Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [ Trang Chuû ]
Hungary, moät quoác gia ôû mieàn trung Chaâu aâu, baéc giaùp vôùi Ukraine, ñoâng giaùp vôùi Romania, Taây giaùp vôùi AÙo, vaø phiaù Nam giaùp vôùi Serbia, Croatia vaø Slovenia. Thuû ñoâ: Budapset. Dieän tích: 93.030 km2, daân soá: 10.550.000 ngöôøi. Phaät giaùo laø moät trong boán toân giaùo chính ôû Hungary, bao goàm Gia Toâ, Tin laønh, vaø Do Thaùi.
Theo caùc nhaø Daân toäc hoïc vaø Khaûo coå hoïc, ngöôøi Hungary coù nguoàn goác phöông Ñoâng. Trong caùc phong tuïc, taäp quaùn, truyeàn thuyeát vaø ngheä thuaät daân gian cuûa Hungary tính höôùng noäi cuûa phöông ñoâng vaãn coøn soáng ñoäng cho ñeán ngaøy nay. Theo kinh nghieäm haèng ngaøy cuûa ngöôøi Hungary, caùc hieåu bieát veà Phaät giaùo khoâng xa laï gì ñoái vôùi daân toäc Hungary tröôùc khi ngöôøi Hungary chinh phuïc vuøng ñaát naøy. Trong thôøi kyø di daân, taïi ñaây ñaõ coù nhöõng gioáng ngöôøi du muïc goác chaâu AÙ, ñaùng keå nhaát laø boä laïc ngöôøi Hun (moät trong nhöõng daân toäc chaâu AÙ ñaõ xaâm laêng chaâu AÂu ôû caùc theá kyû 4 vaø 5). Coù nhöõng baèng chöùng veà khaûo coå mang caùc maãu veõ trang hoaøng hình chöõ Vaïn töø thôøi ñoù. Toân giaùo coå ñaïi cuûa ngöôøi Hungary luùc baáy giôø laø Ñaïo thôø cuùng Thaàn linh qua trung gian caùc thaày teá töï Shaman (Shamanism). Vì theá ngöôøi ta cho raèng toå tieân ngöôøi Hungary ñaõ laøm quen vôùi Phaät giaùo vaø coù leõ moät soá ngöôøi trong ñoù ñaõ xem Phaät giaùo nhö tín ngöôõng cuûa hoï. Tính caùch khoan dung trong vaán ñeà tín ngöôõng cuûa Ñaïo Phaät ñaõ khieán cho hoï coù theå tin theo Ñaïo Shaman tröôùc kia ñaõ laøm, chaúng haïn nhö daân toäc Taây Taïng vaø Moâng Coå. Khoâng may laø nhöõng di vaät töø thôøi ñoù ñaùng leõ ñaõ giuùp cho chuùng ta coù theå giaûi ñaùp chính xaùc veà vaán ñeà naøy laïi bò phaù huûy vì söï thieáu khoan dung cuûa moät soá ngöôøi quaù khích Gia Toâ giaùo.
Chuùng ta coù theå tìm thaáy moät vaøi veát tích veà kieán thöùc Phaät giaùo ôû theá kyû thöù möôøi laêm. Chính nhôø Tieán só Zoltaùn Takaùts de Felvincz , ngöôøi ñaõ gôïi yù cho chuùng ta ñaõ quan taâm ñeán quyeån saùch cuûa Tieán só T. Kardos coù töïa ñeà "Kyû Nguyeân cuûa Chuû Nghóa Nhaân Baûn ôû Hungary" (The Age of the Humanism in Hungary). Quyeån saùch vieát raèng oâng Galeotti (1427-1497), nhaø thô , moät trieát gia vaø laø moät nhaø thieân vaên noåi tieáng ñaõ troán khoûi söï truy naõ cuûa chính quyeàn Italy, ñeán laùnh naïn döôùi trieàu ñình vua Matthias, nöôùc Hungary. Vaø taïi nôi ñaây oâng ñaõ ñoùng moät vai troø raát quan troïng trong vieäc oâng vieát vaø aán haønh moät cuoán saùch noùi veà Ñöùc Phaät nhö moät "Nhaø Hieàn Trieát AÁn Ñoä" vaø qua taøi lieäu naøy, chöõ Buddha (Phaät) coù theå ñaõ ñöôïc laáy ñeå ñaët teân cho thuû ñoâ nöôùc Hungary laø Budapest. Chuùng ta bieát raèng vua Hungary Matthias thôøi aáy thöôøng xuyeân tranh luaän vôùi caùc nhaø khoa hoïc trong nöôùc, vì vaäy, coù theå chaéc chaén raèng Phaät giaùo ñaõ laø moät ñeà taøi trong nhöõng cuoäc tranh luaän aáy.
