Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
Moät soá nhaän ñònh veà vieäc giaùo duïc
vaø ñaøo taïo Taêng Ni
Traàn Tuaán Maãn Baøi naøy neâu moät soá nhaän ñònh veà vieäc giaùo duïc vaø ñaøo taïo Taêng Ni, ñöôïc trình baøy bôûi moät cö só Phaät töû chöù khoâng phaûi cuûa moät Toân ñöùc giaùo phaåm. Do ñoù caùc yù kieán trong noäi dung coù theå thieáu phaàn trang troïng vaø saâu saéc. Tuy vaäy, vôùi taám loøng thaønh luoân luoân muoán ñoùng goùp vaøo coâng cuoäc phaùt trieån ñaïo Phaät, ngöôøi trình baøy coù may maén ôû trong ngaønh sö phaïm ñaõ hôn 30 naêm, trong ñoù coù gaàn 10 naêm tham gia vaøo vieäc soaïn chöông trình, vaøo Ban Giaùm hieäu vaø Ban Giaûng huaán cuûa tröôøng Cao caáp Phaät hoïc Vieät Nam ; laïi nöõa, do cô duyeân gaén boù vôùi nhaø chuøa töø thuôû nhoû theo truyeàn thoáng gia ñình, coù nhieàu ngöôøi thaân thuoäc xuaát gia, ngöôøi trình baøy baøi naøy nghó raèng coù theå ñoùng goùp moät soá yù kieán veà vieäc giaùo duïc vaø ñaøo taïo Taêng Ni, vaø may ra ñöôïc söï ñoùng goùp, chæ giaùo cuûa chö Toân tuùc cuõng nhö haøng Hoïc giaû.
I. Lôøi môû ñaàu Ngöôøi trình baøy seõ ñeà caäp ñeán truyeàn thoáng giaùo duïc vaø ñaøo taïo Taêng Ni töø thôøi Ñöùc Phaät vaø veà sau, qua ñoù coù minh hoïa töông ñoái kyõ hôn veà vieäc giaùo duïc vaø ñaøo taïo Taêng Ni taïi Vieät Nam.
Kinh Itivuttaka coù ghi lôøi Phaät daïy raèng coù 3 haïng ngöôøi xuaát hieän ôû ñôøi ñem laïi haïnh phuùc cho soá ñoâng, vì an laïc cuûa Trôøi vaø Ngöôøi, ñoù laø ñöùc Nhö Lai, chö vò A-la-haùn vaø chö Tyø-kheo höõu hoïc. - ñaây, chuùng ta chuù yù raèng Ñöùc Phaät troû ñeán vò trí quan troïng cuûa chö Tyø-kheo höõu hoïc, töùc laø nhöõng vò coøn caàn phaûi tu hoïc, caàn phaûi ñöôïc huaán luyeän vaø ñaøo taïo. Laïi nöõa, cuïm töø quan troïng laø "ñem haïnh phuùc cho soá ñoâng", töùc laø chöùc naêng xaõ hoäi cuûa ngöôøi tu só Phaät giaùo. Qua ñoù chuùng ta thaáy Ñöùc Phaät ñaõ khaúng ñònh raèng chö Taêng Ni caàn phaûi ñöôïc hoïc taäp, reøn luyeän ñeå töï thaêng tieán vaø giuùp ngöôøi khaùc thaêng tieán ñeán muïc ñích giaûi thoaùt toái haäu.
