Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
Baïn coù thaáy quaùi dò khoâng, caùi caâu ngöôøi Phaät töû thöôøng duøng ñeå chuùc nhau naøy? Chuùc an laønh thì cho laø phaûi ñi. Nhöng sao laïi thaân taâm ? Maø thaân laïi tröôùctaâm cô ñaáy! Moät tí ti thoâi, nhöng duø sao cuõng laø tröôùc!
Thaân xaùc trong ñaïo Phaät:
Chuùc baïn thaân taâm an laïc !
Buøi Moäng Huøng Caùi traùi khoaùy naøy chính xuaát phaùt töø moät ñieåm caên baûn trong tinh thaàn Phaät giaùo - vaø trong truyeàn thoáng tö töôûng phöông Ñoâng: khoâng taùch rôøi ñoái laäp thaân vôùi taâm, vaät chaát vôùi tinh thaàn. Quan ñieåm traùi ngöôïc vôùi truyeàn thoáng Taây phöông ñaõ roõ neùt töø thôøi coå Hy Laïp vôùi Platon, Aristote, theá kyû thöù 4 tröôùc coâng nguyeân.
Moät tröïc quan tieân thieân. Nhöng ñaây chæ laø moät troø chôi lyù trí, laø chuyeän trôøi bieån ñem ra baøn suoâng luùc traø dö töûu haäu, hay noù aûnh höôûng thöïc söï ñeán ñôøi soáng haøng ngaøy? Noù aûnh höôûng gì vaøo caùi caâu hoûi maø ai ai cuõng coù luùc phaûi loøng töï vaán loøng: "Soáng nhö theá naøo ñaây?". Vaø neáu coù, thì aûnh höôûng caùch naøo? Cô cheá taùc ñoäng töø ñaâu ra, nhö theá naøo?
Xeùt cho cuøng söùc soáng moät tinh thaàn, moät tö töôûng tuyø thuoäc khaû naêng noù thaâm nhaäp vaøo neáp soáng thöôøng ngaøy. Ngöôïc laïi, ngaøy naøo tinh thaàn moät truyeàn thoáng coøn theå hieän ra sinh ñoäng trong ñôøi soáng coäng ñoàng thì truyeàn thoáng ñoù coøn soáng. Neáu khoâng thì cho coù cao ñeïp ñeán ñaâu, noù cuõng chæ laø moät caùi ñeïp ñaõ cheát. Choân trong kyù öùc, caát trong baûo taøng.
Chính vì vaäy vaøo thôøi buoåi daân toäc ta caàn raø xeùt laïi voán lieáng vaên hoùa truyeàn thoáng maø Phaät giaùo laø moät thaønh phaàn coäi reã, tìm caùch hoäi nhaäp vaø phaùt huy chuùng trong moät neàn vaên hoùa hieän ñaïi, vieäc baïn vaø toâi, chuùng ta cuøng nhau xem laïi söùc soáng cuûa moät neùt ñaëc tröng tinh thaàn ñaïo Phaät, tinh thaàn Ñoâng phöông chaúng phaûi chuyeän thöøa.
Coù ñieàu, ñaët vaán ñeà kieåu hieän sinh naøy - theå hieän tinh thaàn trong neáp soáng haøng ngaøy chaúng laø hieän sinh ñöùt ñuoâi roài, coøn choái caõi gì nöõa - chuùng ta vaáp vaøo moät vaán ñeà phöông phaùp. Khoâng leõ laïi ñi luïc saùch cuõ taàm chöông trích cuù ñem caën baõ cuûa ngöôøi xöa - duø cho laø Phaät laø toå - ra maø noùi chuyeän nôi ñaây vaø baây giôø?
Chæ coøn caùch ruùt töø kinh nghieäm soáng thaät do baûn thaân taäp luyeän moät soá kyõ thuaät thaân xaùc cuûa Phaät giaùo vaø cuûa truyeàn thoáng phöông Ñoâng. Nhìn laïi keå ra thaám thoaét cuõng ñaõ gaàn ba möôi naêm roài. Vôùi yù thöùc roõ reät veà nhöõng giôùi haïn cuûa caùch laøm naøy.
