Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
Coù hay khoâng coù linh hoàn trong Phaät giaùo Minh Chi
Tröôùc heát, Phaät giaùo khoâng baùc boû linh hoàn, neáu linh hoàn ñöôïc hieåu ñôn giaûn nhö laø phaàn phi vaät chaát trong moãi con ngöôøi.Trong thuyeát cô baûn cuûa Phaät giaùo, nhö thuyeát naêm uaån, phaân tích ngöôøi laø moät taäp hôïp naêm uaån (saéc,thoï, töôûng,haønh, thöùc).Trong 5 uaån thì chæ coù saéc uaån laø vaät chaát, coøn 4 uaån coøn laïi ñeàu laø phi vaät chaát, hay laø thuoäc phaïm truø tinh thaàn.
Moät caùch phaân tích khaùc, ngöôïc vôùi caùch phaân tích 5 uaån laø chia saéc uaån thaønh boán yeáu toá : ñòa, thuûy, hoûa, phong goïi laø boán ñaïi vaø taäp hôïp caùc yeáu toá phi vaät chaát hay tinh thaàn thaønh moät nhoùm, goïi chung laø thöùc hay thöùc ñaïi (ñòa, thuûy, hoûa, phong, thöùc). Nhö chuùng ta thaáy qua baøi thô cuûa Thieàn sö Ñaïo Hueä thôøi Lyù:
Baøi thô thieàn cuûa Thieàn sö Ñaïo Hueä cuõng giuùp traû lôøi phaàn naøo thaéc maéc "coù linh hoàn trong con ngöôøi hay khoâng ?" Ñieàu maø chuùng ta töôûng töôïng laø ôû trong chuùng ta coù moät linh hoàn baát töû, linh thieâng, ñoàng thôøi cuõng laø caùi ta tö duy, caûm thoï, töôûng töôïng, yù chí quyeát ñònh laøm vieäc naøy vieäc khaùc, phaân bieät, hieåu bieát.v.v...Chuùng ta khoâng bieát laø ngay trong söï töôûng töôïng cuûa chuùng ta ñaõ coù ñieàu maâu thuaãn, voâ lyù, phaûn loâ-gích roài, vaø chính ñaïo Phaät baùc boû caáu truùc töôûng töôïng maâu thuaãn, voâ lyù vaø phaûn loâ-gích ñoù cuûa chuùng ta.Ñòa, thuûy, hoûa, phong,thöùc.
Nguyeân lai nhaát thieát khoâng
Nhö vaân hoaøn tuï taùn
Phaät nhaät chieáu voâ cuøng
Saéc thaân döï dieäu theå
Baát hôïp baát phaân ly
Nhöôïc nhaân yeáu phaân bieät
Loâ trung hoa nhaát chiDòch yù
Ñaát, nöôùc, löûa, gioù, thöùc
Voán taát caû ñeàu laø khoâng
Cuõng nhö maây hôïp roài tan
Coøn maët trôøi Phaät thì chieáu voâ cuøng
Saéc thaân vaø dieäu theå
Khoâng hôïp cuõng khoâng chia ly
Neáu ngöôøi muoán phaân bieät
Thì cuõng nhö hoa sen trong loø löûa.Ñaïo Phaät ñaët caâu hoûi: "Moät linh hoàn töôûng töôïng laø linh thieâng, laø baát töû, khoâng thay ñoåi, ñoàng thôøi cuõng laø caùi ta tö duy,caûm thoï, töôûng töôïng, quyeát ñònh laøm vieäc naøy hay vieäc khaùc, phaân bieät hieåu bieát...
Ñaõ coù tö duy thì coù tö duy sai hay ñuùng, cuõng nhö ñaõ coù caûm thoï thì coù vui, buoàn, thích hay khoâng thích, gheùt hay yeâu. Ñaõ coù phaân bieät hieåu bieát thì cuõng coù phaân bieät hieåu bieát sai hay ñuùng, laøm sao moät caùi ta linh thieâng, baát töû vaø baát bieán laïi coù theå tö duy ñuùng sai, caûm xuùc vui buoàn, yeâu gheùt, phaân bieät vaø phaùn xeùt coù theå chính xaùc maø cuõng coù theå sai traùi?
