Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
Tieán Trình Giaûi Thoaùt Cuûa ñöùc Phaät
Khi Ngaøi Thaønh ñaïoHT.Thích Minh Chaâu
Gia chuû Tapussa cuøng vôùi Toân Giaû Ananda ñeán hoûi ñöùc Phaät, vì sao giôùi cö só gia chuû "Thoï höôûng caùc duïc, vui thích caùc duïc, öa thích caùc duïc, hoan hyû caùc duïc", xem ñôøi soáng vieãn ly cuûa caùc vò xuaát gia nhö laø vöïc thaúm. Tuy vaäy trong phaùp vaø luaät cuûa Theá Toân laïi coù nhöõng Tyø Kheo treû tuoåi phaán khôûi trong söï xuaát ly, tònh tín, an truù, höôùng ñeán xuaát ly, vaø caùc vò naøy thaáy trong söï xuaát ly "ñaây laø an tònh". Chính ôû nôi ñaây laø söï sai khaùc trong Phaùp vaø Luaät naøy giöõa caùc Tyø kheo vaø phaàn ñoâng quaàn chuùng. Söï ngaïc nhieân vaø khaâm phuïc cuûa Tapussa ñöôïc Theá Toân chaáp nhaän, vaø ñöùc Phaät keå laïi kinh nghieäm cuûa Ngaøi trong tieán trình thaønh ñaïo cuûa Ngaøi döôùi goác caây Boà ñeà. Khi Ngaøi chöa thaønh baäc Chaùnh Giaùc Ngaøi dieãn taû söï phaán khôûi cuûa Ngaøi trong tieán trình tu taäp vöôït qua caùc chöôùng ngaïi ñeå ñaït ñöôïc caùc caûnh giôùi thieàn, vaø vöôït leân ñaït ñöôïc caùc caûnh giôùi thieàn cao hôn, taát caû ñoøi hoûi moät söï phaán ñaáu kieân cöôøng, saùng suoát beàn bæ vaø tuaàn töï.
Ngaøi Baét ñaàu vôùi caûnh giôùi Sô thieàn vaø ñoái töôïng caàn phaûi gaït boû laø caùc duïc ñeå chöùng ñöôïc Sô thieàn. Ngaøi suy nghó: "Laønh thay söï xuaát ly! laønh thay ñôøi soáng vieãn ly". Nhöng taâm cuûa Ngaøi khoâng coù phaán khôûi trong söï xuaát ly aáy, khoâng coù tònh tín, khoâng coù an truù, khoâng coù höôùng ñeán, daàu ta coù thaáy " ñaây laø an tònh". Roài Theá Toân suy nghó: "Do nhaân gì, do duyeân gì, taâm ta khoâng coù phaán khôûi trong xuaát ly, khoâng coù tònh tín, khoâng coù an truù, khoâng coù höôùng ñeán, daàu ta coù thaáy: "ñaây laø an tònh". Roài naøy Ananda, Ta suy nghó: "Vì ta khoâng thaáy söï nguy hieåm trong caùc duïc, vì Ta khoâng laøm cho sung maõn söï nguy hieåm aáy. Lôïi ích cuûa xuaát ly chöa ñöôïc chöùng ñaéc, Ta chöa ñöôïc thöôûng thöùc lôïi ích aáy, do vaäy taâm Ta khoâng coù phaán khôûi trong xuaát ly aáy. Khoâng tònh tín, khoâng an truù, khoâng coù höôùng ñeán. Naøy Ananda, veà vaán ñeà aáy ta suy nghó nhö sau: "Neáu sau khi thaáy söï nguy hieåm trong caùc duïc, Ta laøm cho sung maõn söï nguy hieåm aáy. Sau khi chöùng ñöôïc lôïi ích trong söï xuaát ly, Ta thöôûng thöùc lôïi ích aáy. Thôøi söï kieän naøy coù theå xaûy ra:" Taâm cuûa Ta coù theå phaán khôûi trong xuaát ly, tònh tín, an truù vaø höôùng ñeán, vì Ta coù thaáy" ñaây laø an tònh".
