Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Trang chính]
Haïn cheá sanh ñeû,caùc toân giaùo vaø khoa hoïc ôû Phaùp
Nguyeân Minh Leâ Höõu Phöông
Töø maáy nghìn naêm nay, ñoái vôùi ngöôøi phuï nöõ, vieäc sanh con laø nguoàn vui voâ taän neáu ñöùa con ñöôïc chôø ñôïi, nhöng cuõng coù theå laø moät coâ chieác tuyeät voïng neáu ñöùa con khoâng ñöôïc mong muoán. Tieán boä lôùn cuûa theá kyû thöù XX naày laø khoa hoïc ñaõ ñem ñeán cho phuï nöõ vaø cho vôï choàng phöông tieän ñeå coù theå choïn löïa soá con mình muoán vaø luùc sanh ñeû thuaän tieän ñeå ñem laïi haïnh phuùc trong gia ñình. Quyeàn cô baûn ñöôïc laøm cha meï coù traùch nhieäm ñoù, ñaõ ñöôïc ghi trong caùc nghò quyeát vaø caùc thoûa thuaän sieâu quoác gia, nhö trong tuyeân ngoân cuûa Hoäi ñoàng AÂu-chaâu (thaùng 11-1975 vaø thaùng 3-1978) hay trong nghò vieän AÂu-chaâu (30-03-81, 12-03-90).
Phöông tieän ñöôïc choïn löïa luùc coù con vaø soá con, döï ñònh laø söï Ngöøa thai vaø söï ngöng thai theo yù muoán. Ngöøa thai vaø ngöng thai theo yù muoán. laø ñieàu kieän quan troïng trong vieäc giaûi phoùng phuï nöõ maø cuõng laø moät söï kieän xaõ hoäi treân theá giôùi.
Hai phöông tieän naày ñöôïc hôïp phaùp trong moät soá lôùn caùc nöôùc. Haïn cheá sanh ñeû "hieän ñaïi" coøn gaëp raát nhieàu khoù khaên vôùi nhöõng thaønh kieán coå truyeàn, vôùi nhöõng phong tuïc taäp quaùn khaùc nhau vaø nhaát laø vôùi nhöõng toân giaùo, trong ñoù ñaïo Thieân Chuùa ñaõ vaø ñang choáng ñoái moät caùch tuyeät ñoái; caùc toân giaùo khaùc coù thaùi ñoä ít cöùng raén hôn. Ñaïo Phaät ñöôïc caùc nöôùc phöông Taây coi laø ñaïo bao dung vaø nhaân ñaïo nhaát.
Haønh ngheà y ôû Phaùp töø laâu, coù caûm tình vôùi söï ñaáu tranh quyeàn phuï nöõ vaø vieäc hôïp phaùp hoùa cuûa haïn cheá sanh ñeû, maø cuõng laø moät Phaät töû toân troïng taát caû caùc toân giaùo chaân chính khaùc, toâi xin pheùp trình baøy sau ñaây vaøi söï kieän cuûa quaù trình haïn cheá sanh ñeû ôû Phaùp vaø thaùi ñoä cuûa nhöõng toân giaùo tröôùc vieäc haïn cheá sanh ñeû naày.
Troïng taâm cuûa haïn cheá sanh ñeû laø ngöøa thai chöù khoâng phaûi phaù thai.I. Ngöøa thai Veà Ngöøa thai, ôû caùc nöôùc phöông Taây, ngöôøi ta thöôøng duøng tuùi boïc cho ñaøn oâng, thuoác uoáng ngöøa thai vaø voøng xoaén cho ñaøn baø. Thuoác uoáng ngöøa thai laøm ra naêm 1950 vaø aùp duïng vaøo khoaûng 56-57. Voøng xoaén ñöôïc tìm ra naêm 1928 vaø aùp duïng ôû Nhaät, Israel, Myõ naêm 1950. Ngoaøi ra tuùi boïc coøn laø phöông tieän ngöøa caùc beänh truyeàn nhieãm do giao hôïp nam nöõ ñem laïi nhaát laø beänh Sida. Nhöõng chaát dieät tinh taïi choã döôøng nhö khoâng coøn duøng nöõa. Laøm tuyeät sinh saûn baèng thuû thuaät caét voøi töû cung thuoäc vaøo nhöõng tröôøng hôïp ñaëc bieät. Thuû thuaät caét oáng daãn tinh truøng chæ coøn duøng ôû vaøi nöôùc ñang tieán. Hieän giôø, vaxcin ngöøa thai ñang ñöôïc nghieân cöùu. Neân noùi theâm laø nhöõng thuoác vieân uoáng ñeå ngöøa thai ngaøy nay ñöôïc duøng deã daøng vì ñieàu löôïng ít hôn luùc tröôùc töø 5 ñeán 7 laàn.
Tröôùc khi luaät Neuwirth ra ñôøi (1967), ngöøa thai vaãn coøn bò tröøng phaït naëng neà ôû Phaùp. Luaät naêm 1920 keát aùn bò tuø töø 1 ñeán 6 thaùng vaø bò phaït töø 36.000 ñeán 1.800.000 FF, nhöõng ai coù lieân quan gì vôùi tuyeân truyeàn vieäc choáng thuï thai..."
Luùc aáy, ôû Phaùp coù loái 850.000 phaù thai leùn luùt moãi naêm nghóa laø moãi khi moät ñöùa beù sanh ra thì coù moät ñöùa beù cheát vì phaù thai leùn luùt. Ñoù laø moät söï kieän xaõ hoäi xaûy ra ôû caùc gia ñình ngheøo, ñoâng con, phaù thai trong ñieàu kieän thieáu veä sinh; cho neân vaøo nhöõng naêm 50, tyû leä töû vong cuûa ngöôøi meï coù ñeán vaøi chuïc ngaøn ngöôøi vaø soá ngöôøi ñaøn baø khoâng coù con ñöôïc sau khi phaù thai cuõng coù ñeán vaøi chuïc ngaøn ngöôøi (Janine Mossuz-Lavau - Les lois de l'amour - Documents Payot 1991). Toâi ñaõ chöùng kieán, vaøo naêm 1959, chæ rieâng ôû nhaø saûn khoa cuûa nhaø thöông Lariboisieøre, 3 ngöôøi ñaøn baø treû cheát trong moät thaùng vì phaù thai leùn luùt, 2 ngöôøi bò nhieãm khuaån huyeát (septiceùmie), 1 ngöôøi bò chaûy maùu. Trong luùc ñoù, nhöõng gia ñình coù phöông tieän, ñi phaù thai ôû caùc beänh vieän Thuïy-só hoaëc Anh.
Cuõng nhö theo lôøi Phaät daïy trong kinh Nieäm Xöù (Trung boä kinh), muoán hieåu roõ theá naøo laø thaân khoâng trong saïch, caùc tyø kheo coù theå ra nghóa ñòa nhìn "thi theå bò quaêng boû, moät ngaøy, hai ngaøy, ba ngaøy, thi theå aáy tröông phoàng leân, xanh ñen laïi, naùt thoái ra. Tyø kheo quaùn thaân aáy laø nhö vaäy...". Ai muoán hieåu roõ tình traïng ñau khoå cuûa nhöõng ngöôøi meï hay nhöõng ñöùa treû cheát vì phaù thai vaøo thôøi kyø 50-60, haõy vaøo nhaø xaùc cuûa caùc nhaø thöông hay caùc beänh vieän chuyeân veà khoa saûn maø nhìn xem thi theå.
Phong traøo "Sanh ñeû coù keá hoaïch trong gia ñình" (Planning familial) do baø Lagrove Weill Halleù höôùng daãn baét ñaàu hoaït ñoäng baùn coâng khai töø naêm 1950. Trong luùc ñoù, ôû caùc nöôùc AÂu taây, caùc trung taâm haïn cheá sanh ñeû (birth control) ñaõ hoaït ñoäng coâng khai töø laâu: ôû Hoøa Lan töø 1882, ôû Danemark töø 1905, ôû Myõ töø 1916, ôû Anh töø 1921... Baø Lagrova Weill Halleù kieân quyeát vaø nhieät tình ñaáu tranh keâu goïi caùc giôùi y hoïc, khoa hoïc vaø nhöõng ai quan taâm ñeán vieäc giöõ gìn söùc khoûe cuûa phuï nöõ, vieäc sanh ñeû baûo ñaûm trong gia ñình... phaûi ñoøi baõi boû luaät 1920.