Thaân tröôùc taâm, taïi sao?
An laïc, yeân vui, ai chaúng muoán. Nhöng khoan noùi tôùi chuyeän vui, chæ môùi baøn ñeán caùch laøm cho loøng yeân laø maéc hoùc buùa ngay roài! Xöa ñaõ chaû coù ngöôøi than vôùi moät nhaø hieàn trieát: "Taâm toâi khoâng sao yeân ñöôïc, laøm theá naøo ñaây?". Ñeå ñöôïc nghe ñaùp laïi: " Chuù cöù ñem caùi taâm cuûa chuù laïi, toâi seõ laøm noù yeân ngay cho chuù. "
Laøm sao toùm ñöôïc caùi taâm? Moät khi ñaõ khoâng taùch rôøi tieân thieân taâm vôùi thaân thì coù theå naûy ra caùi yù: "Döïa vaøo taùc ñoäng qua laïi giöõa thaân xaùc vaø taâm hoàn. Naém laáy thaân xaùc!"
Thaät ra, vaäy ñaõ laø quaù phöùc taïp roài. AÙp duïng vaøo thöïc teá coøn phaûi ñôn giaûn hôn moät böïc. Phöông phaùp nhaø Phaät giaûn dò voâ cuøng: thôû vaøo thì yù thöùc raèng mình ñang thôû vaøo, thôû ra yù thöùc thôû ra.
Chæ coù theá thoâi. Chaúng khaùc quaû tröùng cuûa Christophe Colomb, deã ôït khi coù ngöôøi ræ tai cho mình bieát giaûi phaùp laø gì. Trong khaép thaân xaùc, caùi khaâu töï ñoäng nhöng deã yù thöùc nhaát laø hôi thôû. Xin baïn ghi nhôù cho caùi quan nieäm yù thöùc naøy nheù! Y Ù thöùc, yù thöùc vaø yù thöùc. Chæ coù theá thoâi, khoâng hôn khoâng keùm.
Treân thöïc teá, yù thöùc ñöôïc hôi thôû laø böôùc ñaàu yù thöùc thaân xaùc. Thôû vaøo bieát thôû vaøo, thôû ra bieát thôû ra, hôi thôû ñi tôùi bieát noù ñi tôùi ñoù. Ngöôøi taäp trong ít laâu yù thöùc roõ reät raèng trong giai ñoaïn thôû vaøo loàng ngöïc daõn ra, trong giai ñoaïn thôû ra loàng ngöïc xeïp xuoáng. Vaø - ñieàu raát quan troïng - trong giai ñoaïn naøy cô baép ôû ngöïc, coät soáng, vai, coå, theo luoàng hôi thôû ra maø thö duoãi. Y Ù thöùc ñöôïc hôi thôû ñi ñeán ñaâu töùc laø yù thöùc ñöôïc söï thö duoãi cuûa thaân xaùc tôùi ñoù. Naøy, caùc baïn cöù laøm thöû maø coi, goàng mình raát deã, nhöng maø thö duoãi thaân mình, khoù hôn nhieàu!
Thaân theå thö duoãi, nhòp thôû chaäm bôùt, hôi thôû saâu hôn, loøng töï nhieân yeân aéng bình thaûn. Loøng caøng yeân, thaân caøng thö duoãi, nhòp thôû caøng chaäm laïi. Cöù theá, cöù theá, caùi voøng taùc ñoäng qua laïi giöõa hôi thôû, thaân, taâm, ñöa toaøn dieän con ngöôøi vaøo moät traïng thaùi tónh laëng bình thaûn, moãi ngaøy moãi saâu hôn. Chuù yù hôi thôû roát cuoäc ñöa ñeán yù thöùc thaân xaùc, tónh laëng thaân taâm. Coù phöông phaùp chæ yù thöùc thaân xaùc maø thoâi nhö cuûa phaùi thieàn Taøo ñoäng, keát quaû cuõng töông töï nhö chuù yù hôi thôû. Tuy nhieân, chuù yù thaân xaùc ngay böôùc ñaàu, ña soá thaáy khoù taäp hôn laø yù thöùc hôi thôû.