" Roài naøy Ananda, sau moät thôøi gian sau khi thaáy ñöôïc söï nguy hieåm trong caùc duïc, Ta laøm cho sung maõn söï nguy hieåm aáy, sau khi chöùng ñöôïc lôïi ích trong söï xuaát ly, Ta thöôûng thöùc lôïi ích aáy. Vaø naøy Ananda, taâm Ta höùng khôûi trong xuaát ly, tònh tín, an truù vaø höôùng ñeán, vì ta coù thaáy: "ñaây laø an tònh". Naøy Ananda sau moät thôøi gian Ta ly duïc, chöùng ñaït vaø an truù sô thieàn. Do ta truù vôùi söï an truù naøy, caùc töôûng taùc yù caâu höõu vôùi duïc vaãn hieän haønh. Nhö vaäy ñoái vôùi ta laø moät chöùng beänh. Ví nhö naøy Ananda , ñoái vôùi ngöôøi sung söôùng, ñau khoå coù theå khôûi leân, nhö laø moät chöùng beänh. Cuõng vaäy, caùc töôûng taùc yù caâu höõu vôùi duïc vaãn hieän haønh ôû nôi Ta, nhö vaäy, ñoái vôùi Ta laø moät chöùng beänh".
"Roài naøy Ananda, Ta suy nghó nhö sau: " Vaäy ta haõy chæ töùc caùc taàm vaø töù... chöùng ñaït vaø an truù thieàn thöù hai. Nhöng taâm cuûa Ta khoâng coù höùng khôûi ñoái vôùi khoâng coù taàm aáy, khoâng coù tònh tín, khoâng coù an truù, khoâng coù höôùng ñeán daàu Ta coù thaáy" ñaây laø an tònh". Naøy Ananda, veà vaán ñeà aáy ta suy nghó nhö sau: "Do nhaân gì, do duyeân gì, taâm Ta khoâng coù höùng khôûi ñoái vôùi khoâng coù taàm aáy, khoâng coù tònh tín, khoâng coù an truù, khoâng coù höôùng ñeán, daàu Ta coù thaáy: "ñaây laø an tònh". Roài naøy Ananda, Ta suy nghó nhö sau:" Vì ta khoâng thaáy nguy hieåm trong caùc taàm, vì Ta khoâng laøm cho sung maõn söï nguy hieåm aáy. Lôïi ích khoâng coù taàm chöa ñöôïc chöùng ñaéc, Ta chöa ñöôïc thöôûng thöùc lôïi ích aáy. Do vaäy taâm Ta khoâng höùng khôûi ñoái vôùi khoâng coù taàm, khoâng tònh tín, khoâng an truù, khoâng höôùng ñeán. Naøy Ananda, veà vaán ñeà aáy Ta suy nghó nhö sau: " Neáu sau khi thaáy nguy hieåm trong caùc taàm, Ta laøm cho sung maõn nguy hieåm aáy. Sau khi chöùng ñöôïc lôïi ích khoâng coù taàm, Ta thöôûng thöùc lôïi ích aáy, thôøi söï kieän naøy xaûy ra: " Taâm cuûa ta coù theå höùng khôûi khoâng coù taàm, tònh tín, an truù, höôùng ñeán, vì Ta thaáy " ñaây laø an tònh"
Roài naøy Ananda, sau moät thôøi gian, sau khi thaáy nguy hieåm trong caùc taàm, Ta laøm cho sung maõn nguy hieåm aáy, sau khi chöùng ñöôïc lôïi ích khoâng coù taàm, Ta thöôûng thöùc lôïi ích aáy. Vaø naøy Ananda, taâm Ta höùng khôûi trong khoâng coù taàm, tònh tín, an truù, höôùng ñeán, vì Ta thaáy "ñaây laø an tònh". Naøy Ananda, sau moät thôøi gian Ta dieät taàm vaø töù... chöùng ñaït vaø an truù thieàn thöù hai. Do Ta truù vôùi söï an truù naøy, caùc töôûng taùc yù caâu höõu vôùi taàm vaãn hieän haønh nôi ta, nhö vaäy ñoái vôùi Ta laø moät chöùng beänh". Naøy Ananda, Ta suy nghó nhö sau:" Vaäy Ta haõy ly hyû, chöùng ñaït vaø an truù thieàn thöù ba. Nhöng naøy Ananda, taâm cuûa Ta khoâng coù höùng khôûi ñoái vôùi khoâng coù hyû aáy, khoâng coù tònh tín, khoâng coù an truù, khoâng coù höôùng ñeán, daàu ta coù thaáy "ñaây laø an tònh".
