Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [ Trang Chuû ]
Na Uy ( Norway), moät quoác gia naèm ôû maïn Baéc chaâu AÂu; thuû ñoâ Oslo, dieän tích 324.220 km2 , daân soá 4.21.000 ngöôøi vôùi ngoân ngöõ chính laø Na Uy ngöõ.
Haàu heát tín ñoà Phaät giaùo taïi ñaây ñeàu laø ngöôøi Trung Hoa, Vieät Nam, Trieàu Tieân, Thaùi Lan, Taây Taïng, Campuchia, Nhaät Baûn... vaø cuõng coù moät soá ít khaùc laø ngöôøi baûn xöù, nhöõng ngöôøi ñaõ quan taâm ñeán toân giaùo ñaày thu huùt naøy vaø con soá ñang gia taêng moät caùch chaäm chaïp trong hai thaäp nieân qua. Thaät khoù maø bieát ñöôïc toång soá tín ñoà Phaät giaùo ôû Na Uy laø bao nhieâu, bôûi vì coù nhieàu chuûng toäc khaùc nhau, laïi thaønh laäp nhöõng toå chöùc rieâng bieät. Veà phaàn ngöôøi Na Uy coù moät soá thaønh laäp hoäi vaø moät soá khaùc thì gia nhaäp vaøo caùc nhoùm ñaëc bieät, chính yeáu laø ôû taïi thuû ñoâ Oslo. Do chöa coù söï thoáng nhaát veà maët toå chöùc, neân ngöôøi Phaät töû ôû ñaây hoïc taäp, nghieân cöùu vaø thöïc haønh giaùo lyù ñaïo Phaät theo caùch nhìn cuûa rieâng hoï. Tuy nhieân taïi Oslo, coù Hoäi Phaät giaùo Theravada, caùc nhoùm khaùc thuoäc Ñaïi Thöøa Phaät giaùo Taây Taïng. Vì theá, coù theå phoûng ñoaùn toång soá tín ñoà Phaät giaùo ôû Na Uy coù leõ xaáp xæ treân döôùi 10.000 ngöôøi.
Ca Toâ giaùo vaø Tin Laønh giaùo laø hai toân giaùo chính ôû Na Uy. Ky Toâ giaùo ñaõ thoáng trò ôû ñaát nöôùc naøy töø chín traêm naêm qua, töùc laø töø naêm 1030, sau khi chaám döùt cuûa trieàu ñaïi Viking vaø chaám döùt tín ngöôõng Ña thaàn (Polytheism). Moät toân giaùo lôùn khaùc ôû Na Uy laø Hoài giaùo, vôùi soá löôïng khoaûng 100.000 tín ñoà. Phaàn lôùn hoï ñeàu laø ngöôøi ñeán töø caùc nöôùc ôû Baéc Phi. Soá ngöôøi naøy ñeán Na Uy vaøo thaäp nieân baûy möôi nhö laø nhöõng coâng daân ngoaïi quoác vaø sau ñoù hoï xin ñònh cö luoân.
Ngöôøi ñaàu tieân coù coâng ñöa Phaät giaùo vaøo Na Uy laø moät nhaø truyeàn giaùo Ky Toâ, giaùo só Karl Ludvig Reichelt (1877-1952), moät trong soá nhieàu tu só Ky Toâ giaùo ñöôïc ñöa ñeán laøm vieäc ôû Ñoâng Nam AÙ. Trong lôùp ngöôøi cuûa oâng, nhieàu ngöôøi ñaõ choáng ñoái laïi Laõo giaùo, Phaät giaùo... nhöng moät soá khaùc laïi quan taâm ñeán caùc tín ngöôõng naøy vì söï bao dung vaø tính phoùng khoaùng cuûa noù. Ñaëc bieät trong soá nhöõng ngöôøi naøy phaûi keå ñeán giaùo só Karl L. Reichelt.