Sau nhieàu theá kyû daøi, kyù öùc veà moät quaù khöù Phaät giaùo xa xaêm bò chìm vaøo laõng queân laïi böøng leân trong loøng cuûa Alexander Csoma de Kroros, moät nhaø thaùm hieåm ngöôøi Hungary, ñaõ traûi qua moät thôøi gian du haønh trong vuøng nuùi cuûa mieàn taây Taây Taïng, giaùo lyù Ñöùc Phaät moät laàn nöõa ñaõ ñöôïc khôi daäy trong taâm hoàn oâng. Csoma de Kroros ñaõ ghi laïi nhieàu töø ngöõ trong tieáng Sanskrit, Paøli vaø Bengali. Vaø nhöõng töø ngöõ naøy ñaõ bieåu loä moät söï töông ñoàng giöõa chuùng vôùi moät soá toäc danh vaø ñòa danh ôû Hungary ngaøy nay.
Tieán só Th. Duka, nhaø thö muïc veà A. Csoma de Kroros, ñöa ra lôøi phoûng ñoaùn ñaùng löu taâm veà nguoàn goác teân cuûa thuû ñoâ nöôùc Hungary. Theo lôøi oâng thì moät soá ngoïn nuùi maø thaønh phoá ñöôïc xaây döïng treân ñoù, doïc theo hai beân bôø soâng Danube. Buda ôû phía taây ngaïn vaø Pest ôû phía ñoâng (vuøng ñoàng baèng haï löu), nôi ñoù coù theå ñaõ ñöôïc xaây döïng moät baûo thaùp hay moät töôïng Phaät hoaëc coù leõ laø moät ngoâi chuøa. Vaø vì theá vuøng naøy ñaõ nhaän laáy caùi teân ñoù. Phía döôùi moät khu daân cö ñöôïc döïng leân, nhö tröôùc ñaày vieäc aáy ñaõ xaûy ra trong vuøng laân caän khu ñònh cö cuûa caùc vò taêmh só Phaät giaùo vaøo thôøi aáy. Khu daân cö ñoù hieän nay laø moät phaàn cuûa thuû ñoâ vaø noù ñöôïc goïi laø Pest. Chöõ 'Past' hay chöõ 'Pest' laø moät töø cuûa tieáng Ba Tö coù nghóa laø thaáp. Noù dieãn taû moái quan heä veà ñòa hình giöõa Buda vaø Pest; töùc laø 'vuøng thaáp hôn Buda, vuøng thaáp hôn Gompa', phoái hôïp thaønh thuû ñoâ Budapest.
Keát quaû veà coâng trình nghieân cöùu tieân phong cuûa oâng A. Csoma de Kroros laø moái quan taâm lôùn lao ñeán Phaät giaùo ôû Hungary ñaõ daáy leân vaøo cuoái theá kyû. Ñieàu naøy ñöôïc chöùng minh qua vaên hoïc. Coù nhieàu ngöôøi sau khi theo hoïc Kinh Phaät ñaõ baøy toû nieàm tin Phaät giaùo, vaø ñaõ thaønh laäp moät soá coäng ñoàng Phaät giaùo nhoû coù tính caùch rieâng tö. Nhöõng ngöôøi tin theo Thuyeát Thaàn Bí (Theosophist) qua caùc saùch baùo vaø baøi giaûng ñaõ giuùp cho vieäc duy trì moái quan taâm veà Phaät giaùo. Moät nhoùm nhoû nhöõng ngöôøi ñi tìm Thaùnh Ñaïo trong nhöõng naêm ba möôi cuûa theá kyû hai möôi naøy ñaõ noã löïc thieát laäp Taêng ñoaøn laàn ñaàu tieân ôû Hungary. Naêm 1934 ôû ñaây vaãn coù toå chöùc nhöõng buoåi hoäi hoïp, nhöng laïi thieáu moät nôi thích hôïp vaø nhieàu khoù khaên khaùc naûy sinh, roài ñeán naêm 1935 moái ñe doïa theá chieán thöù hai ñeán gaàn neân phong traøo ñaõ ngöng laïi.
