PhÆt Giaùo tåi Anh quOÙc

Anh quoác (England), moät quoác gia daân chuû laäp hieán naèm ôû phía Taây-Baéc Chaâu AÂu. Dieän tích 244.046 km2, daân soá 59 trieäu ngöôøi (thoáng keâ naêm 1994). Cuoäc caùch maïng kyõ thuaät vaøo giöõa theá kyû 17 ñaõ ñöa Anh quoác trôû thaønh nöôùc tö baûn phaùt trieån sôùm nhaát ôû chaâu AÂu. Tröôùc cuoäc Ñaïi chieán laàn thöù hai, Anh laø moät ñeá quoác coù nhieàu thuoäc ñòa ôû caùc chaâu luïc. Laõnh thoå khoái ñeá quoác Anh roäng 34,6 trieäu km2, daân soá 700 trieäu ngöôøi. Sau Theá chieán thöù hai (1939-1945), tröôùc phong traøo giaûi phoùng daân toäc, ñeá quoác Anh ñaõ nhanh choùng tan raõ. Hieän nay chæ coøn moät soá ít thuoäc ñòa vaø laõnh thoå phuï thuoäc, phaàn lôùn laø caùc ñaûo. Teân goïi ñaày ñuû laø Vöông quoác Lieân hieäp Anh vaø Baéc Ailen (AÙi Nhó Lan).

Phaät giaùo phaùt xuaát töø mieàn Ñoâng-Baéc AÁn Ñoä vaøo TK thöù 6 tröôùc Taây lòch. Sau ñoù ñöôïc truyeàn baù ñeán vuøng Taây Baéc AÁn, nôi coù söï giao löu vôùi chaâu AÂu. Vaøo TK thöù 3 tröôùc TL, Hoaøng ñeá Asoka, moät oâng vua Phaät töû vó ñaïi nhaát theá giôùi, ñaõ gôûi nhieàu ñoaøn truyeàn giaùo ñeán vuøng Taây Baéc vaø caùc laõnh thoå töï trò nhö Xiri, Ai Caäp, Macedonia, Cyrene vaø Epirus. Tuy nhieân, chöa coù moät baèng chöùng thoûa ñaùng naøo veà vieäc nhöõng maät söù truyeàn giaùo ñeå laïi nôi hoï ñaõ löu truù. Nhöng Con ñöôøng Tô luïa baêng qua Bactria ñeán chaâu AÂu, nhöõng caâu chuyeän veà sau ñöôïc tìm thaáy trong saùch cuûa Aesop vaø La Fontaine, ñaõ khaúng ñòng ñöôïc moái giao löu giöõa Ñoâng vaø Taây trong nhöõng ngaøy ñaàu.

Phaät giaùo ñöôïc truyeàn ñeán Anh quoác vaøo nhöõng naêm 70 cuûa TK 19 qua moät soá hoïc giaû chaâu AÂu. Moät trong nhöõng hoïc giaû ñaàu tieân ñoù laø oâng A. Csoma De Koros (1784-1842) ngöôøi Hungari, ñaõ daønh nhieàu naêm nghieân cöùu ngoân ngöõ vaø toân giaùo ôû mieàn Baéc AÁn Ñoä, roài ñem nhöõng hieåu bieát cuûa mình coáng hieán cho ngöôøi chaâu AÂu. Trong thôøi gian naøy, moät ngöôøi Anh khaùc, oâng Brian Hodgson, nhaân vieân thuoäc ñòa Anh taïi Nepal, trong 20 naêm, oâng ñaõ thöïc hieän ñöôïc moät boä söu taäp lôùn veà kinh Phaät baèng chöõ Sankrit cheùp tay treân laù boái vaø oâng ñaõ taëng noù cho nhieàu thö vieän lôùn treân theá giôùi. Baøi vieát cuûa oâng veà Phaät Giaùo ôû Nepal ñöôïc xuaát hieän laàn ñaàu tieân treân tôø Royal Asiatic Society vaøo naêm 1830. Trong soá nhöõng ngöôøi cuøng laøm vieäc vôùi Hodgson luùc aáy coù Eugene Burnnouf, ngöôøi Phaùp, cuõng vieát moät cuoán saùch giaùo khoa giôùi thieäu veà Phaät Giaùo taò AÁn Ñoä. Naêm 1850, baøi vieát cuûa Spence Hardy : "Ñôøi soáng tu vieän cuûa ngöôøi phöông Ñoâng" (Eastern Monasticism), moät baøi töôøng thuaät chi tieát veà ñôøi soáng cuûa Taêng só Phaät Giaùo ôû chaâu AÙ, vaø ñeán naêm 1858, cuoán "Saùch chæ nam cuûa Phaät Giaùo" (Manual of Buddhism), ñöôïc aán haønh, moät baûn dòch töø tieáng Paøli.

