Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Trang Chính]
Tuyeät thöïc naêm 63 taïi chuøa Töø Ñaøm
Hoài kyù Baùc Só Erich Wulff -Minh Nguyeän Dòch
Lôøi ngöôøi dòch : Ñaây laø baøi thöù hai trích dòch töø quyeån Vietnamesische Lehrjahre (Nhöõng naêm daïy hoïc taïi Vieät Nam), Suhrkamp Taschenbuch Nr. 73, Frankfurt a.M., Germany, 1972, trang 150 ñeán 157, vôùi teân taùc giaû Georg W. Alsheimer, buùt hieäu cuûa Erich Wulff. OÂng naøy laø baùc só ngöôøi Ñöùc daïy taïi tröôøng Ñaïi hoïc Y khoa Hueá töø naêm 1961 ñeán 1967, trong khuoân khoå vieän trôï giaùo duïc cuûa Taây Ñöùc. Vì moät söï tình côø, taùc giaû ñaõ chöùng kieán bieán coá taïi ñaøi phaùt thanh Hueá ñeâm 8/5/1963 laøm 8 Phaät töû bò cheát moät caùch theâ thaûm vaø ñaõ trình baøy söï kieän naøy tröôùc uyû ban ñieàu tra ñaøn aùp Phaät giaùo Vieät Nam cuûa Lieân hieäp quoác vaøo thaùng 9/1963.
Baøi thöù hai naøy noùi veà cuoäc tuyeät thöïc taïi chuøa Töø Ñaøm vaø caùc cuoäc bieåu tình cuûa Phaät töû Hueá ñoøi nhaø caàm quyeàn thöïc thi 5 nguyeän voïng cuûa Phaät giaùo (1).Sau thôøi haïn toái haäu thö 14 ngaøy ñoái vôùi chính quyeàn oâng Dieäm troâi qua, caùc nhaø sö taïi Hueá baét ñaàu tuyeät thöïc. Hoï ñaõ yeâu caàu vò baùc só giaùm ñoác beänh vieän trung öông Hueá theo doõi söùc khoeû trong khi hoï tuyeät thöïc, nhöng vò naøy, cuõng nhö taát caû caùc baùc só khaùc cuûa thaønh phoá, ñaõ töø choái, ngay caû vieäc ñaët chaân ñeán coång chuøa. Ba ngaøy sau ñoù khi moät vaøi vò sö lôùn tuoåi baét ñaàu bò hoân meâ, hoï ñaõ caàu cöùu ñeán chuùng toâi. Toâi ñeán tieáp xuùc laàn nöõa vôùi baùc só khoa tröôûng y khoa ñeå yeâu caàu oâng ta thi haønh nhieäm vuï thaày thuoác cuûa mình, nhöng oâng ta vaãn laéc ñaàu töø choái. Do ñoù toâi ñaõ ñi cuøng vôùi Hans ñeán chuøa Töø Ñaøm.********
Taïi cuoäc thaêm vieáng chuøa Töø Ñaøm laàn ñaàu naøy toâi môùi laøm quen vôùi Thöôïng toïa Thích Trí Quang. Thaân hình maûnh khaûnh, nhoû nhaén cuûa oâng ta chæ nhö laø ñöôïc duøng ñeå mang moät ñaàu töôïng ngöôøi La maõ ñöôïc ñeûo baèng caåm thaïch. Vaàn traùn cao, voøm cong, caëp maét to, vôùi caùi nhìn xuyeân thaâu, loå muõi roäng vaø ñoâi moâi ñaày ñaën baøy toû moät söï haøi hoøa trong söï caáu truùc cuûa con ngöôøi oâng ta. Toaøn khuoân maët ñaõ loâi cuoán caùi nhìn ñeán ñoä ngöôøi ñoái dieän khoâng coù cô hoäi ñeå ngaém oâng ta. Tình caûm haêng say vaø loøng noân noùng vaãn coøn ngöï trò nôi con ngöôøi oâng ta, traùi vôùi ñieàu maø toân giaùo cuûa oâng ta ñoøi hoûi. Trong khi noùi chuyeän Sö Trí Quang chöùng toû moät söï thoâng minh tuyeät vôøi, naém hieåu raát nhanh ñieàu coát yeáu ; Sö