Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
Ni sö Ayya Khema (1923-1997), ngöôøi Ñöùc, laø moät trong nhöõng göông maët saùng cuûa Ni giôùi. Ni sö laø taùc giaû cuûa hôn 25 ñaàu saùch nghieân cöùu veà Thieàn hoïc vaø giaùo lyù Phaät giaùo, trong ñoù coù nhöõng taùc phaåm thuoäc nhoùm saùch baùn chaïy nhaát (best-selling) taïi Myõ vaø laø ngöôøi ñaày nhieät huyeát xaây döïng, cuûng coá Ni giôùi taïi UÙc, Srilanka, Ñöùc... Nhö yù nghóa phaùp danh cuûa Ni sö - Ayya Khema - An laønh vaø yeân oån, Ni sö ñaõ troïn ñôøi mình noã löïc höôùng daãn moïi ngöôøi ñi trong con ñöôøng an laïc maø Ñöùc Phaät ñaõ chæ daïy... Döôùi ñaây laø moät baøi trích dòch töø quyeån Being Nobody, Going Nowhere: Meditations On the Buddhist Path cuûa Ni sö Ayya Khema.Nghieäp (Kamma) Ni sö Ayya Khema
-o0o-
"Toâi laøm chuû nghieäp cuûa mình. Toâi keá thöøa nghieäp. Sinh ra toâi ñaõ mang nghieäp. Toâi vaø nghieäp töông quan laãn nhau. Toâi soáng theo söï daãn daét cuûa nghieäp. Toâi taïo ra nghieäp gì, xaáu hay toát, toâi seõ laø ngöôøi thoï laõnh sau naøy". Ñöùc Phaät daïy raèng ta phaûi töï nhaéc nhôû mình nhö theá moãi ngaøy. Nhöõng ñieàu naøy quan troïng theá naøo maø ta phaûi taâm nieäm moãi ngaøy nhö theá?
Kamma coù nghóa laø haønh ñoäng. Vaøo thôøi ñöùc Phaät, noù ñaõ ñöôïc duøng vôùi nghóa nhö theá. "Kamma Yoga" coù nghóa laø Yoga cuûa Haønh ñoäng. Nhöng ñöùc Phaät noùi: "Kamma, naøy caùc tyø-kheo, ta noùi laø, söï chuû taâm". Kamma khoâng chæ baát cöù haønh ñoäng naøo, nhöng chæ vaøo söï chuû taâm ôû sau moãi haønh ñoäng. Khoâng chæ söï chuû taâm khi haønh ñoäng maø ngay caû trong luùc suy nghó, noùi naêng. Moät caùch lyù thuyeát, neáu ta duøng töø Kamma ñeå chæ haønh ñoäng vaø keát quaû cuûa haønh ñoäng, laø khoâng ñuùng, nhöng vì ñaõ ñöôïc söû duïng quaù laâu theo nghóa ñoù, ngöôøi ta coù theå hieåu Kamma moät caùch khaùc hôn.
Haønh ñoäng ta laøm vôùi söï chuû taâm thì raát khaùc vôùi haønh ñoäng voâ taâm. Neáu ta voâ yù daãm cheát moät con kieán, thì ñoù khoâng phaûi laø nghieäp saùt sanh, daàu ta coù thieáu chaùnh nieäm. Vì khoâng coù söï coá yù, chuû taâm sau haønh ñoäng ñoù. Nhöng neáu coù moät oå kieán trong vöôøn, vaø ta muoán deïp saïch noù baèng caùch xòt thuoác leân oå kieán, coá yù gieát chuùng caøng nhieàu caøng toát, thì ñoù laø ta ñaõ taïo nghieäp saùt sanh vì ñaõ coù söï chuû taâm ñaøng sau haønh ñoäng ñoù.
Baát cöù ñieàu gì ta laøm vôùi chuû taâm ñeàu mang laïi haäu quaû, do ta ñaõ coù suy nghó tröôùc khi haønh ñoäng. Vì theá ta neân caûnh giaùc vôùi moïi tö töôûng cuûa mình. Ñoù laø ñieàu ta coù theå luyeän taäp khi tham thieàn. Phaûi bieát roõ quaù trình tö duy cuûa mình, môùi mong taïo ra nghieäp thieän, neáu khoâng ta chæ haønh ñoäng maø khoâng coù söï chuû taâm, coá yù. Khi ta bieát taâm, tö töôûng cuûa chính mình, ta coù theå söûa ñoåi chuùng cho toát hôn, theo moät höôùng ñuùng hôn, theo höôùng ñeå taïo ra nghieäp thieän.