Khi xaùc nhaän ta coù moät caùi Ta kieåu nhö Atman cuûa AÁn Ñoä giaùo, hoaøn toaøn saùng suoát vaø toái thieän ôû trong moãi ngöôøi chuùng ta, thì laäp töùc sa laày vaøo maâu thuaãn truøng truøng ñieäp ñieäp nhö ñaõ phaân tích treân ñaây. Chính vì vaäy maø Phaät giaùo baùc thuyeát Atman, töùc laø thuyeát caùi Ta cuûa AÁn Ñoä giaùo. Quan ñieåm phuû ñònh ñoái vôùi thuyeát Atman raát laø roõ trong nhieàu kinh Phaät Nguyeân thuûy, nhö Tröôøng Boä taäp III, Trung Boä taäp I. Trong nhöõng kinh ñoù, thöôøng gaëp ñi gaëp laïi nhö moät ñieäp khuùc, khi noùi tôùi naêm uaån : "Saéc khoâng phaûi laø ta, ta khoâng phaûi laø caùi naøy, caùi naøy khoâng phaûi laø töï ngaõ cuûa ta..."Ñoái vôùi thoï, töôûng, haønh, thöùc cuõng ñeàu laëp ñi laëp laïi ñieäp khuùc nhö vaäy. "Phaûi chaêng laø thích hôïp khi xem caùi voâ thöôøng, ñau khoå, bò thay ñoåi nhö laø toâi, toâi laø caùi naøy, caùi naøy laø töï ngaõ cuûa toâi".
Vaäy thì qua nhöõng kinh Phaät ñaõ daãn, chuùng ta phaûi hieåu ñích thöïc Ñöùc Phaät baùc boû caùi gì trong thuyeát linh hoàn hay laø thuyeát Atman ? Caùi maø ñaïo Phaät baùc laø linh hoàn hay Atman ñöôïc töôûng töôïng nhö moät caùi gì sieâu nhieân, baát töû, baát bieán. Ñöùc Phaät khoâng muoán ñeä töû Ngaøi maát thì giôø vaøo nhöõng tö bieän sieâu hình nhö vaäy, cuõng khoâng khaùc gì tö bieän sieâu hình veà theá giôùi laø vónh haèng hay sinh dieät, laø höõu bieân hay voâ bieân...
Theo caùch phaân tích cuûa ñaïo Phaät, thì caùi gì ñaõ laø vónh haèng, baát bieán nhö caùi linh hoàn töôûng töôïng cuûa chuùng ta thì laøm sao chuùng ta laïi coù theå tröø boû ñieàu aùc, höôùng tôùi ñieàu laønh ñöôïc, laøm sao taâm yù chuùng ta töø dô baån laïi coù theå trôû thaønh trong saïch, thanh tònh ? Theo caùch nhìn cuûa Phaät giaùo, thì trong con ngöôøi chuùng ta, duø laø thaønh phaàn vaät chaát nhö saéc thaân (töùc saéc uaån), duø laø thaønh phaàn phi vaät chaát nhö thoï, töôûng, haønh, thöùc, taát caû ñeàu laø voâ thöôøng, vaø chính vì laø voâ thöôøng neân haøm chöùa moät khaû naêng tieán boä voâ taän.Noùi ra thì coù veû nhö maâu thuaãn, nhöng chính loâ-gích cuûa cuoäc soáng laø nhö vaäy ñoù.
ÔÛ trong con ngöôøi, coù theå noùi, moái quan heä phöùc taïp, khoù phaân tích nhaát laø moái quan heä giöõa thaân vaø taâm. Ñoù laø moät caâu hoûi, trong soá 14 caâu hoûi maø Phaät khoâng traû lôøi. ÔÛ trong con ngöôøi, thaân vaø taâm laø moät hay laø hai ?
