Tyø-khöu Thanissaro - Bình Anson bieân dòch

Nguyeân taùc: "Stream Entry - A Study Guide", Bhikkhu Thanissaro, Access to Insight website, http://www.accesstoinsight.org/
Tham khaûo: Ñaïi taïng kinh Vieät Nam, Hoøa thöôïng Thích Minh Chaâu dòch Vieät.
 

Muïc luïc Daãn nhaäp 1. Thaân caän baäc Chaân nhaân 2. Bieát nghe Dieäu phaùp 3. Nhö lyù taùc yù 4. Thöïc haønh phaùp Keát luaän

Döï löu laø quaû vò ñaàu tieân cuûa boán quaû vò thaùnh giaûi thoaùt (Döï löu, Nhaát lai, Baát lai, A-la-haùn). Danh töø "Döï löu" coù nghóa laø nhaäp doøng, ñeå chæ moät ngöôøi ñaõ nhaäp doøng thaùnh giaûi thoaùt chaéc chaén ñöa ñeán Nieát-baøn. Vò ñoù seõ hoaøn toaøn giaùc ngoä, chaäm nhaát laø trong baûy kieáp soáng, vaø trong caùc kieáp ñoù seõ khoâng bao giôø taùi sinh taïi caùc ñoïa xöù (thuù vaät, ñòa nguïc, ngaï quyû, a-tu-la).

Caùc ñoaïn kinh trích daãn ôû ñaây ñöôïc saép xeáp theo boán yeáu toá neâu ra ôû treân, vaø ñoàng thôøi coù lieân heä ñeán nhöõng caâu hoûi cuûa caùc thieàn sinh, cho duø phaùp haønh cuûa hoï coù nhaém ñeán Giaùc ngoä hay khoâng: Laøm theá naøo ñeå nhaän bieát moät vò chaân sö? Laøm theá naøo ñeå phaân bieät Chaân phaùp vaø Nguïy phaùp? Laéng nghe Dieäu Phaùp seõ ñöôïc lôïi ích gì? Chuùng ta phaûi töï vaán nhö theá naøo trong quaù trình tu taäp? Caùc phaùp haønh naøo laø töông hôïp vôùi Chaùnh phaùp? Trong khi tu taäp, chuùng ta caàn phaûi taêng tröôûng caùc phaåm haïnh naøo ñeå ñöôïc nhieàu lôïi laïc?

Ñoái vôùi vò Tyø-khöu höõu hoïc, Ta khoâng thaáy moät chi phaàn naøo khaùc, ñöôïc nhieàu lôïi ích nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, töùc laø laøm baïn vôùi thieän. Naøy caùc Tyø-khöu, vò Tyø-khöu laøm baïn vôùi thieän, töø boû baát thieän, tu taäp thieän.

Toân giaû AØnanda ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài moät beân, Toân giaû AØnanda baïch Theá Toân:

-- Moät nöûa Phaïm haïnh naøy, baïch Theá Toân, laø thieän baïn höõu (kalyaøsamittataø), thieän baïn ñaõng (kalyaønasahaøyataø), thieän thaân tình (kalyaøsam-pavankataø).

-- Chôù coù noùi vaäy, naøy AØnanda! Chôù coù noùi vaäy, naøy AØnanda! Toaøn boä Phaïm haïnh naøy, naøy AØnanda, laø thieän baïn höõu, thieän baïn ñaõng, thieän thaân tình. Vôùi Tyø-khöu thieän baïn höõu, thieän baïn ñaõng, thieän thaân tình, naøy AØnanda, thôøi ñöôïc chôø ñôïi Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh ñöôïc tu taäp, Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh ñöôïc laøm cho vieân maõn.

Vaø naøy AØnanda, theá naøo laø Tyø-khöu thieän baïn höõu, thieän baïn ñaõng, thieän thaân tình, tu taäp vaø laøm cho vieân maõn Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh? ÔÛ ñaây, naøy AØnanda, Tyø-khöu tu taäp chaùnh tri kieán lieân heä ñeán vieãn ly, lieân heä ñeán ly tham, lieân heä ñeán ñoaïn dieät, höôùng ñeán töø boû. Tyø-khöu tu taäp chaùnh tö duy... tu taäp chaùnh ngöõ... tu taäp chaùnh nghieäp... tu taäp chaùnh maïng... tu taäp chaùnh tinh taán... tu taäp chaùnh nieäm... tu taäp chaùnh ñònh lieân heä ñeán vieãn ly, lieân heä ñeán ly tham, lieân heä ñeán ñoaïn dieät, höôùng ñeán töø boû. Nhö vaäy, naøy AØnanda, laø Tyø-khöu thieän baïn höõu, thieän baïn ñaõng, thieän thaân tình, tu taäp Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh, laøm cho sung maõn Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh.

Naøy AØnanda, chính vôùi phaùp moân naøy, caùc OÂng caàn phaûi hieåu theá naøo toaøn boä Phaïm haïnh naøy laø thieän baïn höõu, thieän baïn ñaõng, thieän thaân tình. Do Ta laáy thieän laøm baïn höõu, naøy AØnanda, neân caùc chuùng sanh bò sanh ñöôïc giaûi thoaùt khoûi sanh; caùc chuùng sanh bò giaø ñöôïc giaûi thoaùt khoûi giaø; caùc chuùng sanh bò cheát ñöôïc giaûi thoaùt khoûi cheát; caùc chuùng sanh bò saàu, bi, khoå, öu, naõo ñöôïc giaûi thoaùt khoûi saàu, bi, khoå, öu, naõo. Chính vôùi phaùp moân naøy, naøy AØnanda, caùc OÂng caàn phaûi hieåu theá naøo toaøn boä Phaïm haïnh naøy laø thieän baïn höõu, thieän baïn ñaõng, thieän thaân tình.

Naøy cö só Byagghapajja, theá naøo laø laøm baïn vôùi thieän? ÔÛ ñaây, naøy Byagghapajja, thieän nam töû soáng taïi laøng hay taïi thò traán. Taïi ñaáy coù gia chuû hay con ngöôøi gia chuû, nhöõng treû ñöôïc nuoâi lôùn trong giôùi ñöùc, hay nhöõng ngöôøi lôùn tuoåi ñöôïc lôùn leân trong giôùi ñöùc, ñaày ñuû loøng tin, ñaày ñuû giôùi ñöùc, ñaày ñuû boá thí, ñaày ñuû trí tueä, vò aáy laøm quen, noùi chuyeän, thaûo luaän. Vôùi nhöõng ngöôøi ñaày ñuû loøng tin, vò aáy hoïc taäp vôùi ñaày ñuû loøng tin. Vôùi nhöõng ngöôøi ñaày ñuû giôùi ñöùc, vò aáy hoïc taäp vôùi ñaày ñuû giôùi ñöùc. Vôùi nhöõng ngöôøi ñaày ñuû boá thí, vò aáy hoïc taäp vôùi ñaày ñuû boá thí. Vôùi nhöõng ngöôøi ñaày ñuû trí tueä, vò aáy hoïc taäp vôùi ñaày ñuû trí tueä. Naøy Byagghapajja, ñaây goïi laø laøm baïn vôùi thieän.

Vaø naøy Byagghapajja, theá naøo laø ñaày ñuû loøng tin? ÔÛ ñaây, naøy Byagghapajja, thieän nam töû coù loøng in, tin töôûng ôû söï giaùc ngoä cuûa Nhö Lai: "Ñaây laø baäc ÖÙng cuùng, Chaùnh bieán tri, Minh haïnh tuùc, Thieän theä, Theá gian giaûi, Voâ Thöôïng Só, Ñieàu ngöï tröôïng phu, Thieân Nhaân sö, Phaät, Theá Toân". Naøy Byagghapajja, ñaây goïi laø ñaày ñuû loøng in.

Vaø naøy Byagghapajja, theá naøo laø ñaày ñuû giôùi ñöùc? ÔÛ ñaây, naøy Byagghapajja, thieän nam töû töø boû saùt sanh, töø boû laáy cuûa khoâng cho, töø boû taø daâm, töø boû noùi doái, töø boû ñaém say röôïu men, röôïu naáu. Naøy Byagghapajja, ñaây goïi laø ñaày ñuû giôùi ñöùc.

Vaø naøy Byagghapajja, theá naøo laø ñaày ñuû boá thí? ÔÛ ñaây, naøy Byagghapajja, thieän nam töû soáng ôû gia ñình, vôùi taâm khoâng bò caáu ueá, xan tham chi phoái, boá thí roäng raõi, vôùi baøn tay môû roäng, vui thích töø boû, saün saøng ñeå ñöôïc yeâu caàu, vui thích chia xeû vaät boá thí. Naøy Byagghapajja, ñaây goïi laø ñaày ñuû boá thí.

Vaø naøy Byagghapajja, theá naøo laø ñaày ñuû trí tueä? ÔÛ ñaây, naøy Byagghapajja, thieän nam töû coù trí tueä, thaønh töïu trí tueä veà sanh dieät, vôùi thaùnh theå nhaäp (quyeát traïch), chôn chaùnh chaám döùt khoå ñau. Naøy Byagghapajja, ñaây goïi laø ñaày ñuû trí tueä.

Phaøm moät ngöôøi naøo ñaõ vi phaïm moät phaùp, Ta noùi raèng khoâng coù aùc nghieäp naøo vò aáy khoâng laøm ñöôïc. Theá naøo laø moät phaùp? Naøy caùc Tyø-khöu, töùc laø roõ bieát maø noùi laùo.

- Naøy caùc Tyø-khöu, coù ñaày ñuû ba ñöùc taùnh, moät ngöôøi baïn caàn ñöôïc thaân caän. Theá naøo laø ba? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu cho ñieàu khoù cho, laøm ñieàu khoù laøm, nhaãn ñieàu khoù nhaãn. Naøy caùc Tyø-khöu, ñaày ñuû ba ñöùc taùnh, moät ngöôøi baïn caàn ñöôïc thaân caän.

Ba phaùp naøy, naøy caùc Tyø-khöu, ñöôïc ngöôøi Hieàn trí tuyeân boá, ñöôïc baäc Chaân nhaân tuyeân boá. Theá naøo laø ba? Boá thí, naøy caùc Tyø-khöu, ñöôïc ngöôøi Hieàn trí tuyeân boá, ñöôïc baäc Chaân nhaân tuyeân boá. Xuaát gia, naøy caùc Tyø-khöu, ñöôïc ngöôøi Hieàn trí tuyeân boá, ñöôïc baäc Chaân nhaân tuyeân boá. Haàu haï cha meï, naøy caùc Tyø-khöu, ñöôïc ngöôøi Hieàn trí tuyeân boá, ñöôïc baäc Chaân nhaân tuyeân boá. Ba phaùp naøy, naøy caùc Tyø-khöu, ñöôïc ngöôøi Hieàn trí tuyeân boá, ñöôïc baäc Chaân nhaân tuyeân boá.

Naøy caùc Tyø-khöu, theá naøo laø ñòa vò baäc khoâng phaûi Chaân nhaân? Ngöôøi khoâng phaûi Chaân nhaân, naøy caùc Tyø-khöu, khoâng bieát ôn, khoâng nhôù ôn. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñoäc aùc, ñaây laø ñaëc taùnh cuûa hoï ñöôïc bieát ñeán, naøy caùc Tyø-khöu, töùc laø khoâng bieát ôn, khoâng nhôù ôn. Ñaây hoaøn toaøn laø ñòa vò keû khoâng Chaân nhaân, naøy caùc Tyø-khöu, töùc laø khoâng bieát ôn, khoâng nhôù ôn. Coøn baäc Chaân nhaân, naøy caùc Tyø-khöu, laø bieát ôn, laø nhôù ôn. Ñoái vôùi nhöõng thieän nhaân, ñaây laø ñaëc taùnh cuûa hoï ñöôïc bieát ñeán, naøy caùc Tyø-khöu, töùc laø bieát ôn, nhôù ôn. Ñaây hoaøn toaøn laø ñòa vò baäc Chaân nhaân, naøy caùc Tyø-khöu, töùc laø bieát ôn, nhôù ôn.