Ngöôøi ta thöôøng noùi: "Toâi taïo ra nghieäp thieän ñeå khi taùi sanh toâi ñöôïc ñeïp ñeõ hôn". Ñoù laø moät söï trao ñoåi coù tính caùch thöông maïi. Laøm moät caùi gì ñoù ñeå ñoåi moät caùi khaùc. Daàu coù toát hôn so vôùi haønh ñoäng theo baûn naêng, thieáu chuû taâm, nhöng cuõng khoù ñem laïi cho ta keát quaû toát ñeïp hôn vì phöông caùch ñoù ñaày ngaõ chaáp.
Haønh ñoäng thieän caàn ñöôïc laøm trong söï trong saùng, bieát raèng neáu khoâng laøm theá, ta chæ ñem laïi ñau khoå cho chính mình. Taâm thieän laø ñieàu tieân quyeát giuùp ta soáng an bình, hoøa nhòp vôùi chính ta, vôùi tha nhaân. Nghó ñeán keát quaû laø coù söï chôø ñôïi, mong moûi, baùm víu. Taát caû nhöõng mong moûi chæ mang ñeán söï thaát voïng.Khoâng coù söï mong moûi naøo trôû thaønh hieän thöïc nhö ta ñaõ mong muoán. Söï mong moûi daãn ta ñeán töông lai hôn laø an truù ôû giôø phuùt hieän taïi. Kieáp sau, hay kieáp sau nöõa. Kieáp naøo? Naêm phuùt tôùi thì sao? Haønh ñoäng thieän ñuùng ra phaûi ñöôïc laøm vôùi taát caû taâm hoàn ñeán noãi khoâng coøn coù theå nghó gì khaùc nöõa. Nhöng neáu nhö coù ñieàu gì khaùc chen vaøo, luùc ñoù trí tueä seõ baûo cho ta caùch choïn löïa ñuùng.
Khi hai ngöôøi cuøng tieán haønh moät haønh ñoäng, hoï seõ khoâng cuøng moät nghieäp quaû. Ñöùc Phaät so saùnh vieäc taïo nghieäp aùc cuûa hai ngöôøi vôùi boû moät muoãng muoái vaøo ly nöôùc hay boû xuoáng soâng Haèng. Ly nöôùc muoái seõ khoâng uoáng ñöôïc, nhöng nöôùc soâng Haèng thì khoâng coù gì thay ñoåi. Cuõng theá, vôùi ngöôøi coù caû moät "doøng soâng thieän", moät haønh ñoäng sai quaáy cuõng khoâng aûnh höôûng gì. Nhöng neáu ta chæ coù moät "ly nöôùc phuùc" thì chæ moät haønh ñoäng sai quaáy cuõng ñuû laøm cay ñaéng caû cuoäc ñôøi. Vì ta khoâng bieát mình ñaõ taïo taùc ra nhöõng gì ôû caùc kieáp tröôùc, toát hôn heát laø giaû thuyeát raèng phuùc cuûa ta chæ ñaày moät ly nöôùc. Ñoâi khi ta thöôøng töï hoûi taïi sao coù nhöõng ngöôøi laøm bao ñieàu aùc maø vaãn soáng haïnh phuùc. Gia ñình, tieàn baïc, söùc khoûe ñeàu toát laønh. Taïi sao hoï khoâng bò tröøng phaït? Hoï chöa bò tröøng phaït ñoù thoâi. Hoï seõ laõnh nhöõng haäu quaû cuûa vieäc hoï laøm. Khoâng coù gì goïi laø tai naïn hay may ruûi. Khoâng coù gì xaûy ra ngaãu nhieân trong vuõ truï naøy. Traêng, sao, maët trôøi -- moïi vieïc ñeàu ñi theo moät ñònh luaät, traùi ñaát ta ñang soáng cuõng theá. Nghieäp cuûa ta cuõng theá.