Ñi vaøo neáp soáng thöôøng ngaøy
Anh ngoài yeân bình thaûn, thoâi thì laø chuyeän toát cho anh ñi. Nhöng con ngöôøi, naøo coù ñöôïc ngoài bình thaûn maø soáng ñaâu! Coù troán, cuoäc soáng noù cuõng naém coå loâi anh vaøo traän. Caùi chính laø ñôøi soáng haøng ngaøy chöù naøo phaûi nhöõng khoaûnh khaéc bình laëng, troán soáng!
Caùi yù nieäm khoâng theå tìm söï thaät ñaâu ngoaøi cuoäc soáng - noùi moät caùch cao sieâu trieát hoïc trong Phaät giaùo AÁn Ñoä nhö lôøi khaúng ñònh cuûa Nagarjuna (Long Thoï boà taùt): "Nieát baøn laø luaân hoài, luaân hoài laø nieát baøn." - cuõng ñöôïc Phaät giaùo Trung Quoác, Nhaät Baûn, Vieät Nam nhaéc ñi nhaéc laïi baèng caùch noùi laø laø maët ñaát. Xin laáy moät ví duï Vieät Nam, gaàn guõi vôùi chuùng ta hôn. Baøi Phaät taâm cacuûa Tueä Trung thöôïng só Traàn Tung ñôøi Traàn coù caâu:
Ñi cuõng thieàn
Ngoài cuõng thieàn...
(Haønh dieäc thieàn,
Toïa dieäc thieàn)
Nhöng maø, noùi thieàn thì ñao to buùa lôùn quaù maát roài. Chuùng ta trôû veà vôùi ngoân ngöõ daân gian, vôùi moät töø ñoâi maø ai ai cuõng bieát: ñoäng loøng. Taây phöông cho raèng nôi cö truù cuûa taâm thaàn, cuûa tình caûm laø con tim. Ta thì cho laø ôû loøng, ôû buïng.Ngöôøi taäp laâu, hôi thôû saâu, thôû ñaèng buïng, ñoù laø vì hôi thôû chuû yeáu baèng cô hoaønh - caùi cô baép ngaên loàng ngöïc vôùi buïng. Vaø ngay caû trong khi ñi, ñöùng, hoaït ñoäng, ngöôøi ñoù yù thöùc ñöôïc traïng thaùi caêng thaúng hay thö thaùi cuûa thaân xaùc, yù thöùc hôi thôû phôùt chaïm nôi moät ñieåm saâu trong buïng. Tôùi ñaây môùi thaáy laø nhaän xeùt daân gian xaùc ñaùng laøm sao! Ta bieát tim ra sao! bieát noùi troáng ngöïc chôù phaûi khoâng ñaâu! Nhöng maø ñôïi nghe troáng ngöïc thuøm thuïp thì phaûi ñaõ laø giaän ñoû maët tía tai, hoaëc sôï xanh maét roài. Traùi laïi, môùi tí ti tham muoán, chuùt xíu yeâu, gheùt, lo, sôï, hôøn, giaän laø ñaõ ñoäng loøng, ñaõ buïng daï xoán xang ngay. Ngöôøi quen yù thöùc hôi thôû, thaân xaùc, thì tröôùc khi caùi lo, sôï, giaän, gheùt, hieän roõ trong trí naõo ñaõ caûm nhaän thaáy nôi buïng mình hôi thôû gaáp, ngaén, cô theå coù phaàn caêng thaúng.