Karl L. Reichelt ñöôïc giaùo duïc ñeå trôû thaønh moät thaày giaùo daïy tieåu hoïc. Sau ñoù oâng hoïc moät tröôøng truyeàn giaùo ôû Stavanger, khi toát nghieäp, oâng ñöôïc cöû ñeán truyeàn giaùo ôû Ninsiang, tænh Hoà Nam, Trung Quoác vaøo naêm 1902. OÂng ôû laïi nôi ñoù ñöôïc taùm naêm thì ñöôïc ñöa ñi hoïc ôû Leipzeg, Ñöùc quoác, tröôùc khi trôû laïi Trung Quoác nhö laø moät giaùo vieân daïy ôû moät tröôøng ñaïo gaàn Haùn Khaåu. Trong thôøi gian ôû Na Uy giöõa naêm 1920 ñeán naêm 1922, oâng ñaõ ñöa ra moät soá döï aùn veà coâng vieäc truyeàn giaùo cho moät soá Taêng só ngöôøi Hoa. Moái quan heä chính cuûa oâng laø döïa vaøo söï coâng nhaän cuûa coâng chuùng veà giaù trò toân giaùo ñöôïc tìm thaáy trong ñaïo Phaät, vaø oâng cuõng muoán thoáng nhaát nhöõng giaù trò naøy cuøng vôùi leã nghi vaø caùc quan ñieåm töông töï ñoái vôùi ngöôøi Hoa. Nhöng oâng khoâng thaønh coâng, vì caùc Taêng só ngöôøi Hoa vaãn truyeàn giaùo theo caùch cuûa rieâng hoï. Do vaäy, Reichelt ñaõ thaønh laäp moät Trung taâm truyeàn ñaïo döïa treân nguyeân taéc cuûa oâng vaøo naêm 1922, nhöng ñeán naêm 1929 thì Trung taâm naøy môùi ñöôïc hoaøn thaønh vôùi danh xöng laø Ñaïo Phong Sôn, toïa laïc gaàn ôû Hoàng Koâng.
Ngaøi Reichelt ñaõ soáng nhieàu naêm ôû Trung Hoa, oâng noùi vaø vieát raát thoâng thaïo ngoân ngöõ cuûa xöù sôû naøy. Trong thôøi gian löu truù nôi ñaây, oâng ñaõ vieát nhieàu saùch baèng tieáng Trung Quoác veà ñôøi soáng tu haønh cuûa ngöôøi phöông Ñoâng. Caùc taùc phaåm ñöôïc quaàn chuùng chuù yù nhaát laø "Toân giaùo cuûa Trung Hoa" (The Religions of China) xuaát baûn naêm 1913 ; "Ñôøi soáng Toân giaùo ôû phöông Ñoâng" (From the Religious life of the East) xuaát baûn naêm 1922 ; "Tònh Ñoä" (The Pure Land) xuaát baûn naêm 1928 ; "Höôùng veà bieân giôùi Taây Taïng" (Toward the Borders of Tibet) xuaát baûn naêm 1933 ; "Loøng Hieáu thaûo vaø Thaùnh thieän ôû Ñoâng Nam AÙ" (Piety and Holiness in Eastern Asia) xuaát baûn naêm 1947. Taát caû taùc phaåm cuûa oâng ñeàu ñöôïc phieân dòch sang tieáng Na Uy, tieáng Anh vaø tieáng Ñöùc. Ñeán naêm 1949, moät cuoán saùch cuûa oâng vieát veà Laõo töû bao goàm caû baûn dòch quyeån Ñaïo Ñöùc Kinh ñöôïc aán haønh. Trong phaàn giôùi thieäu quyeån saùch naøy, moät giaùo sö ngöôøi Na Uy, oâng Henry Henne vieát: "Reichelt laø moät nhaø truyeàn giaùo, nhöng oâng laø moät ngöôøi coù tö töôûng phoùng khoaùng. Trong thôøi cuûa oâng, caùc ñoàng nghieäp ñaõ cheâ bai vaø xem thöôøng nhöõng truyeàn thoáng vaên hoùa vaø toân giaùo ôû Trung Quoác, nhöng chính oâng laø ngöôøi thích thuù vaø khaâm phuïc con ngöôøi, ñaát nöôùc vaø ngoân ngöõ cuûa hoï (...), söï nghieân cöùu leã nghi vaø kinh ñieån cuûa caùc toân giaùo phöông Ñoâng ñaõ chieám maát nhieàu thôøi giôø cuûa oâng. Nhöng qua vieäc nghieân cöùu naøy ñaõ giuùp oâng coù ñöôïc söï hieåu bieát saâu saéc veà giaùo ñieån vaø ñôøi soáng tu haønh cuûa ngöôøi phöông Ñoâng (...). Chính nhôø söï hieåu bieát saâu saéc ñaïi ñöôïc töø trong Phaät giaùo ñaõ giuùp oâng nhìn thaáy ñöôïc giaù trò toân giaùo vaø trieát lyù maïnh meõ beân trong toân giaùo naøy".