II. Moät soá neùt khaùi quaùt veà vieäc giaùo duïc vaø ñaøo taïo Taêng Ni. Trong thôøi Ñöùc Phaät, ngoaøi moät soá ít vò A-la-haùn xin Ñöùc Phaät vaøo röøng saâu, soáng bieät laäp ñeå tu taäp, chö vò ñaéc Thaùnh quaû cuõng nhö chöa ñaéc Thaùnh quaû haàu heát ñeàu tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp (qua caùc tröôûng laõo) thoï nhaän söï giaùo duïc cuûa Ñöùc Phaät. Khi giaùo ñoaøn chæ môùi goàm 60 vò Tyø-kheo ñaéc Thaùnh quaû, Ñöùc Phaät ñaõ nhaán maïnh ñeán chöùc naêng xaõ hoäi vaø chöùc naêng giaùo duïc, ñaøo taïo cuûa chö vò maø daïy raèng chö vò haõy ñi khaép nôi, vì haïnh phuùc cuûa soá ñoâng... Nhöng yù nghóa giaùo duïc vaø ñaøo taïo noåi baät töø khi giaùo ñoaøn Tyø-kheo goàm 1250 vò truù taïi Tònh xaù Veluvana do vua Bimbisara (Taàn-baø-sa-la) daâng cuùng vaø sau khi leä an cö kieát haï ñöôïc thieát laäp. Cuõng töø ñoù, khi nhieàu truù xöù cuûa Tyø-kheo ñöôïc thieát laäp ôû caùc vuøng xa, vuøng noâng thoân (aøvasa) hoaëc thaønh thò (aørama), hoaëc veà sau caùc truù xöù ñöôïc goïi baèng moät soá teân khaùc thöôøng laø do kieåu daùng kieán truùc nhö Lena, Vihaøra, Addhaya, Paøsaøda, Hammiya... thì baáy giôø ngöôøi ta coù theå xem laø nhöõng cô sôû giaùo duïc noäi truù theo nghóa ngaøy nay. Cô sôû lôùn vaø noåi tieáng nhaát ñöôïc xem nhö moät Ñaïi hoïc vieän cuûa Phaät giaùo laø Nalanda ôû Baéc AÁn Ñoä, vaøo theá kyû thöù 2 do ngaøi Long Thoï (Nagarjuna) laøm Vieän tröôûng. Veà sau, Phaät giaùo bò suy vi taïi AÁn Ñoä thì laïi phaùt trieån sang Taây Taïng, Mieán Ñieän, Tích Lan, Trung Hoa, Vieät Nam... vaø caùc cô sôû vaø heä thoáng giaùo duïc Taêng Ni vaãn theo hình thöùc cuõ, nhöng ôû möùc ñoä lôùn nhoû tuøy theo töøng ñòa phöông, töøng thôøi ñaïi.
Taïi Vieät Nam, Luy Laâu ñöôïc xem laø moät Trung taâm nghieân cöùu vaø truyeàn baù ñaïo Phaät ñaàu tieân laïi khaù ñoà soä nhöng ñöùng veà maët giaùo duïc vaø ñaøo taïo Taêng Ni thì caùc ngoâi chuøa laïi ñoùng vai troø cô baûn vaø quan troïng. Caùc ngoâi chuøa laàn löôït ñöôïc xaây döïng, khôûi töø vò khai sôn, vò truï trì vaø moät soá ít Taêng chuùng, söï giaùo duïc, truyeàn thoï hình thaønh trong töøng chuøa, bieät laäp, ñôn leû. Tuy theá, nhaø chuøa laïi coù theå ñöôïc xem laø nhöõng tröôøng hoïc ñaàu tieân cuûa ñaát nöôùc. Keå töø tröôùc vaø suoát thôøi kyø Baéc thuoäc, nhaân daân laàm than cô cöïc, bò aùp böùc ñuû moïi maët, chæ rieâng giôùi tu só Phaät giaùo töông ñoái ñFFF bò khoå aûi vì söu dòch do baáy giôø Phaät giaùo môùi du nhaäp vaø phaùt trieån ôû Trung Quoác vaø giôùi tu só ôû ñaáy ñöôïc kính troïng, coù aûnh höôûng ñeán giôùi cai trò Baéc phöông taïi Giao Chæ. Caùc vò sö Giao Chæ ñöôïc xem laø nhöõng baäc trí thöùc vì ngoaøi kinh ñieån, chö vò coøn hoïc ñuû moân ngoaïi ñieån cuûa ngöôøi Trung Hoa, töø ñoù moät soá chuøa coøn thu nhaän con em cuûa nhaân daân trong xoùm laøng ñeán hoïc.