Sinh hoïc ñaõ bieát vaø tìm hieåu hieän töôïng naøy laø töø khaù laâu. Thaân xaùc maø ta thöøa höôûng cuûa thuù vaät hoang daõ phaûn öùng nhaïy voâ cuøng. Moät tieáng ñoäng laï tai, moät hình aûnh khaùc thöôøng, moät yù nieäm haønh ñoäng vöøa chôùm, laø toaøn theå cô theå ñaõ chuaån bò ngay töùc khaéc: hôi thôû gaáp hôn, tim ñaäp nhanh hôn, aùp huyeát cao leân, moät loaïi hocmon ñöôïc truùt vaøo gioøng maùu, trí naõo, cô baép caêng thaúng. Taát caû ñeå cho saün saøng lao vaøo haønh ñoäng. Nhöng laø moät loaïi phaûn öùng raát ñôn ñieäu: thuù röøng khoâng coù nhieàu löïa choïn, söøng soä thuû theá ñeå roài hoaëc saán soå taán coâng hoaëc quay löng vuït chaïy.
Khi toâi theo thaày hoïc voõ, trong Nam coù truyeàn thoáng daïy theá ñaùnh hoå. Coïp raát soáng trong kyù öùc caùi mieàn "döôùi soâng saáu quaäy, treân bôø coïp um" vaøo moät thôøi chöa maáy gì xa xoâi. Thaày naøo cuõng caên daën hoïc troø: "Coïp döõ, maïnh, lanh leï voâ cuøng, vaäy maø ñaùnh vôùi noù khoâng khoù laém, ta ñoaùn ñöôïc noù taán coâng theá naøo. Ñaáu vôùi ngöôøi môùi thaät laø khoù, khoâng löôøng noåi seõ ñaùnh ra sao". Ñaáy, ñöông ñaàu vôùi hoå döõ trong röøng vaäy maø töông ñoái giaûn ñôn, trong xaõ hoäi loaøi ngöôøi thì khaùc: phaûi öùng phoù vôùi nhöõng caùi khoâng ñoaùn tröôùc ñöôïc. Caàn phaûi coù thaùi ñoä côûi môû, khoâng thaønh kieán.
Khoán noãi, thaân xaùc con ngöôøi laïi vaãn giöõ neáp thuù röøng: chæ coù moät loaïi phaûn öùng ñôn ñieäu. Hocmon, aùp huyeát, nhòp tim, nhòp thôû, cô baép, trí naõo, taát caû chæ bieát chuaån bò cho thaùi ñoä ñaõ ñònh höôùng: söøng soä, sôï haõi. Theá thoâi, chaám heát. Maø chính nhöõng traïng thaùi cô theå ñoù laïi laø neàn taûng ngaàm cho thaùi ñoä, haønh vi ñôøi soáng thöôøng ngaøy. Konrad Lorenz, ngöôøi saùng laäp tính hoïc (eùthologie, nghieân cöùu thoùi quen öùng xöû caùc loaøi thuù), giaûi Nobel, nhaän ñònh raèng hung haêng laø baûn naêng cuûa thuù, cuûa ngöôøi. Tuy nhieân, coù nhöõng cô cheá baåm sinh ngaên chaën khoâng cho thuù döõ gieát haïi ñoàng loaïi. Rieâng con ngöôøi voán chaân yeáu tay meàm khoâng ñöôïc thieân nhieân phuù baåm loaïi cô cheá naøy. Taøi ngheä cheá taïo vuõ khí gheâ gôùm bao nhieâu caøng roõ caùi hung baïo baåm sinh ñöa con ngöôøi laïc xa baáy nhieâu caùi chöùc naêng nguyeân thuyû voán coù lôïi ích cuûa baûn naêng ñoù trong thieân nhieân (L'agression, une histoire naturelle du mal, Hung baïo, moät vaïn vaät hoïc veà caùi aùc, Flammarion, Paris 1969).