cuõng coù moät voán kieán thöùc doài daøo veà vaên hoùa vaø lòch söû cuûa vuøng Ñoâng AÙ chaâu. Nhöng oâng ta raát ít quan taâm ñeán neàn chính trò vaø khung caûnh vaên hoùa cuûa Taây phöông vaø coù ít nhieàu thaønh kieán veà caùc vaán ñeà naøy. Sö yù thöùc ñöôïc söùc maïnh loâi cuoán cuûa chính mình ñoái vôùi ñaùm ñoâng vaø bieát caùch ñeå söû duïng. Baèng nhöõng cuoäc vaän ñoäng ñaùm ñoâng quaàn chuùng trong caùc thaønh phoá vaø vôùi aùp löïc cuûa dö luaän quoác teá, Sö hy voïng coù theå giaønh phaàn thaéng trong cuoäc ñuïng ñoä naøy vôùi cheá ñoä oâng Dieäm. Ñaây khoâng phaûi chæ laø chuyeän laät ñoå gia ñình hoï Ngoâ hay traû laïi cho Phaät giaùo nhöõng quyeàn lôïi töø xöa. Moät ngöôøi giaûng nghieäm vieân ñaïi hoïc Hueá sau naøy ñaõ keå laïi cho toâi nghe raèng trong cuoäc hoïp quan troïng vôùi caùc thuû laõnh thanh nieân Phaät töû vaøo saùng ngaøy 9 thaùng 5 1963, Sö Trí Quang ñaõ tuyeân boá raèng cuoäc tranh ñaáu baét ñaàu hoâm nay seõ chaám döùt vôùi söï vaõn hoài hoøa bình cho ñaát nöôùc. Taát caû moïi ngöôøi phaûi yù thöùc nhöõng ngaøy cam ngo saép tôùi vaø ñoâi luùc phaûi chaáp nhaän nhöõng söï thaát baïi taïm thôøi.
Sö Trí Quang ñaõ baøy ra tröôùc maët nhöõng baûn dòch tieáng Vieät cuûa caùc baøi baùo tôø Le Monde vaø New York Times töôøng thuaät veà caùc bieán coá taïi Hueá. Nhöõng lôøi keâu goïi cuûa Sö ñeán Toång thö kyù Lieân hieäp quoác U Thant vaø Toång thoáng Kennedy cuõng ñöôïc nhaéc nhôû trong caùc baøi baùo ñoù. Nhöõng chuyeán ñi cuûa chuùng toâi qua Caêm boát hay vaøo Saigoøn nhö theá ñaõ khoâng ñeán noãi hoaøi coâng. Tuy nhieân söï vieäc naøy cuõng vaãn chöa trôû thaønh nhöõng haøng tít lôùn treân caùc baùo chí theá giôùi, maø vaãn coøn phaûi naèm moät caùch khieâm nhöôøng ôû trang 3, 4 hay 5. Chöa ai thaáy ñöôïc tính caùch buøng noå cuûa cuoäc khuûng khoaûng naøy.
Trong thôøi gian caùc nhaø sö tuyeät thöïc, laàn ñaàu tieân toâi thaáy moät cuoäc bieåu tình lôùn cuûa quaàn chuùng phaät töû. Hai ñoaøn ngöôøi daøi voâ cuøng töø hai phía khaùc nhau ñaõ ñeán taäp trung tröôùc toøa Tænh tröôûng. Daãn ñaàu moãi ñoaøn laø caùc vò tu só Phaät giaùo baän aùo vaøng nghieâm trang. Theo sau laø caùc gia ñình phaät töû, coâng nhaân, sinh vieân, hoïc sinh, tieåu thöông cuõng nhö phuï nöõ ñuû löùa tuoåi. Coù khoaûng 7000 ñeán 8000 ngöôøi bieåu tình. Khoâng coù gì ñaùng tieát xaûy ra. Cuoäc bieåu döông löïc löôïng dieãn ra trong söï im laëng trang troïng. Thænh thoaûng ñaùm ñoâng caát leân lôøi nieäm Phaät ñoàng ñieäu. Treân caùc bieåu ngöõ coù ghi nhöõng ñieàu ñoøi hoûi vaø phaûn ñoái cuûa hoï baèng tieáng Vieät vaø tieáng Anh.