Naêm 1855, taïi Ñan Maïch baûn dòch Dhammapada (kinh Phaùp Cuù) cuûa Fausboll ñöôïc xuaát baûn (xb). Ñaây laø moät taùc phaåm Paøli hoaøn haûo ñaàu tieân ñöôïc in taïi phöông Taây. Naêm 1871, Samuel Beal, in quyeån "Kinh Phaät", dòch töø tieáng Trung Hoa, vaø naêm 1878, W. Rockhill cho in quyeån "Cuoäc ñôøi cuûa ñöùc Phaät", baûn tieáng Anh ñaàu tieân veà ñöùc Phaät, tö lieäu laáy töø Taây Taïng. Cuõng trong naêm 1878, giaùo sö Phys David xb cuoán saùch "Cuoäc ñôøi vaø lôøi daïy cuûa ñöùc Phaät" (The Life and Teachings of Gautama Buddha). Trong giai ñoaïn naøy, moät taùc phaåm noåi tieáng vaø phoå bieán nhaát laø quyeån "AÙnh saùng AÙ chaâu" (The Light of Asia) cuûa Edwin Arnold (1832-1904), moät thi phaåm vieát veà ñöùc Phaät Thích Ca ñöôïc oâng döïa vaøo quyeån Lalitavistara (coù töø TK thöù 5) ñeå bieân soaïn. Ñaây laø moät taùc phaåm tröù danh ôû phöông Taây vaø ñeán nay noù ñöôïc chuyeån ngöõ ra nhieàu thöù tieáng treân theá giôùi, (baûn Vieät dòch "AÙnh saùng AÙ chaâu" do Ñoaøn Trung Coøn dòch, Phaät hoïc Tuøng Thö xb naêm 1964). OÂng E. Arnold sing ngaøy 10/6/1832 taïi Grevesend. Sau khi toát nghieäp Ñaïi hoïc Oxford, oâng ñöôïc cöû ñeán laøm vieäc trong Boä Giaùo Duïc cho chính quyeàn thuoäc ñòa Anh taïi AÁn Ñoä. Trong thôøi gian naêm naêm laøm vieäc taïi ñaây, oâng ñaõ ñeå taâm nghieân cöùu kinh saùch Phaät Giaùo vaø ñaõ vieát nhieàu saùch veà Phaät Giaùo theo caùi nhìn cuûa oâng. Coù theå noùi oâng laø moät trong nhöõng ngöôøi coù coâng lôùn trong vieäc truyeàn baù tö töôûng Phaät Giaùo ñaàu tieân taïi Anh quoác. Ngoaøi "Anh saùng AÙ chaâu", nhöõng taùc phaåm chính cuûa oâng laø "AÙnh saùng AÙ chaâu", nhöõng taùc phaåm chính cuûa oâng laø :AÙnh saùng cuûa theá giôùi" (xb naêm 1891), "Bieån vaø ñaát lieàn" in naêm 1891...