Trong suoát möôøi maáy naêm, Phong traøo sanh ñeû coù keá hoaïch trong gia ñình daàn daàn ñöôïc nhieàu phong traøo khaùc höôûng öùng: 1953, nhoùm Littreù cuûa baùc só Simon hôïp cuøng vôùi caùc baùc só franc-maçons bæ, thuïy só, hoøa lan nhaèm muïc ñích thoâng tin vaø tuyeân truyeàn phöông phaùp ngöøa thai nhaäp vaøo phong traøo Sanh ñeû coù keá hoaïch cuûa baø Weill Halleù; vaøi naêm sau, coù theâm phong traøo ñoøi quyeàn phuï nöõ. Sau cuøng, laø moät soá lôùn caùc nhaân vaät vaø ñoâng ñaûo quaàn chuùng, caøng ngaøy caøng tham gia uûng hoä caøng ñoâng, coù tieáng vang ñeán moät soá baùo chí.
Tröôùc tình theá soâi noåi nhö vaäy, caùc nhaø chính trò khoâng theå khoâng coù phaûn öùng: döôùi söï thuùc eùp cuûa caùc ñaûng chính trò phía taû tröôùc, roài ñeán moät phaàn cuûa caùc ñaûng phía höõu sau, naêm 1967, luaät Neuwirh ñöôïc Quoác Hoäi chaáp nhaän: baõi boû luaät 1920 vaø cho pheùp choáng thuï thai baèng thuoác vieân, voøng ñeå traùnh thuï thai hoaëc hormone caáy döôùi da.
Duø ngöøa thai ñöôïc hôïp phaùp, Phaù Thai vaãn khoâng ñöôïc hôïp phaùp. Tuy vaäy, Phong traøo sanh ñeû coù keá hoaïch trong gia ñình vaø nhieàu phong traøo ñoøi quyeàn phuï nöõ coi ñoù laø moät thaéng lôïi lôùn cho ngöôøi phuï nöõ Phaùp, töø nay coù quyeàn töï do löïa choïn luùc coù con. Ngöôøi phuï nöõ laøm chuû ñöôïc vieäc sanh ñeû theo yù muoán cuûa mình, laø laøm chuû ñöôïc thaân cuûa mình. Ngoaøi boån phaän laøm meï, ngöôøi phuï nöõ coøn coù khaû naêng lao ñoäng vaø laøm nhieàu vieäc khaùc coù ích cho xaõ hoäi. Ngöôøi ta baét ñaàu nhìn ngöôøi phuï nöõ vôùi caùi nhìn khaùc; caùi nhaân phaåm cuûa hoï phaûi ñöôïc toân troïng. Phuï nöõ khoâng coøn laø caùi maùy ñeû con vaø caùi maùy laøm vieäc noäi trôï nöõa.
Trôû ngaïi lôùn nhaát cuûa söï tranh ñaáu vaø aùp duïng ngöøa thai ôû Phaùp laø Ñaïo Thieân Chuùa vaø phong tuïc do thaùi-cô ñoác. Luaät Neuwirth cho pheùp ngöøa thai ñöôïc tuyeân boá cuoái naêm 1967 thì ngaøy 29-7-68, thoâng caùo cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng (Humanae Vitae) xaùc nhaän laïi moät laàn nöõa söï choáng ñoái cuûa ñaïo Thieân Chuùa veà nhöõng phöông phaùp ngöøa thai "hieän ñaïi" (thuoác uoáng ngöøa thai vaø voøng traùnh thuï thai).II. Toân Giaùo vaø vieäc ngöøa thai Maõi ñeán ngaøy nay, thaùi ñoä aáy cuõng vaãn khoâng thay ñoåi.
Trong kinh Cöïu Öôùc (Ancien testament), söï khoâng con bò coi nhö laø söï tröøng phaït cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi; coøn coù con nhieàu, laø pheùp laønh cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi ban cho (Evangelium vitae-Jean Paul II). Duøng phöông phaùp ngöøa thai seõ ñi ngöôïc höôùng vôùi Kinh Cöïu öôùc.
Cuõng trong Evangelium vitae trang 55, Ñöùc Giaùo hoaøng Jean Paul II noùi theâm: "luùc khôûi nguyeân, söï hieän höõu cuûa con ngöôøi naèm trong döï ñònh cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi vaø ñöôïc thaùnh hoùa (consacreù), tröôùc khi ñöôïc hình thaønh trong buïng meï". Ngoaøi ra, töø luùc thuï tinh, tröùng coù moät söï soáng rieâng bieät, khoâng phaûi cuûa cha hay cuûa meï maø laø cuûa Thöôïng ñeá ban cho. Ngöôøi meï chæ laø ngöôøi nhaän söï soáng ñoù.
Ngöôïc laïi, ñoái vôùi Giaùo sö Reneù Frydman, ngöôøi ñaõ taïo ra Amandine, ñöùa beù gaùi sanh ra ñaàu tieân ôû Phaùp (1982) theo phöông phaùp "sanh saûn trong oáng nghieäm vaø chuyeån phoâi vaøo töû cung" (Gs Frydman cuõng laø thaønh vieân Ban tö vaán Ñaïo ñöùc quoác gia (84-88): Döï ñònh cuûa cha meï muoán coù con laø thieâng lieâng: "Neáu caùi phoâi ñöôïc cha meï mong muoán, thì noù laø thieâng lieâng, voâ giaù, phaûi vaän duïng nhöõng gì coù theå ñöôïc ñeå noù tieáp tuïc söï soáng cuûa noù. Coøn neáu noù khoâng naèm trong döï ñònh ñoù, neáu khoâng ai muoán chaáp nhaän mang noù, chuùng toâi cuõng kính troïng noù vôùi danh nghóa cuûa nhöõng gì noù coù theå trôû thaønh, nhöng khoâng phaûi laø söï toân troïng ngaây ngoâ vaø voâ ñieàu kieän. Söï toân troïng hôïp lyù coù theå nhaát trí vôùi yù kieán veà nghieân cöùu khoa hoïc... (Dieu, la meùdecine et l'embryon-Edt. Odile Jacob 1996. Trang 198). Xin nhaéc laïi, veà sinh hoïc, goïi phoâi laø tröùng mang trong buïng meï, töø luùc thuï tinh ñeán tuaàn thöù 12; sau tuaàn thöù 12, caùc boä phaän ñaõ ñöôïc hình thaønh, thì goïi laø thai.
Lyù do chính cuûa ñaïo Thieân chuùa choáng ngöøa thai laø: theo ñaïo Thieân chuùa, muïc ñích cuûa giao hôïp giöõa vôï choàng laø ñeå sanh saûn. Giao hôïp vaø sanh saûn khoâng theå taùch rôøi nhau ñöôïc. Duøng nhöõng phöông phaùp naøo giao hôïp ñeå khoâng coù thai hoaëc coù thai maø khoâng coù giao hôïp nhö sanh ñeû trong oáng nghieäm vaø chuyeån phoâi vaøo töû cung laø khoâng hôïp phaùp vôùi ñaïo Thieân Chuùa.
Coøn veà vieäc thích thuù töï nhieân cuûa söï giao hôïp, phaûi chôø ñeán naêm 1951, Ñöùc Giaùo Hoaøng PIE XII môùi nhìn nhaän raèng vôï choàng coù quyeàn höôûng thuï söï thích thuù ôû tröôùc ñoù, ñoái vôùi ñaïo Thieân chuùa, giao hôïp chæ laø moät boån phaän thoâi. Nhöng daàn daàn, vieäc haïn cheá sanh ñeû cuõng laøm cho hoaøng y giaùo chuû suy nghó. Tröôùc kia, ngöôøi trong ñaïo Thieân chuùa khoâng ñöôïc quyeàn baøn tôùi vieäc haïn cheá sanh ñeû. Vaøo thaäp nieân 30, Ñöùc giaùo hoaøng cho pheùp vôï choàng coù theå giao hôïp trong giai ñoaïn khoâng sinh saûn cuûa ngöôøi vôï trong moãi thaùng vaø cho pheùp vôï choàng coù quyeàn giao hôïp töï do trong tröôøng hôïp hoaëc ngöôøi choàng, hoaëc ngöôøi vôï khoâng sinh saûn ñöôïc. Vaø sau cuøng, cho pheùp duøng phöông phaùp Ogino laø phöông phaùp noùi treân ñeå haïn cheá soá con trong gia ñình.