Sau ñoù chuùng toâi ñöôïc bieát raèng vieân tænh tröôûng, vì coù caûm tình vôùi Phaät giaùo neân ñaõ ra leänh cho caûnh saùt phaûi töï cheá. Vaø cuõng vì ñieàu ñoù maø oâng ñaõ bò caùch chöùc saùng sôùm ngaøy hoâm sau cuøng luùc vôùi vò Ñaïi bieåu chính phuû Trung nguyeân Trung phaàn. Moät vieân chöùc thaân tín cuûa oâng Dieäm ñaõ ñöôïc cöû ra Hueá vôùi nhieàu quyeàn haønh môùi vaø ñaõ ñeán nhaän nhieäm sôû taïi Toøa Ñaïi bieåu chính phuû. OÂng ta teân laø Nguyeãn vaên Khöông (2). Moät ngaøy sau khi nhaäm chöùc oâng ta môøi taát caû baùc só ngöôøi Ñöùc ñeán döï buoåi traø ñaøm ban saùng.
Toâi chæ bieát raèng toâi ñaõ ñöôïc môøi ñeán gaëp rieâng nöûa giôø tröôùc caùc baïn ñoàng nghieäp khaùc khi toâi cuøng ngoài vôùi oâng ta treân chieác gheá baønh boïc luïa taïi phoøng khaùch giöõa caùc ñoäc bình baèng söù vaø caùc ngaø voi to töôùng. OÂng ta tìm caùch thuyeát phuïc toâi, raèng oâng ta muoán bieát roõ heát taát caû söï thaät ñeå veà trình laïi cho Toång thoáng Dieäm vaø cuõng ñeå thoûa maõn caùc ñoøi hoûi cuûa Phaät giaùo. Vôùi tö caùch laø moät ngöôøi phaät töû, oâng phaûi coù nhieäm vuï ngaên caûn caùc cuoäc ñoå maùu khaùc. OÂng ta coù ñaàu toùc ngaén cuùp ca-reâ vaø khuoân maët hôi thoâ, khoâng phaûi laø khoâng thoâng minh nhöng neùt maët coù veû ñaày bí aån ñaõ tìm caùch noùi nhö roùt maät vaøo tai toâi. Toâi coù maát maùt gì ñaâu ? Toâi ñaõ keå cho oâng ta nghe taát caû nhöõng gì toâi bieát veà ñeâm 8 thaùng 5, ñieàu maø oâng ta haún ñaõ bieát, vì neáu khoâng taïi sao oâng ta laïi môøi toâi ñeán sôùm hôn caùc ngöôøi khaùc. OÂng Khöông chaêm chuù laéng nghe toâi keå chuyeän vaø laøm nhö laø oâng ta caùm ôn toâi voâ cuøng. Toâi cuõng keå vôùi oâng ta raèng toâi vaø Hans ñaõ phaûi chaêm soùc caùc taêng só Phaät giaùo ñang tuyeät thöïc, sau khi khoâng coù moät baïn ñoàng nghieäp ngöôøi Vieät naøo nhaän laøm coâng vieäc ñoù. OÂng ta toû ra raát caûm ñoäng vì haønh vi naøy cuûa chuùng toâi vaø haàu nhö ra leänh chuùng toâi phaûi tieáp tuïc coâng taùc y teá ñoù. OÂng ta coøn höùa seõ caáp cho toâi giaáy pheùp ñeå ñöôïc pheùp ñi ngang qua caùc haøng raøo chaén cuûa caûnh saùt, trong tröôøng hôïp toâi bò gaëp khoù khaên. Taát caû nhöõng lôøi höùa heïn vaø voã veà naøy cuûa oâng ta thaät ra chæ laø ôû ñaàu moâi choùt löôõi, vaø chính ngay luùc ñoù coù leõ oâng ta ñaõ quyeát ñònh baét giam toâi vaøo chieàu hoâm aáy. Ñieàu naøy cuõng khoâng laøm cho toâi sau naøy böïc mình.