Naøy caùc Tyø-khöu, vôùi coäng truù, giôùi caàn phaûi ñöôïc hieåu bieát, nhö vaäy, trong moät thôøi gian daøi, khoâng theå khaùc ñöôïc, coù taùc yù, khoâng coù khoâng taùc yù, vôùi trí tueä, khoâng phaûi vôùi lieät tueä.

Naøy caùc Tyø-khöu, vôùi cuøng moät ngheà, thanh tònh lieâm khieát caàn phaûi ñöôïc hieåu bieát, nhö vaäy, trong moät thôøi gian daøi, khoâng theå khaùc ñöôïc, coù taùc yù, khoâng coù khoâng taùc yù, vôùi trí tueä, khoâng phaûi vôùi lieät tueä.

Naøy caùc Tyø-khöu, trong nhöõng hoaïn naïn, söùc kieân trì caàn phaûi ñöôïc hieåu bieát, nhö vaäy, trong moät thôøi gian daøi, khoâng theå khaùc ñöôïc, coù taùc yù, khoâng coù khoâng taùc yù, vôùi trí tueä, khoâng phaûi vôùi lieät tueä.

Naøy caùc Tyø-khöu, vôùi ñaøm luaän, trí tueä caàn phaûi ñöôïc hieåu bieát, nhö vaäy, trong moät thôøi gian daøi, khoâng theå khaùc ñöôïc, coù taùc yù, khoâng coù khoâng taùc yù, vôùi trí tueä, khoâng phaûi vôùi lieät tueä.

(1) Naøy caùc Tyø-khöu, vôùi coäng truù, giôùi caàn phaûi ñöôïc hieåu bieát, nhö vaäy, trong moät thôøi gian daøi, khoâng theå khaùc ñöôïc, coù taùc yù, khoâng coù khoâng taùc yù, vôùi trí tueä, khoâng phaûi vôùi lieät tueä, nhö vaäy ñöôïc noùi ñeán. Do duyeân gì ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, coù ngöôøi do coäng truù vôùi moät ngöôøi khaùc bieát ñöôïc nhö sau: "Trong moät thôøi gian daøi, vò Toân giaû naøy laøm giôùi bò beå vuïn, laøm giôùi bò caét xeùn, laøm giôùi bò veát nhô, laøm giôùi bò chaám, ñen, laøm vieäc khoâng coù lieân tuïc, haïnh kieåm khoâng coù lieân tuïc trong caùc giôùi. AÙc giôùi laø Toân giaû naøy, Toân giaû naøy khoâng giöõ giôùi".

Nhöng ôû ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, ngöôøi naøy do coäng truù vôùi ngöôøi kia, bieát nhö sau: "Trong moät thôøi gian daøi, vò Toân giaû naøy khoâng laøm giôùi bò beå vuïn, khoâng laøm giôùi bò caét xeùn, khoâng laøm giôùi bò veát nhô, khoâng laøm giôùi bò chaám, ñen, laøm vieäc coù lieân tuïc, haïnh kieåm coù lieân tuïc trong caùc giôùi. Giöõ giôùi laø Toân giaû naøy, Toân giaû naøy khoâng phaûi aùc giôùi".

Naøy caùc Tyø-khöu, vôùi coäng truù, giôùi caàn phaûi ñöôïc hieåu bieát, nhö vaäy, trong moät thôøi gian daøi, khoâng coù taùc yù vaán ñeà khaùc, khoâng coù khoâng taùc yù, vôùi trí tueä, khoâng phaûi vôùi lieät tueä. Nhö vaäy ñöôïc noùi ñeán, do duyeân naøy ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy.

(2) Naøy caùc Tyø-khöu, vôùi cuøng chung laøm moät ngheà, thanh tònh lieâm khieát caàn phaûi ñöôïc hieåu bieát. Nhö vaäy trong moät thôøi gian daøi, khoâng theå khaùc ñöôïc, coù taùc yù, khoâng coù khoâng taùc yù, vôùi trí tueä, khoâng phaûi vôùi lieät tueä, nhö vaäy ñöôïc noùi ñeán. Do duyeân gì ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, moät ngöôøi do cuøng laøm moät ngheà vôùi moät ngöôøi khaùc, bieát ñöôïc nhö sau: "Khaùc thay, vò Toân giaû naøy khi laøm vieäc vôùi moät ngöôøi; khaùc thay, vôùi hai ngöôøi; khaùc thay, vôùi ba ngöôøi; khaùc thay, vôùi nhieàu ngöôøi, laøm traùi ngöôïc laø vò Toân giaû naøy, caùc sôû haønh tröôùc khaùc vôùi sôû haønh sau. Khoâng thanh tònh laø sôû haønh cuûa vò Toân giaû naøy. Vò Toân giaû naøy coù sôû haønh khoâng thanh tònh. Nhöng ôû ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, moät ngöôøi do cuøng laøm moät ngheà vôùi moät ngöôøi khaùc, bieát ñöôïc nhö sau: "Nhö theá naøo, Toân giaû naøy khi laøm vieäc vôùi moät ngöôøi, nhö theá aáy vôùi hai ngöôøi, nhö theá aáy vôùi ba ngöôøi, nhö theá aáy vôùi nhieàu ngöôøi, khoâng laøm traùi ngöôïc laø vò Toân giaû naøy, caùc sôû haønh tröôùc gioáng vôùi sôû haønh sau. Thanh tònh laø sôû haønh cuûa vò Toân giaû naøy."

Naøy caùc Tyø-khöu, vôùi cuøng chung laøm moät ngheà, thanh tònh lieâm khieát caàn phaûi ñöôïc hieåu bieát, nhö vaäy trong moät thôøi gian daøi, khoâng theå khaùc ñöôïc, coù taùc yù, khoâng coù khoâng taùc yù, vôùi trí tueä, khoâng phaûi vôùi lieät tueä, nhö vaäy ñöôïc noùi ñeán. Do duyeân naøy ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy.

(3) Naøy caùc Tyø-khöu, trong caùc hoaïn naïn, söùc kieân trì caàn phaûi ñöôïc hieåu bieát. Nhö vaäy trong moät thôøi gian daøi, khoâng theå khaùc ñöôïc, coù taùc yù, khoâng coù khoâng taùc yù, vôùi trí tueä, khoâng phaûi vôùi lieät tueä, nhö vaäy ñöôïc noùi ñeán. Do duyeân gì ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, coù ngöôøi caûm thoï baø con bò aùch naïn, caûm thoï taøi saûn bò aùch naïn, caûm thoï söùc khoûe bò aùch naïn, suy nghó nhö sau: "Baûn chaát nhö vaäy laø söï an truù theá giôùi naøy; Baûn chaát nhö vaäy laø baûn taùnh töï ngaõ coù ñöôïc naøy; Baûn chaát nhö vaäy laø söï an truù theá giôùi. Baûn chaát nhö vaäy laø coù ñöôïc baûn taùnh töï ngaõ. Taùm theá giôùi phaùp naøy vaän chuyeån theá giôùi, vaø theá giôùi vaän chuyeån taùm phaùp, töùc laø, lôïi vaø thaát lôïi, khoâng danh tieáng vaø danh tieáng, cheâ vaø khen, laïc vaø khoå". Ngöôøi aáy, caûm thoï baø con bò aùch naïn, caûm thoï taøi saûn bò aùch naïn, caûm thoï söùc khoûe bò aùch naïn, saàu muoän, than van, khoùc loùc, ñaäp ngöïc, rôi vaøo baát tænh.

Nhöng ôû ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, coù ngöôøi caûm thoï baø con bò aùch naïn, caûm thoï taøi saûn bò aùch naïn, caûm thoï söùc khoûe bò aùch naïn, suy nghó nhö sau: "Baûn chaát nhö vaäy laø söï an truù theá giôùi naøy; Baûn chaát nhö vaäy laø baûn taùnh töï ngaõ coù ñöôïc naøy; Baûn chaát nhö vaäy laø söï an truù theá giôùi. Baûn chaát nhö vaäy laø coù ñöôïc baûn taùnh töï ngaõ. Taùm theá giôùi phaùp naøy vaän chuyeån theá giôùi, vaø theá giôùi vaän chuyeån taùm phaùp, töùc laø, lôïi vaø thaát lôïi, khoâng danh tieáng vaø danh tieáng, cheâ vaø khen, laïc vaø khoå". Ngöôøi aáy caûm thoï baø con bò aùch naïn, caûm thoï taøi saûn bò aùch naïn, caûm thoï söùc khoûe bò aùch naïn, khoâng saàu muoän, khoâng than van, khoâng khoùc loùc, khoâng ñaäp ngöïc, khoâng rôi vaøo baát tænh.

Naøy caùc Tyø-khöu, trong caùc hoaïn naïn, söùc maïnh kieân trì caàn phaûi ñöôïc hieåu bieát. Nhö vaäy trong moät thôøi gian daøi, khoâng theå khaùc ñöôïc, coù taùc yù, khoâng coù khoâng taùc yù, vôùi trí tueä, khoâng phaûi vôùi lieät tueä, nhö vaäy ñöôïc noùi ñeán. Do duyeân naøy ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy.

(4) Naøy caùc Tyø-khöu, trong ñaøm luaän, trí tueä caàn phaûi ñöôïc hieåu bieát. Nhö vaäy trong moät thôøi gian daøi, khoâng theå khaùc ñöôïc, coù taùc yù, khoâng coù khoâng taùc yù, vôùi trí tueä, khoâng phaûi vôùi lieät tueä, nhö vaäy ñöôïc noùi ñeán. Do duyeân gì ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, coù ngöôøi, do ñaøm luaän vôùi moät ngöôøi khaùc, bieát nhö vaày: "Vò Toân giaû naøy, ñoái moät caâu hoûi nhö vaäy, phaûn öùng laø nhö vaäy, giaûi ñaùp caâu hoûi laø nhö vaäy, thôøi lieät tueä laø Toân giaû naøy, Toân giaû naøy khoâng coù trí tueä. Vì sao? Vì Toân giaû naøy khoâng noùi leân caâu nghóa saâu saéc an tònh, thuø thaéng, vöôït ngoaøi lyù luaän suoâng, teá nhò, ñöôïc ngöôøi hieàn trí caûm thoï. Coøn veà phaùp, vò naøy thuyeát giaûng, vò aáy khoâng coù khaû naêng, hoaëc toùm taét, hoaëc roäng raõi, noùi leân yù nghóa, thuyeát giaûng, trình baøy, an laäp, môû roäng, phaân tích, phaùt loä. Lieät tueä laø vò Toân giaû naøy, vò Toân giaû naøy khoâng coù trí tueä". Ví nhö, naøy caùc Tyø-khöu, moät ngöôøi coù maét, ñöùng treân bôø moät hoà nöôùc, thaáy moät con caù nhoû noåi leân, ngöôøi aáy suy nghó nhö sau: "Nhö vaäy, con caù naøy noåi leân; nhö vaäy, laøm cho gôïn soùng; nhö vaäy laø ñoä nhanh cuûa noù. Nhoû beù laø con caù naøy, con caù naøy khoâng lôùn".

