Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
Vaøo thaùng Hai naêm 1993 nhaø vieát phim Phaùp Jean Claude Carrieøre ñeán Dharamsala, AÁn Ñoä, ñeå noùi chuyeän côûi môû vôùi Ñöùc Ñaït Lai Laït Ma veà nhöõng vaán ñeà maø theá giôùi hieän taïi ñang phaûi ñoái ñaàu. Carieøre keå laø: "Chuùng toâi muoán thaûo luaän veà vieäc aùp duïng Ñaïo Phaät vaøo ñôøi soáng haøng ngaøy, töø chaùnh trò ñeán caùc toân giaùo vaø caùc truyeàn thoáng khaùc, ñaëc bieät chuù troïng tôùi baïo ñoäng, moâi sinh vaø giaùo duïc. Khoâng coù ngöôøi naøo trong hai chuùng toâi muoán hình thaønh moät tín lyù môùi. Ngöôïc laïi, chuùng toâi chæ muoán thieát laäp moät cuoäc ñoái thoaïi ñích thöïc côûi môû vaø baát ngôø, trong nhöõng lónh vöïc maø caû hai chuùng toâi ít khi ñeà caäp ñeán". Keát quaû cuûa cuoäc thaûo luaän ñöôïc xuaát baûn trong taùc phaåm Baïo Ñoäng vaø Töø Bi (Violence and Compassion-nxb Doubleday 1994).
Ñoái thoaïi vôùi Ñöùc Ñaït Lai Laït Ma
veà nhöõng vaán ñeà hieän ñaïi
Jean Claude Carrieøre
Quaùn Nhö dòch (1)
ÔÛTaây Phöông toân giaùo khoâng coøn ôû trong vò theá cheá ngöï nöõa; caùc yù heä cuõng töø töø tan raõ. Bao nhieâu ngöôøi vaãn tieáp tuïc trieát lyù vaø haønh ñoäng, theá nhöng chuùng ta vaãn chöa tìm thaáy haïnh phuùc, an laïc. Toâi muoán noùi theâm laø hieän caùc thaùi ñoä kyø thò chuûng toäc vaø caùc hình thöùc toân giaùo quaù khích ñang sinh soâi naåy nôû maïnh.
- Nhöõng ngöôøi naøo muoán loaïi tröø ngöôøi khaùc (treân con ñöôøng taâm linh, toân giaùo) seõ töï mình bò loaïi tröø. Nhöõng ngöôøi naøo xaùc ñònh Thöôïng Ñeá cuûa hoï laø Thöôïng Ñeá duy nhaát thì hoï ñang laøm moät chuyeän cöïc kyø nguy haïi: hoï seõ laø nhöõng ngöôøi duøng moïi caùch ñeå baét ngöôøi khaùc phaûi chaáp nhaän loøng tin cuûa hoï.
Vaø tuyeân boá hoï laø nhöõng ngöôøi ñöôïc Thöôïng Ñeá löïa choïn!
- Ñoù laø ñieàu teä haïi nhaát !
Daân chuû nghóa laø ñaõ ñaët moät raøo phoøng ngöï höõu hieäu baèng caùch thöïc haønh moät yù töôûng quan troïng laø söï phaân bieät quyeàn haønh.
- Neáu oâng muoán noùi laø söï phaân bieät quyeàn haønh giöõa toân giaùo vaø quoác gia, theo toâi ñoù laø moät yù töôûng tuyeät vôøi.
Theá nhöng, Ngaøi hieän thaân cho moät söï töông phaûn laïi yù nieäm phaân bieät quyeàn haønh ñoù. Ngaøi naém trong tay taát caû moïi quyeàn haønh !