Ñeán khi ñaïo Phaät höng thònh ôû Vieät Nam, caùc chuøa chieàn, caùc Thieàn phaùi vaø caùc Toâng phaùi phaùt trieån, vieäc giaùo duïc, ñaøo taïo Taêng Ni cuõng ñöôïc phaùt trieån nhöng vaãn mang tính cuïc boä, chöa coù heä thoáng roõ reät.
Coâng cuoäc giaùo duïc vaø ñaøo taïo Taêng Ni coù khôûi saéc vaøo thôøi kyø chaán höng. Naêm 1920 ñeán 1934, taïi Nam kyø, hoøa thöôïng Töø Phong ôû ñaïo traøng Giaùc Haûi taïi Chôï Lôùn daïy caùc Taêng só. Ngaøi Khaùnh Hoøa môû lôùp Phaät hoïc taïi Beán Tre. Ngaøi Chí Thaønh cuõng môû tröôøng Phaät hoïc taïi Beán Tre, ñaëc bieät coù moät tröôøng Ni taïi Baïc Lieâu. Ngaøi Hueä Quang, ngaøi Khaùnh Anh cuõng môû tröôøng taïi Traø Vinh, Long An. Phaät hoïc ñöôøng LöFFFng Xuyeân môû lôùp Taêng, lôùp Ni rieâng bieät. Taïi Baéc kyø baáy giôø coù hai lôùp Tieåu hoïc cho Taêng vaø cho Ni ôû Phuùc Yeân, Haûi Höng. Chuøa Quaùn Söù môû tröôøng Trung hoïc Phaät hoïc, chuøa Sôû ôû Haø Ñoâng môû tröôøng Ñaïi hoïc. Giaùo duïc Phaät giaùo taïi Baéc kyø baáy giôø ñaõ coù caáp Tieåu hoïc, Trung hoïc vaø Ñaïi hoïc ngoaøi caùc khoùa hoïc trong caùc kyø An cö. Taïi Trung kyø, ta thaáy coù tröôøng Trung ñaúng Phaät hoïc taïi Bình Ñònh (1937), tröôøng Tieåu hoïc Phaät hoïc taïi Phan Rang, Phaät hoïc ñöôøng goàm 2 caáp Tieåu vaø Trung hoïc taïi Ñaø Naüng. Taïi Hueá, chuøa Truùc Laâm môû tröôøng An Nam Phaät hoïc, sau ñoù laø chuøa Baùo Quoác vôùi chöông trình hoïc coù heä thoáng hôn goàm 6 naêm Tieåu hoïc, 3 naêm Trung hoïc. Caáp Ñaïi hoïc cuõng ñöôïc môû vaø thu nhaän ñöôïc 10 Taêng só. Ngoaøi ra, caùc chuøa Vaïn Phöôùc, Töôøng Vaân, Töø Ñaøm ñeàu coù môû tröôøng Phaät hoïc.