Ngaøy sau khi noã löïc ñaàu tieân nhaèm thaønh laäp moät taêng ñoaøn ôû Hungary ñaõ chaám döùt, naêm 1937 vaø 1938 coù nhöõng böùc thö gôûi töø Thieân Taân, Trung Hoa cuûa moät vò Hoøa thöôïng goác Hungary, trong thö Ngaøi tuyeân boá vôùi baïn beø cuûa mình veà vieäc quay laïi queâ nhaø ñeå thaønh laäp moät Taêng ñoaøn. Con ngöôøi ñaëc bieät khaùc thöôøng naøy ñaïo hieäu laø Traùc Khoâng (Chao Kung) tuïc danh laø Trebits Lincoln. Ngaøi sinh naêm 1879 taïi Paks, Hungary. Töø nhöõng laù thö naøy cho thaáy roõ raèng Ngaøi coù yù ñònh trôû veà Hungary cuøng vôùi möôøi vò ñeå töû vaø hoaït ñoäng ñeå phaùt trieån Chaùnh Phaùp. Nhöng Chính quyeàn Hungary thôøi aáy khoâng cho pheùp Ngaøi laøm vieäc ñoù.
Hai noã löïc aáy trong nhöõng naêm ba möôi, nhaém vaøo vieäc thaønh laäp moät toå chöùc Phaät giaùo ôû Hungary ñaõ thaát baïi.
Do duyeân laønh ñem laïi, noã löïc thöù ba ñaõ thaønh coâng sau ñoù, vaøo naêm 1931 tieán só Ernest Hetenyl, chuû tòch Hoäi PG Hungary, vieáng thaêm Y Ù-Ñaïi-Lôïi vôùi tö caùch moät nhaø baùo, treân ñaïi loä daãn ñeán thaønh phoá Bari ñaõ gaëp vaø tieáp xuùc vôùi moät Taêng só Phaät giaùo goác ngöôøi Ñöùc, phaùp hieäu laø Padma. Vò ñaïi ñöùc naøy ñaõ coù yù ñònh mang Phaät giaùo ñeán phaùt trieån ôû ñaát nöôùc queâ höông cuûa oâng A. Csoma Kroros.
Vieäc thaønh laäp Phaân Hoäi Taây Phöông cuûa Hoäi Arya Maitreya Mandala do Laït ma Anagaørika Govinda (ngöôøi AÁn Ñoä), döïa theo truyeàn thoáng cuûa phaùi Kim Cang Thöøa ôû Taây Taïng, ñöôïc coâng boá ôû Saønchi - Bhopal, AÁn ñoä vaøo ngaøy muøng 02 thaùng 11 naêm 1952. Hoäi Phaät Giaùo Hungary ñaõ gia nhaäp phaùi Kim Cang Thöøa naøy vaø hoaït ñoäng töø naêm 1951. Hoäi tieáp tuïc hoaït ñoäng trong phaïm vi cuûa mình vaø coù Trung Taâm rieâng ôû thuû ñoâ Budapest. Hoäi Phaät Giaùo Hungary ñaõ coâng boá laø 'Trung Taâm Ñoâng AÂu' ñeå giuùp ñôõ caùc toå chöùc Phaät Giaùo ôû caùc nöôùc laøng gieàng.
Ñeán naêm 1956 (Phaät lòch: 2500) Hoäi Arya Maitreya Mandala ñaõ thaønh laäp Vieän Phaät Hoïc Quoác Teá mang teân vò tieàn boái Phaät töû teân laø Alexande Csoma Kroros. Vieän Phaät Hoïc naøy ñaõ laøm vieäc raát tích cöïc ñeå ñöa lôøi Phaät daïy ñeán cho moïi Phaät töû Hungary trong maáy möôi naêm qua.
Trong ba thaäp nieân saùu, baûy vaø taùm möôi, Phaät giaùo Hungary döôøng nhö khoâng phaùt trieån vì theå cheá chính trò taïi xöù sôû naøy khoâng öu ñaõi cho toân giaùo. Theo sau söï suïp ñoå cuûa Lieân Xoâ vaøo thaùng 12 naêm 1991, caùc nöôùc Trung vaø Ñoâng Aaâu daàn daàn oån ñònh laïi cheá ñoä chính trò vaø kinh teá, nhöõng caûi caùch xaõ hoäi, vaên hoaù, toân giaùo ñaõ ñöôïc quan taâm vaø tieán haønh moät caùch nhanh choùng vaø coù hieäu quaû.