Vaøo naêm 1947, moät ngöôøi hoï haøng cuûa giaùo só Reichelt laø Gerhard M. Reichelt ñaõ phieân dòch vaø vieát lôøi giôùi thieäu moät cuoán saùch cuûa oâng vieát veà Luïc Toå Hueä Naêng vaø baûn dòch kinh Phaùp Baûo Ñaøn. Cuøng vôùi saùch Thieàn cuûa ngaøi D. T. Suzuki, caùc taùc phaåm cuûa giaùo só Reichelt ñaõ ñoùng goùp raát nhieàu trong phong traøo hoïc vaø tu Thieàn ñoái vôùi ngöôøi daân ôû vuøng Baéc AÂu vaø baùn ñaûo Scandinavia.
Moät soá ngöôøi Scandinavian khaùc coù coâng phieân dòch vaø truyeàn baù kinh ñieån Phaät giaùo, phaûi ñöôïc keå ñeán laø oâng Poul Tuxen, moät hoïc giaû ngöôøi Ñan Maïch, ñaõ chuyeån ngöõ vaø bình giaûi nhieàu boä kinh Phaät giaùo. Moät baûn dòch môùi nhaát laø Kinh Phaùp Cuù (Dhammapala) vöøa ñöôïc aán haønh taïi Ñan Maïch. Moät hoïc giaû khaùc laø oâng Chr. Lindt, moät ngöôøi ñaõ phieân dòch nhieàu taùc phaåm cuûa ngaøi Long Thoï (Nagarjunas), nhö Baûo Haïnh Vöông Chaùnh Luaän (Ratnavali); Luïc Thaäp Tuïng Nhö Lyù Luaän (Yuktisastika); Voâ Thí Taùn (Niraupamyastava); Chaân Ñeá Taùn (Paramarthastava)... vieäc laøm naøy ñaõ giuùp cho giaùo ñieån ñaïo Phaät ñöôïc tìm thaáy trong ngoân ngöõ cuûa ngöôøi Baéc AÂu (goàm ngöôøi Na Uy, Ñan Maïch, Thuïy Ñieån vaø Aixolen), vì haàu heát daân chuùng ôû Baéc AÂu ñeàu noùi vaø ñoïc tieáng Anh raát toát, neân kinh saùch Phaät giaùo ñöôïc tìm ñoïc qua caùc baûn dòch naøy. Coù theå noùi, tieáng Anh ñang ñöôïc khaúng ñònh laø moät ngoân ngöõ cuûa Phaät giaùo ôû phöông Taây.