- Khoâng ñuùng! Quan nieäm quyeàn haønh cuûa chuùng toâi khaùc xa. Chöùc hieäu, ñònh cheá Ñaït Lai Laït Ma coù theå bieán maát trong moät ñeâm. Chöùc vò naøy khoâng phaûi ñöôïc thieát laäp bôûi moät quyeàn löïc naøo ngoaøi con ngöôøi hay traùi ñaát naøy. Giöõa daân chuû vaø Phaät Giaùo khoâng coù moät söï maâu thuaãn naøo. Trôû laïi vôùi nhöõng hình thöùc toân giaùo quaù khích, nhöõng loøng tin vuïn vôõ, nhöõng ngöôøi töï nhaän laø "ñöôïc Thöôïng Ñeá löïa choïn", ñoù laø lyù do chính taïi sao Phaät Giaùo luoân traùnh ñeà caäp tôùi moät ñaáng taïo hoùa hay Thöôïng Ñeá. Khi ñöôïc hoûi veà caùc vaán ñeà naøy, Ñöùc Phaät Thích Ca thöôøng giöõ im laëng.
Nhöng chính Ñöùc Phaät khuyeân raên laø khoâng ñöôïc "quy y thaùnh thaàn quyû vaät"?
- Ñöùc Phaät coù noùi vaäy. Vaø taát caû caùc tröôøng phaùi Phaät Giaùo hieän nay ñoàng yù veà ñieåm naøy. Ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø chuùng toâi ñaõ "hôïp lyù hoùa" loøng tin cuûa chuùng toâi theo nhö laø caùi yù nghóa thöôøng tình (2). Chuùng toâi nhaän söï hieän höõu cuûa caùc chuùng sinh thöôïng ñaúng, hay ít nhaát laø nhöõng quaû vò thöôïng ñaúng (Boà Taùt, La Haùn). Chuùng toâi tin vaøo ngoân ngöõ maàu nhieäm, saám truyeàn, giaûi moäng, hoùa thaân. Ñoái vôùi chuùng toâi ñoù laø nhöõng loøng tin roõ raøng, nhöng khoâng phaûi laø nhöõng loøng tin maø chuùng toâi muoán ñem aùp ñaët leân ngöôøi khaùc. Toâi laäp laïi: "Toâi khoâng muoán ngöôøi khaùc caûi ñaïo thaønh Phaät Töû". Phaät Giaùo chæ döïa vaøo söï kieän. Ñoù laø quaù trình nghieäm chöùng taâm linh, nhaát laø nhöõng kinh nghieäm caù nhaân. Toâi nhaéc laïi moät lôøi daïy quen thuoäc cuûa Ñöùc Phaät Thích Ca: "Haõy töï mình thaép ñuoác leân maø ñi". Moät nhaõn quan veà caùc vaán ñeà toaøn caàu coù theå phaùt sinh töø ñoù, oâng coù nghó nhö vaäy khoâng?
Chöa bao giôø chuùng ta saûn xuaát haøng hoùa tieâu thuï nhieàu nhö vaäy. Theá nhöng tuyeät voïng cöù sôø sôø tröôùc cöûa nhaø chuùng ta. Chöa bao giôø chuùng ta phôi baøy thaân theå chuùng ta, tính duïc cuûa chuùng ta nhieàu nhö vaäy, theá nhöng chöa bao giôø chuùng ta thaáy caùi cheát caän keà nhö vaäy. Chöa bao giôø chuùng ta saùng cheá nhöõng phöông tieän truyeàn thoâng vôùi ngöôøi khaùc, theá nhöng chöa bao giôø chuùng ta caûm thaáy coâ ñôn taän cuøng nhö vaäy. Toâi coøn coù theå keå daøi daøi...