Naøy Ananda, veà vaán ñeà aáy Ta suy nghó nhö sau: " Do nhaân gì, do duyeân gì, taâm Ta khoâng coù höùng khôûi ñoái vôùi khoâng coù hyû aáy, khoâng coù tònh tín, khoâng coù an truù, khoâng coù höôùng ñeán, daàu Ta coù thaáy "ñaây laø an tònh". Roài naøy Ananda, Ta suy nghó nhö sau: "Vì Ta khoâng thaáy söï nguy hieåm trong hyû, vì ta khoâng laøm cho sung maõn söï nguy hieåm aáy. Lôïi ích khoâng coù hyû chöa ñöôïc chöùng ñaéc, Ta chöa ñöôïc thöôûng thöùc lôïi ích aáy. Do vaäy taâm ta khoâng höùng khôûi ñoái vôùi khoâng coù hyû aáy, khoâng tònh tín, khoâng an truù, khoâng coù höôùng ñeán. Naøy Ananda, veà vaán ñeà aáy Ta suy nghó nhö sau: "Neáu sau khi thaáy nguy hieåm trong hyû, Ta laøm cho sung maõn söï nguy hieåm aáy. Sau khi chöùng ñöôïc lôïi ích trong khoâng coù hyû, Ta thöôûng thöùc lôïi ích aáy, thôøi söï kieän naøy xaûy ra: "Taâm cuûa Ta coù theå höùng khôûi trong khoâng coù hyû, tònh tín, an truù, höôùng ñeán, vì Ta coù thaáy "ñaây laø an tònh"
"Roài naøy Ananda, sau moät thôøi gian, sau khi thaáy nguy hieåm trong hyû, Ta laøm cho sung maõn söï nguy hieåm aáy, sau khi chöùng ñöôïc lôïi ích trong khoâng coù hyû, ta thöôûng thöùc lôïi ích aáy. Vaø naøy Ananda, taâm Ta höùng khôûi trong khoâng coù hyû, tònh tín, an truù, höôùng ñeán, vì Ta thaáy "ñaây laø an tònh". Naøy Ananda, sau moät thôøi gian, Ta ly hyû... chöùng ñaït vaø an truù thieàn thöù ba. Do Ta truù vôùi söï an truù naøy, caùc töôûng taùc yù caâu höõu vôùi hyû vaãn hieän haønh. ñaây ñoái vôùi Ta laø moät chöùng beänh. Ví nhö naøy Ananda, ñoái vôùi ngöôøi sung söôùng ñau khoå coù theå khôûi leân nhö laø moät chöùng beänh. Cuõng vaäy caùc töôûng, taùc yù cuøng khôûi vôùi hyû vaãn hieän hình ôû nôi Ta, nhö vaäy ñoái vôùi Ta laø moät chöùng beänh"
Roài naøy Ananda, Ta suy nghó nhö sau: "Vaäy Ta haõy ñoaïn laïc, ñoaïn khoå... chöùng ñaït vaø am truù thieàn thöù tö. Nhöng taâm cuûa ta khoâng coù höùng khôûi ñoái vôùi khoâng khoå, khoâng laïc, khoâng coù tònh tín, khoâng coù an truù, khoâng coù höôùng ñeán, daàu Ta coù thaáy "ñaây laø an tònh". Naøy Ananda, veà vaán ñeà aáy, Ta suy nghó nhö sau: "Do nhaân gì, do duyeân gì, taâm Ta khoâng höùng khôûi ñoái vôùi khoâng khoå, khoâng laïc aáy,khoâng coù tònh tín, khoâng coù an truù, khoâng coù höôùng ñeán, daàu Ta coù thaáy "ñaây laø an tònh". Roài naøy Ananda, Ta suy nghó nhö sau: "Vì Ta khoâng thaáy nguy hieåm trong xaû laïc, vì ta khoâng laøm cho sung maõn nguy hieåm aáy. Lôïi ích cuûa khoâng khoå, khoâng laïc chöa