Nghieäp khoâng phaân bieät, ta neân nhôù ñieàu ñoù. Noù khoâng bieát thieân vò ai. Noù laø nhaân quaû. Noù khoâng ñeå yù ñeán ngöôøi haønh ñoäng. Nhöõng gì ta ñöôïc giöõ trong "doøng soâng nhaân", seû ôû ñoù vaø seõ töïu quaû khi "chín muøi".
Ta mang theo moät soá "thoùi quen" töø trong nhöõng kieáp soáng tröôùc, nhöng phaàn lôùn nhöõng gì xaûy ra cho chuùng ta ñeàu laø quaû cuûa caùc haønh ñoäng trong ñôøi soáng hieän taïi. Ta khoâng caàn phaûi nghó: "A , coù leõ ñoù laø keát quaû nhöõng vieäc toâi laøm hai, ba kieáp veà tröôùc", hay "Neáu toâi laøm nhö theá, kieáp sau toâi seõ ñöôïc an toaøn". Suy nghó nhö theá laø troán traùch nhieäm. Neáu ta coù traùch nhieäm vôùi chính mình thì chaéc laø ta seõ nhôù laïi ta ñaõ laøm gì ñoù hay ñaõ boû qua, khoâng laøm gì ñoù; ngay trong chính cuoäc ñôøi naøy ñeå ñöa ñeán keát quaû nhö ngaøy hoâm nay.
Ta coù theå deã daøng nhaän ra söï töông quan. Baát cöù haønh ñoäng kheùo leùo, toát ñeïp naøo ta ñaõ laøm trong ñôøi soáng hieän taïi, cuõng cho ta keát quaû. Chuùng tieàm aån trong khaû naêng, söùc maïnh, söùc khoûe, caù tính cuûa ta. Chuùng ta laø ngöôøi taïo ra soá phaän cuûa mình. Khoâng ai coù theå thöïc söï laøm gì cho ta ñöôïc. Neáu ta coøn tin raèng ai ñoù coù theå haønh ñoäng thay ta, thì ta ñaõ khoâng hieåu yù nghóa cuûa caâu: "Toâi laøm chuû nghieäp cuûa toâi". Nghieäp laø thöù duy nhaát ta coù theå sôû höõu. Moïi thöù khaùc ñeàu laø vay möôïn. Ta seõ khoâng mang theo ñöôïc gì tröø nghieäp. Moïi thöù khaùc keû haäu sinh ta seõ thöøa höôûng. Chæ coù nghieäp laø cuûa ta.
Khi taùi sinh, ta mang theo caùc nghieäp duyeân, vaø chính nghieäp duyeân taïo ra caùc hoaøn caûnh, cô hoäi cho ta. Ta coù söï löïa choïn, nhöng khoâng phaûi laø tuyeät ñoái. Taát caû chuùng ta ñeàu coù söï löïa choïn laø coù neân ñeán thieàn vieän khoâng. Khi baïn ñaõ choïn coù maët ôû nôi ñoù, baïn ñaõ taïo moät nghieäp laønh. Khi nghe phaùp, baïn coù söï löïa choïn hoaëc laø nghe mô mô maøng maøng hay nghe vôùi caû taâm hoàn. Khi ñaõ doác taâm nghe, baïn coù löïa choïn laø queân lieàn sau ñoù hay coá gaéng löu giöõ laïi. Vaø neáu coù giöõ, baïn seõ giöõ baèng caùch luoân thöïc haønh chuùng hay chæ nhôù vì chuùng lyù thuù. Khi ñaõ choïn soáng theo chaùnh phaùp, baïn laïi coù theå hoaëc choïn luoân soáng nhö theá hay chæ khi coù dòp, coù hoaøn caûnh thuaän tieän.
