Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
|
|
Veà moät nhaän xeùt sai laàm cuûa Nguyeãn Duy Hinh trong
"Tö töôûng Phaät Giaùo Vieät Nam"NXB. Khoa Hoïc Xaõ Hoäi, Haø Noäi, 1999
Nguyeãn Ñöùc Sôn
Khoaûng möôøi naêm trôû laïi ñaây, tình hình xuaát baûn saùch nghieân cöùu trong lónh vöïc khoa hoïc xaõ hoäi, ñaëc bieät laø vaán ñeà Quoác hoïc cuûa chuùng ta, coù theå noùi laø töông ñoái roän raøng. Ñoàng thôøi vôùi nhöõng coâng trình môùi xuaát hoaøn thaønh cuûa caùc nhaø khoa hoïc, nhieàu taùc phaåm nghieân cöùu, bieân dòch ñaõ aán haønh tröôùc naêm 1975 cuõng ñöôïc taùi baûn döôùi nhieàu hình thöùc. Ñieàu naøy theå hieän chuû tröông ñuùng ñaén cuûa Nhaø nöôùc trong vieäc noã löïc xaùc ñònh noäi haøm cuûa khaùi nieäm baûn saéc vaên hoùa daân toäc, nhaèm laøm cô sôû cho phaùt trieån xaõ hoäi trong xu theá hoäi nhaäp toaøn caàu maø khoâng bò thao tuùng veà vaên hoùa, hoøa nhaäp maø khoâng hoøa bò hoøa tan.
Tuy nhieân, moät thöïc teá ñaùng quan ngaïi laø, beân caïnh caùc coâng trình nghieân cöùu nghieâm tuùc, coù giaù trò khoa hoïc nhaát ñònh, voán ñaõ khoâng nhieàu, laïi thaáy nhöõng cuoán saùch vieát caåu thaû, voâ thöôûng voâ phaït hoaëc khoâng cung caáp thoâng tin gì môùi ngoaøi söï laép gheùp vaø coùp nhaët caùc coâng boá tröôùc moät caùch vuïng veà laïi thieáu tính trung thöïc, thieáu tinh thaàn caäp nhaät, tuøy tieän, vaø teä haïi hôn laø toû ra söï coi thöôøng lòch söû khaùch quan. ÔÛ ñaây, chuùng toâi xin neâu laøm thí duï moät nhaän xeùt sai laàm cuûa Nguyeãn Duy Hinh (NDH) trong cuoán saùch " Tö töôûng Phaät giaùo Vieät Nam", moät cuoán saùch coù nhieàu leäch laïc trong nhaän xeùt vaø tuøy tieän trong suy dieãn ñoái vôùi caùc vaán ñeà tö töôûng Phaät giaùo vaø lòch söû daân toäc cuûa oâng vöøa môùi xuaát baûn.
ÔÛ trang 650, thuoäc chöông IV: "Phaät giaùo chaán höng vaø caùch taân", trong muïc I: "Phaät giaùo theá kyû XI-XIV", NDH ñaõ khoâng caån troïng khi nhaän ñònh raèng : "Suoát theá kyû XV-XVI, laø thôøi kyø döïng bia tieán só, laäp vaên mieáu, chöù khoâng phaûi xaây chuøa ñuùc chuoâng."
Tröôùc heát, xin noùi roõ taïi sao chuùng toâi laïi noùi veà nhaän xeùt sai laàm naøy. Bôûi leõ, trong lôøi ñaàu saùch, ngöôøi vieát (NDH) ñaõ töï yù thöùc raèng : "... Noäi haøm Phaät giaùo cuõng nhö kinh luïc Phaät giaùo cöïc kyø ñoà soä, theo taùc giaû, ñoà soä hôn baát kyø toân giaùo naøo, moät ngöôøi khoâng theå hieåu thaáu, thaäm chí khoâng theå hieåu ñuùng."... (sñd, trang 7), vaø " Thöïc chaát [cuûa cuoán saùch naøy-NÑS] chæ laø böôùc ñaàu tìm hieåu, heä thoáng hoùa tö lieäu, neâu ra nhöõng nhaän xeùt noâng caïn ñeå laøm cô sôû cho ngöôøi khaùc - hieän nay vaø mai sau - xem xeùt, tham khaûo, tieán tôùi moät nhaän thöùc ñaày ñuû hôn." (sñd, trang 6). Do ñoù, thoâi thì ôû ñaây chuùng toâi taïm chöa ñeà caäp nhöõng sai leäch veà kieán thöùc raát cô baûn trong tö töôûng Phaät giaùo vaø khaùi nieäm Phaät hoïc, maø chæ neâu moät trong nhöõng nhaän xeùt sai laàm ñôn thuaàn veà maët tö lieäu, maø neáu chæ baèng moät thao taùc thoáng keâ ñôn giaûn qua soá lieäu caùc vaên bia ôû theá kyû XV-XVI, moät nguoàn tö lieäu xöa nay luoân ñöôïc xem laø cöù lieäu lòch söû ñích thöïc, thì seõ khoâng bao giöøo coù theå nhaän ñònh tuøy tieän vaø maùy moùc nhö NDH ñaõ vieát veà tình hình Phaät giaùo ôû theá kyû XV-XVI nhö vaäy.