Töø thôøi chaán höng Phaät giaùo, söï giaùo duïc vaø ñaøo taïo Taêng Ni ñaõ ñi daàn vaøo heä thoáng. Chöông trình 3 caáp Tieåu, Trung vaø Ñaïi ôû caùc ñòa phöông khaùc nhau cuõng coù nhieàu noäi dung gioáng nhau. Tuy vaäy, soá Taêng sinh moãi tröôøng lôùp cuõng chæ töø vaøi ba chuïc ñeán moät traêm ; laïi nöõa, haàu heát caùc tröôøng lôùp khoâng môû ñöôïc laâu daøi, phaàn lôùn laø do thôøi cuoäc, do taøi chaùnh, nhaân söï. Töø nhöõng naêm 50, 60, caùc Phaät hoïc vieän, tu vieän ñöôïc toå chöùc töông ñoái qui cuû vaø coù chaát löôïng, tuy vaäy soá Taêng Ni ñöôïc ñaøo taïo cuõng raát haïn cheá. Ta coù theå keå : Phaät hoïc vieän Vieät Nam, töùc Phaät hoïc hoïc vieän Haûi Ñöùc ôû Nha Trang (1956), Phaät hoïc ñöôøng Phöôùc Hoøa ôû Traø Vinh (1956), Tu vieän Nguyeân Thieàu ôû Bình Ñònh (1956), Ni hoïc vieän Taêng-giaø ôû Saøi Goøn (1957), Ni hoïc vieän Töø Nghieâm ôû Saøi Goøn (1960) vaø tu vieän Quaûng Höông Giaø Lam ôû Saøi Goøn (1960). Sau ñoù, Phaät hoïc vieän Phaùp Hoäi, veà sau chuyeån sang chuøa Xaù Lôïi, coù moät chöông trình Ñaïi hoïc Phaät hoïc khaù hoaøn bò vaø khi Ñaïi hoïc Vaïn Haïnh ñöôïc thaønh laäp naêm 1968 taïi Saøi Goøn thì giaùo duïc Phaät giaùo ñaõ coù caáp hoïc cao nhaát vôùi nhieàu phaân khoa cuûa moät Ñaïi hoïc ñuùng nghóa.
Coâng cuoäc Giaùo duïc Taêng Ni ñeán ñaây ñaõ coù böôùc tieán daøi, noäi dung Giôùi, Ñònh, Tueä ñöôïc giaûng daïy cuï theå, ñaày ñuû vôùi toå chöùc chaët cheõ, phöông phaùp sö phaïm ñuùng ñaén vaø löïc löôïng giaùo sö, giaûng vieân khaù maïnh. Caùi môùi nöõa laø caùc Taêng Ni sinh coøn ñöôïc hoïc nhieàu moân ngoaïi ñieån, phuø hôïp vôùi söï tieán trieån cuûa thôøi ñaïi. Roõ raøng Ñaïi hoïc Vaïn Haïnh ngoaøi soá ñoâng sinh vieân nam nöõ Phaät töû goàm nhieàu ngaøn ngöôøi, soá Taêng Ni sinh ôû phaân khoa Phaät hoïc khaù ñoâng vaø ôû caùc khoa khaùc cuõng khoâng phaûi laø ít. Tuy nhieân, moät heä thoáng giaùo duïc Phaät giaùo ñuùng nghóa vaãn chöa ñöôïc hình thaønh veà phaàn giaùo duïc vaø ñaøo taïo cô baûn, töùc laø chöa thöôøng xuyeân vaø chöa coù heä thoáng toå chöùc ñoái vôùi caùc tröôøng Sô caáp, Trung caáp, Cao ñaúng...