- Taát caû nhöõng ñieàu oâng noùi ñeàu ñuùng. Nhöng khoâng coù gì coù theå giaûi quyeát moät sôùm moät chieàu nhö coù phaùp thuaät. OÂng caàn thôøi gian vaø tieán boä taâm linh bao giôø cuõng chaäm. Thí duï nhö oâng haõy nhìn laïi ñaàu theá kyû naøy, nhöõng ngöôøi soáng treân traùi ñaát khoâng ai caûm thaáy traùch nhieäm cuûa mình ñoái vôùi queâ höông ñòa caàu cuûa mình. Daàn daàn caùc xöôûng kyõ ngheä khaùm phaù taøi nguyeân vaø khai thaùc taän tình, nhaát laø ôû Taây Phöông. Raùc reán pheá thaûi khaép moïi nôi. Coù moät ñieàu laï laø khoâng ai ñeå yù ñeán ñieàu naøy. Keát quaû laø coù bao nhieâu chuûng loaïi bò taän dieät. Ñaây laø moät ñieàu kinh khuûng trong lòch söû 65 trieäu naêm cuûa lòch söû ñòa caàu. Ñoái vôùi moät Phaät Töû ñaây laø moät ñieàu kinh hoaøng khoâng theå töôûng töôïng noåi.
Vaø caùc chuûng loaïi vaãn tieáp tuïc bò tieâu dieät.
Toâi bieát. Nhöng ít nhaát ngaøy nay chuùng ta quan taâm veà moái nguy hieåm ñoù. Vaø hieän coù ñaûng chính trò thaønh laäp coù teân laø ñaûng Greens (3) vaø chính saùch cuûa hoï laø baûo veä moâi sinh. Boán möôi naêm tröôùc ñaây khoâng ai töôûng töôïng chuyeän naøy coù theå xaûy ra. Coù moät ñieàu nöõa, nhö oâng bieát, thöông gia laø nhöõng ngöôøi khoâng bao giôø quan taâm ñeán Phaät Giaùo. Gaàn ñaây moät nhoùm thöông gia coù ñeán gaëp toâi vaø hoûi veà nhöõng giaù trò cuûa truyeàn thoáng Phaät Giaùo. Hoï coøn ñi tìm moät choã ñeå tu taäp chung, boài döôõng taâm linh trong moät tuaàn hay laâu hôn, döôùi söï höôùng daãn cuûa toâi.
Coù phaûi laø moïi söï ñaõ quaù muoän?
- Toâi hy voïng laø khoâng. Nhöng duø sao coù cuõng coøn hôn khoâng. Chuùng ta ñang ôû trong moät nguy cô laø chuùng ta seõ khoâng coøn lieân heä ñöôïc vôùi chuùng sinh khaùc trong vuõ truï. Chuùng ta phaûi laøm moïi caùch ñeå giöõ vaø thaét chaët moái lieân heä ñoù.
Nhöõng thay ñoåi thöïc söï thöôøng chaäm chaïp vaø khoù thaáy. Thí duï nhö laø Taây Phöông bò quyeán ruõ bôûi Phaät Giaùo trong nhieàu naêm nay laø do hai yù nieäm ñaëc bieät. Ñoù laø yù nieäm baát baïo ñoäng, moät yù nieäm ñaõ beùn reã ôû ñaây. Thöù hai laø yù nieäm veà duyeân sinh (duyeân khôûi) voán laø moät yù nieäm laâu ñôøi cuûa Phaät Giaùo.Y Ù nieäm duyeân khôûi ñaõ khieán chuùng toâi quan taâm ñeán moâi sinh?
- Y Ù nieäm cho laø sinh vaät soáng moät caùch bieät laäp ñaõ bò Ñöùc Phaät vaø taát caû caùc toâng phaùi Phaät Giaùo phuû nhaän ngay töø luùc ñaàu. Khoâng coù gì coù theå hieän höõu moät caùch töï laäp. Traùi laïi moïi vaät moïi söï ñeàu lieân heä chaèng chòt vôùi nhau. Moïi vaät ñöôïc noái keát vôùi nhau trong maïng löôùi voâ bieân. Indra trong thaàn thoaïi AÁn laø moät maïng löôùi cuûa caùc vieân ngoïc, moãi vieân phaûn chieáu toaøn theå nhöõng vieân khaùc. Thaáy moät laø thaáy taát caû, taát caû coù saün trong moät (4). Khoâng coù moät chuûng loaïi naøo - keå caû nhaân loaïi - coù theå töï ñaët mình ra ngoaøi theá giôùi, ra ngoaøi baùnh xe cuûa vuõ truï. Chuùng ta chæ laø moät maéc xích trong baùnh xe voâ bieân ñoù.