Naêm 1875, R. C. Childers in quyeån "Töø ñieån Paøli". Ñaây laø taùc phaåm do moät ngöôøi treû tuoåi bieân soaïn, ñaõ gaây caûm höùng cho Giaùo sö Tieán só T. W. Rhys Davids (1843-1922) thaønh laäp Hoäi Paøli Text taïi Luaân Ñoân vaøo naêm 1881. Gioáng nhö nhieàu hoïc giaû Phaät Giaùo chaâu AÂu khaùc, R. Davids baét ñaàu söï nghieäp cuûa mình laø moät vieân chöùc cuûa Hoaøng gia Anh laøm vieäc cho caùch chính quyeàn thuoäc ñòa ôû trong vuøng Nam AÙ. Traûi qua moät thôøi gian nghieân cöùu vaø hoïc hoûi giaùo lyù ñaïo Phaät ôû Tích Lan, Davids ñaõ quyeát ñònh chaám döùt con ñöôøng danh voïng cuûa mình maø ñi vaøo con ñöôøng hoïc thuaät vaø nghieân cöùu. OÂng ñaõ ñaäu boán baèng tieán só vaø coáng hieán troïn ñôøi mình cho coâng trình nghieân cuùu vaø phieân dòch kinh taïng Paøli. Ñeán naêm 1881, oâng cuøng vôùi vôï laø baø Caroline thaønh laäp Hoäi Paøli Text. Ñaây laø moät toå chöùc ñaàu tieân coù lieân heä ñeán Phaät Giaùo taïi Anh vôùi söï tham gia cuûa nhieàu hoïc giaû noåi tieáng chaâu AÂu vaø Tích Lan, ñeå nghieân cöùu, phieân dòch vaø aán haønh kinh ñieån cuûa Phaät Giaùo töø Pali ra tieáng Anh. Tính ñeán nay (1997), hoäi naøy ñaõ phieân dòch vaø aán haønh ñöôïc 45 boä kinh Phaät, trong ñoù quan troïng nhaát laø toaøn boä Tam taïng Nguyeân thuûy (Paøli Tipitaka). Hieän nay, toå chöùc naøy vaãn hoaït ñoäng maïnh do Tieán só R. F. Gombrich laøm Chuû tòch. Ngoaøi vieäc tham gia phieân dòch kinh ñieån, oâng Davids coøn bieân soaïn nhöõng saùch coù giaù trò nhö "Töø ñieån Paøli-Anh", goàm 800 trang, in laàn thöù nhaát naêm 1921 vaø ñöôïc taùi baûn vaøo caùc naêm 1925, 1992 vaø 1995; "Nhöõng caâu hoûi cuûa vua Milinda" (xb 1890) ; "Phaät giaùo, lòch söû vaø vaên hoïc" (xb 1896) ; "Nhöõng phaùp thoaïi cuûa ñöùc Phaät" (xb 1899) ; "Phaät giaùo AÁn Ñoä" (xb 1903)...

Ñeán naêm 1900, Phaät Giaùo taïi Anh baét ñaàu coù daáu hieäu chuyeån mình. Hai toå chöùc Phaät Giaùo khoâng chính thöùc ra ñôøi, ñoù laø hai Hoäi Thoâng Thieân hoïc ôû Luaân Ñoân vaø chi nhaùnh cuûa baø Blavatsky ôû Hoa Kyø. Hai hoäi naøy khoâng nhöõng giaûng daïy giaùo lyù maø coøn thænh nhieàu phaùp sö ñeán Anh cuõng nhö cung caáp nhieàu saùch baùo Phaät Giaùo cho Phaät töû Anh ñoïc. Neáu ñaây laø phong traøo gieo haït gioáng Boà ñeà thì chính noù ñaõ giuùp phaù vôõ vuøng ñaát cöùng coûi cuûa Nöõ hoaøng Victoria. Baèng caùch môû tung laõnh vöïc toân giaùo ñeå phaân tích hôïp lyù veà vaán ñeà ñaïo ñöùc trong khoa hoïc ñoái vôùi nhaân sinh. Phong traøo hoaøi nghi ñaõ naûy sinh vaø chính noù ñaõ doïn ñöôøng cho Phaät giaùo treân ñaát Anh.