Rieâng veà phía Phaät giaùo thì ñaàu naêm 1992, taïi thuû ñoâ Budapest, Giaùo Hoäi Phaät Giaùo Hungary ñaõ thaønh laäp moät tröôøng Tröôøng Cao Ñaúng Phaùp Moân Phaät Giaùo ( The Gate of Dharma Buddhist College) vôùi 120 sinh vieân Hungary ghi danh vaø hoïc khoaù ñaàu tieân . OÂng Farkas Pal, 50 tuoåI , hieäu tröôûng cuûa Tröôøng, cho bieát raèng, tröôùc ñaây döôùi cheá ñoä Coäng Saûn, coù nhieàu söï haïn cheá vaø phaân bieät ñoái vôùi haàu heát caùc toân giaùo taïi Hungary. Nhöng sau khi daân chuû ñöôïc thieát laäp treân xöù sôû naøy thì moïi thöù ñeàu thay ñoåi, nhaát laø veà maët töï do tín ngöôõng. Ngaøy tröôùc, Hungary chæ coù boán Ñaïo ñöôïc chính quyeàn coâng nhaän, coøn nhöõng toân giaùo khaùc keå caû Phaät giaùo thì khoâng ñöôïc thöøa nhaän.
Tieàn thaân cuûa Tröôøng Cao Ñaúng Phaät Hoïc naøy laø Vieän Nghieân Cöùu Ñoâng Phöông (Institute of Oriental Studies), ba trong soá nhöõng ngöôøi ñöùng ra thaønh laäp Tröôøng Phaät hoïc naøy laø thaønh vieân cuûa Ban Ñieàu Haønh Vieän. Taát caû caùc vò aáy ñeàu laø nhöõng ngöôøi coù taâm huyeát vaø muoán phuïc höng Phaät giaùo taïi Hungary.
OÂng Farkas Pal cuõng cho bieát chöông trình hoïc vaø daïy taïi Tröôøng raát ngheøo naøn vì phaûi tuyø thuoäc vaøo nguoàn taøi chaùnh. Tröôøng toå chöùc daïy caùc coå ngöõ PG khaùc nhau nhö Sanskrit, Haùn coå, Taïng ngöõ vaø Nhaät ngöõ. Tuy nhieân oâng Pal laïc quan cho bieát raèng:''duø taøi chaùnh chuùng toâi raát eo heïp, nhöng chuùng toâi coù nhieàu giaùo sö gioûi vaø laøm vieäc raát taän taâm. Luùc ñaàu taát caû ñeàu laøm vieäc khoâng löông. Nhöng gaàn ñaây tröôøng ñaõ ñuôïc chính quyeàn quan taâm vaø giuùp cho moät soá ngaân quyõ ñeå traû löông cho giaùo vieân. Chuùng toâi hy voïng Tröôøng seõ tieáp tuïc nhaän ñöôïc söï uûng hoä naøy ñeå chuùng toâi tieáp tuïc söù maïng cuûa mình''.
Giaùo Hoäi Phaät Giaùo Hungary, Vieän Phaät Hoïc Quoác Teá vaø môùi ñaây laø Tröôøng Cao Ñaúng Phaät Hoïc ñaõ giuùp cho Phaät giaùo Hungary chuyeån tieáp qua moät giai ñoaïn môùi, ñaåy maïnh coâng cuoäc truyeàn baù giaùo phaùp thaâm dieäu cuûa Ñöùc Phaät ñeán cho baát cöù ai muoán böôùc vaøo loä trình Giaùc ngoä, theå hieän moïi giaù trò vaên hoùa cuûa phöông ñoâng cuøng yù nghóa thaät söï cuûa noù, ngoû haàu phaù tan nhöõng aûo töôûng vaø voâ minh, laøm cho con ngöôøi toát hôn vaø cao thöôïng hôn trong tinh thaàn höôùng ñeán phaåm giaù nhaân baûn, tình yeâu thöông, hoøa aùi, an laïc vaø hieåu bieát laãn nhau vì muïc ñích phoàn vinh vaø haïnh phuùc.
(Theo Taïp chí Dharma World thaùng 10/1998 vaø Buddhists For Peace thaùng 11/1986)
Thích Nguyeân Taïng,
Chuøa Quaûng Ñöùc
Melbourne, Australia
[ Trôû Veà ]