|
Thöïc hieän lôøi Phaät daïy, ngöôøi Phaät töû chuùng ta neân baét tay vaøo vieäc troàng caây xanh taïo theâm boùng maùt ñeã kích thích xaõ hoäi laøm saïch moâi tröôøng. Moãi ngöôøi moät tay, moãi ngöôøi moät caây, moãi chuøa moät khuoân vieân xanh nhoû thì lo gì khoâng coù nhöõng vöôøn caây xanh töôi maùt cho theá heä ngaøy mai!*** Theá giôùi ngaøy nay ñang noùi nhieàu veà tình traïng khuûng hoaûng tieàn teä, khuûng hoaûng kinh teá, khuûng hoaûng ñaïo ñöùc vaø nghieâm troïng hôn laø khuûng hoaûng moâi tröôøng. Nhöõng côn möa acid, hieäu öùng nhaø kính, luõ luït lieân mieân, ñaát canh taùc daàn daàn bò sa maïc hoùa vaø taàng ozone baûo veä baàu khí quyeån haàu nhö maát taùc duïng laø nhöõng moái hieåm hoïa ñang ñe doïa söï sinh toàn cuûa quaû ñaát vaø con ngöôøi. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân chuû yeáu gaây neân hieåm hoïa naøy laø vieäc khai phaù röøng vaø taän duïng quaù möùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân cuûa noù.Röøng laø nôi coäng truù cuûa nhieàu loaøi ñoäng, thöïc vaät khaùc nhau. Caùc loaøi ñoäng vaät thöôøng soáng haøi hoøa vaø phuï thuoäc vaøo thieân nhieân theo chu trình sinh thaùi. Gioáng nhö ñoäng vaät, loaøi ngöôøi cuõng tuøy thuoäc vaøo moâi tröôøng soáng vaø trôû thaønh moät yeáu toá moâi tröôøng ñoái vôùi nhöõng thaønh vieân khaùc trong moät heä thoáng caân baèng sinh thaùi.
Vaøo thôøi tieàn söû, loaøi ngöôøi soáng coäng sinh vaø hoøa hôïp vôùi thieân nhieân. Hoï cö truù trong röøng, hang ñoäng vaø nhöõng nôi coù nguoàn nöôùc töï nhieân. Thieân nhieân cung caáp cho hoï nhöõng nhu caàu caàn thieát veà thöùc aên, choã ôû, y phuïc vaø thuoác men. Haàu heát nhöõng duïng cuï cuûa hoï ñeàu laøm baèng ñaù vaø goã raát thoâ sô. Hoï khoâng coù maùy moùc vaø thieát bò hieän ñaïi ñeå tieän nghi cuoäc soáng nhö chuùng ta ngaøy nay, neân röøng vaãn coøn giöõ ñöôïc traïng thaùi nguyeân sinh. Daàn daàn con ngöôøi khaùm phaù ra löûa vaø bieát söû duïng ñoà kim khí. Hoï baét ñaàu chaên nuoâi gia suùc, troàng troït hoa maàu, xaây döïng nhaø cöûa vaø soáng tuï taäp thaønh nhöõng coäng ñoàng nho nhoû. Khi neàn vaên minh thieát laäp, con ngöôøi bieát taän duïng nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân cheá taïo ra nhieàu vaät duïng ñeå ñaùp öùng vaø phuïc vuï cho ñôøi soáng môùi. Cuoäc soáng vaên minh bao nhieâu, nhu caàu tieän nghi ñoøi hoûi caøng nhieàu, khoa hoïc kyõ thuaät phaùt trieån caøng nhanh, thì caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân bò taän duïng vaø khai thaùc cho ñeán caïn kieät.
Trong lòch söû nhaân loaïi, chöa bao giôø con ngöôøi thaønh coâng röïc rôõ trong vieäc chinh phuïc thieân nhieân, nhöng cuõng chöa bao giôø con ngöôøi gaùnh chòu nhieàu thieân tai, hieåm hoïa nhö ngaøy nay, baèng chöùng laø gaàn ñaây nhöùt, taïi mieàn Nam Vieät Nam , thieân tai luõ luït ñaõ gaây voâ löôïng, voâ soáthieät haïi veà ngöôøi vaø cuûa caûi. Ñaây laø moät tieán trình xaûy ra töông öùng theo lyù duyeân khôûi cuûa Phaät giaùo phuø hôïp vôùi khoa hoïc töï nhieân veà moâi tröôøng sinh thaùi. Vì ôû vuøng Taây Taïng, tình traïng röøng khoâng ñöôïc baûo veä moät caùch kyû löôûng vaø trieät ñeå neân löôïng nöôùc baêng maëc tình chaûy xuoáng ñoàng baèng moät caùch troïn veïn. Chính vì vaäy maø caùc nöôùc phuï caän, leä thuoäc vaøo khu vöïc daõy Hi-maõ-laïp Sôn nhö Vieät Nam, Laøo , Campuchia v.v. . . ñaõ bò aûnh höôûng luõ luõt traàm troïng. Thieân nhieân, ñaëc bieät laø röøng cung caáp cho con ngöôøi nhieàu nguoàn soáng caàn thieát, nhöng khi bò taän duïng quaù möùc, röøng maát khaû naêng phuïc hoài ñöa ñeán tình traïng maát caân baèng sinh thaùi, vaø taïo neân nhöõng thaûm hoïa khoâng löôøng ñöôïc!.