Baùnh xe phaùp baét ñaàu chuyeån vaän, oâng Allan Bennet (1872-1923), naêm 1890 nhaân ñoïc ñöôïc quyeån "AÙnh saùng AÙ chaâu", oâng laäp töùc quy y theo Phaät Giaùo. Naêm 1898, oâng ñeán Tích Lan ñeå hoïc Phaät, ñeán naêm 1902 oâng qua Mieán Ñieän xuaát gia tu hoïc vôùi phaùp danh laø Ananda Metteyya. OÂng ñaõ thaønh laäp Hoäi Phaät Giaùo Quoác teá taïi Rangoon vaø cho xb tôø "Buddhism", moät tôø baùo Phaät Giaùo tieáng Anh troäi hôn caùc tôø baùo luùc baáy giôø. Moät trong nhöõng ngöôøi ñaàu tieân ñoïc ñöôïc tôø baùo ñoù ôû Anh quoác laø J. F. M. Kechnie, moät ngöôøi Toâ-Caùch-Lan, ñaõ phaùt taâm xuaát gia tu hoïc. Trong luùc ñoù, naêm 1905, R. I. Jackson, cuõng ñaõ giaùc ngoä nhôø ñoïc "AÙnh saùng AÙ chaâu", oâng cuøng moäy ngöôøi baïn môû moät nhaø baùn saùch Phaät Giaùo ôû gaàn coâng vieân Regent, Luaân Ñoân ñeå phoå bieán giaùo lyù, hai oâng cuõng toå chöùc nhöõng buoåi thuyeát giaûng ngay taïi nhaø saùch cuûa mình.

Trong thôøi gian naøy, "Hoäi Phaät Giaùo Anh vaø Ailen" (Buddhist Society of Great Britain and Ireland) ñaõ ra ñôøi, do GS Rhys Davids saùng laäp vaø laøm Chuû tòch. Buoåi hoïp maët ñaàu tieân cuûa Hoäi naøy taïi Luaân Ñoân laø ngaøy 03/10/1907. Moät baûn hieán chöông cuûa Hoäi ñöôïc soaïn thaûo vaø thoâng qua, moâ hình toå chöùc gioáng nhö Hoäi Phaät Giaùo Quoác teá ôû Mieán Ñieän. Hoäi ñaõ cho xuaát baûn taïp chí "Buddhis t Review" ñeå phoå bieán giaùo lyù, tôø baùo ñöôïc söï coäng taùc cuûa nhieàu caây buùt noåi tieáng ôû nöôùc ngoaøi nhö Tieán só D. T. Suzuki, baø David Neel, ngaøi A. Dharmapala...

Vaøo ngaøy 23/4/1908, moät phaùi ñoaøn Phaät Giaùo ñaàu tieân vieáng thaêm Anh quoác töø Mieán Ñieän do ÑÑ Ananda Metteyya laøm tröôûn ñoaøn cuøng vôùi caùc ñeä töû ngöôøi Mieán cuûa Ngaøi. Ñaây laø chuyeán vieáng thaêm queâ nhaø ñaàu tieân cuûa Ngaøi sau 10 naêm xuaát gia tu hoïc ôû nöôùc ngoaøi. Vì Tyø kheo 36 tuoåi naøy vôùi daùng veû tao nhaõ, röïc rôõ trong chieác y maøu vaøng cam ñaõ taïo cho Ngaøi moät hình aûnh haáp daãn laï thöôøng treân ñöôøng phoá Luaân Ñoân. Sau saùu thaùng hoaèng phaùp taïi queâ höông, Ngaøi ñaõ trôû laïi Mieán Ñieän cuøng vôùi ngöôøi baïn thaân laø Tieán só Ernest Rost. Sau Theá chieán thöù I, Ngaøi trôû veà Anh moät laàn nöõa ñeå khoâi phuïc laïi nhöõng sinh hoaït Phaät söï ñaõ bò ñöùt ñoaïn trong thôøi chieán. Naêm 1923, NXB Kegan Paul ñaõ in quyeån "Trí tueä cuûa Aryas", moät tuyeån taäp nhöõng baøi giaûng cuûa Ngaøi ôû Anh quoác, ñeán thaùng 3 naêm 1923 Ngaøi vieân tòch taïi Luaân Ñoân.