Caùi baùnh xe ñoù caøng ngaøy caøng keâu keõo keït. Ngaøi coù caûm thaáy lo ngaïi veà söï buøng noå cuûa daân soá trong theá kyû 20 khoâng?
- Raát lo ngaïi. Ñoù laø moät vaán ñeà toái quan troïng.
Coù theå laø vaán ñeà soá moät.
- Ñuùng, toâi cuõng nghó vaäy. Töø naêm 1987, daân soá theá giôùi ñaõ vöôït qua con soá 5 tyû. Chöøng 700 hay 800 trieäu ñaõ ñöôïc sinh theâm sau naêm ñoù. Trong voøng ít hôn 30 naêm nöõa, con soá naøy coù theå gaáp hai. Moïi ngöôøi phaûi ñöôïc thoâng baùo söï kieän naøy, khoâng phaûi vôùi thaùi ñoä ñaïo ñöùc giaû hay vôùi thaønh kieán. Chuùng ta phaûi noùi roõ laø: 6 tyû ngöôøi treân traùi ñaát laø quaù nhieàu. Veà phöông dieän ñaïo ñöùc ñoù laø moät loãi laàm quan troïng vì daân soá taêng gia kieåu ñoù laøm taêng theâm hoá saâu giöõa caùc nöôùc giaøu vaø nöôùc ngheøo. Vaø veà phöông dieän thöïc teá vieãn aûnh ñoù thaät laø haõi huøng!
Coù nghóa laø Ngaøi ñoàng yù vôùi vieäc kieåm soaùt söï taêng gia daân soá?
- Ñuùng vaäy. Vieäc kieåm soaùt daân soá phaûi ñöôïc quaûng baù roäng raõi vaø coå ñoäng.
Coù moät vaøi truyeàn thoáng toân giaùo choáng laïi ñieàu naøy !
- Ñuùng theá. Keå caû moät vaøi thaønh phaàn trong Phaät Giaùo. Nhöng ñaõ tôùi luùc phaûi xoâ ngaõ thaønh trì baûo thuû ñoù.
Vaán ñeà chính laø thaùi ñoä cuûa chuùng ta ñoái vôùi ñôøi soáng con ngöôøi. Maëc duø soáng laø khoå, nhöng döôùi maét chuùng ta ñôøi soáng con ngöôøi laø moät hieän töôïng quyù giaù, bôûi vì chuùng ta ñöôïc höôùng daãn bôûi trí thoâng minh vaø trí thoâng minh caøng ngaøy caøng taêng tröôûng. Neáu nhìn theo quan ñieåm naøy, kieåm soaùt daân soá laø moät ñieàu nguy haïi vì noù ngaên caûn söï hieän höõu cuûa con ngöôøi.
Ñoù laø theo quan ñieåm caù nhaân?
- Moãi ngöôøi laø moät cô hoäi kyø dieäu. Vaø phaù thai laø moät haønh ñoäng baïo ñoäng maø Phaät Töû khoâng chaáp nhaän. Nhöng neáu chuùng ta nhìn trong moät vieãn töôïng xa hôn, neáu chuùng ta coá gaéng hình thaønh moät nhaõn quan toaøn caàu, chuùng ta thaáy laø coù quaù nhieàu con ngöôøi treân quaû ñòa caàu naøy. Trong töông lai tình traïng chen chuùc nhau maø soáng coøn teä hôn nöõa. Vaán ñeà khoâng coøn laø söï töï thoûa maõn vôùi trí thoâng minh tuyeät dieäu vaø phöùc taïp cuûa con ngöôøi; maø laø vaán ñeà soáng coøn cuûa nhaân loaïi. Ngay baây giôø, coù 5 tyû ñôøi soáng quyù giaù cuûa con ngöôøi. Vaø 5 tyû ñôøi soáng quyù giaù naøy thaáy bò ñe doïa bôûi nhöõng ñôøi soáng quyù giaù khaùc. Trieäu trieäu con ngöôøi laïi sinh theâm ra.