Cuõng vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, coù ngöôøi do ñaøm luaän vôùi moät ngöôøi khaùc, bieát nhö vaày: "Vò Toân giaû naøy, ñoái moät caâu hoûi nhö vaäy, phaûn öùng laø nhö vaäy, giaûi ñaùp caâu hoûi laø nhö vaäy, thôøi coù trí tueä laø Toân giaû naøy, Toân giaû naøy khoâng phaûi laø lieät tueä. Vì sao? Vì Toân giaû naøy noùi leân caâu nghóa saâu saéc an tònh, thuø thaéng, vöôït ngoaøi luaän lyù suoâng, teá nhò, ñöôïc ngöôøi hieàn trí caûm thoï. Coøn veà phaùp, vò naøy thuyeát giaûng, vò naøy coù khaû naêng, hoaëc toùm taét, hoaëc roäng raõi, noùi leân yù nghóa, thuyeát giaûng, trình baøy, an laäp, môû roäng, phaân tích, phaùt loä. Coù trí tueä laø vò Toân giaû naøy, vò Toân giaû naøy khoâng phaûi laø lieät tueä". Ví nhö, naøy caùc Tyø-khöu, moät ngöôøi coù maét, ñöùng treân bôø moät hoà nöôùc, thaáy moät con caù lôùn noåi leân, ngöôøi aáy suy nghó nhö sau: "Nhö vaäy, con caù naøy noåi leân; nhö vaäy, con caù naøy laøm cho gôïn soùng; nhö vaäy laø ñoä nhanh cuûa noù. To lôùn laø con caù naøy, con caù naøy khoâng nhoû".

Naøy caùc Tyø-khöu, trong ñaøm luaän, trí tueä caàn phaûi ñöôïc hieåu bieát. Nhö vaäy trong moät thôøi gian daøi, khoâng theå khaùc ñöôïc, coù taùc yù, khoâng phaûi khoâng taùc yù vôùi trí tueä, khoâng phaûi vôùi lieät tueä, nhö vaäy ñöôïc noùi ñeán. Do duyeân naøy ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy.

-- Naøy caùc Tyø-khöu, moät ngöôøi baát chaùnh (asappurisa) coù theå bieát moät ngöôøi baát chaùnh: "Ngöôøi baát chaùnh laø vò naøy", hay khoâng?

-- Baïch Theá Toân, khoâng bieát ñöôïc.

-- Laønh thay, naøy caùc Tyø-khöu! Naøy caùc Tyø-khöu, khoâng theå coù söï tình, khoâng theå coù söï kieän, moät ngöôøi baát chaùnh coù theå bieát moät ngöôøi baát chaùnh: "Ngöôøi baát chaùnh laø vò naøy." Naøy caùc Tyø-khöu, nhöng moät ngöôøi baát chaùnh coù theå bieát moät ngöôøi chôn chaùnh: "Ngöôøi chôn chaùnh laø vò naøy" hay khoâng?

-- Baïch Theá Toân, khoâng bieát ñöôïc.

-- Laønh thay, naøy caùc Tyø-khöu! Naøy caùc Tyø-khöu, khoâng theå coù söï tình, khoâng theå coù söï kieän moät ngöôøi baát chaùnh coù theå bieát ñöôïc moät ngöôøi chôn chaùnh: "Ngöôøi chôn chaùnh laø vò naøy".

Ngöôøi baát chaùnh, naøy caùc Tyø-khöu, laø ngöôøi ñaày ñuû phaùp baát chaùnh, giao du vôùi ngöôøi baát chaùnh, suy tö nhö ngöôøi baát chaùnh, tö löôøng nhö ngöôøi baát chaùnh, noùi naêng nhö ngöôøi baát chaùnh, haønh ñoäng nhö ngöôøi baát chaùnh, coù taø kieán nhö ngöôøi baát chaùnh, boá thí nhö ngöôøi baát chaùnh.

Vaø naøy caùc Tyø-khöu, nhö theá naøo laø ngöôøi baát chaùnh ñaày ñuû phaùp baát chaùnh? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, ngöôøi baát chaùnh baát tín, voâ taøm, voâ quyù, nghe ít, bieáng nhaùc, thaát nieäm, lieät tueä. Nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, laø ngöôøi baát chaùnh ñaày ñuû phaùp baát chaùnh.

Vaø naøy caùc Tyø-khöu, nhö theá naøo laø ngöôøi baát chaùnh giao du vôùi nhöõng ngöôøi baát chaùnh? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, nhöõng vò Baø-la-moân naøo baát tín, voâ taøm, voâ quyù, ít nghe, bieáng nhaùc, thaát nieäm, lieät tueä, nhöõng vò aáy laø baïn, laø thaân höõu vôùi ngöôøi baát chaùnh aáy. Nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, laø ngöôøi baát chaùnh giao du vôùi ngöôøi baát chaùnh.

Vaø naøy caùc Tyø-khöu, nhö theá naøo laø ngöôøi baát chaùnh suy tö nhö ngöôøi baát chaùnh? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, ngöôøi baát chaùnh suy nghó töï laøm haïi mình, suy nghó laøm haïi ngöôøi khaùc, suy nghó laøm haïi caû hai.. Nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, laø ngöôøi baát chaùnh suy tö nhö ngöôøi baát chaùnh.

Vaø naøy caùc Tyø-khöu, nhö theá naøo laø ngöôøi baát chaùnh tö löôøng nhö ngöôøi baát chaùnh? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, ngöôøi baát chaùnh tö löôøng töï laøm haïi mình, tö löôøng laøm haïi ngöôøi, tö löôøng laøm haïi caû hai. Nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, laø ngöôøi baát chaùnh tö löôøng nhö ngöôøi baát chaùnh.

Vaø naøy caùc Tyø-khöu, nhö theá naøo laø ngöôøi baát chaùnh noùi naêng nhö ngöôøi baát chaùnh? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, ngöôøi baát chaùnh noùi lôøi noùi laùo, noùi lôøi hai löôõi, noùi aùc khaåu, noùi lôøi phuø phieám. Nhö vaäy naøy caùc Tyø-khöu, laø ngöôøi baát chaùnh noùi naêng nhö ngöôøi baát chaùnh.

Vaø naøy caùc Tyø-khöu, nhö theá naøo laø ngöôøi baát chaùnh haønh ñoäng nhö ngöôøi baát chaùnh? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, ngöôøi baát chaùnh saùt sanh, laáy cuûa khoâng cho, laøm caùc taø haïnh trong caùc duïc. Nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, laø ngöôøi baát chaùnh haønh ñoäng nhö ngöôøi baát chaùnh.

Vaø naøy caùc Tyø-khöu, nhö theá naøo laø ngöôøi baát chaùnh coù taø kieán nhö ngöôøi baát chaùnh? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, ngöôøi baát chaùnh coù taø kieán nhö sau: "Khoâng coù boá thí, khoâng coù leã hy sinh, khoâng coù teá töï, khoâng coù quaû dò thuïc caùc nghieäp thieän aùc, khoâng coù ñôøi naøy, khoâng coù ñôøi khaùc, khoâng coù cha, khoâng coù meï, khoâng coù loaïi hoùa sanh. ÔÛ ñôøi, khoâng coù nhöõng vò Sa-moân, nhöõng vò Baø-la-moân chaùnh höôùng, chaùnh haïnh ñaõ töï mình chöùng ñaït vôùi thöôïng trí ñôøi naøy vaø ñôøi khaùc, vaø truyeàn daïy laïi". Nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, laø ngöôøi baát chaùnh coù taø kieán nhö ngöôøi baát chaùnh.

Vaø naøy caùc Tyø-khöu, theá naøo laø ngöôøi baát chaùnh boá thí nhö ngöôøi baát chaùnh? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, ngöôøi baát chaùnh boá thí moät caùch voâ leã, boá thí khoâng phaûi töï tay, boá thí khoâng coù suy tö kyõ löôõng, boá thí nhöõng vaät khoâng caàn duøng, boá thí khoâng nghó ñeán töông lai. Nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, laø ngöôøi baát chaùnh boá thí nhö ngöôøi baát chaùnh.

Naøy caùc Tyø-khöu, ngöôøi baát chaùnh aáy, ñaày ñuû phaùp baát chaùnh nhö vaäy, giao du vôùi ngöôøi baát chaùnh nhö vaäy, suy tö nhö ngöôøi baát chaùnh nhö vaäy, tö löôøng nhö ngöôøi baát chaùnh nhö vaäy, noùi naêng nhö ngöôøi baát chaùnh nhö vaäy, haønh ñoäng nhö ngöôøi baát chaùnh nhö vaäy, coù taø kieán nhö ngöôøi baát chaùnh nhö vaäy, boá thí nhö ngöôøi baát chaùnh nhö vaäy, sau khi thaân hoaïi maïng chung, sanh vaøo caûnh giôùi cuûa nhöõng ngöôøi baát chaùnh. Vaø naøy caùc Tyø-khöu, theá naøo laø caûnh giôùi cuûa nhöõng ngöôøi baát chaùnh? Ñòa nguïc hay laø baøng sanh.

Naøy caùc Tyø-khöu, moät ngöôøi chôn chaùnh coù theå bieát ñöôïc moät ngöôøi chôn chaùnh: "Ngöôøi chôn chaùnh laø vò naøy" hay khoâng?

-- Thöa bieát ñöôïc, baïch Theá Toân.

-- Laønh thay, naøy caùc Tyø-khöu! Söï tình naøy xaûy ra laø ngöôøi chôn chaùnh coù theå bieát ñöôïc ngöôøi chôn chaùnh: "Ngöôøi chôn chaùnh laø vò naøy". Nhöng naøy caùc Tyø-khöu, ngöôøi chôn chaùnh coù theå bieát ñöôïc ngöôøi baát chaùnh: "Ngöôøi baát chaùnh laø vò naøy" hay khoâng?

-- Thöa bieát ñöôïc, baïch Theá Toân.

-- Laønh thay, naøy caùc Tyø-khöu! Naøy caùc Tyø-khöu, coù söï tình naøy laø ngöôøi chôn chaùnh coù theå bieát ñöôïc ngöôøi baát chaùnh: "Ngöôøi baát chaùnh laø vò naøy". Naøy caùc Tyø-khöu, ngöôøi chôn chaùnh ñaày ñuû Chaùnh phaùp, giao du vôùi caùc baäc chôn chaùnh, suy nghó nhö caùc baäc chôn chaùnh, tö löôøng nhö caùc baäc chôn chaùnh, noùi naêng nhö baäc chôn chaùnh, haønh ñoäng nhö baäc chôn chaùnh, coù chaùnh kieán nhö baäc chôn chaùnh, boá thí nhö baäc chôn chaùnh.

Vaø naøy caùc Tyø-khöu, theá naøo laø ngöôøi chôn chaùnh ñaày ñuû Chaùnh phaùp? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, ngöôøi chôn chaùnh coù loøng tin, coù loøng taøm, coù loøng quyù, coù nghe nhieàu, coù tinh caàn, tinh taán, coù chaùnh nieäm, coù trí tueä. Nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, laø ngöôøi chôn chaùnh ñaày ñuû nhöõng Chaùnh phaùp.

Vaø naøy caùc Tyø-khöu, theá naøo laø ngöôøi chôn chaùnh giao du vôùi caùc baäc chôn chaùnh? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, nhöõng vò Sa-moân, Baø-la-moân naøo coù loøng tin, coù loøng taøm, coù loøng quyù nghe nhieàu, tinh caàn, tinh taán, chaùnh nieäm, coù trí tueä, nhöõng vò aáy laø baïn, laø thaân höõu cuûa vò chôn chaùnh aáy. Nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, laø ngöôøi chôn chaùnh giao du vôùi caùc baäc chôn chaùnh.

Vaø naøy, caùc Tyø-khöu, nhö theá naøo laø ngöôøi chôn chaùnh suy tö nhö ngöôøi chôn chaùnh? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, ngöôøi chôn chaùnh khoâng suy nghó töï laøm haïi mình, khoâng suy nghó laøm haïi ngöôøi khaùc, khoâng suy nghó laøm haïi caû hai. Nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, laø ngöôøi chôn chaùnh suy tö nhö ngöôøi chôn chaùnh.

