.
Naêm 1979, Hoaø thöôïng Boån sö laø ñöùc ñeä nhò Taêng Thoáng GHPGVNTN vieân tòch. Ñeå keá thöøa boån sö, Ngaøi ñöôïc moân phaùi cung thænh giöõ chöùc vuï Truù trì Toå ñình Thieàn Toân – Hueá.
Naêm 1981-1984, Ngaøi ñöôïc môøi giaûng daïy taïi Tröôøng Cao caáp Phaät hoïc ôû chuøa Quaùn Söù - Haø Noäi.
Naêm 1982-1988, Hoaø thöôïng ñöôïc cung thænh laõnh ñaïo Phaät giaùo tænh Phuù Khaùnh lieân tieáp trong hai nhieäm kì.
Naêm 1984-1988, Ngaøi ñöôïc môøi giöõ chöùc Phoù hieäu tröôûng vaø giaùo thoï cho Tröôøng Cao caáp Phaät hoïc taïi Sai Goøn.
Naêm 1987, Hoaø thöôïng ñöôïc thænh laøm khai ñaïo giôùi töû taïi Ñaïi Giôùi ñaøn Baùo Quoác - Hueá.
Naêm 1991, Ngaøi ñöôïc cung cöû laøm Phoù chuû tòch Hoäi ñoàng Phieân dòch Ñaïi taïng kinh Vieät Nam, ñaëc traùch Haùn taïng.
Naêm 1993, Ngaøi ñöôïc cung thænh laøm Tuyeân Luaät sö, Yeát-ma cho giôùi ñaøn Thieän Hoøa taïi tænh Baø Ròa - Vuõng Taøu.
Naêm 1994, Hoaø thöôïng laïi ñöôïc cöû laøm Yeát-ma taïi Ñaïi Giôùi ñaøn Baùo Quoác - Hueá.Cuõng trong naêm naøy, Ngaøi laøm tröôûng phaùi ñoaøn PGVN sang chieâm baùi Phaät tích taïi AÁn Ñoä.
Naêm 1994-2001, Ngaøi ñöôïc cung kieâm Hieäu tröôûng Tröôøng Trung caáp Phaät hoïc tænh Thöøa Thieân – Hueá.
Khi Hoïc Vieän PGVN taïi Hueá ñöôïc thaønh laäp naêm 1997, Ngaøi ñöôïc cung cöû laøm Vieän tröôûng cuûa Hoïc vieän naøy cho ñeán nay. Song song vôùi chöùc vuï Vieän tröôûng, ngaøi ñaõ tröïc tieáp chæ ñaïo xaây döïng Hoïc vieän Phaät giaùo Vieät Nam taïi Hueá ñeå laøm nôi ñaøo taïo Taêng taøi cho caû nöôùc.
Naêm 1999, Hoaø thöôïng ñöôïc cung thænh laøm Ñaøn ñaàu Hoaø thöôïng Ñaïi Giôùi ñaøn Tònh Khieát taïi chuøa Töôøng Vaân - Hueá.
Ñeå tri aân thaày toå vaø laøm raïng rôõ toâng phong, neân naêm 2000, vôùi cöông vò truù trì, Ngaøi ñaõ ñöùng ra chuû xöôùng coâng cuoäc ñaïi truøng tu Toå ñình Thieàn Toân-Hueá, moät trong nhöõng ngoâi toå ñình lôùn cuûa PGVN, trôû neân nguy nga, huøng vó hôn xöa ñeå xöùng ñaùng vôùi coâng haïnh cuûa Toå Lieãu Quaùn.Ñoàng thôøi vôùi coâng trình naøy, Hoøa thöôïng ñaõ toân taïo ngoaïi thaønh thaùp Toå vôùi muïc ñích laø baûo veä nôi di tích lòch söõ vaø vaên hoùa khoâng nhöõng cuûa PGVN maø coøn laø cuûa daän toäc VN.
Naêm 2001, Ngaøi chuû trì Leã toát nghieäp vaø Caáp phaùt vaên baèng Cöû nhaân Phaät hoïc cho Taêng Ni sinh Hoïc vieän PGVN taïi Hueá, khoaù I (1997-2001). Cuõng trong naêm naøy, Ngaøi ñaõ chöùng minh Leã kyû nieäm 50 naêm thaønh laäp Gia ñình Phaät töû Vieät Nam, toå chöùc taïi Toå ñình Töø Ñaøm - Hueá.
III. Coâng trình dòch thuaät vaø bieân soaïn:
Maëc duø baän roän vôùi nhieàu coâng vieäc cuûa Giaùo hoäi, giaõng daïy Taêng ni vaø höôùng daãn tín ñoà tu hoïc, Ngaøi cuõng ñaõ daønh nhieàu thì giôø cho vieäc phieân dòch, bieân soaïn vaø in aán Kinh, Luaät, Luaän cho Taêng Ni Phaät töû coù taøi lieäu ñeå tu hoïc. Nhöõng coâng trình dòch thuaät vaø bieân soaïn goàm:
1.Dòch thuaät:
-Kinh Thuû Laêng Nghieâm (1940).
-Phaùt Boà-ñeà taâm vaên (1952).
-Kinh Kieán Chaùnh (1953).
-Kinh 42 chöông (1958).
-Kinh Tröôøng A-haøm (löôïc dòch - 1959).
-Kinh Phaùp Cuù (1962).