Nhö vaäy khoâng phaûi chæ laø ñôøi soáng con ngöôøi bò ñe doïa?
- Dó nhieân laø khoâng. Thuù hoang, caây coái, nhöõng gì khaùc phaûi bieán maát nhöôøng choã cho ñôøi soáng con ngöôøi. Trong voøng 30 naêm qua, ôû Taây Taïng röøng caây bò phaù huûy moät caùch hung haõn. Cuõng nhö ôû nhöõng nôi khaùc, ñaát ñai khoâ kieät chaát maàu môõ. Caùc loaïi thuù hoang maø toâi luùc nhoû öa thích baáy giôø ñaõ bieán maát. Coù bao nhieâu chuûng loaïi ñaõ bò bieán maát ñeå nhöôøng choã cho ñôøi soáng quyù giaù cuûa con ngöôøi !
Neáu chuùng ta muoán baûo veä ñôøi soáng, nhaát laø muoán baûo veä 5 tyû ñôøi soáng quyù giaù ñang chen chuùc treân traùi ñaát, neáu chuùng ta muoán hoï soáng sung tuùc hôn, coù coâng lyù hôn, coù haïnh phuùc hôn, chuùng ta phaûi keàm cheá söï sinh saûn laïi. OÂng thaáy theá laø hôïp lyù khoâng?Coù theå laø ñôøi soáng bieán thaønh keû thuø cuûa ñôøi soáng ?
- Nhaát laø con ngöôøi. Bôûi chính con ngöôøi ñe doïa ñôøi soáng cuûa nhöõng sinh vaät khaùc.
Veà ñieåm naøy caùc truyeàn thoáng laâu ñôøi khoâng giuùp ñôõ ñöôïc gì?
- Khoâng, bôûi vì nhöõng truyeàn thoáng naøy khai sinh luùc con ngöôøi coøn ít vaø coøn ñöôïc traân quyù. Con ngöôøi bò caùc nguy hieåm rình raäp. Treû con thöôøng cheát yeåu. Hieän nay moïi söï ñaõ ñoåi khaùc haún, nhaát laø trong voøng 50 naêm qua.
Chuùng ta coù theå noùi gì veà nhöõng höùa heïn cuûa khoa Di Truyeàn Hoïc trong theá kyû tôùi? Cloning - ñuùc ra moät ngöôøi töông töï khaùc - ñöa ñeán vieäc thöïc hieän tröôøng sanh baát töû.
- Ñuùng, thaät deã daøng, taïo ra moät phoù baûn in heät coù nghóa laø chuùng ta chaám döùt khaû naêng bieán hoùa. Chuùng ta tuyeân boá laø chuùng ta hoaøn haûo vaø ngöøng laïi. Moät maët khaùc, neáu chuùng ta thöïc hieän ñöôïc giaác moäng tröôøng sanh baát töû, coù nghóa laø chuùng ta phaûi ngaên chaän sinh saûn, neáu khoâng traùi ñaát ñaâu coù choã naøo chöùa!
Söï keùo daøi tuoåi thoï trung bình cuûa con ngöôøi ñaët ra nhöõng vaán ñeà khoâng giaûi quyeát ñöôïc. Chuùng ta phaûi ñoái xöû vôùi ngöôøi giaø môùi naøy ra sao? Laøm cho hoï coù chuyeän gì laøm? traû hoï tieàn döôõng laõo?