Vaøo cuoái cuoäc noùi chuyeän cuûa chuùng toâi thì coù caùc ñoàng nghieäp Ñöùc xuaát hieän, nhöõng ngöôøi naøy ñaõ ôû trong nhaø vaøo buoåi toái ñaëc bieät noùi treân. Hoï khoâng muoán baøn thaûo gì caû vaø noùi raèng nhöõng chuyeän gì xaõy ra taïi ñaây khoâng dính daáp gì ñeán hoï caû. Hoï cuõng khoâng bieát gì nhieàu. Nhaø caàm quyeàn ôû ñaây neân laøm nhöõng gì caàn thieát. Chæ coù baùc só noäi thöông ngöôøi Thuî só baät ra lôøi tieân ñoaùn raèng ngöôøi naøo duøng baïo löïc, seõ cheát döôùi tay baïo löïc. OÂng Khöông töùc thì traû lôøi moät caùch nhaõ nhaën raèng oâng ta khoâng bao giôø nghó ñeán chuyeän seõ duøng baïo löïc. Ngöôïc laïi oâng ta ñaõ ra leänh thaùo gôõ caùc haøng raøo chaén ngaên caûn caùc loái ñi ñeán caùc chuøa. Vaán ñeà Phaät giaùo chæ ñöôïc giaûi quyeát baèng thöông löôïng vaø lyù trí ; nhöõng gì ñaéng cay chæ laøm cho söï vieäc traàm troïng theâm leân.
Raát tieác laø toâi ñaõ tin vaøo nhöõng lôøi höùa heïn cuûa oâng Khöông vaøo luùc ñoù. Nhöõng lôøi noùi naøy laøm toâi chuøn böôùc vaø caûm thaáy boái roái. Trong luùc oâng Khöông ñang coøn noùi chuyeän, nhöõng lôøi tuïng kinh cuûa caùc phaät töû loït vaøo ñeán taän phoøng khaùch, xen laãn vôùi nhöõng lôøi hoâ haøo caøng luùc caøng lôùn. Caùc vò ñoàng nghieäp coù gia ñình töø töø xin pheùp ra veà tröôùc ; vì trong tình traïng hoån loaïn treân ñöôøng phoá hieän nay, chuùng toâi khoâng theå ñeå gia ñình moät mình ñöôïc, hoï noùi vôùi oâng Khöông nhö theá. Sau roát chæ coøn laïi Hans vaø toâi. OÂng Khöông ñöa chuùng toâi ra cöûa. Khoaûng 150 ñoaøn vieân gia ñình phaät töû ñang ngoài tröôùc haøng raøo keõm ngai ngaên khoâng cho leân phía chuøa Töø Ñaøm. Hoï ñang ngoài xeáp baøn theá hoa sen vaø thaàm nieäm Phaät. Xung quanh hoï gaàn haøng raøo vaø vöôøn troàng hoa, coù khoaûng 500 hoïc sinh vaø sinh vieân hoâ caùc khaåu hieäu leân aùn cheá ñoä. Khi Hans vaø toâi xuaát hieän thì ñaùm ñoâng hoø reo vang daäy. Nhöõng lôøi hoâ haøo laø do moät trong nhöõng ngöôøi sinh vieân troø y khoa cuûa toâi teân laø Phan (3) khôûi xöôùng. Phía beân kia ñöôøng laø moät ñoaøn lính trang bò baèng maët naï choáng hôi ngaït vaø khieân choáng baèng saét. Hoï ñaõ nhaét löôõi leâ leân noøng suùng vaø troâng gioáng nhö nhöõng ngöôøi maùy töï ñoäng trong caùc phim khoa hoïc giaû töôûng. ‘Trôøi ôi, caùc oâng phaûi keâu goïi caùc sinh vieân naøy im ñi chôù, coù theå hoï chæ nghe lôøi caùc oâng maø thoâi’. Coù leõ söï lo sôï ñaõ xaâm chieám taâm hoàn oâng ta, vì giöõa toøa nhaø cuûa oâng ta vaø caùc ngöôøi bieåu tình khoâng coù moät toaùn lính hay haøng raøo chaén naøo caû. ‘OÂng haõy baûo ñoaøn lính khoâng ñöôïc ñaâm cheùm ai caû’, Hans ñeà nghò nhö theá. OÂng ta voäi höùa lieàn. Coù theå luùc ñoù oâng ta cuõng seõ höùa nhieàu ñieàu khaùc nöõa. OÂng ta voäi chaïy lui vaøo trong toøa nhaø vaø laãn vaøo trong ñaùm ngöôøi coäng sö vieân cuûa oâng ta ñang ñöùng taïi phía sau.