Ñaïo Thieân chuùa caám trieät ñeå duøng nhöõng phöông phaùp khaùc duø raèng tuùi boïc khoâng laøm toån haïi cho ai maø coøn laø phöông tieän choáng beänh Sida coù coâng hieäu. Ñieàu neân nhaán maïnh laø coù söï cheânh leäch lôùn giöõa Quyeàn y giaùo chuû cöùng raén cuûa Vatican vaø moät soá lôùn tín ñoà Thieân chuùa trong vieäc aùp duïng ngöøa thai. Coù theå noùi raèng giaùo lyù cuûa moät ñaïo maø tín ñoà khoâng theo, laø giaùo lyù troáng roãng. Giaû söû Ñöùc Chuùa Jeùsus soáng ôû thôøi ñaïi naày, toâi tin raèng Ngaøi seõ cho pheùp tín ñoà ngöøa thai.
Ñoái vôùi caùc toân giaùo khaùc, nhö ñaïo Tin laønh, ñaïo Do thaùi, ñaïo Hoài, phong traøo ñaáu tranh töï do ngöøa thai khoâng gaëp khoù khaên gì trong thöïc teá.
Vaøo thaäp nieân 60, Ñaïo Phaät chöa ñöôïc phaùt trieån nhieàu ôû Phaùp. Theo kinh saùch vaø theo giaùo lyù cuûa ñaïo Phaät laø ñaïo töø bi, dieät khoå, khoâng lyù do gì maø khoâng chaáp nhaän ngöøa thai. "Ngöøa thai khoâng baïo löïc" coøn ñöôïc ñöùc Dalai-Lama chuû tröông trong vieäc haïn cheá sanh ñeû phoøng giaûm naïn taêng gia daân soá treân theá giôùi.
Vaøi naêm sau luaät cho pheùp ngöøa thai ra ñôøi, soá ngöôøi phaù thai leùn luùt vaãn coøn cao, vieäc truyeàn thoâng tin töùc ngöøa thai chöa ñöôïc phoå bieán roäng ra nhieàu trong quaàn chuùng, nhaát laø ôû caùc caáp daân ngheøo, ôû tænh nhoû vaø ôû noâng thoân. Ñaïo Thieân chuùa tieáp tuïc choáng ñoái maõnh lieät: caùc giaùm muïc ôû Phaùp nhaéc ñi, nhaéc laïi nhieàu laàn: "ñôøi soáng cuûa con ngöôøi khoâng thuoäc veà keû khaùc, khoâng thuoäc veà cha meï duø raèng cha meï sanh ra, khoâng thuoäc veà quoác gia, cuõng khoâng thuoäc veà con ngöôøi cuûa mình maø thuoäc veà Ñöùc Chuùa Trôøi." Maët khaùc, thöïc teá cho bieát raèng thaønh kieán vaø phong tuïc Cô Ñoác vaãn coøn in saâu trong moät soá lôùn ngöôøi Phaùp, nhaát laø nhöõng ngöôøi coù tuoåi.III. Phaù Thai Luaät 1920 choáng phaù thai vaãn coøn aùp duïng vaø tröøng phaït naëng neà, phaûi tuø töø 6 thaùng ñeán 3 naêm vaø tieàn phaït töø 100 F ñeán 300 F (cuõ) nhöõng ai tuyeân truyeàn phaù thai baèng lôøi noùi, giaáy in, saùch vôû... ôû nhöõng nôi coâng coäng... vaø ñieàu khoaûn 317 cuûa ñaïo luaät 1939 coøn phaït naëng theâm: nhöõng ngöôøi thuoäc ngaønh y seõ bò caám haønh ngheà ít nhaát laø 5 naêm hoaëc suoát ñôøi... nhöõng ngöôøi taùi phaïm seõ bò tuø töø 5 ñeán 10 naêm vaø bò phaït töø 5.000 F ñeán 20.000 F (cuõ). Naêm 1955, moät soá ñieàu khoaûn khaùc laïi coøn khaét khe hôn nöõa, nhöng ngöôïc laïi, cuõng vaøo naêm 1955, luaät 11-05 cho pheùp Phaù Thai Ñieàu Trò, neáu coù thai haïi ñeán tính maïng cuûa ngöôøi meï.
Vaøi naêm ñaàu, sau khi ñöôïc pheùp töï do ngöøa thai, phöông tieän ngöøa thai hieän ñaïi khoâng thu huùt ñöôïc ñoâng ñaûo phuï nöõ. 1970: 6-7% duøng thuoác ngöøa thai -1971: 12-13% -1975: 24-25%. Phaûi chôø deán naêm 88, tyû soá phuï nöõ töø 18 tôùi 49 tuoåi duøng thuoác ngöøa thai vaø voøng xoaén leân ñeán 49% vaø vaøi naêm sau ñeán 2/3.
Hai thaäp nieân 60-70 laø hai thaäp nieân lòch söû taïo ra nhieàu ñieàu kieän thuaän tieän cho Phong Traøo Ñoøi Quyeàn Phaù Thai. Hai ñieàu kieän thuaän tieän nhaát laø: tình hình xaõ hoäi cuûa nöôùc Phaùp luùc baáy giôø vaø phong traøo ñoøi nöõ quyeàn. Tình hình nöôùc Phaùp thay ñoåi moät caùch baát ngôø. Nhöõng thaønh phaàn treû, khoâng nhöõng ôû Phaùp maø ôû caû theá giôùi, chaùn cheâ chieán tranh treân theá giôùi, nhaát laø ôû Vieät Nam, chaùn cheâ ñôøi soáng ñôn ñieäu, quan laïi khoù thôû, vuøng leân naêm 1968 beû gaõy caùc cô caáu vaø tö töôûng cuûa xaõ hoäi cuõ rích, ñoøi quyeàn töï do nhieàu hôn. Moät trong nhöõng töï do ñoù, laø töï do giôùi taùnh, töï do luyeán aùi vôùi khaåu hieäu maø nhieàu ngöôøi ôû theá heä aáy coøn nhôù: "Haõy luyeán aùi. Khoâng chieán tranh" (Faites l'amour et non la guerre). Phong traøo ñoøi nöõ quyeàn ra ñôøi muøa heø 70, phaùt trieån maïnh meõ. Veà maët sinh saûn, phuï nöõ ñoøi quyeàn töï do laøm chuû laáy thaân mình, nghóa laø, tröôùc tieân, quyeàn töï do phaù thai. Phong traøo naày uûng hoä tích cöïc Phong traøo sanh saûn coù keá hoaïch trong gia ñình.
Coù 3 söï kieän thuùc ñaåy Quoác hoäi phaûi laáy quyeát ñònh veà vieäc phaù thai.
Söï kieän thöù nhaát: thaùng 05-71, baùo Le Nouvel Observateur ñaêng leân baûn tuyeân ngoân cuûa 343 phuï nöõ töï nhaän mình coù phaù thai: "Moät trieäu ngöôøi ñaøn baø phaù thai trong moät naêm ôû Phaùp. Vì baét buoäc, neân hoï phaûi phaù thai leùn luùt trong ñieàu kieän nguy hieåm, thay vì ñöôïc phaù thai deã daøng, döôùi söï baûo ñaûm cuûa y hoïc. Khoâng ai noùi ñeán caû trieäu ngöôøi ñaøn baø aáy. Toâi tuyeân boá raèng toâi laø moät trong nhöõng ngöôøi phuï nöõ aáy. Toâi tuyeân boá raèng toâi coù phaù thai. Cuõng nhö chuùng toâi ñaõ ñoøi quyeàn töï do söû duïng nhöõng phöông phaùp ngöøa thai, chuùng toâi ñoøi quyeàn töï do phaù thai." Trong soá ngöôøi kyù teân, coù nhieàu nhaân vaät noåi tieáng nhö Simone de Beauvoir, Margueritte Duras, Lolleh Bellon, Catherine Deneuve, Giseøle Halimi, Françoise Sagan... Tuyeân ngoân ñoù laø moät quaû bom, gaây ra caûm tình toát trong quaàn chuùng veà söï giaûi phoùng hoaøn toaøn ngöøa thai vaø phaù thai. Nhöõng ngöôøi kyù teân treân baûn tuyeân ngoân chôø ñôïi bò keâu ra toøa vì ñaõ phaïm phaùp; nhöng roát cuoäc roài toøa khoâng nhuùc nhích.