Veà kieán thöùc Phaät hoïc ôû Na Uy ngaøy nay thì coù phaàn phaán khôûi vì giaùo lyù caên baûn cuûa Phaät giaùo ñöôïc ñöa vaøo daïy ôû heä thoáng giaùo duïc trung hoïc. Moät soá baøi giôùi thieäu veà lòch söû vaø giaùo lyù Phaät giaùo ñöôïc phaùt haønh trong giaùo trình hoïc cuøng vôùi caùc Toân giaùo khaùc nhö Ky Toâ giaùo, Hoài giaùo, Laõo giaùo, Do Thaùi giaùo, AÁn Ñoä giaùo, Thaàn ñaïo... nhö laø moät giaùo vieân cuûa moân hoïc naøy trong nhieàu naêm, toâi ñaõ ñeå yù ñeán hai thaùi ñoä khaùc nhau veà Phaät giaùo trong soá nhöõng hoïc troø cuûa toâi. Moät nhoùm thì cho laø quaù tröøu töôïng, quaù bi quan vaø hôi kyø cuïc, trong khi moät nhoùm khaùc thì say meâ vaø thích thuù veà laõnh vöïc trieát hoïc cuûa Phaät giaùo. Gaàn ñaây toâi coù gaëp laïi moät soá hoïc troø cuõ sau nhieàu naêm vaø raát möøng khi bieát hoï ñang nghieân cöùu Ñaïo Phaät, moät soá khaùc thì choïn haún moân naøy ñeå hoïc ôû tröôøng ñaïi hoïc. ÔÛ Na Uy, hieän coù boán tröôøng ñaïi hoïc coù phaân khoa Toân giaùo hoïc vaø sau moät khoùa caên baûn veà caùc toân giaùo theá giôùi, sinh vieân coù theå töï choïn moät toân giaùo maø hoï caûm thaáy thích vaø phuø hôïp vôùi mình ñeå hoïc.
Veà tình hình Phaät giaùo Vieät Nam taïi Na Uy, hieän nay ñöôïc bieát coù khoaûng 10.000 ngöôøi ñònh taïi ñaát nöôùc naøy, coù moät ngoâi Chuøa vaø boán Trung Taâm Tu hoïc. Laõnh ñaïo tinh PGVN hieän nay taïi Na Uy laø Thöôïng Toïa Thích Trí Minh, vieän chuû Chuøa Khuoân Vieät, ôû vuøng Lovenstad, ngaøi ñöôïc xem laø moät giaûng sö taän tuïy vôùi coâng cuoäc hoaøng döông Phaät Phaùp taïi Na Uy noùi rieâng vaø khaùp chaâu Chaâu noùi chung. Phaät giaùo VN taïi Na Uy ñang töøng böôùc phaùt trieån vaø hoøa nhaäp vaøo xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc ôû mieàn Baéc AÂu chaâu naøy.
Gioáng nhö caùc quoác gia Taây phöông khaùc, Na Uy ñaõ traûi qua moät thôøi kyø thay ñoåi vaø bieán chuyeån, maát ñi nhöõng gì tröôùc kia cuûa noù keå töø khi toân giaùo, trieát hoïc vaø caùc neàn vaên hoùa khaùc ñöôïc ñöa vaøo. Nhöng söï bieán ñoåi naøy ñaõ ñeán luùc chaám döùt. Hay noùi khaùc hôn, söï ñam meâ vaø taän höôûng vaät chaát ñaõ daàn daàn rôi vaøo laõng queân vaø haàu heát giôùi treû Na Uy ngaøy nay ñang baét ñaàu tìm veà giaù trò tinh thaàn vaø ñaïo ñöùc cuûa caùc toân giaùo ñeå laøm neàn taûng cho cuoäc soáng cuûa hoï. Trong söï ñoåi thay vaø phaùt trieån môùi naøy, Phaät giaùo laø moät toân giaùo ñoùng vai troø chuû ñaïo.
(Theo Haarvard Lorentzen's Newsletter, Sjovegan, Norway, 02/1995)
Thích Nguyeân Taïng,
Chuøa Quaûng Ñöùc
Melbourne, Australia
[ Trôû Veà ]