Ñoaøn lính ñaõ khoâng ñaâm cheùm ai caû, nhöng ñaõ quaêng nhieàu bình löïu ñaïn maøu naâu coù chöùa moät chaát loûng mau boác khoùi vaøo phía caùc sinh vieân. Nhöõng ngöôøi naøo ñöùng xa nhö Hans vaø toâi, thì caûm thaáy nhö laø caùc chaát cay maét. OÂng Khöông vaø caùc coïng söï vieân cuûa oâng ñöùng phía trong cuõng chaûy nöôùc maét traøn xuoáng maù. Hoï chaïy ñeán chuùng toâi hoûi phaûi laøm gì ñeå bôùt cay. ‘Quí vò neân ñi röûa maét ngay lieàn’, toâi khuyeân nhö theá. Nhöng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khaùc thì ñaõ quaù treã. Vì ngoaøi kia, tröôùc toøa Ñaïi bieåu, treân nhöõng con ñöôøng daãn ñeán chuøa Töø Ñaøm cuõng ñaõ xaõy ra tình caûnh töông töï. Caùc phaät töû, phaàn nhieàu laø giôùi treû ñaõ bieåu tình ngoài tröôùc caùc haøng raøo chaén, chung quanh laø ñaùm quaàn chuùng baát bình baét ñaàu la où vaø do vaäy lính ñaõ quaêng caùc bình khí cay kia veà phía hoï.
Ñeán toái hoâm ñoù toâi môùi thaáy ñöôùc haäu quaû tai haïi : ñoä chöøng 70 phaät töû, phaàn lôùn ñang coøn treû, ñaõ bò phoûng naëng vì chaát khí loûng maøu naâu kia. Toaøn theå thaân hoï ñaõ baét ñaàu noåi leân nhöõng haït bong vôùi moät vaøi vaïc da nhö bò loät troùc. Vaøi ngöôøi treû ñaõ bò muø maét moät thôøi gian ngaén, vaøi ngöôøi khaùc thì bò baát tænh, vaø chæ hoài tænh laïi sau khi ñöôïc tieâm nöôùc bieån haèng giôø. Neáu khoâng coù söï chaêm soùc y teá töùc thôøi, coù leõ ñaõ coù vaøi ngöôøi bò boû maïng. Ñaây laø nhöõng thöông tích vaø bieán chöùng laï kyø cuûa loaïi löïu ñaïn cay kia. Cho neân Hans vì coù nhieàu beänh nhaân nhö vaäy neân ñaõ tìm caùch lieân laïc vôùi oâng Khöông vaø vieân ñaïi taù Chæ huy tröôûng teân laø Ñoã cao Trí ñeà hoûi veà thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa loaïi khí loûng cay kia, haàu tìm caùch chöûa trò thích öùng. Nhöng anh ta chæ nhaän ñöôïc nhöõng caâu traû lôøi vu vô : Vaâng nhaø chöùc traùch seõ tìm hieåu theâm, nhöng chaéc chaén ñaây chæ laø loaïi ñaïn cay ‘thoâng thöôøng’ maø thoâi.