-Taân Duy thöùc luaän (1962)
-Luaän Thaønh duy thöùc (1995).
-Luaän Ñaïi trí ñoä (5 taäp, 1997-2001).
-Trung luaän (2001)
2. Bieân soaïn:
-Nghi thöùc tuïng nieäm (ñoàng soaïn, 1958).
-Nghi thöùc thoï Boà-taùt giôùi taïi gia (1958)
-Ñaïi cöông luaän Caâu-xaù (1987).
-Voâ ngaõ laø Nieát-baøn (1990).
-Toaû aùnh Töø quang (1992).
-Loái vaøo Nhaân minh hoïc (1995).
-Cöông yeáu Giôùi luaät (1996).
-Nguõ uaån voâ ngaõ (1997)
-Kinh Phaùp hoa giöõa caùc Kinh ñieån Ñaïi thöøa (1997).
-Trí ñöùc vaên luïc (9 taäp, 1994-2001)
* Nhieàu baøi bieân khaûo khaùc ñaêng taûi ôû caùc Taïp chí töø 1940-2001, nhö:
-Taïp chí Vieân aâm (1940).
-Phaät giaùo Vieät Nam (1960).
-Lieân Hoa (1961).
-Giaùc ngoä, 1982.
-Taäp vaên - Ban Vaên hoaù Trung öông (1985).
IV. Nhieáp hoùa ñoà chuùng.
Hoøa thöôïng ñaõ truyeàn thoï Nguõ giôùi, Thaäp thieän, vaø Boà-taùt giôùi taïi gia cho haøng vaïn Phaät töû khaép 3 mieàn cuûa ñaát nöôùc. Ngaøi ñaõ ñoä nhieàu ñeä töû xuaát gia nhö: T.T. Ñaïo Dung, Haûi Tònh, Haûi AÁn, Phöôùc Tuù, Kieân Tueä,Kieän Ñònh … Veà phía Ni coù Ni sö Chôn Caàn, Haûi Lieân…
Nhö döï tri ñöôïc söï ra ñi cuûa mình khoâng coøn laâu nöõa, Ngaøi ñaõ noã löïc phieân dòch taùc phaåm maø Ngaøi ñaõ döï ñònh, ñoù laø boä Trung luaän. Trong voøng non moät naêm, Ngaøi ñaõ hoaøn taát söï phieân dòch.Do vì quaù coá gaéng laøm vieäc, neân thaùng 9 naêm 2001, beänh cuõ taùi phaùt, maëc duø ñaõ ñöôïc haøng ñeä töû, caùc giaùo sö baùc só vaø y só beänh vieän Trung öông Hueá taän tình chaêm soùc chöõa trò.Nhöng vì tuoåi cao söùc yeáu, Ngaøi khoâng vöôït qua ñöôïc caên beänh hieåm ngheøo. Ngaøi ñaõ an töôøng xaû baùo thaân luùc 16 giôø 30 ngaøy 03 thaùng 10 naêm 2001(nhaèm ngaøy 17 thaùng 8 naêm Taân Tî) thoï 81 tuoåi ñôøi, 53 tuoåi ñaïo.
Suoát cuoäc ñôøi, töø khi xuaát gia haønh ñaïo cho ñeán luùc vieân tòch, Ngaøi ñaõ noã löïc khoâng ngöøng trong coâng vieäc xieãn döông ñaïo phaùp. Ñaëc bieät, do kinh nghieäm baûn thaân cho thaáy: neáu Taêng ni Phaät töû khoâng ñöôïc hoïc taäp Phaät phaùp moät caùch nghieâm tuùc, thì söï tu taäp seõ deå bò laàm laïc.Do vaäy, Ngaøi ñaõ daønh nhieàu thì giôøcho coâng vieäc giaùo duïc, ñaøo taïo Taêng ni vôùiöôùc nguyeän cung caáp cho ñôøi nhieàu vò chaân tu, thöïc hoïc ñeå mang nieàm haïnh phuùc,an laïc ñeán cho moïi ngöôøi. Vaø chính vieäc laøm ñoù cuõng laø ñoùng goùp cho queâ höông, daân toäc, bôûi vì Phaät giaùo vôùi daân toäc Vieät laø baát khaû phaân. Cuoäc ñôøi Ngaøi laø moät taám göông saùng ngôøi veà ñaïo haïnh vaø söï nghieäp hoaèng hoùa cho Taêng ni vaø Phaät töû noi theo. Maëc duø saéc thaân cuûa Ngaøi khoâng coøn nöõa nhöng ñaïo haïnh vaø söï nghieäp hoaèng hoùa cuûa Ngaøi seõ maõi maõi laø ngoïn ñuoác soi ñöôøng cho Taêng Ni Phaät töû haäu lai.
NAM MOÂ TÖÏ LAÂM TEÁ CHAÙNH TOÂN TÖÙ THAÄP TAM THEÁ, TRUØNG KIEÁN THIEÀN TOÂN, TÖ Ø ÑAØM NHÒ TÖÏ TRUÙ TRÌ, HUY Ù THÖÔ ÏNG TAÂM HAÏ PHAÄT TÖÏ TRÍ ÑÖÙC HIEÄU THIEÄN SIEÂU TRÖÔÛNG LAÕO HOØA THÖÔ ÏNG GIAÙC LINH THUYØ TÖ Ø CHÖÙNG GIAÙM.
Source : http://www.buddhismtoday.com
[ Trôû Veà ]