Vaøo thaùng 10 naêm 1924, "Hoäi Phaät giaùo Luaân Ñoân" (London Buddhist League) ra maét taïi Luaân Ñoân do oâng Christmas Humphreys khai saùng vaø laøm Hoäi tröôûng. Toå chöùc naøy ñaõ cho xuaát baûn tôø baùo "Buddhism in England" (Phaät Giaùo taïi Anh), ñeán naêm 1934 tôø baùo naøy ñöôïc ñaët teân laø "The Middle Way" (Trung Ñaïo), ñeán nay (1997) baùo vaãn coøn phaùt haønh. Hoäi ñaõ xaây döïng moät thieàn ñöôøng ô Lancaster Gate cho Phaät töû Anh ñeán tu hoïc.

Ñeán thaùng 9 naêm 1925, Ñaïi ñöùc Dharmapala (Tích Lan), moät Taêng só Theravada noåi tieáng cuûa Phaät Giaùo thôøi baáy giôø, ñaõ vieáng thaêm "Hoäi Ñaïi Boà ñeà Luaân Ñoân", moät chi nhaùnh thuoäc toå chöùc cuûa Ngaøi ôû AÁn Ñoä. Chi nhaùnh naøy cuõng ñaõ coù coâng lôùn trong vieäc hoaèng phaùp taïi Anh. Hoï ñaõ môû nhieàu lôùp giaùo lyù, aán toáng kinh saùch vaø phaùt haønh tôø baùo mang teân "British Buddhist" (Phaät Giaùo Anh), veà sau ñoåi thaønh tôø "The Wheel" (Phaùp Luaân), ñeán nay vaãn phaùt haønh.

Naêm 1926, Hoäi Phaät Giaùo Anh ñaõ aán haønh quyeån saùch giaùo khoa "Ñaïo Phaät laø gì?" (What is Buddhism?), moät taùc phaåm ñaõ ñöôïc taùi baûn nhieàu laàn. Naêm 1928, ba Taêng só Tích Lan ñeán thaêm hoaèng phaùp taïi Hoäi Ñaïi Boà ñeà Luaân Ñoân, tröôûng ñoaøn laø Ty kheo P. Vajiranaõna, sau ñoù Ngaøi ñaõ theo hoïc chöông trình tieán só trieát hoïc taïi Ñaïi hoïc Cambridge.

Cho ñeán luùc aáy, Phaät Giaùo Theravada taïi Anh ñaõ oån ñònh vaø chöùng minh ñöôïc söï coù maët cuûa mình. Ngöôøi Anh laïi tieáp tuïc chòu aûnh höôûng cuûa Phaät Giaùo Mahayana qua nhöõng taùc phaåm thieàn cuûa tieán só D. T. Suzuki (ngöôøi Nhaät), thieàn sö Tai Hsu (ngöôøi Hoa). Nhöõng taùc phaåm cuûa Suzuki ñaõ nhanh choùng gaây caûm giaùc laï luøng vaø chinh phuïc ngay ngöôøi Anh, laäp töùc nhieàu ngöôøi ñaõ höôùng theo phaùp tu naøy. Roõ raøng, nhöõng taùc phaåm thieàn cuûa Suzuki ñaõ taïo ra söï aûnh höôûng saâu roäng trong quaàn chuùng Anh vaø chính noù ñaõ môû ñöôøng cho caùc tröôøng phaùi Mahayana Taây Taïng, Trung Hoa, Vieät Nam, Trieàu Tieân tieán vaøo Anh quoác.

Trong thaäp nieân ba möôi, Phaät Giaùo Anh tieáp tuïc phaùt trieån, caùc nhaø laõnh ñaïo Phaät Giaùo Anh nhö Francis Payne, B. L. Broughton vaø H. N. Hardy ñaõ sang Thuïy Só ñeå khai môû Phaät Giaùo cho xöù sôû naøy. Thaùng 9 naêm 1934, Ñaïi hoäi Phaät giaùo chaâu AÂu laàn thöù nhaát ñöôïc toå chöùc taïi truï sôû cuûa Hoäi Phaät Giaùo Anh trong hai ngaøy.