- Phaûi, roài chuùng ta seõ phaûi laøm gì vôùi söï baát töû? Moái lieân heä cuûa chuùng ta thay ñoåi toaøn dieän. Thay ñoåi trong loái suy nghó ñöa ñeán thay ñoåi toaøn dieän thaùi ñoä cuûa chuùng ta.
Ngaøi khoâng "Y Kinh Giaûi Nghóa" ?
- Traùi laïi thì coù. Anh coù ñieân môùi raùng giöõ nguyeân kinh ñieån trong moät theá giôùi ñang thay ñoåi. Thí duï nhö neáu khoa hoïc chöùng minh ñöôïc laø kinh ñieån sai, thì kinh ñieån phaûi thay ñoåi.
Trong nhieàu theá kyû Giaùo Hoäi Thieân Chuùa coá baûo veä "söï thöïc lòch söû" trong thaùnh kinh tröôùc nhöõng khaùm phaù môùi cuûa khoa hoïc. Ñoái vôùi Ngaøi coù leõ ñaây laø moät thaùi ñoä phi lyù?
- Phí coâng voâ ích. Phaät Giaùo thì noùi ngöôïc laïi. Ñoù laø moät ñieåm chung vaø tröôøng phaùi naøo cuõng chaáp nhaän: muoán hay khoâng muoán chuùng ta vaãn phaûi lao vaøo theá giôùi voâ thöôøng. Cuõng gioáng nhö theá, baûn theå tröôøng toàn cuûa muoân vaät chæ laø moät aûo töôûng. Thöïc taïi troâi chaûy giöõa caùc keõ ngoùn tay vaø chuùng ta khoâng theå naøo giöõ ñöôïc.
Theo yù toâi, thænh thoaûng Ñöùc Giaùo Hoaøng muoán ngöng baùnh xe cuûa theá giôùi laïi. Coù phaûi caâu traû lôøi thöïc söï cuûa Ñöùc Phaät laø thaùi ñoä im laëng.
- Chính vaäy. Ñöùc Giaùo Hoaøng bò aûnh höôûng tröïc tieáp cuûa truyeàn thoáng toân giaùo maø Ngaøi ñaïi dieän. Do ñoù Ngaøi bò troùi buoäc bôûi moät nguyeân taéc: con ngöôøi laø moät sinh vaät quyù giaù. Nhöng nguyeân taéc naøy seõ va chaïm vôùi moät nguyeân taéc khaùc töùc laø nhöõng sinh vaät khaùc cuõng quyù giaù vaø phaûi ñöôïc toân troïng, khoâng phaûi chæ coù con ngöôøi. Neáu ñôøi soáng quyù giaù caàn ñöôïc baûo veä thì phaåm chaát ñôøi soáng cuõng phaûi ñöôïc baûo veä. Ñoái vôùi chuùng toâi, trung thaønh vôùi moät nguyeân taéc coù nghóa laø khoâng coù söï choïn löïa. Trí khoân cuûa chuùng ta saün ñoù ñeå chuùng ta thích öùng vaø choïn löïa. Taát caû moïi söï moïi vaät ñeàu töông ñoái. Trí thoâng minh bò ngheõn khoâng phaûi laø trí thoâng minh.Neáu toâi phaûi caét moät ngoùn tay ñeå cöùu 9 ngoùn kia, toâi seõ khoâng ngaàn ngaïi chuùt naøo. Toâi seõ caét ngoùn tay ñoù. Toâi tin laø chuùng ta phaûi goùp söùc vôùi nhau ñeå ñi tìm moät con ñöôøng taâm linh môùi.
Con ñöôøng taâm linh ñoù khoâng haún laø toân giaùo?