Ngöôøi quen chuù yù hôi thôû raát nhaïy vôùi nhöõng bieán chuyeån veà nhòp, veà ñoä saâu hôi thôû vaø vì vaäy maø voâ cuøng beùn nhaïy vôùi nhöõng "ñoäng loøng" cuûa mình, "noù" ñeán, truï laïi, ñi qua, gaàn nhö chuyeän xaûy ra cho moät keû khaùc. Vaø, chæ ñieàu chænh hôi thôû cho trôû laïi bình thöôøng, chaäm vaø saâu, thö duoãi cô baép ñang caêng thaúng laø ñöa sôï haõi, giaän giöõ, tham muoán troâi theo hôi thôû maø ñi. Khoâng ngaên chaën, khoâng ñeø neùn. Töï nhieân thaân xaùc ôû vaøo moät traïng thaùi bình thaûn, vôùi tieàm naêng öùng phoù muoân maët muoân maøu.
Phaûi noùi raèng thö duoãi cô theå coù khaùc moät soá kyõ thuaät thö daõn (relaxation) Taây phöông. Vôùi nhöõng kyõ thuaät naøy, cô baép trong traïng thaùi nghæ xaû, xuoâi xò gaàn nhö trong khi nguû, khoâng phaùt khôûi hoaït ñoäng töùc khaéc ñöôïc. Traùi laïi, cô theå thö duoãi do chuù yù hôi thôû ôû trong moät tö theá nhaïy beùn, tích cöïc saün saøng. Nhö moät bình aéc quy tích ñieän traøn ñaày, luùc naøo cuõng coù theå phoùng ñieän nhö chôùp giaät. Khaùc haún thöù aéc quy xeïp ñieän trong thö daõn xuoâi xò.
Trong traïng thaùi an nhieân cuûa thaân vaø taâm, caûm xuùc coù nhöõng neùt "khaùc". Khoâng gian thaân xaùc nhö khoâng giôùi haïn bôûi laøn da maø toaû roäng ra, hoaø vaøo khoâng gian theá giôùi xung quanh. Voán quen nhaän xeùt nhöõng bieán ñoåi vi teá trong thaân taâm baûn thaân mình, thaân vaø taâm tónh laëng raát nhaïy beùn vôùi nhöõng daáu hieäu nhoû nhaët, trong hôi thôû, gioïng noùi, cöû chæ, thaùi ñoä cuûa ngöôøi, thaønh moät thöù tröïc caûm. Nhö daõ thuù nhìn qua laø bieát sö töû ñi saên hay khoâng, töùc khaéc baùo ñoäng chaïy troán hoaëc cöù nhôûn nhô bình thaûn. Vì vaäy, trong quan heä caùi caûm thoâng vôùi ngöôøi cuõng "khaùc", töông töï caùi maø Jean François Billeter ñaõ möôøng töôïng thaáy trong Trang Töû (Etudes sur sept dialogues du Zhuangzi, Nghieân cöùu veà baûy ñoái thoaïi trong Trang Töû, Etudes Chinoises, Vol XIII, soá 1-2, 1994, Paris, tr. 295-343). Tieàm naêng maø phöông phaùp giaùo duïc naëng veà lyù trí hieän nay ngaøy caøng laøm thui choät maát ñi.
Phöông phaùp nhaø Phaät chuyeån hoùa ñònh luaät truyeàn kieáp töø thôøi thuù röøng, ñoåi sô ñoà phaûn öùng ñònh höôùng baåm sinh cuûa thaân xaùc con ngöôøi ra tö theá an nhieân môû roäng ñi ñoâi vôùi tinh thaàn khoâng thaønh kieán ñeå tieáp nhaän hieän taïi, voán laø moät tình huoáng môùi laï trong baûn chaát.
Ñaëc tröng cuûa ñaïo Phaät ôû choã naøo?
Tröïc caûm khoâng taùch rôøi thaân vaø taâm coù trong nhieàu heä tö töôûng Ñoâng Phöông, AÁn Ñoä cuõng nhö Trung quoác, chaúng phaûi ñoäc quyeàn cuûa Phaät giaùo. Vaäy thì ñaïo Phaät khaùc ngöôøi ôû choã naøo?