Söï kieän thöù nhì: khoâng bao laâu sau baûn tuyeân ngoân cuûa 343 ngöôøi phuï nöõ, 252 baùc só ra baûn tuyeân ngoân noùi leân laäp tröôøng cuûa hoï trong vieäc phaù thai. "Lónh vöïc chuyeân moân cuûa chuùng toâi khoâng cho pheùp chuùng toâi ñeà caäp ñeán vaán ñeà ñaïo ñöùc hay heä thoáng tö töôûng trong vieäc phaù thai. Xaùc nhaän raèng phaù thai laø moät troïng toäi hay khoâng troïng toäi thuoäc quyeàn töï do caù nhaân. ÔÛ Phaùp, theo öôùc tính thoâng thöôøng, coù 850.000 vuï phaù thai trong moät naêm. Phaù thai trong ñieàu kieän ñöôïc baûo ñaûm hay khoâng laø tuøy thuoäc coù tieàn hay khoâng coù tieàn, maëc duø phaù thai laø chuyeän baát hôïp phaùp. Duø muoán duø khoâng, phaù thai laø moät quyeàn nhö nhöõng phuï nöõ ñaõ tuyeân boá vaø laø moät söï kieän xaûy ra moãi ngaøy. Trong kinh nghieäm haønh ngheà haèng ngaøy, chuùng toâi khoâng theå naøo khoâng bieát ñeán." Hai thaùng sau, coù theâm moät soá baùc só khaùc kyù teân vaøo baûn tuyeân ngoân ñoù: toång coäng coù 560 chöõ kyù vaø coù tieáng doäi vang leân baùo chí.
Söï kieän thöù ba laø "vuï kieän Bobigny": moät coâ beù 16 tuoåi bò ñöa ra toøa vì ñaõ phaù thai. Ngöôøi tình nhaân cuûa coâ toá caùo. Coâ ñöôïc toøa xöû thaû loûng. Ngaøy hoâm sau, nhieàu baùo chí bình luaän veà vieäc thaû loûng naày vaø nhaän thaáy raèng, ñaây khoâng phaûi laø laàn ñaàu tieân maø luaät caám kî phaù thai khoâng ñöôïc aùp duïng. Coù luaät maø khoâng aùp duïng thì luaät ñoù laø luaät ma.
Hoâm sau, ñeán löôït ngöôøi meï cuûa coâ, ngöôøi phaù thai vaø hai ngöôøi baïn cuûa ngöôøi meï cuûa coâ laøm trung gian giôùi thieäu coâ cho ngöôøi phaù thai. Luaät sö Giseøle Halimi ñöa ra toøa moät soá ngöôøi laøm chöùng trong ñoù coù moät soá nhaân vaät nhö Michel Rocard, ñaïi bieåu quoác hoäi, giaùo sö Paul Milliez, giaùo sö Jacques Monod (giaûi thöôûng Nobel veà y hoïc), Simone de Beauvoir, giaùo sö François Jacob (giaûi thöôûng Nobel veà y hoïc)... Jacques Monod cho yù kieán cuûa oâng: "quyeàn löïa choïn cho sö soáng, tröôùc heát thuoäc veà ngöôøi ñang soáng nghóa laø ngöôøi meï...
Cuoái cuøng, toøa tha hai ngöôøi laøm "trung gian", phaït ngöôøi meï 500 F treo, ngöôøi phaù thai moät naêm tuø treo. Taát caû caùc ngöôøi laøm chöùng ñeàu ñoàng yù raèng: chæ coù ngöôøi phuï nöõ môùi coù quyeàn choïn löïa coù con hay khoâng; ngöôøi baùc só hay moät theå cheá naøo ñi nöõa cuõng khoâng coù quyeàn thay theá ngöôøi phuï nöõ ñeå laáy quyeát ñònh veà vieäc ñoù.
Döôùi söùc maïnh cuûa ñoâng ñaûo quaàn chuùng, cuûa nhieàu phong traøo ñoøi quyeàn phuï nöõ, noùi chung cuûa theá heä nhöõng thaäp nieân 60-70, ngaøy 13-11-74, Baø Veil, boä tröôûng boä y teá, ñöa ra Quoác hoäi, döï aùn luaät nhaèm cho quyeàn phaù thai. Ngaøy 15-01-75, döï aùn ñöôïc thoâng qua, thoâng thöôøng goïi laø luaät Veil. Luaät naày cho pheùp ngöôøi phuï nöõ coù thai coù quyeàn hoûi moät baùc só ngöng thai vôùi hai ñieàu kieän sau ñaây:
1. ngöôøi phuï nöõ phaûi ôû trong tình theá coâ chieác tuyeät voïng (situation de deùtresse).
2. Phaûi ngöøng thai tröôùc cuoái tuaàn thöù möôøi sau khi thuï tinh (ôû Hoøa-Lan cho pheùp ngöng thai tröôùc cuoái tuaàn thöù 20; ôû Anh tröôùc cuoái tuaàn thöù 23). Qua tuaàn thöù 11, ngöng thai coá yù seõ khoâng hôïp phaùp. Trong tröôøng hôïp Ngöng thai ñieàu trò vì söï coù thai vaø sanh ñeû coù haïi ñeán taùnh maïng cuûa ngöôøi meï hay vì caùi thai coù beänh hieåm ngheøo, thôøi gian ngöng thai khoâng coù haïn ñònh. Ngoaøi ra, ngöôøi baùc só coù quyeàn töø choái phaù thai, nhöng phaûi cho ngöôøi meï bieát sôùm.
Tuy vieäc ngöng thai coá yù ñöôïc aùp duïng ôû Phaùp treân 20 naêm nay nhöng dö luaän vaãn coøn phaân taùn trong quaàn chuùng vaø giöõa caùc ñaïi bieåu quoác hoäi. Töø 1975 ñeán giôø, soá phaù thai coá yù khoâng taêng leân: giöõa 150.000 - 160.000 moät naêm. Ñieàu ñaùng chuù yù laø, ngaøy nay, töû vong cuûa ngöôøi meï khoâng coøn nöõa. Khaû naêng sanh saûn ôû Phaùp (cuõng nhö ôû caùc nöôùc cuûa coäng ñoàng kinh teá AÂu chaâu) ñöôïc giaûm xuoáng: moät ngöôøi ñaøn baø, trung bình coù 1 ñöùa con röôõi (khoâng ñuû ñeå thay theá moät theá heä. Trong luùc ñoù ôû Phi chaâu, mieàn nam sa maïc Sahara, moät ngöôøi ñaøn baø coù trung bình 6 ñöùa con).
Muoán ñaït ñöôïc keát quaû nhö vaäy phaûi coù nhieàu yeáu toá hoäi laïi: tuyeân truyeàn vaø thoâng tin haïn cheá sanh ñeû ôû moät quy moâ roäng lôùn. Giaùo duïc haïn cheá sanh ñeû cho vò thaønh nieân trong caû nöôùc. Möùc hoïc hoûi vaø möùc soáng trong nöôùc phaûi ñöôïc naâng cao ôû moät toái thieåu naøo ñoù.