Vaø naøy, caùc Tyø-khöu, nhö theá naøo laø ngöôøi chôn chaùnh tö löôøng nhö ngöôøi chôn chaùnh? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, ngöôøi chôn chaùnh khoâng tö löôøng töï laøm haïi mình, khoâng tö löôøng laøm haïi ngöôøi khaùc, khoâng tö löôøng laøm haïi caû hai. Nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, laø ngöôøi chôn chaùnh tö löôøng nhö ngöôøi chôn chaùnh?

Vaø naøy caùc Tyø-khöu, nhö theá naøo laø ngöôøi chôn chaùnh noùi naêng nhö ngöôøi chôn chaùnh? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, ngöôøi chôn chaùnh töø boû khoâng noùi laùo, töø boû khoâng noùi hai löôõi, töø boû khoâng noùi aùc khaåu, töø boû khoâng noùi phieám luaän. Nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, laø ngöôøi chôn chaùnh noùi naêng nhö ngöôøi chôn chaùnh.

Vaø naøy caùc Tyø-khöu, theá naøo laø ngöôøi chôn chaùnh haønh ñoäng nhö ngöôøi chôn chaùnh? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, ngöôøi chôn chaùnh töø boû saùt sanh, töø boû laáy cuûa khoâng cho, töø boû laøm caùc taø haïnh trong daâm duïc. Nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, laø ngöôøi chôn chaùnh haønh ñoäng nhö ngöôøi chôn chaùnh.

Vaø naøy caùc Tyø-khöu, theá naøo laø ngöôøi chôn chaùnh coù chaùnh kieán nhö baäc chôn chaùnh? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, ngöôøi chôn chaùnh coù chaùnh kieán nhö sau: "Coù boá thí, coù leã hy sinh, coù teá töï, coù quaû dò thuïc caùc nghieäp thieän aùc, coù ñôøi naøy, coù ñôøi khaùc, coù cha, coù meï, coù loaïi hoùa sanh. ÔÛ ñôøi coù nhöõng vò Sa-moân, nhöõng vò Baø-la-moân chaùnh höôùng, chaùnh haïnh, ñaõ töï mình chöùng ñaït vôùi thöôïng trí ñôøi naøy vaø ñôøi khaùc, vaø truyeàn daïy laïi. Nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, laø ngöôøi chôn chaùnh coù chaùnh kieán nhö ngöôøi chôn chaùnh.

Vaø naøy caùc Tyø-khöu, theá naøo laø ngöôøi chôn chaùnh boá thí nhö ngöôøi chôn chaùnh? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, ngöôøi chôn chaùnh boá thí moät caùch leã ñoä, boá thí vôùi töï tay, boá thí coù suy tö kyõ löôõng, boá thí nhöõng vaät caàn duøng, boá thí coù nghó ñeán töông lai. Nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, laø ngöôøi chôn chaùnh boá thí nhö ngöôøi chôn chaùnh.

Naøy caùc Tyø-khöu, ngöôøi chôn chaùnh aáy, ñaày ñuû Chaùnh phaùp nhö vaäy, giao du vôùi ngöôøi chôn chaùnh nhö vaäy, suy tö nhö ngöôøi chôn chaùnh nhö vaäy, tö löôøng nhö ngöôøi chôn chaùnh nhö vaäy, noùi naêng nhö ngöôøi chôn chaùnh nhö vaäy, haønh ñoäng nhö ngöôøi chôn chaùnh nhö vaäy, coù chaùnh kieán nhö ngöôøi nhö ngöôøi chôn chaùnh nhö vaäy, boá thí nhö ngöôøi chôn chaùnh nhö vaäy, sau khi thaân hoaïi maïng chung, sanh vaøo caûnh giôùi cuûa nhöõng ngöôøi chôn chaùnh. Vaø naøy caùc Tyø-khöu, theá naøo laø caûnh giôùi cuûa nhöõng ngöôøi chôn chaùnh? Ñaïi taùnh cuûa chö Thieân hay ñaïi taùnh cuûa loaøi Ngöôøi.

Ñöùc Phaät giaûng cho thanh nieân Kapadika Bharadvaja:

-- Tröôùc heát, naøy Bharadvaja, OÂng ñi ñeán loøng tin, nay OÂng noùi ñeán tuøy vaên. Naøy Bharadvaja, naêm phaùp naøy coù hai quaû baùo ngay trong hieän taïi. Theá naøo laø naêm? Tín, tuøy hyû, tuøy vaên, caân nhaéc suy tö caùc lyù do vaø chaáp nhaän quan ñieåm. Naøy Bharadvaja, naêm phaùp naøy coù hai quaû baùo ngay trong hieän taïi. Tuy vaäy, naøy Bharadvaja, coù ñieàu ñöôïc kheùo tin töôûng, coù theå laø troáng khoâng, troáng roãng, hö voïng. Traùi laïi, coù ñieàu khoâng ñöôïc kheùo tin töôûng, coù theå laø thaät, chaân, khoâng thay ñoåi. Laïi nöõa naøy Bharadvaja, coù ñieàu ñöôïc kheùo tuøy hyû... ñöôïc kheùo tuøy vaên... ñöôïc kheùo caân nhaéc suy tö... ñöôïc kheùo chaáp nhaän, coù theå laø troáng khoâng, troáng roãng, hö voïng. Traùi laïi, coù ñieàu khoâng ñöôïc kheùo chaáp nhaän, coù theå laø thaät, chaân, khoâng thay ñoåi. Hoä trì chaân lyù, naøy Bharadvaja khoâng ñuû ñeå moät ngöôøi coù trí ñi ñeán keát luaän moät chieàu laø: "Chæ ñaây laø söï thaät, ngoaøi ra ñeàu laø sai laàm"

-- Nhöng thöa Toân giaû Gotama, cho ñeán möùc ñoä naøo laø hoä trì chaân lyù? Cho ñeán möùc ñoä naøo, chaân lyù ñöôïc hoä trì? Chuùng con hoûi Toân giaû Gotama veà hoä trì chaân lyù.

-- Naøy Bharadvaja, neáu coù ngöôøi coù loøng tin vaø noùi: "Ñaây laø loøng tin cuûa toâi", ngöôøi aáy hoä trì chaân lyù, nhöng ngöôøi aáy khoâng ñi ñeán keát luaän moät chieàu: "Chæ ñaây laø söï thaät, ngoaøi ra ñeàu laø sai laàm". Cho ñeán nhö vaäy, naøy Bharadvaja, laø söï hoä trì chaân lyù. Cho ñeán nhö vaäy, chaân lyù ñöôïc hoä trì. Vaø cho ñeán nhö vaäy, chuùng toâi chuû tröông hoä trì chaân lyù. Nhöng ôû ñaây, chöa phaûi laø giaùc ngoä chaân lyù. Naøy Bharadvaja, neáu coù ngöôøi coù loøng tuøy hyû.... Naøy Bharadvaja, neáu coù ngöôøi coù loøng tuøy vaên... Naøy Bharadvaja, neáu coù ngöôøi coù söï caân nhaéc suy tö caùc lyù do... Naøy Bharadvaja, neáu coù ngöôøi chaáp nhaän moät quan ñieåm vaø noùi: "Ñaây laø söï chaáp nhaän quan ñieåm cuûa toâi", ngöôøi aáy hoä trì chaân lyù. Nhöng ngöôøi aáy khoâng ñi ñeán keát luaän moät chieàu: "Chæ ñaây laø söï thaät, ngoaøi ra laø sai laàm". Cho ñeán nhö vaäy, naøy Bharadvaja, laø hoä trì chaân lyù. Cho ñeán nhö vaäy, naøy Bharadvaja, chuùng toâi chuû tröông hoä trì vaø cho ñeán nhö vaäy, naøy Bharadvaja, chuùng toâi chuû tröông hoä trì chaân lyù. Nhöng ôû ñaây chöa phaûi söï giaùc ngoä chaân lyù.

-- Cho ñeán nhö vaäy, thöa Toân giaû Gotama, laø hoä trì chaân lyù. Cho ñeán nhö vaäy, thöa Toân giaû Gotama, chaân lyù ñöôïc hoä trì. Cho ñeán nhö vaäy, thöa Toân giaû Gotama, chuùng con nhìn thaáy thoä trì chaân lyù. Nhöng thöa Toân giaû Gotama, cho ñeán möùc ñoä naøo laø giaùc ngoä chaân lyù? Cho ñeán möùc ñoä naøo chaân lyù ñöôïc giaùc ngoä? Chuùng con hoûi Toân giaû Gotama veà giaùc ngoä chaân lyù?

-- ÔÛ ñaây, naøy Bharadvaja, Tyø-khöu soáng gaàn moät laøng hay moät thò traán. Moät gia chuû hay con trai moät gia chuû ñi ñeán vò aáy vaø tìm hieåu vò aáy trong ba phaùp, töùc laø tham phaùp, saân phaùp, si phaùp. Ngöôøi naøy nghó raèng: "Khoâng hieåu vò Toân giaû aáy coù tham aùi hay khoâng, do nhöõng tham aùi naøy, taâm vò aáy bò chi phoái ñeán noãi daàu khoâng bieát vaãn noùi: "Toâi bieát", daàu khoâng thaáy vaãn noùi: "Toâi thaáy", hay xui khieán ngöôøi khaùc coù nhöõng haønh ñoäng khieán ngöôøi aáy khoâng ñöôïc haïnh phuùc, phaûi ñau khoå laâu daøi". Trong khi xem xeùt vò aáy, ngöôøi naøy bieát nhö sau: "Vò Toân giaû aáy khoâng coù nhöõng tham phaùp, do nhöõng tham phaùp naøy taâm vò aáy bò chi phoái ñeán noãi daàu khoâng bieát vaãn noùi: "Toâi bieát", daàu khoâng thaáy vaãn noùi: "Toâi thaáy"; hay xui khieán ngöôøi khaùc coù nhöõng haønh ñoäng khieán ngöôøi aáy khoâng ñöôïc haïnh phuùc, phaûi ñau khoå laâu daøi. Thaân haønh cuûa vò aáy laø nhö vaäy, khaåu haønh laø nhö vaäy, laø haønh ñoäng cuûa moät ngöôøi khoâng coù loøng tham. Coøn Toân giaû aáy thuyeát phaùp, phaùp aáy thaâm saâu, khoù thaáy, khoù chöùng, tòch tònh, thuø thaéng, vöôït ngoaøi luaän lyù suoâng, teá nhò, ñöôïc ngöôøi trí chaáp nhaän; phaùp aáy khoâng theå do moät ngöôøi coù loøng tham kheùo giaûng".

Sau khi xem xeùt vò aáy vaø thaáy vò aáy trong saïch khoâng coù nhöõng tham phaùp, ngöôøi kia laïi xem xeùt theâm vò aáy veà caùc saân phaùp: "Khoâng hieåu vò Toân giaû aáy coù saân phaùp hay khoâng, do nhöõng saân phaùp naøy, taâm vò aáy bò chi phoái ñeán noãi daàu khoâng bieát vaãn noùi: "Toâi bieát", daàu khoâng thaáy vaãn noùi: "Toâi thaáy", hay xui khieán ngöôøi khaùc coù nhöõng haønh ñoäng khieán ngöôøi aáy khoâng ñöôïc haïnh phuùc, phaûi ñau khoå laâu daøi". Trong khi xem xeùt vò aáy, ngöôøi naøy bieát nhö sau: "Toân giaû aáy khoâng coù nhöõng saân phaùp, do nhöõng saân phaùp naøy, taâm vò aáy bò chi phoái ñeán noãi daàu khoâng bieát vaãn noùi: "Toâi bieát", daàu khoâng thaáy vaãn noùi: "Toâi thaáy", hay xui khieán ngöôøi khaùc coù nhöõng haønh ñoäng, khieán ngöôøi aáy khoâng ñöôïc haïnh phuùc, phaûi ñau khoå laâu daøi. Thaân haønh cuûa vò aáy laø nhö vaäy, khaåu haønh laø nhö vaäy, laø haønh ñoäng cuûa moät ngöôøi khoâng coù loøng saân. Coøn Toân giaû aáy thuyeát phaùp, phaùp aáy thaâm saâu, khoù thaáy, khoù chöùng, tòch tònh, thuø thaéng, vöôït ngoaøi luaän lyù suoâng, teá nhò, ñöôïc ngöôøi trí chaáp nhaän, phaùp aáy khoâng theå do moät ngöôøi coù loøng saân kheùo giaûng".