Theo taøi lieäu nghieân cöùu cuûa caùc nhaø sinh thaùi, ngoaøi khaû naêng töï phuïc hoài vaø taùi taïo, röøng coøn coù chöùc naêng ñieàu hoøa khí haäu, laøm maøu môõ ñaát ñai, ngaên ngöøa luõ luït, löu giöõ vaø cung caáp nhöõng löôïng nöôùc caàn thieát cho moïi loaøi. Caây xanh qua quaù trình quang hôïp trao ñoåi dieäp luïc toá, nhaõ ra nhöõng löôïng oxy caàn thieát, taåy saïch khí ñoäc carbon vaø thöôøng thoaùt ra hôi nöôùc laøm cho baàu khoâng khi töôi maùt trong laønh. Nhöõng khu ñaát roäng lôùn ít caây xanh bao phuû thöôøng laø nhöõng moâi tröôøng soáng khoâ caèn khoâng laønh maïnh. Do ñoù, baûo veä röøng vaø troàng nhieàu caây xanh laø vaán ñeà caàn thieát nhaát, ñeå giöõ moâi tröôøng trong saïch vaø caân baèng sinh thaùi. Neáu röøng bò khai phaù quaù möùc, seõ ñöa ñeán nhöõng haäu quaû tai haïi nhö ñaát ñai bò xoùi moøn, luõ luït vaø haïn haùn thöôøng xuyeân xaûy ra. Moät khi röøng ñöôïc baûo veä, noù trôû thaønh nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân thieát yeáu cho chuùng höõu tình, coù khaû naêng ngaên chaën nhöõng côn gioù loác thoåi maïnh, vaø laøm dòu bôùt khí haäu noùng, hay laïnh. Khi muøa möa ñeán, nhöõng gioït möa ñaàu tieân thöôøng rôi treân nhöõng taùn laù, roài môùi chaûy xuoáng maët ñaát, ngaám daàn qua lôùp laù môùi rôi, ñeán lôùp raùc röôõi muïc naùt, lôùp ñaát muøn vaø thaám saâu xuoáng loøng ñaát taïo thaønh nhöõng maïch nöôùc ngaàm. Traùi laïi ôû nhöõng vuøng röøng bò ñoán phaù trô troïi, nöôùc möa rôi thaúng vaøo maët ñaát taïo thaønh nhöõng doøng chaûy xieát, cuoán phaêng taát caû nhöõng lôùp ñaát muøn maøu môõ ñöôïc hình thaønh caû haøng traêm naêm. Nhöõng doøng chaûy xieát naøy taïo thaønh luõ luït phaù huûy ñôøi soáng vaø muøa maøng ôû nhöõng khu vöïc haï löu. Doøng nöôùc chaûy maïnh coøn gaây ra naïn suït lôõ ñaát ñai vaø nhöõng tai hoïa khaùc ôû baát cöù nôi naøo noù chaûy qua. Hôn theá nöõa, khi taát caû nöôùc möa ñeàu troâi theo doøng luõ, maët ñaát maát ñi tính ñaøn hoài, khoâ caèn nhanh choùng sau côn möa, vaø naïn haïn haùn taát yeáu seõ xaûy ra ñuùng theo lyù duyeân sanh cuûa Phaät giaùo: "caùi naøy coù thì caùi kia coù; caùi naøy sanh, thì caùi kia sanh."
Ñöùc Phaät ra ñôøi vaø thaønh ñaïo khoâng gì hôn laø vì loøng thöông töôûng ñeán chuùng sanh ñang khoå ñau do ba ñoäc tham, saân, si hoaønh haønh. Do loøng tham muoán thoûa maõn nhu caàu vaät chaát, con ngöôøi phaûi chòu nhieàu thaûm hoïa khoå ñau. Muoán chaám döùt ñau khoå, con ngöôøi phaûi soáng ñuùng theo chaùnh phaùp, töùc soáng theo qui luaät töï nhieân hay luaät nhaân duyeân sanh khôûi. Theo qui luaät naøy, con ngöôøi, loaøi vaät, coû caây cuøng toàn taïi trong moái lieân heä hoå töông vaø tuøy thuoäc laãn nhau. Thieân nhieân cung caáp moâi tröôøng soáng cho loaøi ngöôøi vaø ñoäng vaät. Ngöôïc laïi loaøi ngöôøi phaûi coù yù thöùc baûo veä thieân nhieân ñeå giöõ moâi tröôøng trong saïch vaø caân baèng sinh thaùi.