Ngöøa thai laø moät chuyeän. "Ngöng thai coá yù" laø chuyeän khaùc, phöùc taïp hôn, khoù khaên hôn vì noù dính líu vôùi vaán ñeà Ñaïo ñöùc vaø toân giaùo. Troïng taâm cuûa vaán ñeà laø: phoâi laø moät vaät, moät con ngöôøi (individu), moät nhaân theå (personnaliteù) hay moät tieàm taøng nhaân theå (moät nhaân theå trôû thaønh, une personne potentielle)? Töø luùc naøo phoâi coù söï soáng? (Trong kinh cuûa caùc ñaïo thaàn khaûi, töø animation thöôøng ñöôïc duøng ñeå chæ söï soáng hoaëc linh hoàn; linh hoàn trong ñaïo Thieân chuùa vaø trong caùc ñaïo thaàn khaûi khaùc laø baát bieán, baát dieät). Phoâi coù linh hoàn tröôùc luùc thuï thai, ngay töø luùc thuï thai hay sau luùc thuï thai?IV. Toân Giaùo vaø ngöng thai coá yù Neáu phoâi laø con ngöôøi, thì phaù phoâi laø gieát ngöôøi. Cho neân phaûi ñònh nghóa quy cheá cuûa phoâi. UÛy ban tö vaán quoác gia ñaïo ñöùc Phaùp ñònh nghóa phoâi laø tieàm taøng con ngöôøi (con ngöôøi trôû thaønh). Ñònh nhóa naày khoâng thoûa maõn ai caû. Cuõng nhö caùc nhaø trieát hoïc vaø y hoïc, ñaïo Thieân chuùa bieát raèng khoâng theá naøo xaùc ñònh ñöôïc phoâi laø ngöôøi hay khoâng.
Trong lòch söû cuûa ñaïo Thieân chuùa, quy cheá cuûa phoâi thay ñoåi nhieàu laàn: trong kinh Cöïu öôùc, ñôøi soáng cuûa ñöùa beù chöa sanh ñöôïc coi nhö töông ñöông vôùi ñôøi soáng moät ngöôøi tröôûng thaønh vì caû hai ñeàu laø do Ñöùc chuùa trôøi ban cho.
Sau ñoù, Nhaø thôø chia ra laøm hai luoàng tö töôûng: moät luoàng tin raèng phoâi coù linh hoàn - laø ngöôøi - moät thôøi gian sau khi tröùng thuï tinh: Tertullien (theá kyû thöù II sau Coâng nguyeân), Jeùrome vaø Augustin (theá kyû thöù IV-V). Luoàng tö töôûng khaùc xaùc dònh raèng phoâi coù linh hoàn ngay töø luùc tröùng thuï tinh: Cleùment d'Alexandrie, (theá kyû thöù II sau CN), Greùgoire de Nysse (theá kyû thöù IV sau CN). Coøn theo Thaùnh Thomas d'Aquin (theá kyû töù XIII sau CN), thì Phoâi coù linh hoàn moät thôøi gian sau khi thuï tinh: 40 ngaøy trong tröôøng hôïp con trai, 80 ngaøy trong tröôøng hôïp con gaùi. - thôøi Trung ñaïi (moyen AÂge), tuøy theo tröôøng hôïp thai coù hoàn hay khoâng coù hoàn maø ngöôøi ñaøn baø phaù thai bò hình phaït naëng hay nheï: "Ngöôøi daøn baø phaù thai bò phaït tuø 3 naêm röôõi neáu phaù sau luùc thuï tinh, 7 naêm neáu thai ñöôïc hình thaønh vaø 14 naêm neáu thai coù hoàn."
1854, Ñöùc giaùo hoaøng PIE IX tuyeân ngoân veà söï thuï thai "trong traéng" cuûa Döùc Meï Sainte Marie (thuï thai khoâng coù giao hôïp, ñöùc Meï khoâng coù toäi goác - peùcheù originel) baøo chöõa chính ñeà: thai coù linh hoàn ngay töø luùc thuï thai.
Hieän giôø, theo luaät giaùo hoäi Thieân chuùa thoâng qua naêm 1917 vaø theo baøi giaûng thaàn hoïc cuûa Ñöùc giaùo hoaøng, Nhaø thôø tuyeân boá: "thai coù quyeàn soáng töø luùc thuï tinh, phaù thai laø phaïm toäi gieát treû con môùi ñeû vì thai laø moät con ngöôøi hay ít nöõa laø moät con ngöôøi trôû thaønh. Ngöôøi ñaøn baø bò phaù thai hay ngöôøi phaù thai seõ bò truïc xuaát ra khoûi ñaïo."
Khoâng theå thaûo luaän hay tranh luaän vôùi nhöõng ngöôøi ñaïi dieän nhaø thôø veà vaán ñeà phaù thai; ngöôøi theo ñaïo Thieân chuùa phaûi coi Ñöùc giaùo hoaøng khoâng bao giôø sai laàm, veà ñöùc tin cuõng nhö veà ñaïo ñöùc. Ñoù laø moät giaùo ñieàu. Nhöng cuõng xin nhaéc laïi laø moät soá Ñöùc giaùo hoaøng tröôùc Ñöùc giaùo hoaøng Jean Paul II phaïm phaûi boán sai laàm lôùn: sai laàm thöù nhaát laø vuï leân aùn nhaø baùc hoïc Galileùe (1564-1642) tröôùc toøa aùn dò giaùo, baét Galileùe phaûi töø choái vieäc xaùc nhaän traùi ñaát vaø nhöõng haønh tinh khaùc xoay xung quanh maët trôøi vaø traùi ñaát töï xoay moät voøng trong moät ngaøy. Phaûi chôø ñeán naêm 1992, ÑGH Jean Paul II môùi phuïc hoài danh döï cho Galileùe. Sai laàm thöù nhì laø Nhaø thôø choáng ñoái Hoïc thuyeát tieán hoùa caùc loaøi cuûa Darwin (1859). Gaàn ñaây, ÑGH Jean Paul II nhìn nhaän hoïc thuyeát naày coù giaù trò. Söï kieän thöù ba laø Nhaø thôø choáng ñoái söï chuûng ñaäu (vaccination) ôû theá kyû roài. Söï kieän thöù tö laø nhaø thôø choáng nhaân quyeàn trong 150 naêm, tröôùc khi tranh ñaáu cho nhaân quyeàn.
Ngoaøi ra, ñaïo Thieân chuùa trieät ñeå caám phaù thai, duø raèng ôû tình traïng bò haõm hieáp hay loaïn luaân (inceste).
Ñaïo Thieân Chuùa Chính Thoáng (Eglise orthodoxe) khoâng coù thoâng caùo chaùnh thöùc. Tu só thaàn hoïc Jean Breck cho moät ñònh ñeà (postulat) veà nhaân loaïi hoïc: con ngöôøi laø thieâng lieâng vaø söï soáng coù töø luùc thuï thai. Ñaïo Thieân chuùa chính thoáng caám phaù thai. Nhöng thoâng caûm trong nhöõng tröôøng hôïp tuyeät voïng, khoán khoå vì nhaân töø. Trong nhöõng tröôøng hôïp ngoaïi leä ñoù, ngöôøi ñaøn baø neân hoûi yù kieán cuûa moät giaùm muïc.
Ñaïo Do Thaùi vaø Ñaïo Hoài (Islam) coù nhieàu ñieåm gioáng nhau, khoâng coù taäp trung cuûa moät cô quan toái cao nhö quyeàn y giaùo chuû cuûa ñaïo Thieân chuùa. Moät giaùo tröôûng (rabbin) cuûa ñaïo Do thaùi hay moät Trung taâm tö töôûng nhö Ñaïi hoïc cuûa Hoài giaùo sunnite Al Azhar coù quyeàn haïn khaù lôùn. Ñaïo Do thaùi vaø ñaïo Hoài coù moät toå chöùc coù taùnh caùch "coäng ñoàng" hôn.