Moät thaùng röôõi sau ñoù, taïi Tokyo, nôi baø Lily Abegg laøm phoùng vieân cho tôø Frankfurter Allgemeine ñaõ tìm ra moät phaàn naøo lôøi giaûi ñaùp. Baø ñaõ ñoïc trong moät baøi baùo töø Ñoâng AÂu cho bieát raèng ngöôøi Myõ ñang thí nghieäm moät loaïi khí ñoäc môùi ñeå choáng Vieät coäng. Nhöõng veát thöông vaø beänh tình ñöôïc taû gioáng y heät nhö nhöõng gì chuùng toâi ñaõ thaáy ôû Hueá. Baø Abegg, voán laø ngöôøi Thuî só raát can ñaûm ñeå beânh vöïc cho söï thaät, tröôùc ñaây ñaõ coù yù xem ñoù laø nhöõng tuyeân truyeàn vu khoáng cuûa phe coäng saûn. Nhöng sau khi nghe nhöõng lôøi thuaät cuûa chuùng toâi thì baø lieàn ñoåi yù. Maëc daàu vaãn coøn laäp tröôøng choáng coâïng kòch lieät, baø ta laø ngöôøi phoùng vieân Taây phöông ñaàu tieân ñaõ ñöa tin vaøo thaùng 7 -1963 veà söï söû duïng caùc chaát ñoäc hoùa hoïc cuûa chính quyeàn oâng Dieäm vaø caùc coá vaán ngöôøi Myõ vaø ñaõ leân aùn naëng neà vieäc naøy trong moät baøi bình luaän.
Vaøi giôø sau khi tham döï buoåi tieáp taân cuûa oâng Khöông, toâi ngoài treân moät chieác xe xích loâ ñeå ñi ñeán beänh vieän theo moät con ñöôøng nhoû. Caùc con ñöôøng lôùn ñeàu ñaõ bò chaän caû roài. Ñoät nhieân coù tieáng rít cuûa moät chieác xe caûnh saùt chaïy nhanh ñeán chaán ñöôøng tröùôc chieác xe chôû toâi. Moät ngöôøi caûnh saùt oám o, coù maøu da naâu ñaäm vaø maëc aùo thöôøng daân nhaûy ñeán vôùi khaåu suùng luïc chæ vaøo toâi vaø heùt to raèng : ‘Nhaân danh luaät phaùp toâi baét oâng’. Toâi bò loâi leân xe Jeep maát caû giaøy deùp vaø chieác xe laïi voäi phoùng ñi.
Toâi baét ñaàu lo sôï thaät söï vaø tìm kieám nhöõng khuoân maët quen ôû hai beân ñöôøng nhöng khoâng thaáy ai. Daàu vaäy thænh thoaûng toâi vaãn giô tay ra ngoaøi xe ñeå vaãy moät ngöôøi quen giaû töôûng naøo ñoù. Chieác xe Jeep chaïy nhanh qua caàu vôùi coøi huï vaø hình nhö höùông veà phía ñöôøng ñi ra Quaûng Trò. Coù leõ ngöôøi ta muoán daãn toâi ñeán moät choã vaéng veû naøo ñoù ñeå baén cheát toâi vaø ñoå vaáy cho Vieät coäng chaêng ? Toâi hoûi teân caûnh saùt maät vuï kia veà giaáy pheùp baét giam toâi ; moät teân maät vuï chính hieäu vôùi chieác aùo sômi ñen, ñeo kính raâm vaø toùc chaûi daàu laùng coùn. Teân maät vuï traû lôøi, toâi baét oâng ñaâu caàn phaûi coù giaáy tôø gì. Toâi laáy laïi bình tónh vaø töø toán noùi vôùi anh ta raèng, caùc baïn beø quen bieát ñaõ thaáy toâi bò baét khi naõy vaø ñang treân ñöôøng ñi ñeå ñeán baùo ñoäng toøa Laõnh söï Myõ ; caû theá giôùi seõ ñöôïc thoâng baùo töùc khaéc veà vieäc toâi bò caûnh saùt baét coùc. Neáu sau ba tieáng ñoàng hoà toâi khoâng ñöôïc thaû veà, caùc tôø baùo lôùn taïi Aaâu chaâu vaø Myõ seõ leân aùn vieäc baét bôù baát hôïp phaùp naøy. Toâi hoûi anh ta khoâng lo sôï veà caùc khoù khaên ngoaïi giao quoác teá seõ do vuï naøy gaây ra hay sao ? Coù leõ noåi lo laéng cuûa toâi cuõng hôi thaùi quaù; cuõng coù theå caùc lôøi noùi cuûa toâi ñaõ laøm anh ta suy nghó laïi. Chieác xe Jeep laïi ñoåi höôùng vaø ñi vaøo trong Thaønh noäi, nôi coù Toång haønh dinh cuûa Sö ñoaøn 1. ÔÛ ñoù, toâi bò ñöa vaøo trong moät caên phoøng nhoû.