Nhieàu phaùi voõ, nhaát laø caùc phaùi noäi gia, aùp duïng trieät ñeå chuù yù hôi thôû, thaân vaø taâm trong kyõ thuaät. Thaân xaùc thö duoãi laø cô sôû cuûa söùc maïnh khi ra ñoøn, cuûa söùc chòu ñöïng khi höùng ñoøn. Hoï bieát roõ raèng duoãi caùnh tay ra laø coù nhöõng cô baép chuû vaän duoãi ra nhöng ñoàng thôøi cuõng phoái hôïp vôùi nhöõng cô ñoái khaùng co giöõ laïi. Leân gaân cöùng cho caûm töôûng laø ñaùnh ra maïnh laém, nhöng thöïc söï thì caùc cô ñoái khaùng thaéng chaäm toác löïc caùnh tay, chæ toå phí naêng löôïng vì söû duïng quaù nhieàu cô baép maø laïi laø ñeå caûn trôû. Traùi laïi, bieát caùch thö duoãi thì thaáy veû nhö meàm maïi ñoù nhöng caùnh tay vung ra vôùi toác löïc thaät cao vì giaûm ñeán toái thieåu söùc thaéng chaäm laïi cuûa cô baép ñoái khaùng. Voõ thuaät chöa bao giôø nghe ñeán phöông trình:
Naêng löôïng E=1/2 (khoái löôïng m) (toác ñoä)²nhöng bieát taêng söùc ñoøn tung ra baèng caùch taän duïng caùi quy luaät naêng löôïng taêng theo tyû leä thuaän vôùi bình phöông cuûa toác ñoä, theâm vaøo ñoù thay vì chæ duøng khoái löôïng cuûa rieâng caùnh tay hoï tung theo caû khoái löôïng cô theå nhôø phoái hôïp uyeån chuyeån toaøn thaân. Cô sôû vaät lyù cho caâu noùi ngang pheø cuûa hoï "Meàm sinh ra cöùng" laø ñaáy! Giaûi thích cô sôû vaät lyù cho phöông chaâm laáy meàm chòu ñoøn seõ quaù daøi doøng ñoái vôùi khuoân khoå baøi naøy. Nhöng phaûi noùi raèng con nhaø voõ coù theå, chính ngay trong khi giao ñaáu, traûi qua caùc traïng thaùi phôi phôùi, laâng laâng, bình thaûn tónh laëng cuûa keû ngoài thieàn. Vôùi xuùc caûm "khaùc" trong nhöõng traïng thaùi ñoù: ñoái thuû vaø mình laø moät, ñoù laø yù nghóa cuûa chöõ "hieäp" trong Hieäp khí ñaïo, moân phaùi do Morihei Uyeshiba saùng laäp ra caùch ñaây khoaûng nöûa theá kyû. Vaø tröïc caûm thaáy höôùng tieán lui cuõng nhö choã hôû cuûa ñoái thuû. Quaû coù nhöõng voõ coâng laø moät minh hoïa cho yù nieäm "ñi cuõng thieàn, ngoài cuõng thieàn". Tuy nhieân, toâi chöa ñöôïc thaáy moät moân phaùi voõ naøo coù lyù thuyeát vaø phöông thöùc ñem aùp duïng nhöõng caùi hay cuûa mình trong giao ñaáu vaøo cuoäc soáng thöôøng ngaøy moät caùch coù yù thöùc vaø coù heä thoáng.