Theo nhöõng thoáng keâ cuûa Ñinh Khaéc Thuaân trong baøi "Vaøi neùt veà vaên bia ñôøi Maïc" in ôû saùch Nhaø Maïc vaø doøng hoï Maïc trong lòch söû (trang 201-242), Hoäi khoa hoïc lòch söû Vieät Nam - Vieän Söû hoïc - Hoäi ñoàng khoa hoïc lòch söû TP Haûi Phoøng chuû tröông, HN, 1996; vaø cuõng taùc giaû Ñinh Khaéc Thuaân vôùi nhöõng boå sung trong saùch Vaên bia ñôøi Maïc, Nxb. Khoa hoïc xaõ hoäi, HN, 1996, thì toång soá vaên bia coù nieân ñaïi trieàu nhaø Maïc (1527 - 1592) hieän bieát ñöôïc laø 155 chieác, vaø trong 147 vaên bia + 1 baøi minh vaên treân chuoâng ñoàng chuøa Tö Phuùc (Thaùi Bình) maø oâng ñaõ dòch, giôùi thieäu thì noäi dung cuï theå nhö sau :
| Vaên bia chuøa | 110 chieác |
| Vaên bia quaùn | 9 - |
| Vaên bia caàu | 8 - |
| Vaên bia ñeàn | 6 - |
| Vaên bia ñình | 4 - |
| Vaên bia am ñoäng | 3 - |
| Vaên bia ruoäng ñaát | 2 - |
| Vaên bia tieán só | 2 - |
| Vaên bia laêng moä | 1 - |
| Vaên töø | 1 - |
Ñoù laø thoáng keâ ñaõ ñöôïc coâng boá roäng raõi, coøn veà vaên bia ôû thôøi Leâ sô, töùc theá kyû XV-XVI, chöa thaáy ai thoáng keâ. Nay caên cöù nhöõng giôùi thieäu toùm taéc sô boä cuûa taäp theå taùc giaû do Nguyeãn Quang Hoàng chuû bieân trong Vaên khaéc Haùn Noâm Vieät Nam, nhaø xuaát baûn Khoa hoïc xaõ hoäi, HN, 1993, chuùng toâi ñaõ laøm moät thoáng keâ caùc vaên bia coù nieân ñaïi Leâ sô, baét ñaàu töø vaên bia coù nieân ñaïi 1432 (soá thöù töï 1784) ñeán vaên bia coù nieân ñaïi 1527 (soá thöù töï 969), toång soá laø 70 chieác, trong ñoù:
| Vaên bia chuøa | 19 chieác |
| Vaên bia tieán só | 12 - |
| Vaên bia laêng | 11 - |
| Vaên bia ñình | 4 - |
| Vaên bia ñeàn | 4 - |
| Vaên bia laêng moä | 4 - |
| Vaên bia ñeâ ñieàu | 3 - |
| Vaên bia caàu coáng | 3 - |
| Vaên bia töø ñöôøng | 3 - |
| Vaên bia vaùch ñoäng | 3 - |
| Vaên bia nuùi | 2 - |
| Vaên bia mieáu maïo | 1 - |
| Vaên bia beán ñoø | 1 - |
Nhö vaäy, neáu so saùnh vôùi vaên bia thôøi Maïc thì quaû thaät soá löôïng vaên bia chuøa ôû thôøi Leâ sô hieän bieát ñöôïc coù ít hôn (110/148, 19/70). Tuy nhieân, soá löôïng vaên bia chuøa thôøi Leâ sô vaãn chieám öu theá hôn so vôùi caùc loaïi vaên bia khaùc nhö ñaõ thaáy qua söï thoáng keâ sô boä treân. ÔÛ ñaây chöa tính ñeán nhöõng ngoâi chuøa khoâng döïng bia hoaëc vaên bia chöa ñöôïc tìm thaáy. Qua soá lieäu thoáng keâ nhö vaäy cho bieát raèng, Phaät giaùo ôû nöôùc ta khoâng coù hieän töôïng goïi laø suy thoaùi. Chuøa chieàn vaãn ñöôïc xaây döïng, tu boå, laø nôi sinh hoaït vaên hoùa, tín ngöôõng khoâng chæ cuûa ñoâng ñaûo quaàn chuùng nhaân daân, maø caû taàng lôùp quan laïi, vua chuùa.Chæ vôùi nhöõng soá lieäu thoáng keâ sô boä nhö vaäy ñaõ cho thaáy raèng, nhaän ñònh cuûa NDH veà Phaät giaùo theá kyû XV-XVI laø hoaøn toaøn maùy moùc, heát söùc tuøy tieän vaø thieáu tinh thaàn pheâ phaùn, caäp nhaät thoâng tin khoa hoïc. Leõ naøo oâng NDH laïi khoâng bieát ñeán nhöõng coâng trình nhö Vaên khaéc Haùn Noâm Vieät