Vì sao ? Vì khi noùi taâm laø noùi taâm naøo. Neáu ñoù laø caùi taâm thöùc tö duy caûm thoï bình thöôøng, thì ngay trong caâu ñaàu tieân cuûa baøi thô thieàn cuûa Ñaïo Hueä, chuùng ta thaáy roõ, taát caû 5 uaån, trong ñoù coù thöùc uaån, ñeàu laø voâ thöôøng. Nhö vaäy laø theo ñaïo Phaät, taát caû moïi thaønh phaàn duø laø vaät chaát hay phi vaät chaát ôû trong chuùng ta cuõng ñeàu laø voâ thöôøng, vaø vì laø voâ thöôøng cho neân cuõng laø khoâng roãng, voâ ngaõ, laø "nguyeân lai nhaát thieát khoâng"
Ñoàng thôøi Ñaïo Hueä cuõng noùi ñeán chaân taâm hay dieäu theå, ôû "trong chuùng ta" maø, saùch Phaät thöôøng noùi laø "khoâng theå nghó baøn", sieâu vieät ngoân ngöõ vaø tö duy bình thöôøng, cho neân Ñaïo Hueä mieãn cöôõng noùi "baát hôïp, baát phaân ly" hay laø "loâ trung hoa nhaát chi" (hoa sen trong loø löûa). Thaät ra, noùi chaân taâm naèm ôû trong thaân, cuõng nhö noùi hoa sen ôû trong loø löûa, cuõng laø noùi mieãn cöôõng, noùi ñieàu khoâng theå noùi, ñaùng leõ neân im laëng khoâng noùi gì heát, nhö Phaät ñaõ töøng nhö vaäy khi coù ngöôøi hoûi Phaät laø thaân vôùi taâm laø moät hay laø hai. Chaân taâm hay dieäu theå (töø cuûa Thieàn sö Ñaïo Hueä), hay dieäu taùnh (töø cuûa Thieàn sö Ngoä AÁn thôøi Lyù) ñeàu laø caùi chaân lyù toái haäu maø chuùng ta chæ coù theå qua tröïc caûm huyeàn nhieäm (mystic intuition- xem cuoán Buddhist Logic taäp I baûn Anh ngöõ cuûa vieän só Nga Scherbatsky, tr 63) ñeå bieát ñöôïc maø thoâi, coøn neáu chæ baøn luaän vaø tö bieän duø laø tö bieän theo chieàu saâu cuõng chæ laø maát coâng, maát söùc maø thoâi. Baûn thaân Ñöùc Phaät ñaõ töøng duøng aûnh duï ngöôøi muø sôø voi ñeå pheâ phaùn nhö laø voâ ích moïi coâng phu tö bieän vaø tranh luaän ñeå naém baét chaân lyù toái haäu. ÔÛ ñoaïn tröôùc, toâi ñaõ daãn chöùng baøi thô thieàn cuûa Ñaïo Hueä. Thieàn sö Ngoä AÁn, cuõng ôû ñôøi Lyù vaø coù moät yù töông töï :
Taát caû nhöõng aûnh duï kieåu nhö hoa sen trong loø, ngoïc ñoát treân nuùi ñeå phaûn aûnh caùi baát löïc cuûa ngoân ngöõ ñeå noùi ñieàu khoâng theå noùi, moâ taû ñieàu khoâng theå moâ taû. Moät laàn nöõa, ñaïo Phaät nhaéc nhuû chuùng ta, muoán giaùc ngoä vaø giaûi thoaùt, ñi theo con ñöôøng Phaät chæ baøy thì phaûi ñi, phaûi tu, chöù khoâng theå noùi suoâng ñöôïc.Dieäu taùnh hö voâ baát khaû phaân
Hö voâ taâm ngoä ñaéc haø nan
Ngoïc phaàn sôn thöôïng saéc thöôøng nhuaän
Lieân phaùt loâ trung thaáp vò caøn
Ngoïc tuy ñoát treân nuùi, nhöng maøu saéc vaãn töôi
Hoa sen trong loø vaãn nôû.Ñöùc Phaät khuyeán caùo chuùng ta haõy quaùn thaân treân thaân, quaùn thoï treân caùc caûm thoï, quaùn taâm treân caùc haønh töôùng cuûa taâm, vaø quaùn caùc phaùp ñeàu laø voâ thöôøng (xem kinh Ñaïi nieäm xöù thuoäc Tröôøng Boä II).Vaø quaùn saùt nhö vaäy laø ñeå nhaèm nhöõng muïc ñích raát thöïc tieãn. Quaùn thaân laø ñeå cho taâm haønh ñöôïc an tònh. Quaùn caùc caûm thoï laø ñeå cho taâm haønh cuõng ñöôïc an tònh. Quaùn taâm laø ñeå cho taâm ñöôïc haân hoan, taâm ñöôïc ñònh tónh, vaø cuoái cuøng taâm ñöôïc giaûi thoaùt.
Neáu taát caû Phaät töû Taêng Ni chuùng ta boû ñöôïc caùi taät tö bieän sieâu hình thì söï nghieäp tu haønh cuûa chuùng ta cuõng seõ ñôõ phieàn phöùc vaø ñôn giaûn bieát bao !
Neáu taát caû Taêng Ni Phaät töû chuùng ta haøng ngaøy hoïc nhö vaäy, thöïc haønh nhö vaäy, thì töï nhieân caâu hoûi "con ngöôøi coù linh hoàn hay khoâng", hay laø noùi theo AÁn Ñoä giaùo, coù Atman hay khoâng, seõ töï nhieân vaø töùc khaéc ñöôïc giaûi ñaùp.
[ Trôû Veà ]