- Khoâng phaûi laø moät toân giaùo. Quan nieäm môùi naøy phaûi ñöôïc khai trieån song song vôùi caùc toân giaùo, ñeå nhöõng ngöôøi coù thieän taâm thieän chí coù theå tuaân theo ñöôïc.
Ngay caû nhöõng ngöôøi khoâng coù toân giaùo, hay choáng laïi toân giaùo?
- Ñuùng theá. Chuùng ta caàn moät quan nieäm môùi, moät con ñöôøng taâm linh cho nhöõng ngöôøi cö só bình thöôøng. Chuùng ta phaûi coå ñoäng cho quan nieäm môùi naøy vôùi söï giuùp ñôõ cuûa caùc khoa hoïc gia. Ñieàu naøy coù theå daãn chuùng ta thieát laäp nhöõng ñieàu maø ta ñang ñi tìm, moät neàn ñaïo ñöùc theá tuïc. Toâi khaån thieát tin vaøo ñieàu naøy. Vaø toâi nghó laø chuùng ta caàn moät neàn ñaïo ñöùc theá tuïc nhö theá ñeå theá giôùi naøy coù theå coù moät töông lai toát hôn.
Moãi ngaøy toâi ñeàu theå nghieäm ñöôïc söï lôïi ích cuûa an laïc. Raát toát cho cô theå. Nhö oâng coù theå töôûng töôïng ñöôïc, toâi laø moät ngöôøi raát baän roän. Toâi nhaän laõnh raát nhieàu traùch nhieäm, hoaït ñoäng, du haønh, dieãn vaên. Taát caû ñieàu ñoù laø moät gaùnh naëng, theá maø toâi coù aùp suaát maùu cuûa moät ñöùa beù. Nhöõng gì toát cho toâi cuõng toát cho ngöôøi khaùc. Toâi khoâng coù nghi ngôø gì veà ñieàu naøy. Thöùc aên boå döôõng, cöôõng laïi taát caû nhöõng ham muoán quaù ñoä, tham thieàn moãi ngaøy. Taát caû ñieàu ñoù ñöa ñeán an laïc cho taâm. An laïc taâm thì thaân an laïc. Cho duø toâi phaûi gaùnh vaùc nhöõng khoù khaên trong ñôøi, toâi vaãn caûm thaáy an laïc.Vaø con ñöôøng cuûa Ngaøi ñi vaãn laø con ñöôøng töø bi?
- Ñuùng theá. Töø bi. Neáu ta gaéng ñi tìm chuùng ta seõ thaáy töø bi naèm trong moãi chuùng ta vaø phaûi ñoái vôùi moïi chuùng sinh baèng tình thöông roäng lôùn ñoù. Thænh thoaûng chuùng ta cuõng caûm thaáy khoù khaên khi aùp duïng. Gioáng nhö trong luùc naøy toâi ñang gaéng ñem taâm töø bi ñeå ñoái vôùi nhöõng ngöôøi goïi toâi laø keû thuø, ngöôøi Trung Quoác, nhöõng keû ñaõ xaâm chieám Taây Taïng. Nhöõng haønh ñoäng maø hoï ñaõ laøm hay tieáp tuïc laøm seõ taïo ra nhöõng aùc nghieäp cuûa chính hoï, vaø moät ngaøy naøo ñoù, hoï seõ nhaän laõnh nhöõng nghieäp quaû xaáu.
Taùi sinh laøm moät ngöôøi ñaøn baø coù phaûi laø laø moät daáu hieäu cuûa nghieäp quaû xaáu?
Trong quaù khöù phuï nöõ thöôøng bò coi thöôøng. Cuõng nhö ôû caùc quoác gia khaùc, Taây Taïng laø moät quoác gia maø ñaøn oâng khoáng cheá ñaøn baø. Ngaøy hoâm nay neáu so vôùi Trung Hoa hay AÁn Ñoä, phuï nöõ Taây Taïng ñaõ khaù hôn nhieàu, nhöng treân thöïc teá vaãn coøn nhieàu chuyeän phaûi laøm.