Nam, cuõng do nhaø xuaát baûn Khoa hoïc xaõ hoäi aán haønh naêm 1993, tröôùc cuoán saùch cuûa oâng chaøo ñôøi coù ñeán ít nhaát laø nhöõng 6 naêm ? ÔÛ ñaây, khoù coù theå chaáp nhaän söï vieän daãn raèng "do thieáu tö lieäu tham khaûo" nhö caùc hoïc giaû maáy möôi naêm tröôùc, caøng khoâng theå vieän tôùi leõ "tri thöùc noâng caïn", vì nhöõng nguoàn tö lieäu treân ñaõ ñöôïc nhoùm caùn boä cuûa Vieän Nghieân cöùu Haùn Noâm giôùi thieäu ñaõ töø laâu, vaø ñaây laïi laø moät nguoàn cöù lieäu lòch söû maø khoâng moät ai khi tìn hieåu lòch söû veà giai ñoaïn naøy coù theå boû qua. Khoâng hieåu ñaây laø thaùi ñoä laøm vieäc caåu thaû, tuøy tieän, maùy moùc khinh baïc ñoái vôùi lòch söû khaùch quan hay laø moät söï coá tình ? Thaùi ñoä naøy chuùng toâi ñaõ hôn moät laàn gaëp ôû nhöõng cuoán saùch cuûa NDH. Ñaáy cuõng chæ laø moät trong nhöõng sai laàm veà caùi goïi laø "heä thoáng hoùa tö lieäu" trong nhieàu sai laàm khaùc maø NDH ñaõ vieát trong Tö töôûng Phaät giaùo Vieät Nam.
Vaø, thaät ñaùng tieác laø moät cuoán saùch veà moät vaán ñeà lôùn vaø nghieâm tuùc nhöng laïi quaù nhieàu sai laàm nhö Tö töôûng Phaät giaùo Vieät Nam ñaõ qua maët ban bieân taäp cuûa nhaø xuaát baûn Khoa hoïc xaõ hoäi, moät nhaø xuaát baûn maø baïn ñoïc chuùng toâi "choïn maët gôûi vaøng" baáy laâu, moät caùch deã daøng nhö vaäy. Qua nhöõng vieäc laøm nhö theá naøy, lôùp treû chuùng toâi ít nhieàu maát ñi nieàm tin, nhaát laø luùc caùi coâng taùc nghieân cöùu khoa hoïc xaõ hoäi, ñaëc bieät laø vaán ñeà lòch söû tö töôûng daân toäc, ñaày cam go nhöng laïi bò "xöû baïc" trong thôøi buoåi kinh teá thò tröôøng thao tuùng nhö hieän nay.
Ñieàu cuoái baøi vieát naøy, chuùng toâi maõi thaéc maéc, khoâng hieåu söï khieâm toán cuûa taùc giaû trong lôøi ñaàu saùch laø coù thöïc hay chæ laø moät söï toû ra nhö vaäy ? Vì raèng, khoâng theå chaáp nhaän moät söï toû ra khieâm toán theå hieän qua voûn veïn vaøi chöõ "tri thöùc noâng caïn" ôû ñaàu saùch ñeå roài sau ñoù laïi oâm ñoàm ngoùt 800 trang giaáy vôùi teân saùch thaät "keâu", baùn ra vôùi giaù 65000 ñoàng/1cuoán, nhöng "ñoùng goùp" cuûa noù laïi laø nhöõng thoâng tin loãi thôøi, sai laàm, suy dieãn tuøy tieän, coi thöôøng lòch söû khaùch quan, laøm nhieãu loaïn theâm tình hình nghieân cöùu caùc vaán ñeà cuûa neàn quoác hoïc ñaõ laém gian truaân cuûa chuùng ta.
Toâi tin raèng, caùi goïi laø Tö töôûng Phaät giaùo Vieät Nam cuûa NDH, nxb Khoa hoïc xaõ hoäi, HN, 1999, ñeán tay caùc baäc thöùc gæa chaéc chaén hoï seõ giaän laém veà moät thaùi ñoä khoâng caån troïng trong vieäc xöû lyù vaø thöøa keá tö lieäu coù pheâ phaùn, ñoàng thôøi coù nhöõng suy dieãn thieáu caên cöù, maùy moùc, daãn ñeán nhöõng nhaän xeùt leäch laïc, sai laàm nhö theá. Vaø, chuùng toâi seõ coøn ñeà caäp ñeán nhöõng sai laàm cuûa cuoán saùch naøy vaøo nhöõng dòp khaùc.
Nguyeãn Ñöùc Sôn(Source : Tuaàn baùo Giaùc Ngoä soá ñaëc bieät Vu Lan, 8/1999)
[ Trôû Veà ]