Töø sau ngaøy ñaát nöôùc Thoáng Nhaát, sau moät thôøi gian khaù daøi vaän ñoäng vaø chuaån bò, ñeán naêm 1981, Giaùo hoäi Phaät giaùo Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp, thoáng nhaát 9 toå chöùc vaø heä phaùi Phaät giaùo. Laïi phaûi maát vaøi naêm ñeå cuûng coá, oån ñònh toå chöùc vaø sinh hoaït, Giaùo hoäi ñaõ hoaït ñoäng khaù maïnh meõ vaø töø ñoù ñeán nay, ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu thaønh quaû khaû quan, noåi baät nhaát laø vieäc giaùo duïc vaø ñaøo taïo Taêng Ni. Trong 10 naêm trôû laïi ñaây, hieän ñaõ coù 23 tröôøng Cô baûn Phaät hoïc treân toaøn quoác, 2 tröôøng Cao caáp Phaät hoïc vaø 2 lôùp Cao ñaúng Phaät hoïc. Ñoù laø chöa keå caùc lôùp Phaät hoïc rieâng leû taïi caùc chuøa, caùc khoùa ñaøo taïo giaûng sö cuûa Ban Hoaèng phaùp vaø moät soá khoùa chuyeân ngaønh khaùc nhö y teá, töø thieän xaõ hoäi... Nhö vaäy coâng cuoäc giaùo duïc vaø ñaøo taïo Taêng Ni ñöôïc tieán haønh khaù ñoàng boä treân khaép caû nöôùc. Soá Taêng Ni sinh taïi moãi tröôøng töø 60 ñeán 100, thaäm chí coù 2, 3, hay 5 traêm Taêng Ni sinh ôû nhieàu tröôøng Cô baûn. Tröôøng Cao caáp Phaät hoïc ñaõ ñaøo taïo ñöôïc ba khoùa ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø hai khoùa ôû Haø Noäi. Soá Taêng Ni sinh toát nghieäp Cao caáp Phaät hoïc (töông ñöông vôùi Cöû nhaân) tính ñeán heát khoùa hieän nay khoaûng 500 ngöôøi. Moät soá ñang theo hoïc caùc khoùa Cao hoïc, Tieán só Phaät hoïc taïi Ñaøi Loan, Nhaät Baûn, Sri Lanka vaø nhaát laø taïi AÁn Ñoä (rieâng taïi AÁn Ñoä, soá Taêng Ni nghieân cöùu sinh hieän khoaûng 30 ngöôøi). Chöông trình hoïc cuûa caùc lôùp cuøng caáp, caùch toå chöùc ñieàu haønh, sinh hoaït cuûa caùc tröôøng töông ñoái gioáng nhau. Moät öu ñieåm nöõa laø caùc tröôøng ñeàu coù daïy nhieàu moân ngoaïi ñieån, phuø hôïp vôùi xaõ hoäi, thôøi ñaïi nhö vaên, trieát, söû, sinh ngöõ, sinh thaùi, quaûn trò, vaên minh, xaõ hoäi hoïc... Ñoù laø chöa keå caùc buoåi ngoaïi khoùa veà moät soá vaán ñeà thôøi söï, khoa hoïc, vaên hoïc...
III. Vieäc giaùo duïc vaø ñaøo taïo Taêng Ni hieän nay ôû Vieät Nam. Ngaønh Giaùo duïc Taêng Ni chæ trong voøng 10 naêm ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu toát ñeïp, môû ra nhöõng trieån voïng môùi ñaày khích leä. Tuy vaäy, trong giai ñoaïn ñaàu cuûa phaùt trieån, nhöõng khoù khaên, toàn ñoïng khoâng phaûi laø ít.
Khoù khaên toàn ñoïng lôùn nhaát cuûa ngaønh Giaùo duïc Taêng Ni hieän nay cuõng nhö caùc ngaønh khaùc laø khoù khaên veà toå chöùc, nhaân söï vaø taøi chaùnh. Ba maët naøy coù lieân heä maät thieát vôùi nhau vì moät maët ñöôïc phaùt trieån, caûi taïo thì caùc maët kia cuõng ñöôïc phaùt trieån, caûi taïo.