Theo hai ñaïo naày, söï soáng cuûa phoâi xuaát hieän ra moät thôøi gian sau khi thuï tinh: 40 ngaøy theo söu taäp Talmud cuûa ñaïo Do thaùi - 40 ngaøy hay 120 tuøy theo kinh saùch cuûa ñaïo Hoài. Sau thôøi gian aáy, söï soáng hieån nhieân coù tính caùch thieâng lieâng. Ñoái vôùi ñaïo Hoài, söï soáng baét ñaàu töø luùc "nuï thai" (bouton embryonnaire) ñöôïc thaáy - nghóa laø theo nhaø thoâng thaùi Iran Avicenne (theá kyû thöù nhaát sau coâng nguyeân) ngaøy thöù 21 sau khi tröùng thuï tinh; theo moät soá nhaø quan saùt khaùc, ngaøy thöù 30 sau khi thuï tinh. Trong ñaïo, cuõng coù luoàng tö töôûng tin raèng söï soáng coù maët luùc vöøa môùi thuï tinh nhöng soá ngöôøi tin nhö vaäy raát ít.
Tieán só Dalil Boubakeur, hieäu tröôûng ñeàn thôø Hoài giaùo Paris vaø ñaïi dieän cho toân phaùi maleùkite, xaùc ñònh raèng phaûi toân troïng tuyeät ñoái söï soáng cuûa phoâi töø luùc hai di saûn di truyeàn nhaäp hôïp laïi nghóa laø töø luùc thuï tinh trong buïng meï hay trong oáng nghieäm. Xaùc ñònh cuûa oâng Boubakeur traùi ngöôïc vôùi kinh ñieån cuûa nhieàu toân phaùi khaùc cuûa ñaïo Hoài veà khoaûng thôøi gian xuaát hieän cuûa söï soáng.
Veà lyù thuyeát, söï soáng coù theå hieän dieän hay khoâng vaøo luùc thuï tinh. Nhöng trong thöïc teá, noùi chung laø Ñaïo Hoài choáng phaù thai, tröø hai ngoaïi leä: neáu coù thai coù theå haïi ñeán taùnh maïng ngöôøi meï vaø neáu thai coù beänh daãn ñeán töû vong.
Caùch nhìn cuûa ñaïo Do thaùi coù khaùc hôn. Ñaïo naày coi söï soáng cuûa ngöôøi meï phaûi ñöôïc öu tieân hôn söï soáng cuûa phoâi. Ñaïo Do thaùi cuõng choáng phaù thai; khoâng nhöõng phaù thai huûy boû söï soáng maø coøn laø söï "caét boû" moät phaàn thaân cuûa ngöôøi meï. Vì vaäy neân quy cheá cuûa phoâi trong buïng meï vaø phoâi trong oáng nghieäm coù khaùc bieät tröôùc Luaät cuûa ñaïo. Trong buïng meï, phoâi coi nhö moät phaàn cuûa thaân meï; muoán huûy noù ñi, phaûi coù lyù do chính ñaùng. Ngöôïc laïi, vieäc tröø boû phoâi trong oáng nghieäm khoâng dính daùng gì vôùi thaân cuûa ngöôøi meï.
Trong caùc toân giaùo ñoäc thaàn, ñaïo Do thaùi laø ñaïo ñaàu tieân ñeà caäp ñeán söï soáng cuûa phoâi hieän ra 40 ngaøy sau khi thuï tinh. Theo kinh Talmud, tröôùc ñoù phoâi chæ laø nöôùc. Caùc nhaø khoa hoïc ngaøy nay suy ra raèng coù theå coù pheùp nghieân cöùu khoa hoïc treân phoâi döôùi 40 ngaøy vì söï soáng chöa coù.
Ngoaøi ra, toaøn boä luaät cuûa ñaïo Do thaùi (Torah) noùi roõ laø phoâi khoâng phaûi laø ngöôøi trong buïng meï. Coù nhieàu kinh cho raèng ñöùa beù coù linh hoàn hay söï soáng khi naøo caùi ñaàu cuûa noù ra khoûi loøng meï. Neáu ñöùa beù khoâng ñöôïc thaáy ngoaøi loøng meï thì noù khoâng coù quy cheá. Trong tröôøng hôïp sanh khoù, luoân luoân phaûi cöùu ngöôøi meï tröôùc. Chöøng naøo phoâi môùi thaønh ngöôøi? Phoâi seõ daàn daàn thaønh ngöôøi töø ngaøy 40 ñeán luùc sanh ra.
Ñaïo Do thaùi vaø ñaïo Hoài ñeàu ñoàng yù treân moät ñieåm chính: söï soáng cuûa phoâi hieän ra ít nhaát laø 40 ngaøy sau khi thuï tinh, nghóa laø tröôùc 40 ngaøy phoâi khoâng phaûi laø ngöôøi. Neáu khoâng phaûi laø ngöôøi, taïi sao khoâng cho pheùp phaù thai? Maâu thuaãn ñoù hôi khoù hieåu. Coù kinh noùi raèng, tuy chöa phaûi laø ngöôøi, phoâi vaãn ñöôïc coi nhö caùi gì thieâng lieâng.
Trong hai ñaïo, ñieàu chính laø khi gaëp khoù khaên, tín ñoà neân hoûi yù kieán cuûa moät Rabbin hay moät Imam vì hai vò naày thay maët ñaïo, coù quyeàn laáy quyeát ñònh, giaûi quyeát töøng tröôøng hôïp moät. Luaät ñaïo Do thaùi coù ñaëc ñieåm laø bieán ñoäng vaø meàm deûo. Trong thöïc teá, cuoái cuøng moãi ngöôøi töï laáy traùch nhieäm.
Phaät giaùo khoâng chaáp nhaän yù nieäm veà Ngöôøi saùng taïo vaø Söï saùng taïo.
Quan nieäm cuûa Phaät giaùo veà phoâi coù theå toùm laïi trong nhöõng caâu sau ñaây trích ra ôû quyeån saùch Tìm Ñaïo cuûa Hoøa thöôïng Thích Thieän Chaâu - 1996.
"Moät caùch toång quaùt, khoa sinh vaät hoïc chöùng minh raèng moät nhaân phoâi laø söï hôïp nhaát cuûa hai thaønh toá, tinh truøng cuûa ngöôøi ñaøn oâng vaø noaõn (tröùng) cuûa ngöôøi ñaøn baø. Phaät giaùo xaùc nhaän raèng ngoaøi hai thaønh toá naøy coøn coù moät thaønh toá thöù ba nöõa laø caùi Thöùc taùi sinh (patisandhivinnana) xuaát hieän vaøo luùc thuï thai: ñieàu aáy muoán baûo raèng trong khi nhöõng ñieàu kieän di truyeàn ñöôïc theå hieän trong moät ñieàu kieän thuaän tieän, moät hình thöùc taâm vaät lyù xaâm nhaäp vaø giuùp cho söï töông tuïc cuûa söï soáng cuûa moät höõu theå ngöôøi (eâtre humain) nhö ñöùc Phaät ñaõ daïy. "Choã naøo coù ba thaønh toá aáy taäp hôïp thì choã aáy moät maàm soáng ñöôïc gieo."
"Theo thuyeát taùi sinh, söï cheát laø moät caùi cöûa môû ra moät hình thöùc sinh ra khaùc. Hai söï hieän höõu (ñôøi soáng) ñöôïc noái laïi bôûi caùi thöùc taùi sinh, ñöôïc taïo ra bôûi yù töôûng ngay tröôùc khi cheát vaø taùi xuaát hieän vaøo luùc thuï thai töùc laø vôùi söï hình thaønh moät söï soáng môùi trong ngöôøi meï. Caùi thöùc naày ñöôïc nhaän ñònh nhö laø "caùi höõu theå seõ sinh ra. Ngaøy sau ñoù, noù bieán vaøo trong caùi doøng tieàm thöùc (subconscient) cuûa söï soáng môùi maø noù khoâng ngöøng taïo ra. Chính caùi thöùc taùi sinh quyeát ñònh tính chaát tieàm aån cuûa moät caù nhaân".
Hai coâng thöùc thu heïp sau ñaây coù theå moâ taû ñöôïc söï khaùc bieät giöõa caùc toân giaùo ñoäc thaàn vaø Phaät giaùo veà phoâi:
Theo toân giaùo ñoäc thaàn: Phoâi=Taäp hôïp tinh truøng cuûa cha + tröùng cuûa meï + Linh hoàn (aâme) ñöôïc Ñöùc chuùa Trôøi ban cho ---> cho söï soáng.