Sau khi xem xeùt vò aáy vaø thaáy vò aáy trong saïch, khoâng coù nhöõng saân phaùp, ngöôøi kia laïi xem xeùt theâm vò aáy veà caùc si phaùp: "Khoâng hieåu toân giaû aáy coù si phaùp hay khoâng, do nhöõng si phaùp naøy, taâm cuûa vò aáy bò chi phoái ñeán noãi daàu khoâng bieát, vaãn noùi: "Toâi bieát", daàu khoâng thaáy vaãn noùi: "Toâi thaáy", hay xui khieán ngöôøi khaùc coù haønh ñoäng khieán ngöôøi aáy khoâng ñöôïc haïnh phuùc, phaûi ñau khoå laâu daøi". Trong khi xem xeùt vò aáy, ngöôøi naøy bieát nhö sau: "Toân giaû aáy khoâng coù nhöõng si phaùp, do nhöõng si phaùp naøy, taâm vò aáy bò chi phoái ñeán noãi daàu khoâng bieát, vaãn noùi: "Toâi bieát", daàu khoâng thaáy, vaãn noùi: "Toâi thaáy", hay xui khieán ngöôøi khaùc coù nhöõng haønh ñoäng khieán ngöôøi aáy khoâng ñöôïc haïnh phuùc, phaûi ñau khoå laâu daøi. Thaân haønh cuûa vò aáy laø nhö vaäy, khaåu haønh laø nhö vaäy, laø haønh ñoäng cuûa moät ngöôøi khoâng coù loøng si. Coøn Toân giaû aáy thuyeát phaùp, phaùp aáy thaâm saâu, khoù thaáy, khoù chöùng, tòch tònh, thuø thaéng, vöôït ngoaøi luaän lyù suoâng, teá nhò, ñöôïc ngöôøi trí chaáp nhaän, phaùp aáy khoâng theå do moät ngöôøi coù loøng si kheùo giaûng".

Sau khi xem xeùt vò aáy vaø thaáy vò aáy trong saïch, khoâng coù nhöõng si phaùp, ngöôøi naøy sanh loøng tin ñoái vôùi vò aáy, vôùi loøng tin sanh, ngöôøi naøy ñeán gaàn, khi ñeán gaàn lieàn thaân caän giao thieäp, do thaân caän giao thieäp, neân loùng tai, loùng tai, ngöôøi aáy nghe phaùp, sau khi nghe, lieàn thoï trì phaùp, roài tìm hieåu yù nghóa caùc phaùp ñöôïc thoï trì; trong khi tìm hieåu yù nghóa, caùc phaùp ñöôïc hoan hyû chaáp nhaän; khi caùc phaùp ñöôïc hoan hyû chaáp nhaän, öôùc muoán sanh, khi öôùc muoán sanh, lieàn coá gaéng, sau khi coá gaéng lieàn caân nhaéc, sau khi caân nhaéc, ngöôøi aáy tinh caàn. Trong khi tinh caàn, ngöôøi aáy töï thaân chöùng ngoä toái thöôïng chaân lyù, vaø khi theå nhaäp chaân lyù aáy vôùi trí tueä, ngöôøi aáy thaáy. Cho ñeán möùc ñoä naøy, naøy Bharadvaja laø söï giaùc ngoä chaân lyù, cho ñeán möùc ñoä naøy, chaân lyù ñöôïc giaùc ngoä, vaø cho ñeán möùc ñoä naøy, chuùng toâi chuû tröông söï giaùc ngoä chaân lyù, nhöng nhö vaäy chöa phaûi laø chöùng ñaït chaân lyù.

-- Cho ñeán nhö vaäy, thöa Toân giaû Gotama, laø giaùc ngoä chaân lyù, cho ñeán nhö vaäy, chaân lyù ñöôïc giaùc ngoä, vaø cho ñeán nhö vaäy chuùng con thaáy giaùc ngoä chaân lyù. Nhöng thöa Toân giaû Gotama, cho ñeán möùc ñoä naøo laø chöùng ñaït ñöôïc chaân lyù, cho ñeán möùc ñoä naøo chaân lyù ñöôïc chöùng ñaït. Chuùng con hoûi Toân giaû Gotama veà söï chöùng ñaït chaân lyù.

-- Naøy Bharadvaja, chính nhôø luyeän taäp, tu taäp vaø haønh taäp nhieàu laàn, chaân lyù môùi ñöôïc chöùng ñaït. Cho ñeán nhö vaäy, naøy Bharadvaja, laø chöùng ñaït chaân lyù, cho ñeán nhö vaäy, chaân lyù ñöôïc chöùng ñaït, cho ñeán nhö vaäy, chuùng toâi chuû tröông söï chöùng ñaït chaân lyù.

-- Cho ñeán nhö vaäy, thöa Toân giaû Gotama, laø chöùng ñaït chaân lyù, cho ñeán nhö vaäy chaân lyù ñöôïc chöùng ñaït, vaø cho ñeán nhö vaäy, chuùng con thaáy chöùng ñaït chaân lyù. Nhöng trong söï chöùng ñaït chaân lyù, thöa Toân giaû Gotama, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu? Chuùng con hoûi Toân giaû Gotama, trong söï chöùng ñaït chaân lyù, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong söï chöùng ñaït chaân lyù, naøy Bharadvaja, tinh caàn ñöôïc haønh trì nhieàu. Neáu khoâng tinh caàn theo ñuoåi chaân lyù thì khoâng theå chöùng ñaït chaân lyù. Nhöng neáu tinh caàn thì chöùng ñaït ñöôïc chaân lyù. Do vaäy, trong söï chöùng ñaït chaân lyù, tinh caàn ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong söï tinh caàn, thöa Toân giaû Gotama, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu? Chuùng con hoûi Toân giaû Gotama, trong söï tinh caàn, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong söï tinh caàn, naøy Bharadvaja, söï caân nhaéc ñöôïc haønh trì nhieàu. Neáu khoâng caân nhaéc thì khoâng theå tinh caàn theo ñuoåi chaân lyù. Neáu coù caân nhaéc seõ ñöôïc tinh caàn; do vaäy, trong söï tinh caàn, caân nhaéc ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong söï caân nhaéc, thöa Toân giaû Gotama, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu? Chuùng con hoûi Toân giaû Gotama, trong söï caân nhaéc, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong söï caân nhaéc, naøy Bharadvaja, coá gaéng ñöôïc haønh trì nhieàu. Neáu khoâng coá gaéng thì khoâng theå caân nhaéc. Nhöng neáu coù coá gaéng thì coù caân nhaéc; do vaäy trong söï caân nhaéc, thì coá gaéng ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong söï coá gaéng, Toân giaû Gotama, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu? Chuùng con hoûi Toân giaû Gotama, trong söï coá gaéng, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong söï coá gaéng, naøy Bharadvaja, öôùc muoán ñöôïc haønh trì nhieàu. Neáu öôùc muoán ñoái vôùi chaân lyù aáy khoâng khôûi leân thì khoâng coù coá gaéng. Vì öôùc muoán coù khôûi leân neân coù coá gaéng, do vaäy, trong söï coá gaéng, öôùc muoán ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong öôùc muoán, thöa Toân giaû Gotama, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu? Chuùng con muoán hoûi Toân giaû Gotama, trong öôùc muoán, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong öôùc muoán, naøy Bharadvaja, hoan hyû chaáp nhaän phaùp ñöôïc haønh trì nhieàu. Neáu khoâng hoan hyû chaáp nhaän phaùp thì öôùc muoán khoâng khôûi leân. Vì coù hoan hyû chaáp nhaän phaùp neân öôùc muoán khôûi leân; do vaäy, trong öôùc muoán, hoan hyû chaáp nhaän phaùp ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Nhöng trong söï hoan hyû chaáp nhaän phaùp, thöa Toân giaû Gotama, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu? Chuùng con hoûi Toân giaû Gotama, trong söï hoan hyû chaáp nhaän phaùp, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong söï hoan hyû chaáp nhaän phaùp, naøy Bharadvaja, tìm hieåu yù nghóa ñöôïc haønh trì nhieàu. Neáu khoâng tìm hieåu yù nghóa thì khoâng hoan hyû chaáp nhaän phaùp. Vaø vì coù tìm hieåu yù nghóa neân coù söï chaáp nhaän phaùp; do vaäy, trong söï hoan hyû chaáp nhaän phaùp, tìm hieåu yù nghóa ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Nhöng trong söï tìm hieåu yù nghóa, thöa Toân giaû Gotama, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu? Chuùng con hoûi Toân giaû Gotama, trong söï tìm hieåu yù nghóa, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong söï tìm hieåu yù nghóa, naøy Bharadvaja, thoï trì phaùp ñöôïc haønh trì nhieàu. Neáu khoâng coù thoï trì phaùp thì khoâng tìm hieåu yù nghóa. Vaø vì coù thoï trì phaùp, neân coù tìm hieåu yù nghóa; do vaäy, trong söï tìm hieåu yù nghóa, thoï trì phaùp ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong söï thoï trì phaùp, thöa Toân giaû Gotama, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu? Trong söï thoï trì phaùp, chuùng con hoûi Toân giaû Gotama, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong söï thoï trì phaùp, naøy Bharadvaja, nghe phaùp ñöôïc haønh trì nhieàu. Neáu khoâng nghe phaùp thì khoâng coù thoï trì phaùp. Vaø do coù nghe phaùp neân coù thoï trì phaùp; do vaäy, trong söï thoï trì phaùp, nghe phaùp ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong söï nghe phaùp, thöa Toân giaû Gotama, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu? Chuùng con hoûi Toân giaû Gotama, trong söï nghe phaùp, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong söï nghe phaùp, naøy Bharadvaja, loùng tai ñöôïc haønh trì nhieàu. Neáu khoâng coù loùng tai thì khoâng coù nghe phaùp. Vaø vì coù loùng tai neân coù nghe phaùp; do vaäy, trong söï nghe phaùp, loùng tai ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong söï loùng tai, thöa Toân giaû Gotama, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu? Chuùng con hoûi Toân giaû Gotama, trong söï loùng tai, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong söï loùng tai, naøy Bharadvaja, thaân caän giao thieäp ñöôïc haønh trì nhieàu. Neáu khoâng coù thaân caän giao thieäp thì khoâng coù loùng tai. Vì coù thaân caän giao thieäp neân coù loùng tai; do vaäy, trong söï loùng tai, thaân caän giao thieäp ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong söï thaân caän giao thieäp, thöa Toân giaû Gotama, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu? Chuùng con hoûi Toân giaû Gotama, trong söï thaân caän giao thieäp, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong söï thaân caän giao thieäp, naøy Bharadvaja, ñi ñeán gaàn ñöôïc haønh trì nhieàu. Neáu khoâng ñi ñeán gaàn thì khoâng coù thaân caän giao thieäp. Vaø vì coù ñi ñeán gaàn neân coù thaân caän giao thieäp; do vaäy, trong söï thaân caän giao thieäp, ñi ñeán gaàn ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong söï ñi ñeán gaàn, thöa Toân giaû Gotama, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu? Chuùng con hoûi Toân giaû Gotama, trong söï ñi ñeán gaàn, phaùp naøo ñöôïc haønh trì nhieàu.