Caùch ñaây treân 2.500 naêm, thaám nhuaàn tieán trình nhaân duyeân sanh dieät, ngöôøi Phaät töû ñaõ yù thöùc ñöôïc nhu caàu caàn thieát trong vieäc gìn giöõ vaø baûo veä thieân nhieân. Ñaáng ñaïo sö cuûa taêng ñoaøn Phaät giaùo laø baäc ñöôïc sanh ra vaø tröôûng thaønh trong cung vaøng ñieän ngoïc, nhöng ngaøi ñaõ töø boû vaät chaát giaøu sang vaø tieän nghi taïm bôï nôi hoaøng cung ñeå tìm kieám moät cuoäc soáng cao thöôïng coù yù nghóa hôn. Treân con ñöôøng tìm chaân lyù, Ngaøi soáng vaø tu taäp trong nhöõng khu röøng. Cuoái cuøng ngaøi choïn caây Boà-ñeà laøm nôi cö truù ñeå phaùt trieån taâm linh vaø chính nôi ñaây ngaøi ñaõ chöùng ñaït ñaïo quaû voâ thöôïng chaùnh ñaúng, chaùnh giaùc. Sau khi chöùng ngoä, Ñöùc phaät cuøng chö ñeä töû vaãn thích soáng nôi nuùi non röøng raäm, hang ñoäng, vaø cö truù döôùi nhöõng coäi caây. Ngaøi khuyeân chö ñeä töû khoâng neân ñoán phaù caây coái, cho duø laø chaët caønh hay beû laù. Ñieàu naøy ñöôïc chöùng minh raát roõ trong moät ñoaïn kinh nhö sau: "Caây xanh cho chuùng ta boùng maùt trong laønh, giuùp chuùng ta coù nôi nguû nghæ qua ñeâm hay ngoài thieàn ñònh. Chaët caønh hay beû laù cuûa caây ñeàu laø haønh vi phi ñaïo ñöùc." Ñöùc Phaät coøn cheá giôùi khoâng ñöôïc neùm boû raùc röôûi hay khaïc nhoå treân nöôùc, vì seõ laøm oâ nhieãm moâi tröôøng. Ñieåm noåi baät naøy ñöôïc daïy chu ñaùo trong Hai Möôi Boán Oai Nghi vaø ñöôïc noùi roõ trong Oai Nghi Thöù 9 cuûa moät vò Sa-di theo truyeàn thoáng Ñaïi thöøa cuûa Trung Quoác vaø Vieät Nam. Ñieåm noåi baät vaø voâ cuøng quan troïng nöõa nhaèm noùi leân tính nhaân ñaïo cuûa Ñöùc Phaät laø vaøo muøa möa, Ngaøi daïy taêng ñoaøn tìm choã an cö thích hôïp ñeå traùnh vieäc ñi ra ñöôøng daãm ñaïp leân coû non vaø gieát haïi coân truøng. Ñieàu naøy, chaúng nhöõng chöùng toû thaùi ñoä toân troïng söï soáng muoân loaøi vaïn vaät cuûa Ñöùc Phaät maø coøn bieåu hieän loøng töø maãn voâ bieân cuûa Ngaøi ñoái vôùi taát caû chuùng höõu tình!!!
Thöïc hieän lôøi Phaät daïy, ngöôøi Phaät töû chuùng ta neân baét tay vaøo vieäc troàng caây xanh taïo theâm boùng maùt ñeã kích thích xaõ hoäi laøm saïch moâi tröôøng. Moãi ngöôøi moät tay, moãi ngöôøi moät caây, moãi chuøa moät khuoân vieân xanh nhoû thì lo gì khoâng coù nhöõng vöôøn caây xanh töôi maùt cho theá heä ngaøy mai!
***
Phoûng vieát theo taøi lieäu "Moâi Tröôøng vaø Phaät giaùo" trong Boä Baùch Khoa Töï Ñieån veà Sinh Thaùi, Moâi Tröôøng vaø OÂ Nhieãm Moâi Tröôøng, taäp 3, do M. C. Chitakara chuû buùt, nhaø xuaát baûn Aph Publishing Corporation, naêm 1998.
[ Trôû Veà ]