Veà toå chöùc, hieän nay caùc tröôøng Phaät hoïc haàu nhö chöa ñöôïc laäp veà moïi sinh hoaït. Ban Giaùo duïc Taêng Ni Trung öông chöa naém ñöôïc vieäc thöïc hieän chöông trình giaûng daïy, ñoäi nguõ giaûng huaán vaø chöa theå hieän ñaày ñuû vai troø laõnh ñaïo, giuùp ñFFF ñoái vôùi tröôøng Phaät hoïc ngoaøi vieäc khích leä vaø chuaån y vieäc toå chöùc. Maët khaùc, vieäc baùo töø caùc tröôøng Phaät hoïc leân Ban Trò söï hay tieåu Ban Giaùo duïc Taêng Ni ôû caùc Tænh Thaønh cuõng quaù sô löôïc, hoaëc boû qua luoân ; töø ñoù xaûy ra vieäc tuøy tieän theâm bôùt caùc moân hoïc ôû caùc tröôøng cuøng caáp thöôøng xaûy ra, chaát löôïng giaûng daïy vaø hoïc taäp giöõa caùc tröôøng cuøng caáp cuõng coù nhieàu cheânh leäch, ngaønh giaùo duïc Trung öông Giaùo hoäi vaø Ban Trò söï tænh thaønh thieáu caùc boä phaän haønh chaùnh, thanh tra, soaïn saùch giaùo khoa... Haøng chuïc naêm qua, chöa coù hoäi nghò, hoäi thaûo veà vieäc giaùo duïc Taêng Ni, chöa coù toå chöùc ñaøo taïo hay boài döFFFng ñoäi nguõ giaûng huaán, haàu nhö caùc giaûng vieân Phaät hoïc ñeàu chöa qua caùc lôùp huaán luyeän sö phaïm.
Veà nhaân söï, caùc Ban Giaùo duïc Taêng Ni Trung öông vaø ñòa phöông, Ban Giaùm hieäu, vaên phoøng, Ban Giaûng huaán... tuy coù ñuû nhöng khoâng chuyeân ngaønh, caùc vò thöôøng phaûi kieâm nhieäm nhieàu chöùc vuï khaùc trong Giaùo hoäi. Moät vò trong Ban Giaùo duïc Taêng Ni, trong Ban Giaùm hieäu thöôøng kieâm nhieäm chöùc vuï ôû moät trong nhieàu ban khaùc hay nhieàu cô sôû khaùc. Nhö treân ñaõ noùi, khaû naêng chuyeân moân trong laõnh ñaïo, toå chöùc, haønh chaùnh, giaûng daïy coøn haïn cheá neân hieäu naêng coâng taùc chæ coù möùc ñoä nhaát ñònh.
Veà taøi chaùnh, caùc Ban Giaùo duïc Taêng Ni Trung öông vaø ñòa phöông khoâng coù quyõ ñeå hoaït ñoäng. Caùc tröôøng Phaät hoïc phaûi töï lo taøi chaùnh baèng caùch vaän ñoäng caùc toå chöùc hay caù nhaân haûo taâm ñeå coù chi phí trong ñieàu haønh, sinh hoaït. Thieáu thoán taøi chính laø trôû ngaïi lôùn nhaát, aûnh höôûng ñeán toå chöùc, nhaân söï. Thieáu cô sôû vaät chaát, thieáu trang thieát bò, thieáu khoaûn chi cho caùc sinh hoaït phuïc vuï giaùo duïc nhö hoäi thaûo, ngoaïi khoùa, tham quan... trong khi ñoù quyõ taïi caùc tröôøng raát ít vaø thieáu oån ñònh, tieàn thuø lao cho Ban Giaûng huaán, nhaân vieân vaên phoøng chæ coù tính caùch töôïng tröng hoaëc haàu nhö khoâng coù gì !
IV. Nhaän ñònh chung vaø sô phaùc phöông höôùng phaùt trieån vieäc giaùo duïc vaø ñaøo taïo Taêng Ni.
Lòch söû chöùng toû thôøi Ñöùc Phaät, Taêng giaø ñaõ ñöôïc oån ñònh vaø vieäc giaùo duïc ñaøo taïo Taêng Ni ñaõ coù cô sôû vöõng vaøng, noäi dung, phöông phaùp, bieän phaùp giaûng daïy cuûa Ñöùc Phaät vaø chö Thaùnh ñeä töû cuûa Ngaøi ñeán nay vaãn coøn giaù trò, ñaùng laøm tieâu baûng cho phöông höôùng giaùo duïc Phaät giaùo ngaøy nay. Theá maø do cô duyeân thuaän nghòch, vieäc ñaøo taïo Taêng Ni veà sau phaûi traûi qua nhöõng thaêng traàm, thaäm chí trong moät thôøi gian daøi, coù khi vieäc ñaøo taïo Taêng Ni chæ coù tính cuïc boä, moät vò Thaày daïy cho moät hoaëc hai ñeä töû, noäi dung giaùo duïc leû teû, rôøi raïc coù khi nhö taùch bieät vôùi cuoäc soáng beân ngoaøi vaø töø ñoù, coù nhöõng luùc Phaät giaùo suy vi traàm troïng.