-- Trong söï ñi ñeán gaàn, naøy Bharadvaja, loøng tin ñöôïc haønh trì nhieàu. Neáu loøng tin khoâng sanh thì khoâng ñi ñeán gaàn. Vaø vì loøng tin sanh, neân coù ñi ñeán gaàn; do vaäy, trong söï ñi ñeán gaàn, loøng tin ñöôïc haønh trì nhieàu.

... Sau khi ngoài xuoáng moät beân, caùc ngöôøi Kaølaømaø ôû Kesaputta baïch Theá Toân:

- Coù moät soá Sa-moân, Baø-la-moân, baïch Theá Toân, ñi ñeán Kesaputta. Hoï laøm saùng toû, laøm choùi saùng quan ñieåm cuûa mình, nhöng hoï baøi xích quan ñieåm ngöôøi khaùc, khinh mieät, cheâ bai, xuyeân taïc. Baïch Theá Toân, laïi coù moät soá Sa-moân, Baø-la-moân khaùc cuõng ñi ñeán Kesaputta, hoï laøm saùng toû, laøm choùi saùng quan ñieåm cuûa mình, nhöng hoï baøi xích quan ñieåm ngöôøi khaùc, khinh mieät, cheâ bai, xuyeân taïc. Ñoái vôùi hoï, baïch Theá Toân, chuùng con coù nhöõng nghi ngôø phaân vaân: "Trong nhöõng Toân giaû Sa-moân naøy, ai noùi söï thaät, ai noùi laùo?"

- Ñöông nhieân, naøy caùc Kaølaømaø, caùc OÂng coù nhöõng nghi ngôø! Ñöông nhieân, naøy caùc Kaølaømaø, caùc OÂng coù nhöõng phaân vaân! Trong nhöõng tröôøng hôïp ñaùng nghi ngôø, caùc OÂng ñöông nhieân khôûi leân phaân vaân.

Naøy caùc Kaølaømaø, chôù coù tin vì nghe baùo caùo, chôù coù tin vì nghe truyeàn thuyeát; chôù coù tin vì theo truyeàn thoáng; chôù coù tin vì ñöôïc kinh ñieån truyeàn tuïng; chôù coù tin vì lyù luaän suy dieãn; chôù coù tin vì dieãn giaûi töông töï; chôù coù tin vì ñaùnh giaù hôøi hôït nhöõng döõ kieän; chôù coù tin vì phuø hôïp vôùi ñònh kieán; chôù coù tin vì phaùt xuaát töø nôi coù uy quyeàn, chôù coù tin vì vò Sa-moân laø baäc ñaïo sö cuûa mình.

Nhöng naøy caùc Kaølaømaø, khi naøo töï mình bieát roõ nhö sau: "Caùc phaùp naøy laø baát thieän; Caùc phaùp naøy laø ñaùng cheâ; Caùc phaùp naøy bò caùc ngöôøi coù trí chæ trích; Caùc phaùp naøy neáu thöïc hieän vaø chaáp nhaän ñöa ñeán baát haïnh khoå ñau", thôøi naøy Kaølaømaø, haõy töø boû chuùng.

Caùc OÂng nghó theá naøo, naøy Kaølaømaø! Loøng tham khôûi leân trong noäi taâm ngöôøi naøo, khôûi leân nhö vaäy laø ñöa laïi haïnh phuùc hay baát haïnh?

- Baát haïnh, baïch Theá Toân.

- Ngöôøi naøy coù tham, naøy caùc Kaølaømaø, bò tham chinh phuïc, taâm bò xaâm chieám, gieát caùc sinh vaät, laáy cuûa khoâng cho, ñi ñeán vôï ngöôøi, noùi laùo, khích leä ngöôøi khaùc cuõng laøm nhö vaäy. Nhö vaäy, coù laøm cho ngöôøi aáy baát haïnh ñau khoå laâu daøi hay khoâng?

- Thöa coù, baïch Theá Toân.

- Caùc OÂng nghó theá naøo, naøy caùc Kaølaømaø, loøng saân khi khôûi leân trong noäi taâm ngöôøi naøo, khôûi leân nhö vaäy laø ñöa laïi haïnh phuùc hay baát haïnh?

- Baát haïnh, baïch Theá Toân.

- Ngöôøi naøy coù saân, naøy caùc Kaølaømaø, bò saân chinh phuïc, taâm bò xaâm chieám, gieát caùc sinh vaät, laáy cuûa khoâng cho, ñi ñeán vôï ngöôøi, noùi laùo, khích leä ngöôøi khaùc cuõng laøm nhö vaäy. Nhö vaäy, coù laøm cho ngöôøi aáy baát haïnh ñau khoå laâu daøi hay khoâng?

- Thöa coù, baïch Theá Toân..

- Caùc OÂng nghó theá naøo, naøy caùc Kaølaømaø, loøng si khi khôûi leân trong noäi taâm ngöôøi naøo, khôûi leân nhö vaäy laø ñöa laïi haïnh phuùc hay baát haïnh?

- Baát haïnh, baïch Theá Toân.

- Ngöôøi naøy coù si, naøy caùc Kaølaømaø, bò si chinh phuïc, taâm bò xaâm chieám, gieát caùc sinh vaät, laáy cuûa khoâng cho, ñi ñeán vôï ngöôøi, noùi laùo, khích leä ngöôøi khaùc cuõng laøm nhö vaäy. Nhö vaäy, coù laøm cho ngöôøi aáy baát haïnh ñau khoå laâu daøi hay khoâng?

- Thöa coù, baïch Theá Toân.

- Caùc OÂng nghó theá naøo, naøy caùc Kaølaømaø, caùc phaùp naøy laø thieän hay baát thieän?

- Laø baát thieän, baïch Theá Toân.

- Ñaùng cheâ hay khoâng ñaùng cheâ?

- Coù toäi, baïch Theá Toân.

- Bò ngöôøi coù trí quôû traùch hay khoâng bò ngöôøi coù trí quôû traùch?

- Bò ngöôøi coù trí quôû traùch, baïch Theá Toân.

- Neáu ñöôïc thöïc hieän, ñöôïc chaáp nhaän, coù ñöa ñeán baát haïnh ñau khoå khoâng? Hay ôû ñaây, laø nhö theá naøo?

- Ñöôïc thöïc hieän, ñöôïc chaáp nhaän, baïch Theá Toân, chuùng ñöa ñeán baát haïnh, ñau khoå, ôû ñaây, ñoái vôùi chuùng con laø vaäy.

- Nhö vaäy, naøy caùc Kaølaømaø, ñieàu Ta vöøa noùi vôùi caùc OÂng: "Chôù coù tin vì nghe baùo caùo, chôù coù tin vì nghe truyeàn thuyeát; chôù coù tin vì theo truyeàn thoáng; chôù coù tin vì ñöôïc kinh ñieån truyeàn tuïng; chôù coù tin vì lyù luaän suy dieãn; chôù coù tin vì dieãn giaûi töông töï; chôù coù tin vì ñaùnh giaù hôøi hôït nhöõng döõ kieän; chôù coù tin vì phuø hôïp vôùi ñònh kieán; chôù coù tin vì phaùt xuaát töø nôi coù uy quyeàn, chôù coù tin vì vò Sa-moân laø baäc ñaïo sö cuûa mình."

Nhöng naøy caùc Kaølaømaø, khi naøo töï mình bieát roõ nhö sau: "Caùc phaùp naøy laø baát thieän; Caùc phaùp naøy laø ñaùng cheâ; Caùc phaùp naøy bò caùc ngöôøi coù trí quôû traùch; Caùc phaùp naøy neáu thöïc hieän vaø chaáp nhaän ñöa ñeán baát haïnh khoå ñau", thôøi naøy Kaølaømaø, haõy töø boû chuùng! Ñieàu ñaõ ñöôïc noùi leân nhö vaäy, chính do duyeân nhö vaäy ñöôïc noùi leân.

Naøy caùc Kaølaømaø, chôù coù tin vì nghe baùo caùo, chôù coù tin vì nghe truyeàn thuyeát; chôù coù tin vì theo truyeàn thoáng; chôù coù tin vì ñöôïc kinh ñieån truyeàn tuïng; chôù coù tin vì lyù luaän suy dieãn; chôù coù tin vì dieãn giaûi töông töï; chôù coù tin vì ñaùnh giaù hôøi hôït nhöõng döõ kieän; chôù coù tin vì phuø hôïp vôùi ñònh kieán; chôù coù tin vì phaùt xuaát töø nôi coù uy quyeàn, chôù coù tin vì vò Sa-moân laø baäc ñaïo sö cuûa mình.

Nhöng naøy caùc Kaølaømaø, khi naøo töï mình bieát nhö sau: "Caùc phaùp naøy laø thieän; Caùc phaùp naøy laø khoâng ñaùng cheâ; Caùc phaùp naøy khoâng bò caùc ngöôøi coù trí chæ trích; Caùc phaùp naøy neáu thöïc hieän vaø chaáp nhaän ñöa ñeán haïnh phuùc an laïc", thôøi naøy Kaølaømaø, haõy töï ñaït ñeán vaø an truù.

Caùc OÂng nghó theá naøo, naøy caùc Kaølaømaø, khoâng tham, khi khôûi leân trong noäi taâm ngöôøi naøo, khôûi leân nhö vaäy, laø ñöa laïi haïnh phuùc hay baát haïnh cho ngöôøi aáy?

- Haïnh phuùc, baïch Theá Toân.

- Ngöôøi naøy khoâng tham, naøy caùc Kaølaømaø, khoâng bò tham chinh phuïc, taâm khoâng bò xaâm chieám, khoâng gieát caùc sinh vaät, khoâng laáy cuûa khoâng cho, khoâng ñi ñeán vôï ngöôøi, khoâng noùi laùo, khích leä ngöôøi khaùc cuõng laøm nhö vaäy. Nhö vaäy, coù laøm cho ngöôøi aáy haïnh phuùc an laïc laâu daøi hay khoâng?

- Thöa coù, baïch Theá Toân.

- Caùc OÂng nghó theá naøo, naøy caùc Kaølaømaø, khoâng saân, khi khôûi leân trong noäi taâm ngöôøi naøo, khôûi leân nhö vaäy laø ñöa laïi haïnh phuùc hay baát haïnh cho ngöôøi aáy?

- Haïnh phuùc, baïch Theá Toân.

- Ngöôøi naøy khoâng saân, naøy caùc Kaølaømaø, khoâng bò saân chinh phuïc, taâm khoâng bò xaâm chieám, khoâng gieát caùc sinh vaät, khoâng laáy cuûa khoâng cho, khoâng ñi ñeán vôï ngöôøi, khoâng noùi laùo, khích leä ngöôøi khaùc cuõng laøm nhö vaäy. Nhö vaäy, coù ñem laïi ñem laïi haïnh phuùc, an laïc laâu daøi cho ngöôøi aáy hay khoâng?

- Thöa coù, baïch Theá Toân.

- Caùc OÂng nghó theá naøo, naøy caùc Kaølaømaø, khoâng si khi khôûi leân trong noäi taâm ngöôøi naøo, khôûi leân nhö vaäy laø ñöa laïi haïnh phuùc hay baát haïnh cho ngöôøi aáy?

- Haïnh phuùc, baïch Theá Toân.

- Ngöôøi naøy khoâng si, naøy caùc Kaølaømaø, khoâng bò si chinh phuïc, taâm khoâng bò xaâm chieám, khoâng gieát caùc sinh vaät, khoâng laáy cuûa khoâng cho, khoâng ñi ñeán vôï ngöôøi, khoâng noùi laùo, khích leä ngöôøi khaùc cuõng laøm nhö vaäy. Nhö vaäy, coù ñem laïi haïnh phuùc an laïc laâu daøi cho ngöôøi aáy hay khoâng?