Tieáp ñoù, chieán tranh theá giôùi laàn thöù II (1939-1945) xaûy ra, bom noå ôû Luaân Ñoân, caùc hoäi ñoaøn Phaät Giaùo ôû Anh phaûi ñoùng cöûa. Nhieàu thaønh vieân bò gieát, moät soá khaùc tî naïn ôû nöôùc ngoaøi. Vôùi söï ñau khoå cuûa chieán tranh, moïi ngöôøi ñaõ tìm veà vôùi Phaät Giaùo qua giaùo lyù duyeân sinh, voâ ngaõ vaø nhaân quaû ñeå tìm söï yeân oån cho taâm hoàn. Ñaïi leã Phaät Ñaûn vaøo naêm 1940 laø moät buoåi leã Phaät Giaùo lôùn nhaát chöa töøng coù ôû quoác gia naøy.

Naêm 1945, Hoäi Phaät Giaùo Anh Quoác ñaõ chuaån bò nhöõng chöông trình hoaït ñoäng cho thôøi haäu chieán. Ñoù laø vieäc dôøi truï sôû cuûa Hoäi ñeán soá 101 ñöôøng Great Russel gaàn Vieän Baûo taøng Anh. Thö vieän ñöôïc söûa sang laïi vaø nhaän ñöôïc nhieàu saùch môùi, thaønh vieân cuûa Hoäi ñöôïc gia taêng. Luùc baáy giôø, vò trí cuûa Hoäi ôû Anh quoác ñaõ ñöôïc khaúng ñònh. Hoäi tieáp tuïc giöõ vöõng laäp tröôøng khoâng tham gia vaøo hoaït ñoäng chính trò vaø quyeát taâm loaïi boû chuû nghóa toâng phaùi, Hoäi khoâng leä thuoäc vaøo moät toâng phaùi Phaät Giaùo naøo maø môû roäng cho taát caû nhöõng ai muoán hoïc hoûi vaø tu theo Phaät Giaùo. Vaø nhö laø moät toå chöùc laâu ñôøi nhaát vaø lôùn nhaát ôû chaâu AÂu, Hoäi ñaõ trôû thaønh moät nôi gaëp gôõ vaø coù coâng truyeàn baù Phaät Giaùo khaép Anh quoác vaø Baéc Aí nhæ lan. Tuy nhieân, chieán tranh ñaõ caét ñöùt moïi lieân laïc vaø ñeán naêm 1946 môùi khoâi phuïc trôû laïi. Môû ñaàu naêm 1946, Hoäi ñaõ aán haønh moät loaït kinh saùch, ñaùng chuù yù nhaát laø "Kinh Kim Cang" (The Diamond Sutra) baûn dòch tieáng Anh cuûa Arnold Price; "Coát tuûy cuûa ñaïo Phaät" (Essence of Buddhism) cuûa tieán só D. T. Suzuki.

Naêm 1950, nhaø xuaát baûn Penguin Book laàn ñaàu tieân ñaõ aán haønh 40.000 quyeån "Ñaïo Phaät" (Buddhism) cuûa A. S. M. Glover, moät thaønh vieân cuûa Hoäi. Söï thaønh coâng cuûa taùc phaåm ñaõ laøm ngaïc nhieân nhaø xuaát baûn cuõa Hoäi. 350.000 baûn ñöôïc baùn ra ngay sau khi phaùt haønh laø moät thöôùc ño cho söï phaùt trieån Phaät Giaùo taïi Anh quoác. Trong thôøi gian naøy, coù nhieàu hoäi Phaät Giaùo môùi thaønh laäp ôû Cambrigde, Brighton vaø Edinburgh. Naêm 1952, moät tröôøng Haï ñöôïc toå chöùc taïi Oxford do TT ngöôøi Anh Kapilavaddho thuoäc Hoäi Phaät Giaùo Manchester toå chöùc, khoùa Haï ñaõ quy töïu khoaûng 150 Taêng Ni vaø cö só ôû khaép Anh quoác veà tu hoïc. Naêm 1956, Hoäi Phaät Giaùo Anh dôøi truï sôû veà soá 58 ñöôøng Eccleston Square, gaàn nhaø ga Victoria. Ñaây laø moät dinh thöï lôùn goàm moät chaùnh ñieän, moät giaûng ñöôøng, moät phoøng daïy giaùo lyù vaø moät soá vaên phoøng laøm vieäc... Ñeán nay (1997), truï sôû trung öông naøy vaãn coøn duy trì taïi nôi ñaây.