Chuù yù hôi thôû laø caên baûn cuûa moïi phöông phaùp döôõng sinh. Tuy nhieân Phaät giaùo coù noùi ñeán chæ laø ñeå mæm cöôøi:
Thaáp caên môùi hoûi "tröôøng sinh döôïc"
Cao trí caàn gì "baát töû phöông"
(Tieåu caên duïc vaán tröôøng sinh döôïc,
Taùc giaû na caàu baát töû phöông,
Hoaï huyeän leänh, Tueä Trung Thöôïng só, Hueä Chi dòch)Söùc khoeû laø moät phoù saûn cuûa taäp luyeän, töï nhieân noù tôùi. Ñem phoù saûn laøm cöùu caùnh ñoâi khi daãn ñeán nhöõng sai laàm, leäch laïc. Trung quoác hoïc cho raèng coù nhöõng vò hoaøng ñeá ñaõ cheát vì ngoä ñoäc thuyû ngaân vaø/hay asen (arsenic) maø caùc baøi thuoác tröôøng sinh baát töû ngoaïi ñan thöôøng duøng vôùi lieàu löôïng quaù cao. Quaù ñam meâ vaøo döôõng sinh deã queân raèng tö chaát baåm sinh laø moät haèng soá quan troïng trong söï phaùt sinh cuûa moät soá beänh taät, trong vieäc caùi giaø ñeán muoän hay ñeán sôùm. Taäp luyeän chæ giöõ gìn söùc khoûe vaø ngaên ngöøa beänh taät moät phaàn naøo ñoù maø thoâi. Queân raèng beänh taät, giaø, cheát laø nhöõng caùi ñaõ ñöôïc ñònh saün trong cô theå moïi sinh vaät chæ ñöa ñeán phieàn muoän vaø vôõ moäng.
Baïn thaáy ñoù, cuõng phöông tieän aáy, cöùu caùnh khaùc laùi ñi vaøo nhöõng ngaû khaùc. Chaúng haïn, yù thöùc thaân taâm ñeå hoaø mình vaøo vuõ truï coù nhöõng thích thuù laï. Cöù töôûng ñaâu mình trong saïch nhö traêng raèm, vónh cöûu cuøng vôùi maët trôøi maët traêng maø tónh laëng nhö maët nöôùc muøa thu. Queân maát raèng traïng thaùi ñoù coù an laïc ñeán ñaâu cuõng chæ laø aûo aûnh, roài cuõng tan ñi. Vaø khi aáy maët ñaäp vaøo cuoäc soáng.
Phöông phaùp nhaø Phaät chæ yù thöùc, yù thöùc vaø yù thöùc. Khoâng muïc ñích. Khoâng yù chí, nhö yù chí daãn hôi thôû chaúng haïn maø nhieàu phöông phaùp chuû tröông. Loái naøy coù theå ñöa ñeán keát quaû raát mau vaø raát toát. Tuy nhieân, trong khoâng ít tröôøng hôïp yù chí daãn hôi thôû laøm cô baép co quaép thay vì thö duoãi, khoâng deã giaûi chuùt naøo. Nhöng ñieåm chính laø taäp caøng laâu caøng tinh taán, yù chí caøng maïnh. Thaønh ra moät nhaân toá ñöa ñeán caûm nhaän leäch laïc moät caùi "ta" to phình, töôûng ñaâu mình laø trôøi ñaát nhö ñaõ noùi ôû treân.
Y Ù thöùc vaø chæ yù thöùc maø thoâi ñöa con ngöôøi nhaän thöùc moät caùch saâu saéc thaân phaän cuûa mình trong cuoäc soáng: Trong saïch vaø baån thæu trong ñaàu vaø trong buïng, moät ñieåm yù thöùc bieán chuyeån khoâng ngöøng, boït beøo nhöng coù töï do taùc ñoäng vaøo cuoäc soáng trong luùc troâi noåi theo caùi gioøng tieán trình khoâng cuøng cuûa loaøi ngöôøi cuûa vuõ truï. Moät thaân phaän mong manh, phuø du, ñeïp nhöõng giaây phuùt hieän taïi, caùi giaây phuùt duy nhaát maø con ngöôøi soáng thaät.