Toâi ôû ñoù moät mình khoâng laâu. Khoaûng nöûa giôø sau moät ngöôøi treû tuoåi maët maøy hôi baïc nhöôïc vaø coù ñeo kính böôùc vaøo. Nhöõng veát thaâm quaàn ñen quanh ñoâi maét, caùc ngoùn tay run raåy, ñöôïc che daáu moät caùch e theïn döôùi gaàm baøn vaø nuï cöôøi ngöôïng ngaïo ñaõ tieát loä söï thaát baïi cuûa anh ta trong coá gaéng giöõ gìn ñaïo ñöùc vaø saïch seõ maø toân giaùo cuûa anh ta vaø baø Nhu ñaõ bieåu anh ta phaûi tuaân theo. Maëc daàu ñeo moät chieác thaùnh giaù naèm phía sau chieác aùo, anh ta vaãn töï giôùi thieäu laø moät phaät töû vaø laø moät ñoà ñeä trung thaønh cuûa Thöôïng toïa Trí Quang. Anh ta chæ muoán nghe toâi ‘‘giaûng’’ cho anh ta veà caùc chuyeän ñaõ xaûy ra saùng hoâm nay ; anh ta mong toâi noùi ra teân cuûa caùc ngöôøi sinh vieân ñaõ toå chöùc cuoäc bieåu tình. Anh ta muoán tìm caùch cöùu caùc ngöôøi ñoù ñeå khoâng bò caûnh saùt baét vaø muoán laøm vieäc chung vôùi hoï. Anh ta caûm phuïc toâi ñuùng theo truyeàn thoáng Khoång giaùo laø moät vò Thaày ñaùng kính. Anh ta chaéc chaén ñaõ chôø ñôïi raèng toâi khoâng tin töôûng ôû caùc lôøi noùi cuûa anh ta. Nhöng vôùi nhöõng lôøi leõ ñoùn raøo vaø taâng boác nhö theá, anh ta muoán toâi noùi maø khoâng bò maát maët. Toâi chôø ñôïi anh ta noùi xong heát roài toâi môùi noùi lôøi khuyeân anh ta raèng haõy ñieän thoaïi cho oâng Ñaïi bieåu Khöông ñeå xin pheùp thaû toâi ra, neáu khoâng ngaøy mai ñaøi BBC vaø caùc ñaøi quoác teá khaùc seõ ñöa tin veà söï baét bôù traùi pheùp ngöôøi ngoaïi quoác ôû taïi Vieät Nam. Ñieàu naøy haún ñaõ gaây aán töôïng maïnh leân anh ta. Anh ta ñi ra ngoaøi vaø ñeå cöûa phoøng môû. Sau moät giôø ñieän thoaïi huyeân thuyeân ñi khaép nôi töø phoøng beân caïnh, anh ta trôû laïi, noùi lôøi xin loãi ñaõ baét ‘laàm’ toâi vaø môøi toâi leân moät chieác xe Jeep ñeå ñöôïc ñöa veà nhaø, nhöng laàn naøy ngöôøi hoä toáng khoâng coù mang suùng oáng. Toâi coù gaëp laïi teân maät vuï naøy sau ñoù vaøo thaùng 7-1964 taïi phi tröôøng Saøi goøn, luùc toâi chuaån bò laáy maùy bay ñeå ñi Hoàng coâng vaø Ñaøi Baéc. Nhö theá sau khi oâng Dieäm ñoå, anh ta vaãn tieáp tuïc haønh ngheà nhö cuõ. Anh ta noùng loøng muoán bieát teân nhöõng ngöôøi maø toâi seõ tìm gaëp taïi Hoàng Koâng. Laàn naøy anh ta töï giôùi thieäu laøm ngheà kyù giaû töï do. Vì vaøo thôøi gian ñoù toâi coù naêm ngöôøi baïn laø thaønh vieân cuûa noäi caùc chính phuû, neân toâi ñaõ deã daøng cho anh ta ra rìa. Toâi hoûi teân anh ta laø gì vaø noùi raèng, Thuû töôùng Phan huy Quaùt vaø Boä tröôûng Buøi töôøng Huaân seõ ñeå yù ñeán taøi naêng ñaëc bieät cuûa anh ta. Anh ta lieàn voäi vaøng töø giaõ toâi.