Coù ñöôïc söï löïa choïn khoâng ngöøng nghæ, töøng giaây phuùt laø quyeàn cuûa chuùng ta. Moãi giaây phuùt, tröø luùc nguû, laø moãi phuùt giaây taïo nghieäp. Ñoù laø lyù do taïi sao chuùng ta caàn hoaøn chænh caùch soáng cuûa mình töøng giaây phuùt moät. Neáu ta khoâng canh chöøng töøng giaây phuùt taïo nghieäp, thì noù khoù taïo ra nhieàu ñìeàu coù lôïi cho chuùng ta. Coù bao nhieâu giaây phuùt toäi loãi coù theå xaûy ra. Vì theá taâm caàn phaûi ñöôïc canh giöõ töøng giaây töøng phuùt vì ñoù laø nhöõng giaây phuùt coù söï löïa choïn, nhöõng giaây phuùt cuûa nghieäp. Ta caøng coù söï löïa choïn khoân ngoan, kheùo leùo, ta caøng taïo ra nhieàu cô hoäi toát cho mình. Gioáng nhö soáng trong moät ngoâi nhaø coù nhieàu cöûa chính, cöûa soå, ta seõ coù baáy nhieâu caùnh cöûa ñeå choïn löïa khi caàn ra khoûi nhaø. Neáu ta cöù tieáp tuïc coù nhöõng choïn löïa sai laàm, thì cô hoäi cuûa ta seõ giaûm daàn cho ñeán khi ta tænh daäy trong lao tuø, nôi cô hoäi ñaõ ôû ñaøng sau caùnh cöûa cuûa söï löïa choïn. Luùc aáy, ta seõ chaúng coù söï löïa choïn naøo cho ñeán khi ñöôïc giaûi thoaùt. Ñoâi khi ta töï hoûi sao ngöôøi khaùc hình nhö coù nhieàu choïn löïa ñeå laøm bao coâng vieäc thuù vò, trong khi ta chaúng coù choïn löïa naøo caû, thì ñoù laø vì caùc nghieäp ta ñaõ taïo ra.
Ñöùc Phaät noùi coù ngöôøi sanh ra trong aùnh saùng ñeå ñi veà phía aùnh saùng. Coù ngöôøi sanh ra trong aùnh saùng, ñeå ñi vaøo boùng toái. Coù ngöôøi sanh ra trong boùng toái, nhöng ñi veà phía aùnh saùng. Vaø cuoái cuøng laø coù nhöõng ngöôøi sanh ra trong boùng toái, ñeå tieáp tuïc ñi trong boùng toái. Ñieàu ñoù coù nghóa laø, daàu ta ñöôïc sanh ra trong baát cöù hoaøn caûnh naøo, ta vaãn coù nhieàu cô hoäi ñeå löïa choïn.
Coù moät phuï nöõ teân laø Helen Keller khi sinh ra bò ñieác, caâm vaø muø. Vaäy maø baø vaãn hoïc haønh, vieát saùch vaø chæ daïy nhöõng ngöôøi khuyeát taät khaùc soáng toát hôn. Roõ raøng laø baø ñaõ sanh ra trong boùng toái, nhöng ñi veà phía aùnh saùng.
Taát caû chuùng ta trong moãi phuùt giaây ñeàu coù moät cô hoäi ñeán vôùi mình. Neáu ta ñeå lôõ maát cô hoäi ñoù, coù theå ta seõ chaúng bao giôø coù moät cô hoäi thöù hai nhö theá nöõa. Vì khi ta ñaùnh maát moät cô hoäi, cuõng gioáng nhö ta ñaõ khoùa bôùt moät caùnh cöûa cuûa caên nhaø cuoäc ñôøi ta laïi. Do ñoù hoaøn toaøn chuù taâm cho töøng giaây phuùt laø moät vieäc laøm caàn thieát.
Ñöùc Phaät cuõng ví nghieäp gioáng nhö moät oå nheän giaêng, moät oå nheän ñaõ ñöôïc beän quaù kheùo leùo ñeán noãi ta khoâng bieát ñaâu laø sôïi tô ñaàu tieân ñaâu laø sôïi cuoái. Chuùng ta khoâng theå bieát neáu mình beänh hoâm nay laø do ñaõ laøm vieäc gì ñoù khoâng toát möôøi laêm naêm veà tröôùc hay vì ta ñaõ khoâng ñeå yù ñeán vaán ñeà aên uoáng hoâm qua. Nhaân quaû cuûa ta cuõng laø nhöõng sôïi daây tô ñan cheùo nhau ñeán noãi ta khoâng bieát roõ taïi sao söï vieäc xaûy ra nhö theá naøy, theá noï. Tuy nhieân ta coù theå hieåu lyù do cuûa nhöõng vieäc quan troïng xaûy ra trong ñôøi ta. Ta coù theå deã daøng nhôù laïi nhöõng löïa choïn sai laàm vì deã daõi vôùi chính mình vaø vôùi haäu quaû maø chuùng gaây ra.