Caùc moân phaùi Phaät giaùo ñeàu chuù troïng ñeán hôi thôû, ñeán thaân xaùc tuy raèng phöông phaùp tu luyeän raát ña daïng. Coù nhöõng phaùi ñaët troïng taâm nôi tuïng nieäm, khi ñi vaøo thöïc haønh - roõ nhaát laø vôùi caùc moân phaùi Taây Taïng vaø Nhaät Baûn - baïn seõ thaáy trong vieäc choïn löïa chuoãi aâm thanh trong caâu nieäm cuøng vôùi kyõ thuaät phaùt aâm chaúng phaûi do ngaãu nhieân maø tieàm taøng yù töù laøm cho tuïng nieäm cuõng laø moät caùch luyeän hôi thôû. Moân phaùi Duy Thöùc, neáu nghe qua teân goïi vaø chæ xeùt qua bieåu vaên maø thoâi, ta coù theå cho raèng phaùi naøy phuû ñònh hoaøn toaøn tính hieän thöïc cuûa vaät chaát, nhöng caùi teân Duy thöùc thoâng duïng ôû Vieät Nam ta che laáp maát moät danh xöng khaùc cuûa phaùi, Yogaca nghóa laø tu taäp yoga, Trung quoác dòch laø Du giaø haønh toâng, khieán ta queân maát vò trí quan troïng cuûa thaân xaùc trong toång theå phöông phaùp tu taäp cuûa moân phaùi.
Moät haèng soá trong phöông phaùp cuûa Phaät giaùo baát luaän moân phaùi naøo laø yù thöùc thaân phaän laøm ngöôøi trong ñôøi soáng thöôøng ngaøy qua con ngöôøi toaøn dieän - töø thaân xaùc ñeán lyù trí.
Baïn thaáy chaêng, Phaät giaùo töø tröïc giaùc thuôû ban ñaàu khoâng taùch rôøi thaân xaùc vaø tinh thaàn, con ngöôøi vaø vuõ truï xung quanh ñaõ xaây döïng neân moät beà daøy treân hai nghìn naêm lyù thuyeát, phöông phaùp vaø kyõ thuaät. Ñeå cho baát cöù ai ai cuõng coù theå töø ñoù taïo ra cho mình moät phong caùch nhaäp cuoäc ñôøi soáng thöôøng ngaøy hoàn nhieân nhö hôi thôû. Moät phong caùch soáng giaøu caû quaù khöù baûn thaân laãn quaù khöù loaøi ngöôøi, soáng "heát mình" trong giaây phuùt hieän taïi, böôùc vaøo töông lai vôùi döï phoùng phong phuù nhöõng taùc ñoäng ñaõ qua vaø hoâm nay. Moät phong caùch soáng caùi hieän taïi, toaøn dieän - töø phaàn thuù vaät hoang daõ ñeán phaàn trí tueä rieâng cuûa loaøi ngöôøi - vaø taän cuøng, töøng giaây töøng phuùt. Vì yù thöùc saâu saéc raèng hieän taïi laø giaây phuùt soáng thaät duy nhaát, môùi laï, saùng taïo.
Vôùi caùi tinh thaàn aáy, baïn nhìn maët trôøi ban saùng huy hoaøng nhö buoåi raïng ñoâng ñaàu tieân cuûa vuõ truï. Yeâu con ngöôøi, keû cuøng vôùi mình chia seû quaù khöù, hieän taïi vaø töông lai cuûa loaøi ngöôøi. Toân troïng con ngöôøi vì baát cöù ai ai cuõng tieàm taøng trí tueä cuûa moät vò Phaät. Quyù con ngöôøi nhö ñoaù hoa haøm tieáu trong söông sôùm, laùt nöõa ñaây maët trôøi leân tôùi ñænh ñaàu ñaõ khaùc ñi maát roài.
Chính vì theá maø toâi xin ñöôïc chaám döùt baèng caâu saùo cuõ:
-Chuùc baïn thaân taâm an laïc!
Paris, 2.1966
[ Trôû Veà ]