Sau khi ñöôïc thaû ra, toâi ñi ñeán beänh vieän, Hans chæ cho toâi nhöõng ngöôøi naïn nhaân cuûa chaát löïu ñaïn cay vaø sau ñoù toâi leân chuøa Töø Ñaøm ñeå thaêm caùc beänh nhaân khaùc cuûa chuùng toâi. Thöôïng toïa Trí Quang vöøa cöôøi vöøa chaøo ñoùn toâi. Chæ nöûa giôø sau khi toâi bò baét, Thöôïng toaï ñaõ ñöôïc thoâng baùo vaø döï ñònh toå chöùc moät cuoäc bieåu tình vaøo ngaøy mai. Vaø nay thì cuoäc bieåu tình ñoù ñöôïc baõi boû.Ghi chuù cuûa ngöôøi dòch :BS ERICH WULFF
(Minh Nguyeän trích dòch, Taây Ñöùc thaùng 8-2001)
(1) Naêm nguyeän voïng laø : 1. Yeâu caàu chính phuû Vieät Nam Coïng hoøa thu hoài vónh vieãn coâng ñieän trieät haï giaùo kyø Phaät giaùo ; 2. Yeâu caàu Phaät giaùo phaûi ñöôïc höôûng moät cheá ñoä ñaëc bieät nhö caùc hoäi truyeàn giaùo Thieân Chuùa giaùo ñaõ ñöôïc ghi trong ñaïo Duï soá 10 ; 3. Yeâu caàu chính phuû chaám döùt tình traïng baét bôù vaø khuûng boá tín ñoà Phaät giaùo ; 4. Yeâu caàu cho taêng ni Phaät giaùo ñöôïc töï do truyeàn ñaïo vaø haønh ñaïo ; 5. Yeâu caàu chính phuû ñeàn boài moät caùch xöùng ñaùng cho nhöõng keû cheát oan voâ toäi, vaø keû chuû möu gieát haïi phaûi ñeàn toäi xöùng ñaùng.
Baûn tuyeân ngoân ngaøy 10-5-1963 mang chöõ kyù cuûa Hoaø thöôïng Thích Tònh Khieát, hoäi chuû Toång hoäi Phaät giaùo Vieät Nam, Thöôïng toïa Thích Maät Nguyeän, ñaïi dieän Giaùo hoäi Taêng giaø Trung phaàn, Thöôïng toïa Thích Trí Quang, ñaïi dieän hoäi Phaät giaùo Vieät Nam taïi Trung phaàn, Thöôïng toïa Thích Maät Hieån, ñaïi dieän Phaät giaùo Thöøa thieân vaø Thöôïng toaï Thích Thieän Sieâu, ñaïi dieän Tænh hoäi Phaät giaùo Thöøa thieân (Xem Vieät Nam Phaät giaùo söû luaän quyeån III, Nguyeãn Lang, Nhaø Xuaát baûn Laù Boái , San Joseù, CA-USA, 1993, trang 346-347 vaø Lòch söû tranh ñaáu Phaät giaùo Vieät Nam taäp I, Kieâm Ñaït, Phaät hoïc vieän quoác teá xuaát baûn , Los Angeles, CA-USA,1981, trang 86 vaø128).
(2) Truøng teân vôùi vò tieàn nhieäm laø oâng Hoà Ñaéc Khöông.
(3) Töùc Hoaøng phuû Ngoïc Phan, nay laø moät nhaø thô vaø nhaø baùo taïi Saøigoøn.Source = www.khuongviet.com
[ Trôû Veà ] [Trang Chính]