Naêm 1956,Hoäi Phaät Giaùo Anh ñöôïc nhieàu phaùi ñoaøn Phaät Giaùo theá giôùi vieáng thaêm, ñaëc bieät coù ñaïi sö Suzuki, ñoù laø laàn vieáng thaêm Anh quoác cuoái cuøng cuûa Ngaøi. Cuõng trong naêm naøy, Hoäi ñaõ ñi döï Ñaïi hoäi laàn thöù 7 cuûa Hoäi Lieân Höõu Phaät Giaùo Theá giôùi toå chöùc ôû Nepal, nhaân dòp naøy Hoäi ñaõ gheù thaêm Phaät Giaùo AÁn Ñoä. Naêm 1967, Hoäi Thieän Höõu Taêng Giaø Taây phöông ra ñôøim do ÑÑ Sangharakshita Sthavira, moät Taêng só ngöôøi xuaát gia tu hoïc taïi AÁn veà nöôùc thaønh laäp Hoäi naøy. Muïc tieâu cuûa hoäi laø xaây döïng moät trung taâm ñeå daãn ñeán Phaät töû Anh muoán xuaát gia tu hoïc.

Trong ba thaäp nieân 70, 80 vaø 90 laø thôøi kyø phaùt trieån maïnh nhaát cuûa Phaät Giaùo taïi Anh quoác. Söï phaùt trieån naøy ñaõ ñöôïc Hoäi Phaät Giaùo Anh thoáng keâ trong moät quyeån saùch höôùng daãn du lòch vaøo naêm 1994, nhaân kyû nieäm 70 naêm ngaøy thaønh laäp Hoäi (1924-1994). Saùch in ñeïp, giôùi thieäu ngaén goïn veà töøng hoäi ñoaøn, tu vieän, trung taâm Phaät Giaùo ôû Anh quoác vaø Baéc AÙi nhæ lan. Theo cuoán saùch naøy, ngöôøi ta thaáy coù hôn 200 hoäi ñoaøn vaø tu vieän Phaät Giaùo ôû taïi xöù sôû naøy, goàm 140 tu vieän thuoäc Phaät Giaùo Mahayana, 40 tu vieän thuoäc Theravada vaø 100 trung taâm tu hoïc theo truyeàn thoáng Kim Cöông thöøa cuûa Taây Taïng. Veà maët in aán vaø phaùt haønh kinh saùch thì coù 7 nhaø in Phaät Giaùo, 22 nhaø phaùt haønh vaø 6 thö vieän Phaät Giaùo treân toaøn quoác. Rieâng veà Phaät Giaùo Vieät Nam taïi Anh thì coù hai chuøa (theo tö lieäu hieän coù cuûa ngöôøi vieát), ñoù laø Tu vieän Linh Sôn Anh quoác do Hoøa thöôïng Thích Huyeàn Vi khai saùng vaø Trung taâm tu hoïc A Di Ñaø ôû Newcastle do Hoøa thöôïng Thích Nhaát Haïnh thaønh laäp.