- Thöa coù, baïch Theá Toân.

- Caùc OÂng nghó theá naøo, naøy caùc Kaølaømaø, caùc phaùp naøy laø thieän hay baát thieän?

- Laø thieän, baïch Theá Toân.

- Caùc phaùp naøy laø ñaùng cheâ hay khoâng ñaùng cheâ?

- Khoâng ñaùng cheâ, baïch Theá Toân.

- Bò ngöôøi coù trí quôû traùch hay ñöôïc ngöôøi coù trí taùn thaùn?

- Ñöôïc ngöôøi trí taùn thaùn, baïch Theá Toân.

- Neáu ñöôïc thöïc hieän, ñöôïc chaáp nhaän, coù ñöa ñeán haïnh phuùc an laïc khoâng, hay ôû ñaây, laø nhö theá naøo?

- Ñöôïc thöïc hieän, ñöôïc chaáp nhaän, baïch Theá Toân, chuùng ñöa ñeán haïnh phuùc, an laïc. ÔÛ ñaây, ñoái vôùi chuùng con laø vaäy.

- Naøy caùc Kaølaømaø, chôù coù tin vì nghe baùo caùo, chôù coù tin vì nghe truyeàn thuyeát; chôù coù tin vì theo truyeàn thoáng; chôù coù tin vì ñöôïc kinh ñieån truyeàn tuïng; chôù coù tin vì nhaân lyù luaän sieâu hình; chôù coù tin vì ñuùng theo moät laäp tröôøng; chôù coù tin vì ñaùnh giaù hôøi hôït nhöõng döõ kieän; chôù coù tin vì phuø hôïp vôùi ñònh kieán; chôù coù tin vì phaùt xuaát töø nôi coù uy quyeàn, chôù coù tin vì vò Sa-moân laø baäc ñaïo sö cuûa mình.

Nhöng naøy caùc Kaølaømaø, khi naøo töï mình bieát roõ nhö sau: "Caùc phaùp naøy laø thieän; Caùc phaùp naøy laø khoâng coù toäi; Caùc phaùp naøy ñöôïc ngöôøi coù trí taùn thaùn; Caùc phaùp naøy neáu ñöôïc thöïc hieän, ñöôïc chaáp nhaän ñöa ñeán haïnh phuùc an laïc", thôøi naøy Kaølaømaø, haõy chöùng ñaït vaø an truù. Ñieàu ñaõ ñöôïc noùi leân nhö vaäy, chính do duyeân nhö vaäy ñöôïc noùi leân.

Ñöùc Phaät giaûng cho Tyø-khöu ni Mahaøpajaøpatì Gotamì:

-- Naøy Gotamì, nhöõng phaùp naøo baø bieát: "Nhöõng phaùp naøy ñöa ñeán tham duïc, khoâng phaûi ly tham; ñöa ñeán heä phöôùc, khoâng ñöa ñeán ly heä phöôùc; ñöa ñeán tích taäp, khoâng ñöa ñeán khoâng tích taäp; ñöa ñeán duïc lôùn, khoâng ñöa ñeán ít duïc; ñöa ñeán khoâng bieát ñuû, khoâng ñöa ñeán bieát ñuû; ñöa ñeán tuï hoäi, khoâng ñöa ñeán nhaøn tònh; ñöa ñeán bieáng nhaùc, khoâng ñöa ñeán tinh taán; ñöa ñeán khoù nuoâi döôõng, khoâng ñöa ñeán deã nuoâi döôõng". Naøy Gotamì, haõy thoï trì nhöùt höôùng raèng: "Ñoù laø khoâng phaûi Phaùp, ñoù laø khoâng phaûi Luaät, ñoù laø khoâng phaûi lôøi daïy cuûa baäc Ñaïo sö".

Vaø naøy Gotamì, nhöõng phaùp naøo baø bieát: "Nhöõng phaùp ñöa ñeán ly tham, khoâng ñöa ñeán tham duïc; ñöa ñeán ly heä phöôùc, khoâng ñöa ñeán heä phöôùc; ñöa ñeán khoâng tích taäp, khoâng ñöa ñeán tích taäp; ñöa ñeán ít duïc, khoâng ñöa ñeán duïc lôùn; ñöa ñeán bieát ñuû, khoâng ñöa ñeán khoâng bieát ñuû; ñöa ñeán nhaøn tònh, khoâng ñöa ñeán tuï hoäi; ñöa ñeán tinh taán, khoâng ñöa ñeán bieáng nhaùc; ñöa ñeán deã nuoâi döôõng, khoâng ñöa ñeán khoù nuoâi döôõng". Naøy Gotamì, haõy thoï trì nhöùt höôùng raèng: "Ñoù laø Phaùp, ñoù laø Luaät, ñoù laø lôøi daïy cuûa baäc Ñaïo sö".

- Naøy caùc Tyø-khöu, nghe phaùp coù naêm lôïi ích naøy. Theá naøo laø naêm?

Thaønh töïu saùu phaùp, naøy caùc Tyø-khöu, neáu coù nghe dieäu phaùp, coù theå böôùc vaøo quyeát ñònh taùnh trong caùc thieän phaùp. Theá naøo laø saùu? Khoâng thaønh töïu nghieäp chöôùng, khoâng thaønh töïu phieàn naõo chöôùng, khoâng thaønh töïu dò thuïc chöôùng, coù loøng tin, coù öôùc muoán, vaø coù trí tueä.

Thaønh töïu saùu phaùp naøy, naøy caùc Tyø-khöu, neáu coù nghe dieäu phaùp, coù theå böôùc vaøo quyeát ñònh taùnh trong caùc thieän phaùp.

Thaønh töïu saùu phaùp, naøy caùc Tyø-khöu, neáu ñöôïc nghe dieäu phaùp, coù theå böôùc vaøo quyeát ñònh taùnh trong caùc thieän phaùp. Theá naøo laø saùu? Khi Phaùp vaø Luaät ñöôïc Nhö Lai thuyeát giaûng, coù öa nghe, coù loùng tai, coù an truù taâm lieãu giaûi, naém giöõ ñieàu lôïi ích, boû qua ñieàu khoâng lôïi ích, thaønh töïu tuøy thuaän nhaãn nhuïc.

Thaønh töïu saùu phaùp naøy, naøy caùc Tyø-khöu, neáu ñöôïc nghe dieäu phaùp, coù theå böôùc vaøo quyeát ñònh taùnh trong caùc thieän phaùp.

[1] Theo Chuù giaûi, baäc Tröôûng thöôïng laø ngöôøi coù trí tueä hôn ta, coù nhieàu kinh nghieäm haønh thieàn vaø caùc phöông dieän tu taäp khaùc, vaø ñaõ tu taäp nhieàu naêm hôn ta.

[2] Chuù giaûi ghi raèng thôøi ñieåm ñeå ñeán gaëp vò ñaïo sö laø khi chuùng ta ñaõ cheá ngöï ñöôïc tham, saân, si, vaø khi chuùng ta khoâng theå töï mình tìm lôøi giaûi ñaùp. Ñaây cuõng laø lôøi khuyeân cuûa ngaøi Tröôûng laõo Ñaïi Ca-chieân-dieân (Maha Kaccana), ghi trong Taêng Chi 6.26, raèng thôøi ñieåm thích hôïp ñeå ñeán tham vaán vò ñaïo sö laø khi chuùng ta caàn höôùng daãn ñeå cheá ngöï moät trong naêm trieàn caùi, hay khi ta khoâng coù ñöôïc moät ñeà muïc quaùn nieäm thích nghi ñeå ñoaïn tröø caùc laäu hoaëc trong taâm thöùc.

[3] Chuù giaûi cho raèng "lôøi ueá nhieãm phaùp" laø xem nhö töông ñöông vôùi "thuù thoaïi" (animal talk - noùi chuyeän haï caáp, nhaûm nhí). Coù theå xem theâm caùc giaûi thích trong Luaät taïng, giôùi Öng ñoái trò (Pacittiya).

[4] Coát loõi cuûa hoïc taäp vaø trí tueä laø Giaûi thoaùt.

-- Naøy caùc Tyø-khöu, vôùi vò Tyø-khöu höõu hoïc, taâm chöa thaønh töïu, ñang soáng caàn caàu voâ thöôïng an oån khoûi caùc trieàn aùch, sau khi laøm thaønh noäi chi phaàn, Ta khoâng thaáy moät chi phaàn naøo khaùc, ñöôïc nhieàu lôïi ích nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, töùc laø Nhö lyù taùc yù. Naøy caùc Tyø-khöu, vò Tyø-khöu nhö lyù taùc yù, töø boû baát thieän, tu taäp thieän.

Naøy caùc Tyø-khöu, ôû ñaây coù keû phaøm phu ít nghe, khoâng ñöôïc thaáy caùc baäc Thaùnh, khoâng thuaàn thuïc phaùp caùc baäc Thaùnh, khoâng tu taäp phaùp caùc baäc Thaùnh, khoâng ñöôïc thaáy caùc baäc Chôn nhôn, khoâng thuaàn thuïc phaùp caùc baäc Chôn nhôn, khoâng tu taäp phaùp caùc baäc Chôn nhôn, khoâng tueä tri caùc phaùp caàn phaûi taùc yù, khoâng tueä tri caùc phaùp khoâng caàn phaûi taùc yù; vò naøy vì khoâng tueä tri caùc phaùp caàn phaûi taùc yù, vì khoâng tueä tri caùc phaùp khoâng caàn phaûi taùc yù neân taùc yù caùc phaùp khoâng caàn phaûi taùc yù vaø khoâng taùc yù caùc phaùp caàn phaûi taùc yù.

Naøy caùc Tyø-khöu, vaø theá naøo laø caùc phaùp khoâng caàn phaûi taùc yù maø vò aáy taùc yù? Naøy caùc Tyø-khöu, nghóa laø caùc phaùp do vò aáy taùc yù maø duïc laäu chöa sanh ñöôïc sanh khôûi, hay duïc laäu ñaõ sanh ñöôïc taêng tröôûng; hay höõu laäu chöa sanh ñöôïc sanh khôûi, hay höõu laäu ñaõ sanh ñöôïc taêng tröôûng, hay voâ minh laäu chöa sanh ñöôïc sanh khôûi, hay voâ minh laäu ñaõ sanh ñöôïc taêng tröôûng. Nhöõng phaùp aáy laø nhöõng phaùp khoâng caàn phaûi taùc yù maø vò aáy taùc yù.

Naøy caùc Tyø-khöu, vaø theá naøo laø caùc phaùp caàn phaûi taùc yù maø vò aáy khoâng taùc yù? Naøy caùc Tyø-khöu, nghóa laø caùc phaùp do vò aáy taùc yù maø duïc laäu chöa sanh khoâng sanh khôûi, hay duïc laäu ñaõ sanh ñöôïc tröø dieät, hay höõu laäu chöa sanh khoâng sanh khôûi, hay höõu laäu ñaõ sanh ñöôïc tröø dieät, hay voâ minh laäu chöa sanh khoâng sanh khôûi, hay voâ minh laäu ñaõ sanh ñöôïc tröø dieät. Nhöõng phaùp aáy laø nhöõng phaùp caàn phaûi taùc yù maø caùc vò aáy khoâng taùc yù. Do vò aáy taùc yù caùc phaùp khoâng neân taùc yù, do vò aáy khoâng taùc yù caùc phaùp caàn phaûi taùc yù, neân caùc laäu hoaëc chöa sanh ñöôïc sanh khôûi, vaø caùc laäu hoaëc ñaõ sanh ñöôïc taêng tröôûng.