Theo ñaïo Phaät: Phoâi=Taäp hôïp tinh truøng cuûa cha + tröùng cuûa meï + nguyeân lyù soáng (Thöùc taùi sinh=chuûng töû (bija) + nghieäp löïc (karma) + Khaùt aùi (tanha) ---> cho söï soáng môùi.
Ñaïo Phaät coi phaù thai laø gieát haïi ñôøi soáng cuûa moät höõu theå. Toân troïng ñôøi soáng laø moät trong nhöõng giôùi cô baûn cuûa ñaïo Phaät. Nhöng ñaïo Phaät, ñaïo cuûa thöïc taïi, thöïc duïng maø cuõng laø ñaïo cuûa Dieät khoå. Coù nhieàu tröôøng hôïp ngoaïi leä, thai ngheùn laø nguoàn goác voâ cuøng khoå ñau, coù theå haïi cho taùnh maïng cuûa ngöôøi meï hay ngöôøi meï coù theå sanh ra moät ñöùa con dò thöôøng hoaëc coù beänh hieåm ngheøo baát trò. Trong nhöõng tröôøng hôïp ñoù, ñaïo Phaät duøng töø bi maø bao dung cho vieäc ngöng thai. Ñieàu naày, Ñöùc Dalai Lama coù neâu ra trong nhöõng cuoäc ñaøm thoaïi vôùi nhieàu nhaø khoa hoïc ôû Myõ hay ôû Phaùp (Dalai Lama - Au delaø des dogmes - Albin Michel 1994, tr 55).
Phoâi laø gì ñoái vôùi nhöõng nhaø Khoa Hoïc? "Caâu traû lôøi cuûa caùc nhaø sinh vaät hoïc raát roõ raøng: Phoâi coù tính chaát ngöôøi vaø thuoäc veà loaøi ngöôøi. Nhöng söï soáng laø gì? Taát caû teá baøo cuûa chuùng ta "soáng", tinh truøng, tröùng tröôùc khi thuï tinh cuõng "soáng". Chuùng coù thuoäc veà loaøi ngöôøi khoâng? - Quaû thaät laø khoâng. Ñoái vôùi caùc nhaø phoâi hoïc cuõng vaäy, coù nhieàu yeáu toá cô baûn khoâng theå choái caõi ñöôïc, nhö coù nhieàu giai ñoaïn trong söï phaùt trieån cuûa phoâi: moät tieán trình laï kyø, vöøa laø moät söï lieân tuïc khoâng ngöøng, vöøa laø moät söï noái tieáp cuûa nhieàu giai ñoaïn ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng.V. Phoâi vaø Khoa Hoïc Giai ñoaïn I : ôû giai ñoaïn naày, tröùng ñöôïc phaân chia ra, töø luùc thuï thai ñeán khi hình thaønh loái 8 teá baøo (48 giôø). Luùc ñoù, di saûn di truyeàn cuûa ngöôøi cha phaùt hieän ra raát ít; tröùng soáng ñöôïc laø nhôø chaát döï tröõ cuûa ngöôøi meï. 8 teá baøo aáy goïi laø hôïp töû. Goïi hôïp töû laø phoâi thì quaù ñaùng. Ngöôøi ta thöôøng goïi nhö vaäy, toâi cuõng goïi nhö vaäy cho tieän. Ñeán luùc baáy giôø, nhöõng teá baøo aáy coøn laø toång naêng nghóa laø moãi teá baøo, khi taùch ra, cho ñöôïc moät phoâi khaùc.
Giai ñoaïn II : laø giai ñoaïn phaân bieät hoùa (diffeùrentiation). Baét ñaàu töø baây giôø, moät caùi bao, le trophoblaste (sau naày seõ laø caùi nhau) seõ taùch rôøi ra khoûi moät nhoùm teá baøo khaùc. Nhoùm teá baøo naày laø nuï phoâi (sau seõ thaønh phoâi). Luùc ñoù, hôïp töû ñöôïc loái 5 ngaøy. Goïi noù laø phoâi coù chính ñaùng chaêng? Coù theå chính ñaùng. Tuy vaäy, phoái hôïp vaø chia taùch teá baøo coøn coù theå cho phoâi khaùc ñöôïc.
Giai ñoaïn III : ngaøy thöù 7, tröùng chuaån bò baùm vaøo töû cung. Maøng trong (membrane pellucide) bao boïc tröùng ôû lôùp ngoaøi tan ra, teá baøo trophoblaste sinh naåy ra baùm vaøo töû cung. Teá baøo cuûa nuï phoâi vaãn chöa naåy nôû nhöng gaëp gôõ ñöôïc hoaøn caûnh xung quanh, baét ñaàu söï bieåu sinh thaät söï (bieåu sinh laø söï hình thaønh daàn daàn cuûa phoâi).
Giai ñoaïn IV : sau khi baùm vaøo töû cung, caùc teá baøo baét ñaàu phaùt trieån theo höôùng chuyeân moân cuûa chuùng: moät soá teá baøo sanh naåy ra ñeå sau cuøng cho tim, moät soá khaùc cho thaän, moät soá khaùc cho naõo v.v... Nhöng ñeán cuoái tuaàn thöù hai, phoâi coù theå chia ñoâi ra cho 2 ñöùa beù sô sinh (sinh ñoâi). Sau ngaøy thöù 14, taùch teá baøo ra seõ taïo thaønh quaùi thai, ví duï sanh ñoâi dính nhau (siamois).
ÔÛ Myõ vaø ôû Anh, caùc nhaø sinh vaät hoïc goïi khoái teá baøo nhoû vaøo khoaûng ngaøy thöù 14 laø "Maàm phoâi". Veà maët sinh hoïc, goïi nhö vaäy cuõng coù lyù. Veà maët trieát hoïc, phaân bieät sinh hoïc nhö vaäy coù nghóa laø phaân bieät quy cheá baûn theå hoïc (ontologique) cuûa phoâi, tröôùc vaø sau khi phoâi baùm vaøo töû cung. Ngöôøi Myõ vaø ngöôøi Anh coi vieäc phaân bieät aáy raát quan troïng vì ñeán ngaøy thöù 14, maàm phoâi coù theå chia ra laøm ñoâi vaø cho hai ñöùa beù nghóa laø hai caù theå (individus). Nhö vaäy maàm phoâi khoâng phaûi laø moät höõu theå ngöôøi (eâtre humain) vì höõu theå ngöôøi, theo thöïc chaát vaø theo ñònh nghóa, laø moät, laø duy nhaát. Neáu khoâng phaûi laø "höõu theå ngöôøi" thì coù theå nghieân cöùu treân ñoù. "Lyù luaän nhö vaäy, theo toâi laø pha troän sinh hoïc (teá baøo toång naêng) vôùi sieâu hình hoïc (quy cheá cuûa con ngöôøi), khoâng laøm toâi hoaøn toaøn thoûa maõn. Toâi cuõng ñoàng yù moät phaàn naøo, nhöng toâi nhaán maïnh moät laàn nöõa, vai tuoàng noøng coát cuûa yù muoán, döï ñònh cuûa cha meï trong söï xaùc ñònh quy cheá môùi cuûa nhoùm teá baøo ñoù... Neáu cha meï mong muoán coù con, coù döï ñònh coù con, thì ñoái vôùi toâi, phoâi thai seõ ñöôïc coi laø thieâng lieâng, laø böôùc ñaàu cuûa tieán trình daãn ñeán vieäc trôû thaønh con ngöôøi sau naày." (Reneù FRYDMAN).
Cuõng theo Reneù Frydman, caùc nhaø khoa hoïc phaûi ñònh moät ngöôõng naøo ñoù ñeå cho pheùp vieäc thí nghieäm treân phoâi. Caùi ngöôõng ñoù, ñoái vôùi R. Frydman laø giai ñoaïn maø phoâi-hôïp töû baùm vaøo töû cung (döôùi ngaøy thöù 14). Ñieàu ñoù, uûy ban tö vaán veà Ñaïo ñöùc coù theå chaáp nhaän ñöôïc. Sau ngaøy thöù 14 thì phoâi seõ baát khaû xaâm phaïm.