ñöôïc chöùng ñaéc, Ta chöa ñöôïc thöôûng thöùc lôïi ích aáy. Do vaäy taâm ta khoâng höùng khôûi ñoái vôùi khoâng khoå, khoâng laïc aáy, khoâng tònh tín, khoâng an truù, khoâng höôùng ñeán. Naøy Ananda, veà vaán ñeà aáy Ta suy nghó nhö sau:"Neáu sau khi thaáy nguy hieåm trong xaû laïc, ta laøm cho sung maõn nguy hieåm aáy. Sau khi chöùng ñöôïc lôïi ích trong khoâng khoå, khoâng laïc, Ta thöôûng thöùc söï lôïi ích aáy, thôøi söï kieän naøy xaûy ra:"Taâm cuûa Ta coù theå phaán khôûi trong khoâng khoå, khoâng laïc, tònh tín, an truù, höôùng ñeán, vì Ta coù thaáy "ñaây laø an tònh".
"Roài naøy Ananda, sau moät thôøi gian sau khi thaáy nguy hieåm trong xaû laïc, Ta laøm cho sung maõn nguy hieåm aáy, sau khi chöùng ñöôïc lôïi ích trong khoâng khoå, khoâng laïc. Ta thöôûng thöùc lôïi ích aáy. Vaø naøy Ananda, taâm Ta höùng khôûi trong khoâng khoå, khoâng laïc, tònh tín, an truù, höôùng ñeán, vì Ta thaáy "ñaây laø an tònh". Naøy Ananda, sau moät thôøi gian Ta xaû laïc, xaû khoå... chöùng ñaït vaø an truù thieàn thöù tö. Do Ta truù vôùi söï an truù naøy, caùc töôûng taùc yù cuøng khôûi vôùi xaû laïc vaãn hieän haønh, nhö vaäy ñoái vôùi Ta laø moät chöùng beänh. Ví nhö naøy Ananda, ñoái vôùi ngöôøi sung söôùng, ñau khoå coù theå khôûi leân nhö laø moät chöùng beänh. Cuõng vaäy, caùc töôûng taùc yù cuøngkhôûi vôùi xaû vaãn hieän haønh nôi Ta, nhö vaäy ñoái vôùi Ta laø moät chöùng beänh".
Tieáp tuïc nhö vaäy, Ngaøi chöùng thieàn Khoâng voâ bieân xöù, Thöùc voâ bieân xöù, Voâ sôû höõu xöù, Phi töôûng phi phi töôûng xöù, Dieät thoï töôûng ñònh. Taïi Khoâng voâ bieân xöù thieàn, Ngaøi vöôït qua caùc saéc töôûng, taïi Thöùc voâ bieân xöù thieàn, Ngaøi vöôït qua Khoâng voâ bieân xöù, chöùng ñaéc Thöùc voâ bieân xöù. Taïi Voâ sôû höõu xöù thieàn, Ngaøi vöôït qua Thöùc voâ bieân xöù vaø chöùng ñaéc Voâ sôû höõu xöù. Taïi Phi töôûng phi phi töôûng xöù, Ngaøi vöôït qua Voâ sôû höõu xöù vaø chöùng ñaéc Phi töôûng phi phi töôûng xöù. Taïi Dieät thoï töôûng ñònh, Ngaøi vöôït qua Phi töôûng phi phi töôûng xöù vaø chöùng ñaéc dieät thoï töôûng ñònh:" Ta phaán khôûi trong dieät thoï töôûng ñònh, tònh tín, an truù, höôùng ñeán, vì Ta thaáy "ñaây laø an tònh". Naøy Ananda, sau moät thôøi gian Ta vöôït qua phi töôûng phi phi töôûng xöù, chöùng ñaït vaø an truù dieät thoï töôûng ñònh. Ta thaáy vôùi trí tueä vaø caùc laäu hoaëc ñi ñeán ñoaïn dieät". Nhö vaäy laø tieán trình giaûi thoaùt, thaønh ñaïo cuûa ñöùc Phaät ñi töø thieàn thöù nhaát, vöôït qua thieàn