Trong Phaät Giaùo, nhaát laø Phaät Giaùo Ñaïi Thöøa, nam vaø nöõ treân nguyeân taéc bình ñaúng. Sau khi thoï giôùi, Tyø Kheo vaø Tyø Kheo Ni coù boån phaän vaø quyeàn nhö nhau. Tuy nhieân söï kyø thò vaãn coøn toàn taïi. Raát khoù maø xaùc ñònh nguyeân nhaân vaø giôùi haïn, nhöng Tyø Kheo Ni khoâng ñöôïc ñoái xöû vaø kính troïng nhö moät Tyø Kheo. Maëc duø treân nguyeân taéc hoï ñeàu thoï giôùi gioáng nhau.Taïi sao?
- Toâi khoâng thaáy roõ taát caû nguyeân nhaân nhöng toâi bieát coù söï kyø thò ñoù. Naêm ngoaùi toâi trieäu taäp moät hoäi nghò veà vaán ñeà naøy. Hoäi Nghò keùo daøi 4 ngaøy. Caùc giaùo thoï ñeán töø khaép nôi, Taây Phöông vaø Nhaät Baûn. Chuùng toâi cuøng thaûo luaän moät soá vaán ñeà, ñaëc bieät laø tình traïng cuûa phuï nöõ, ñôøi soáng tình duïc, vaø nhöõng vaán ñeà khaùc thöôøng xaûy ra treân theá giôùi. Moät Tyø Kheo Ni noùi laø tình traïng baát bình ñaúng laøm trì treä ni chuùng. Moät phuï nöõ Taây Phöông lôùn tuoåi keå laïi nhöõng khoù khaên cuûa chính baø ñaõ gaëp. Caâu chuyeän baø laøm toâi khoùc vì caûm ñoäng. Ñuùng laø tình traïng coøn coù theå caûi thieän nhieàu theâm nöõa.
Neáu kieåm soaùt sinh saûn laø moät ñieàu khoâng theå naøo thieáu ñöôïc, vai troø cuûa phuï nöõ laø vai troø chuû choát. Hoï phaûi daønh laïi quyeàn sinh saûn hay töø choái sinh saûn.
- Toâi cuõng tin vaäy.
Ñöùng treân quan ñieåm voâ thöôøng, toâi nghó laø nam tính vaø nöõ tính khoâng theå naøo chaáp nhaän ñöôïc.
- Cuõng gioáng nhö moät hieän höõu cho laø mình coù phaåm tính beàn vöõng, nhöõng yù nieäm (5) naøy khoâng coù nghóa ñoái vôùi chuùng toâi. Chuùng chæ bò raøng buoäc vaøo moät soá ñieàu kieän, hoaøn caûnh (nhö moâi tröôøng vaên hoùa vaø lòch söû), vaø nhöõng hoaøn caûnh naøy coù theå thay ñoåi.
Coù theå naøo moät Ñaït Lai Laït Ma tôùi laø moät Tyø Kheo Ni?
- Treân nguyeân taéc, khoâng coù gì caûn trôû ñieàu ñoù.
(theo baøi "Global View: A Conversation with the Dalai Lama" cuûa Jean Claude Carrieøre - Tricycle Fal 1995.)
(1) Baøi dòch naøy ñöôïc trích töø Chuyeån Luaân soá 8, Coäng Ñoàng Phaät Töû Vieät Nam UÙc Chaâu
(2) theá tuïc hoùa - lôøi ngöôøi dòch
(3) ñaûng "xanh"
(4) Caùc Thieàn Sö duøng aån duï nuùi Tu Di trong moät haït caûi - haït caûi chöùa troøn ñaày nuùi Tu Di - chuù thích cuûa ngöôøi dòch.
(5) Nam tính nöõ tính - chuù thích cuûa ngöôøi dòch.
[ Trôû Veà ]