Duø nhöõng khoù khaên, haïn cheá noùi treân, ngaønh giaùo duïc Taêng Ni taïi Vieät Nam vaãn phaùt trieån maïnh. Sôû dó nhö vaäy laø nhôø quyeát taâm, noã löïc cuûa toaøn theå Taêng Ni vaø Phaät töû, do söï uûng hoä cuûa nhieàu cô quan, toå chöùc thaân höõu trong vaø ngoaøi nöôùc vaø do moät soá Toân tuùc, chuyeân gia coù taøi naêng, ñöùc ñoä vaø kinh nghieäm trong ngaønh giaùo duïc. Nhöng thaønh quaû cuûa coâng vieäc giaùo duïc vaø ñaøo taïo Taêng Ni seõ lôùn hôn nhieàu neáu nhöõng trôû ngaïi treân ñöôïc giaûi quyeát.
Sau ñaây laø sô phaùc moät soá ñieåm trong phöông höôùng phaùt trieån ngaønh giaùo duïc vaø ñaøo taïo Taêng Ni taïi Vieät Nam.
1. Caàn vaän ñoäng taøi chaùnh ñuû cho caùc sinh hoaït giaùo duïc vaø ñaøo taïo : Trung öông Giaùo hoäi caàn keâu goïi söï hoã trôï cuûa caùc Ban, ngaønh, vieän, cho giaùo duïc. Caùc tröôøng taêng cöôøng söï vaän ñoäng taøi chaùnh. Giaùo hoäi caàn coù cô sôû kinh taøi ñeå chi phí cho giaùo duïc. Caùc Taêng Ni sinh tröôùc khi vaøo tröôøng caàn vaän ñoäng thaày Toå, ngöôøi thaân, Phaät töû ñoùng goùp taøi vaät cho nhaø Tröôøng ñeàu ñaën ñeå chia xeû caùc chi phí vôùi nhaø Tröôøng.
2. Taêng cöôøng soá löôïng vaø chaát löôïng cuûa ñoäi nguõ giaûng daïy, haønh chaùnh, toå chöùc ; taêng cöôøng chöông trình tu hoïc, tu nghieäp vaø tham quan ñeán caùc cô sôû giaùo duïc Phaät giaùo ôû nhieàu nöôùc baïn treân theá giôùi ; môû caùc cuoäc hoäi thaûo, hoäi nghò giaùo duïc taïi ñòa phöông, trong nöôùc vaø coù tính quoác teá ; môû roäng keá hoaïch hôïp taùc, trao ñoåi vaên hoùa giaùo duïc caùc nöôùc baïn.
3. Soaïn thaûo, caûi bieân vaø thoáng nhaát chöông trình hoïc cho caùc caáp, töø Sô caáp ñeán Ñaïi hoïc (hieän nay chöa coù chöông trình Sô caáp hay Tieåu hoïc Phaät giaùo, caùc chuøa ñeàu phaûi töï lo ñaøo taïo caùc chuùng ñieäu, möùc ñoä vaø noäi dung ñaøo taïo khoâng ñoàng boä, coøn tuøy theo hoaøn caûnh cuûa töøng chuøa).