Söï phaân taùch caùc giai ñoaïn cuûa phoâi ñaët ra moät caâu hoûi maø toâi chöa coù traû lôøi "- giai ñoaïn I: trong tröôøng hôïp thuï tinh trong oáng nghieäm chaúng haïn. Neáu ñuùng nhö caùc toân giaùo xaùc nhaän raèng coù linh hoàn ngay töø luùc thuï tinh hay theo Phaät giaùo, coù thöùc taùi sinh vaøo luùc thuï tinh, sau 48 giôø, tröùng thuï tinh seõ chia ra laøm 8 teá baøo hôïp töû; giaû söû, nhaø khoa saûn chuyeån moãi hôïp töû vaøo moät töû cung vaø trong tröôøng hôïp hoaøn toaøn thaønh coâng, seõ coù 8 phoâi khaùc nhau vaø sau naày seõ coù 8 ñöùa beù sanh ra. Laøm sao giaûi thích ñöôïc, töø moät linh hoàn hoaëc moät taâm thöùc coù theå chia ra laøm 8 linh hoàn hay 8 taâm thöùc cho taùm ñöùa beù ñöôïc? (Toâi nhaán maïnh laïi moät laàn nöõa raèng linh hoàn cuûa caùc toân giaùo thaàn khaûi vaø taâm thöùc cuûa Phaät giaùo khaùc nhau moät trôøi moät vöïc: linh hoàn cuûa caùc toân giaùo laø moät, baát bieán vaø vónh vieãn. Coøn taâm thöùc cuûa Phaät giaùo cuõng laø moät nhöng taâm thöùc ñoù coù caùi duïng thay ñoåi luoân luoân vaø caùi theå vónh haèng. Caùi theå aáy laø Chaân taâm hay Phaät taùnh).
Caâu hoûi treân ñaây coù taùnh caùch sieâu hình hieáu kyø chöù khoâng laøm thay ñoåi gì veà nieàm tin cuûa toâi ñoái vôùi chaùnh phaùp nghìn naêm baát dieät cuûa Phaät giaùo.
Khoa hoïc, ñaëc bieät laø sinh vaät hoïc tieán nhanh vôùi toác ñoä maø luaät phaùp khoâng theo kòp. Amandine ra ñôøi naêm 1982 maø ôû Phaùp chöa coù luaät phaùp veà sinh saûn trong oáng nghieäm vaø chuyeån phoâi. 1983: Thaønh laäp UÛy ban Tö vaán Quoác gia veà Ñaïo Ñöùc. UÛy ban naày ñöôïc thaønh laäp laàn ñaàu tieân treân theá giôùi. UÛy ban goàm coù 1 chuû tòch, 1 chuû tòch danh döï vaø 39 thaønh vieân do moät saéc leänh chæ ñònh: 5 ñaïi dieän cho nhöõng truyeàn thoáng taâm linh hay trieát hoïc (thieân chuùa, tin laønh, do thaùi, ñaïo Hoài vaø marxiste), 19 nhaân vaät ñaõ hoaït ñoäng hay toû roõ thaønh taâm nhaân ñaïo vaø 15 ñaïi dieän giôùi khoa hoïc (Inserm, universiteù, Cnrs, acadeùmie des sciences, colleøge de France...). Moãi nhieäm kyø laø 4 naêm. Chuû tòch vaø thaønh vieân coù theå ôû laïi moät nhieäm kyø thöù nhì moät laàn. Nhieäm vuï cuûa UÛy ban naày khoâng phaûi laø laøm luaät maø laø tìm moät thoûa thuaän chung cuûa nhöõng luoàng tö töôûng khaùc nhau ñeå thoâng tin nhöõng phaùt minh môùi vaø vaïch ra ñöôøng loái thaän troïng ñeå toân troïng con ngöôøi vaø nhaân phaåm cuûa noù.*** Naêm 1984, UÛy ban cho yù kieán veà quy cheá cuûa phoâi: "Phoâi hay thai phaûi ñöôïc nhìn nhaän nhö moät ngöôøi trôû thaønh ñang hay ñaõ soáng vaø phaûi ñöôïc moïi ngöôøi toân troïng". Do ñoù, khoâng ñöôïc mua baùn phoâi - khoâng ñöôïc thí nghieäm phoâi ôû trong hay ôû ngoaøi buïng meï - phoâi coù quyeàn cheát vôùi nhaân caùch: khoâng coù quyeàn giöõ phoâi soáng moät caùch nhaân taïo ñeå laáy moâ (tissu) - khoâng coù quyeàn ngöng thai ñieàu trò hay ngöng thai theo yù muoán ñeå söû duïng moâ phoâi.
Neáu suy nghó kyõ thì thaáy trong quy cheá phoâi cuûa UÛy ban coù ba ñieàu khoâng roõ raøng:
1. Ñöôïc nhìn nhaän nhö moät ngöôøi: nghóa laø chöa phaûi laø ngöôøi nhöng cuõng khoâng phaûi laø vaät. Nghóa laø gì?
2. Coù nhieàu taùc giaû cho "moät ngöôøi" laø quan troïng. Nhö vaäy, ngöng thai laø gieát ngöôøi.
3. Coù nhieàu taùc giaû cho "trôû thaønh" laø quan troïng. Nhö vaäy, ngöng thai khoâng phaûi laø gieát ngöôøi.
Quy cheá cuûa phoâi ñeán ngaøy nay cuõng vaãn khoâng thay ñoåi.
UÛy ban tö vaán veà ñaïo ñöùc coøn nhieàu vaán ñeà phöùc taïp caàn phaûi giaûi quyeát nhaát laø vaán ñeà sanh saûn nhaân taïo, thí nghieäm ôû phoâi vaø kieán taïo di truyeàn.
Toùm laïi: Kinh nghieäm ôû Phaùp cho ta thaáy raèng: ñaáu tranh ñoøi quyeàn ngöøa thai vaø ngöng thai laø vieäc raát khoù khaên: trong ñoù phuï nöõ laø chuû ñoäng, khoa hoïc laø phöông tieän.*** 1. Ngöøa thai ñem laïi cho ngöôøi phuï nöõ vaø cho vôï choàng choïn löïa ñöôïc luùc coù con vaø soá con döï ñònh. Laøm chuû ñöôïc vieäc thai ngheùn vaø laøm chuû ñöôïc thaân mình laø vaán ñeà cô baûn trong vieäc giaûi phoùng phuï nöõ.
2. Ngöøa thai laø vieäc troïng yeáu trong vaán ñeà haïn cheá sanh ñeû. Ngöng thai coá yù hay ngöng thai ñieàu trò laø tröôøng hôïp ngoaïi leä.
3. Ñoái vôùi caùc toân giaùo ôû Phaùp, chæ coù ñaïo Thieân chuùa coù thaùi ñoä cöùng raén choáng ngöøa thai. Caùc toân giaùo khaùc, tuy cöùng raén treân nguyeân taéc nhöng meàm deûo trong aùp duïng.
4. Ñaïo Phaät khoâng choáng ñoái ngöøa thai. Ngöôïc laïi, coi ngöøa thai laø moät phöông phaùp coù theå giuùp cho vieäc giaûm taêng gia daân soá treân theá giôùi, moät trong nhöõng nguy cô lôùn cho loaøi ngöôøi ôû theá kyû saép ñeán. Ñoái vôùi vieäc ngöng thai, Ñaïo Phaät coù thaùi ñoä töø bi trong nhöõng tröôøng hôïp ñau khoå ngoaïi leä.
5. Khoa hoïc tieán nhanh vôùi toác ñoä maø luaät phaùp khoâng chaïy theo kòp. Khoa hoïc ñaët ra nhieàu vaán ñeà phöùc taïp cho neân caàn coù moät UÛy ban tö vaán quoác gia ñaïo ñöùc, hôïp laïi moät soá nhaø khoa hoïc, trieát hoïc, toân giaùo... ñeå suy nghó vaø vaïch ra loái ñi toát nhaát vaø thaän troïng nhaát cho khoa hoïc ñeå phuïc vuï loaøi ngöôøi.
Nguyeân Minh Leâ Höõu Phöông
01-98
[ Trôû Veà ]