thöù hai, thieàn thöù ba, thieàn thöù tö, vöôït luoân boán thieàn ôû Voâ saéc giôùi, chöùng ñaït Dieät thoï töôûng ñònh, vôùi trí tueä ñoaïn tröø caùc laäu hoaëc ñeå thaønh baäc Chaùnh Giaùc. Cöù moãi thieàn chöùng ñaït, an truù vaø vöôït qua, Theá Toân caàn phaûi noã löïc kieân trì ñoái trò vôùi caùc trôû ngaïi beänh chöôùng cuûa moãi thieàn vaø cuoái cuøng, Ngaøi tuyeân boá: "Cho ñeán khi naøo, naøy Ananda, chín thöù ñeä truù thieàn chöùng chöa ñöôïc Ta thuaän thöù nghòch thöù chöùng ñaït vaø xuaát khôûi, thôøi naøy Ananda, trong theá giôùi naøy, vôùi Thieân giôùi, Ma giôùi, Phaïm thieân giôùi, vôùi quaàn chuùng Sa moân vaø Baø la moân, chö thieân vaø loaøi ngöôøi cho ñeán khi aáy, Ta khoâng xaùc chöùng Ta ñaõ chöùng ñöôïc Voâ Thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh Giaùc cho ñeán khi naøo, naøy Ananda , chín thöù ñeä truù thieàn chöùng naøy ñaõ ñöôïc Ta thuaän thöù nghòch thöù chöùng ñaït vaø xuaát khôûi, thôøi naøy Ananda, trong theá giôùi naøy vôùi Thieân giôùi, Ma giôùi, Phaïm thieân giôùi, vôùi quaàn chuùng Sa Moân vaø Baø La Moân, chö thieân vaø loaøi ngöôøi, cho ñeán khi aáy Ta môùi xaùc chöùng raèng Ta ñaõ chöùng ñöôïc Voâ Thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh Giaùc. Tri vaø Kieán khôûi leân nôi Ta, Ta bieát raèng:" Baát ñoäng laø taâm giaûi thoaùt cuûa Ta. ñaây laø ñôøi soáng cuoái cuøng, nay khoâng coøn taùi sanh nöõa".
(Kinh Tapussa Trích trong Taêng Chi Boä Kinh III, soá 41 trang 273)
Nhö vaäy, tieán trình giaûi thoaùt cuûa ñöùc Phaät cho thaáy söï giaûi thoaùt giaùc ngoä cuûa Ngaøi laø caû moät quaù trình tuaàn töï, töø Sô thieàn cho ñeán Dieät thoï töôûng ñònh, ñeå cuoái cuøng ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc, thaønh baäc Chaùnh ñaúng Chaùnh Giaùc. Traûi qua 9 thieàn chöùng nhö vaäy, vaø taïi moãi thieàn chöùng Ngaøi phaûi phaán ñaáu vöôït qua caùc chöôùng ngaïi, tieán leân thieàn chöùng keá tieáp, ñeå cuoái cuøng chöùng Voâ Thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh Giaùc. Nhö vaäy tieán trình thaønh ñaïo cuûa Ngaøi laø moät tieán trình tuaàn töï tieán leân, töøng thieàn chöùng moät tieán leân thieàn chöùng keá tieáp, khoâng coù vaán ñeà nhaûy voït, vöôït qua nhieàu caáp baäc moät laàn. Tieán trình naøy cuõng chöùng toû khoâng coù vaán ñeà hoaùt nhieân ñaïi ngoä. Söï thaønh ñaïo cuûa Ngaøi laø caû moät quaù trình tu chöùng kieân trì laâu daøi beàn bæ, luoân luoân höôùng thöôïng nhö trong Kinh ñaõ dieãn taû.
HT.Thích Minh Chaâu
[ Trôû Veà ]