4. Caäp nhaät hoùa chöông trình hoïc cho phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc vaø thôøi ñaïi ; caàn chuyeân moân hoùa thaønh töøng ban hay khoa ñeå coù söï chuyeân saâu trong ñaøo taïo ; ví duï, coù khoa daïy veà nghi leã, veà coâng taùc xaõ hoäi, veà sö phaïm, veà haønh chaùnh... Chöông trình ngoaïi ñieån caàn thay ñoåi cuï theå cho phuø hôïp vôùi thôøi ñaïi ñeå Taêng Ni sinh khi ra tröôøng coù theå deã daøng truyeàn baù Chaùnh phaùp, tham gia coâng taùc xaõ hoäi, xaây döïng ñaát nöôùc vaø goùp phaàn xaây döïng hoøa bình, haïnh phuùc cho theá giôùi.
5. Tieán haønh vieäc ñoåi teân caùc tröôøng Cao caáp Phaät hoïc thaønh Tröôøng Ñaïi hoïc Phaät hoïc vôùi caùch toå chöùc, sinh hoaït ñuùng nghóa cuûa moät Ñaïi hoïc. (Hieän nay Thöøa thieân Hueá ñang chuaån bò xin môû moät Ñaïi hoïc Phaät hoïc, nhö vaäy coù theå trong thôøi gian tôùi, cuøng vôùi hai tröôøng Cao caáp hieän nay, seõ coù ba tröôøng Ñaïi hoïc Phaät hoïc treân caû nöôùc).
6. Vaø treân heát, caàn giaùo duïc ñaïo ñöùc cho Taêng Ni sinh. Nhöõng sa ñoïa ñaïo ñöùc xaõ hoäi, neáp soáng vaên minh vaät chaát hieän nay coù aûnh höôûng lôùn ñeán giôùi tu só. Trong Giôùi Ñònh Tueä, Giôùi ñöôïc keå laøm ñaàu vaø töø thôøi Ñöùc Phaät, noäi dung ñaøo taïo Taêng Ni, tröôùc heát laø giôùi luaät, laø ñaïo ñöùc cuûa ngöôøi xuaát gia. Kinh nghieäm cho thaáy giaùo duïc ñaïo ñöùc khoù hôn giaùo duïc kieán thöùc kyõ naêng vaø phaàn lôùn caùc tu só trôû laïi vôùi ñôøi soáng taïi gia ñeàu laø nhöõng ngöôøi ñöôïc ñaøo luyeän khaù toát veà kieán thöùc vaø kyõ naêng.
Xaây döïng moät neàn giaùo duïc vaø ñaøo taïo Taêng Ni vöõng maïnh laø boån phaän cuûa taát caû nhöõng ai löu taâm ñeán söï phaùt trieån cuûa Phaät giaùo. Ngöôøi tu só Phaät giaùo hôn ai heát laø nhöõng söù giaû cuûa ñöùc Nhö Lai, ñem Chaùnh phaùp ñeán cho ñôøi, thöïc hieän thoâng ñieäp giaûi thoaùt cuûa Ñöùc Phaät. Ngöôøi tu só Phaät giaùo caàn phaûi ñöôïc giaùo duïc vaø ñaøo taïo ñeå xöùng ñaùng vôùi chöùc naêng cao caû ñoù.
V. Keát luaän. Ngaønh giaùo duïc Taêng Ni nöôùc ta ñang phaùt trieån nhöng nhöõng khoù khaên vaãn coøn raát nhieàu. Vì giaùo duïc laø giaùo duïc con ngöôøi vaø con ngöôøi laø con ngöôøi ñang soáng vôùi coäng ñoàng xaõ hoäi luoân luoân thay ñoåi, neân vieäc caûi tieán noäi dung giaûng daïy, toå chöùc, phöông phaùp vaø bieän phaùp giaùo duïc phaûi ñöôïc thöïc hieän khoâng ngöøng.
Traàn Tuaán Maãn,
Toång thö kyù Hoïc Vieän Phaät Giaùo Vieät Nam,
Chaùnh vaên phoøng Vieän Nghieân cöùu Phaät hoïc Vieät Nam
Baøi tham luaän Hoäi thaûo "Höôùng Phaùt Trieån Phaät Giaùo Vieät Nam"-T LTV, Phaùp, 8. 9. 1996
[ Trôû Veà ]