Nghieäp ñeán töø quaù khöù hay seõ xaûy ra trong töông lai khoâng quan troïng, vì quaù khöù gioáng nhö giaác moäng coøn töông lai thì chöa ñeán. Vieäc ta neân quan taâm laø ngay giôø phuùt hieän taïi. Coøn laïi taát caû chæ laø moät giaác moäng, trong ñoù ta khoâng bieát mình tænh hay meâ, khoâng bieát vieäc gì ñang xaûy ra. Khoâng coù gì vui thích trong moät cuoäc soáng nhö theá khi thöïc taïi nhö phuû moät lôùp söông muø. Taát caû chuùng ta khi chöa giaùc ngoä thì coøn soáng trong lôùp söông muø ñoù, nhöng ta coù theå thöùc tænh mình ra khoûi giaác mô ñoù. Thöïc ra coù giaây phuùt naøo khaùc hôn laø giaây phuùt hieän taïi. Ta khoâng theå soáng laïi trong quaù khöù hay kinh nghieäm tröôùc töông lai. Chæ coù moät vieäc duy nhaát ta coù theå laøm laø: soáng cho giaây phuùt naøy. Ñeå laøm ñöôïc theá, ta phaûi hoaøn toaøn tænh thöùc, nhaän bieát. Tænh thöùc vaø nhaän bieát veà chuû taâm cuûa ta.
Taâm laø chuû. Khoâng coù gì coù theå hieän höõu neáu khoâng coù taâm taïo ra. Taâm laø ñoäng löïc tieàm aån cuûa bao nghieäp ta taïo ra. Ta coù ba cöûa ngoõ: tö duy, lôøi noùi vaø haønh ñoäng. Ñaây laø ba cöûa ñöa ta ñeán söï taïo ra nghieäp, vaø ta tieáp xuùc vôùi theá giôùi beân ngoaøi qua ba cöûa naøy.
Daàu raèng tö duy laø ñoäng löïc tieàm aån, noù taïo ra nghieäp nheï nhaát neáu khoâng theå hieän ra baèng lôøi noùi hay haønh ñoäng. Thí duï nhö ta thuø gheùt ai, vaø moät tö töôûng loùe qua ñaàu: "Neáu haén ñeán gaàn ta nöõa, ta seõ gieát haén", nhöng ta khoâng noùi gì hay laøm gì. Daàu ñoù laø moät tö töôûng xaáu, taïo ra nghieäp aùc, nhöng vì khoâng coù haønh ñoäng cuï theå, neân nghieäp baùo cuõng nheï. Nhöng neáu chuùng ta cöù tieáp tuïc suy nghó nhö theá, noù seõ taïo thaønh thoùi quen daãn ñeán coù luùc seõ thoát ra lôøi noùi. Neáu keû ta gheùt ñeán gaàn, ta lieàn noùi: "Neáu anh ñeán gaàn toâi, toâi seõ gieát anh", thì nghieäp seõ naëng hôn. Tröôùc maét laø ta seõ taïo ra keû thuø, vaø ta cuûng coá tö töôûng xaáu baèng lôøi noùi. Vaø neáu cöù tieáp tuïc lôøi noùi aùc ñoù, noù seõ daãn ta ñeán haønh ñoäng. Luùc ñoù, nghieäp baùo thaät naëng neà vaø mang laïi bao haäu quaû thaûm khoác. Y Ù nghó, tö töôûng caàn phaûi ñöôïc canh giöõ vaø söûa ñoåi neáu caàn. Neáu moät tö töôûng xaáu daáy leân, toát nhaát laø giöõ ñöøng cho noù bieán thaønh lôøi noùi hay haønh ñoäng.
L.T.L.
(Dòch theo "In Memorium", Tricycle: The Buddhist Review, Spring 1998
vaø "Being Nobody, Going Nowhere: Meditations On the Buddhist Path",
Wisdom Publication, 1987)
Source : Buddhasasana
[ Trôû Veà ]