Thænh thoaûng coù moät soá tôø baùo muoán bieát soá löôïng tín ñoà Phaät töû Phaät Giaùo taïi Anh vaø caâu traû lôøi bao giôø cuõng gioáng nhau, raèng khoâng theå naøo bieát ñöôïc con soá chính xaùc laø bao nhieâu. Phaät Giaùo ôû Taây phöông vaãn ñöôïc xem laø moät phaàn cuûa ñôøi soáng rieâng tö hôn laø moät vaán ñeà chung cho sinh hoaït taäp theå. Chính vì theá maø söï phaùt trieån Phaät Giaùo taïi Anh khoâng mang tính ñoàng boä. Vaán ñeà ñöôïc ñaët ra hieän nay laø laøm theá naøo ñeå phaùt trieån vaø thoáng nhaát ñöôïc Phaät Giaùo trong töông lai ? Nhieàu ngöôøi cho raèng ñieàu ñoù moät phaàn seõ tuøy thuoäc phöông caùch hoaèng phaùp cuûa caùc nhaø laõnh ñaïo trong theá heä môùi, moät phaàn laø tuøy thuoäc vaøo söï thöùc tænh cuûa ngöôøi phöông Taây ñoái vôùi chaân lyù vaø giaù trò maø ñaïo Phaät ñaõ ñem laïi cho hoï. Thaät laø mæa mai khi noùi raèng tö töôûng cuûa ngöôøi phöông Taây ñang bò beá taéc khi hoï ñaït ñeán ñænh cao cuûa khoa hoïc. Nhöng ñoù laø söï thaät, vaø taát caû caùc khuynh höôùng tö töôûng ñang thay ñoåi raát nhanh. Coù ba yeáu toá khieán cho ngöôøi phöông Taây höôùng veà ñaïo Phaät maø caùc nhaø nghieân cöùu ñaõ ghi nhaän. Thöù nhaát, theo ngöôøi phöông Taây, Phaät Giaùo ñöôïc xem laø moät tröôøng phaùi quy naïp. Tuy coù nhieàu toâng phaùi khaùc nhau nhöng vaãn coù moät ñieåm chung nhaát, ñoù laø muïc tieâu giaûi thoaùt vaø giaùc ngoä. Muïc tieâu aáy khoâng phaûi laø sieâu hình, maø moïi ngöôøi tu hoïc Phaät ñeàu coù theå caûm nhaän vaø ñaït ñöôïc neáu hoï chòu ñi vaøo con ñöôøng thöïc nghieäm. Thöù hai, lôøi Phaät daïy khieán cho con ngöôøi coù moät taâm hoàn bao dung vaø nhaân haäu nhaát ñöôïc tìm thaáy trong lòch söû tö töôûng cuûa nhaân loaïi. Chöa bao giôø trong lòch söû cuûa Phaät Giaùo, ngöôøi ta thaáy coù ai ñoù bò ñaøn aùp hoaëc böùc töû vì nhöõng giaùo ñieàu hay ñöùc tin cuûa hoï ; vaø ôû Phaät Giaùo cuõng vaéng maët baát cöù moät söùc maïnh, quyeàn vi naøo vì söï toàn taïi cuûa noù. Moãi ngöôøi vaø moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc khuyeán khích ñi tìm chaân lyù beân trong hoï. Phaät Giaùo voán khoâng phaûi laø moät ñaïo cöùu roãi vaø ngay caû Phaät cuõng töøng khaúng ñònh "Ta chæ laø ngöôøi daãn ñöôøng". Taâm hoàn bao dung nhö vaäy raát xa laï vôùi nhöõng suy nghó theo kieåu phöông Taây vaø chính ñieàu aáy ñaõ gaây moät aán töôïng lôùn cho taát caû nhöõng ai ñöôïc tieáp xuùc vôùi ñaïo Phaät. Thöù ba, ñaïo Phaät ñaët naëng vaán ñeà giaûi thoaùt töï thaân, noù coù khaû naêng thu huùt taát caû nhöõng ai hôn moät laàn tìm veà vôùi noù. Ñaïo Phaät cuõng roäng môû cho nhöõng ai phaïm phaûi sai laàm maø bieát quay ñaàu saùm hoái. Nhö vaäy, ñaïo Phaät coù theå chöa laø moät phaàn trong tö töôûng phöông Taây hieän taïi, nhöng chaéc chaén ñaïo Phaät seõ ñoùng goùp moät vai troø quan troïng trong tö töôûng phöông Taây ôû töông lai.

Thích Nguyeân Taïng,
Chuøa Quaûng Ñöùc
Melbourne, Australia

(Toång hôïp nhieàu nguoàn taøi lieäu do Buddhist Society ôû Luaân Ñoân cung caáp vaøo thaùng 3/1997)