Vò aáy khoâng nhö lyù taùc yù nhö sau: "Ta coù maët trong thôøi quaù khöù, hay ta khoâng coù maët trong thôøi quaù khöù? Ta coù maët trong thôøi quaù khöù nhö theá naøo? Ta coù maët trong thôøi quaù khöù hình voùc nhö theá naøo? Tröôùc kia ta laø gì vaø ta ñaõ coù maët nhö theá naøo trong thôøi quaù khöù? Ta seõ coù maët trong thôøi vò lai hay ta seõ khoâng coù maët trong thôøi vò lai? Ta seõ coù maët trong thôøi vò lai nhö theá naøo? Ta seõ coù maët trong thôøi vò lai, hình voùc nhö theá naøo? Tröôùc kia ta laø gì vaø ta seõ coù maët nhö theá naøo trong thôøi vò lai?" Hay nay vò aáy coù nghi ngôø veà mình trong thôøi hieän taïi: "Ta coù maët hay ta khoâng coù maët? Ta coù maët nhö theá naøo? Ta coù maët hình voùc nhö theá naøo? Chuùng sanh naøy töø ñaâu ñeán? Vaø roài noù seõ ñi ñaâu?".

Vôùi ngöôøi khoâng nhö lyù taùc yù nhö vaäy, moät trong saùu taø kieán naøy khôûi leân: "Ta coù töï ngaõ", taø kieán naøy khôûi leân vôùi ngöôøi aáy nhö thaät, nhö chôn; "Ta khoâng coù töï ngaõ", taø kieán naøy khôûi leân vôùi ngöôøi aáy nhö thaät nhö chôn; "Do töï mình, ta töôûng tri ta coù töï ngaõ", taø kieán naøy khôûi leân vôùi ngöôøi aáy nhö thaät, nhö chôn; "Do töï mình, ta töôûng tri ta khoâng coù töï ngaõ", taø kieán naøy khôûi leân vôùi ngöôøi aáy nhö thaät, nhö chôn. "Khoâng do töï mình, ta töôûng tri ta coù töï ngaõ", taø kieán naøy khôûi leân vôùi ngöôøi aáy nhö thaät, nhö chôn; hay taø kieán naøy khôûi leân vôùi ngöôøi aáy: "Chính töï ngaõ cuûa ta noùi, caûm giaùc, höôûng thoï quaû baùo caùc nghieäp thieän aùc ñaõ laøm choã naøy, choã kia, chính töï ngaõ aáy cuûa ta laø thöôøng truù, thöôøng haèng, haèng toàn, khoâng chuyeån bieán, vaø seõ vónh vieãn toàn taïi". Naøy caùc Tyø-khöu, nhö vaäy goïi laø taø kieán, kieán truø laâm, kieán hoang vu, kieán hyù luaän, kieán tranh chaáp, kieán kieát phöôïc. Naøy caùc Tyø-khöu, troùi buoäc bôûi kieán kieát söû, keû phaøm phu ít nghe khoâng ñöôïc giaûi thoaùt khoûi sanh, giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo. Ta noùi keû aáy khoâng thoaùt khoûi khoå ñau.

Naøy caùc Tyø-khöu, vaø vò Thaùnh ñeä töû nghe nhieàu, ñöôïc thaáy caùc baäc Thaùnh, thuaàn thuïc phaùp caùc baäc Thaùnh, tu taäp phaùp caùc baäc Thaùnh; ñöôïc thaáy caùc baäc Chôn nhôn, thuaàn thuïc phaùp caùc baäc Chôn nhôn, tu taäp phaùp caùc baäc Chôn nhôn, tueä tri caùc phaùp caàn phaûi taùc yù, tueä tri caùc phaùp khoâng caàn phaûi taùc yù. Vò naøy, nhôø tueä tri caùc phaùp caàn phaûi taùc yù, nhôø tueä tri caùc phaùp khoâng caàn phaûi taùc yù, neân khoâng taùc yù caùc phaùp khoâng caàn phaûi taùc yù vaø taùc yù caùc phaùp caàn phaûi taùc yù.

Vaø naøy caùc Tyø-khöu, theá naøo laø caùc phaùp khoâng caàn phaûi taùc yù vaø vò naøy khoâng taùc yù? Naøy caùc Tyø-khöu, nhöõng phaùp naøo do vò aáy taùc yù maø duïc laäu chöa sanh ñöôïc sanh khôûi, hay duïc laäu ñaõ sanh ñöôïc taêng tröôûng; hay höõu laäu chöa sanh ñöôïc sanh khôûi, hay höõu laäu ñaõ sanh ñöôïc taêng tröôûng, hay voâ minh laäu chöa sanh ñöôïc sanh khôûi, hay voâ minh laäu ñaõ sanh ñöôïc taêng tröôûng. Ñoù laø nhöõng phaùp khoâng neân taùc yù vaø vò aáy khoâng taùc yù.

Vaø naøy caùc Tyø-khöu, theá naøo laø caùc phaùp caàn phaûi taùc yù vaø vò aáy taùc yù? Naøy caùc Tyø-khöu, nhöõng phaùp naøo do vò aáy taùc yù maø duïc laäu chöa sanh khoâng sanh khôûi, hay duïc laäu ñaõ sanh ñöôïc tröø dieät, hay höõu laäu chöa sanh khoâng sanh khôûi, hay höõu laäu ñaõ sanh ñöôïc tröø dieät, hay voâ minh laäu chöa sanh khoâng sanh khôûi, hay voâ minh laäu ñaõ sanh ñöôïc tröø dieät, ñoù laø nhöõng phaùp caàn phaûi taùc yù vaø vò aáy taùc yù. Nhôø vò aáy khoâng taùc yù caùc phaùp khoâng caàn phaûi taùc yù, taùc yù caùc phaùp caàn phaûi taùc yù neân caùc laäu hoaëc chöa sanh khoâng sanh khôûi vaø caùc laäu hoaëc ñaõ sanh ñöôïc tröø dieät.

Vò aáy nhö lyù taùc yù: "Ñaây laø khoå", nhö lyù taùc yù: "Ñaây laø khoå taäp", nhö lyù taùc yù: "Ñaây laø khoå dieät", nhö lyù taùc yù: "Ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán khoå dieät". Nhôø vò aáy taùc yù nhö vaäy, ba kieát söû ñöôïc tröø dieät: thaân kieán, nghi, giôùi caám thuû. Naøy caùc Tyø-khöu, caùc phaùp aáy ñöôïc goïi laø phaùp do tri kieán maø caùc laäu hoaëc ñöôïc ñoaïn tröø.

Tröôûng laõo Kotthika hoûi Tröôûng laõo Saøriputta (Xaù-lôïi-phaát):

-- Thöa Hieàn giaû Saøriputta, nhöõng phaùp gì Tyø-khöu giöõ giôùi caàn phaûi nhö lyù taùc yù?

-- Naøy Hieàn giaû Kotthika, Tyø-khöu giöõ giôùi caàn phaûi nhö lyù taùc yù naêm thuû uaån laø voâ thöôøng, khoå, beänh hoaïn, ung nhoït, muõi teân, baát haïnh, oám ñau, ngöôøi laï, huûy hoaïi, roãng khoâng, voâ ngaõ.

Theá naøo laø naêm? Töùc laø saéc thuû uaån, thoï thuû uaån, töôûng thuû uaån, haønh thuû uaån, thöùc thuû uaån. Naøy Hieàn giaû Kotthika, vò Tyø-khöu giöõ giôùi caàn phaûi nhö lyù taùc yù naêm thuû uaån laø voâ thöôøng, khoå, beänh hoaïn, ung nhoït, muõi teân, baát haïnh, oám ñau, ngöôøi laï, huûy hoaïi, roãng khoâng, voâ ngaõ.

Naøy Hieàn giaû, söï kieän naøy xaûy ra: Tyø-khöu giöõ giôùi do nhö taùc yù naêm thuû uaån naøy laø voâ thöôøng, khoå, beänh hoaïn, ung nhoït, muõi teân, baát haïnh, oám ñau, ngöôøi laï, huûy hoaïi, roãng khoâng, voâ ngaõ, coù theå chöùng ñöôïc quaû Döï löu.

-- Vôùi Tyø-khöu ñaõ chöùng quaû Döï löu, naøy Hieàn giaû Saøriputta, nhöõng phaùp gì caàn phaûi nhö lyù taùc yù?

-- Vôùi Tyø-khöu ñaõ chöùng quaû Döï löu, naøy Hieàn giaû Kotthika, caàn phaûi nhö lyù taùc yù naêm thuû uaån naøy laø voâ thöôøng, khoå, beänh hoaïn, ung nhoït, muõi teân, baát haïnh, oám ñau, ngöôøi laï, huûy hoaïi, roãng khoâng, voâ ngaõ. Söï kieän naøy coù theå xaûy ra, naøy Hieàn giaû, Tyø-khöu Döï löu, do nhö lyù taùc yù naêm thuû uaån naøy laø voâ thöôøng, khoå, beänh hoaïn, ung nhoït, muõi teân, baát haïnh, oám ñau, ngöôøi laï, huûy hoaïi, roãng khoâng, voâ ngaõ, coù theå chöùng ñöôïc quaû Nhöùt lai.

-- Nhöng Tyø-khöu Nhöùt lai, naøy Hieàn giaû Saøriputta, phaûi nhö lyù taùc yù caùc phaùp gì?

-- Tyø-khöu Nhöùt lai, naøy Hieàn giaû Kotthika, phaûi nhö lyù taùc yù naêm thuû uaån naøy laø voâ thöôøng, khoå, beänh hoaïn, ung nhoït, muõi teân, baát haïnh, oám ñau, ngöôøi laï, huûy hoaïi, roãng khoâng, voâ ngaõ. Söï kieän naøy coù theå xaûy ra, naøy Hieàn giaû, Tyø-khöu Nhöùt lai, do nhö lyù taùc yù naêm thuû uaån naøy laø voâ thöôøng, khoå, beänh hoaïn, ung nhoït, muõi teân, baát haïnh, oám ñau, ngöôøi laï, huûy hoaïi, roãng khoâng, voâ ngaõ, coù theå chöùng ñöôïc quaû Baát lai.

-- Nhöng Tyø-khöu Baát lai, naøy Hieàn giaû Saøriputta, caàn phaûi nhö lyù taùc yù nhöõng phaùp gì?

-- Tyø-khöu Baát lai, naøy Hieàn giaû Kotthika, caàn phaûi nhö lyù taùc yù naêm thuû uaån naøy laø voâ thöôøng, khoå, beänh hoaïn, ung nhoït, muõi teân, baát haïnh, oám ñau, ngöôøi laï, huûy hoaïi, roãng khoâng, voâ ngaõ. Söï kieän naøy coù theå xaûy ra, naøy Hieàn giaû, Tyø-khöu Baát lai, do nhö lyù taùc yù naêm thuû uaån naøy laø voâ thöôøng, khoå, beänh hoaïn, ung nhoït, muõi teân, baát haïnh, oám ñau, ngöôøi laï, huûy hoaïi, roãng khoâng, voâ ngaõ, coù theå chöùng ñöôïc quaû A-la-haùn.

-- Nhöng vò A-la-haùn, naøy Hieàn giaû Saøriputta, caàn phaûi nhö lyù taùc yù caùc phaùp gì?

-- Vò A-la-haùn, naøy Hieàn giaû Kotthika, caàn phaûi nhö lyù taùc yù naêm thuû uaån naøy laø voâ thöôøng, khoå, beänh hoaïn, ung nhoït, muõi teân, baát haïnh, oám ñau, ngöôøi laï, huûy hoaïi, roãng khoâng, voâ ngaõ.

Vôùi vò A-la-haùn, naøy Hieàn giaû, khoâng coù gì phaûi laøm nöõa, hay khoâng coù phaûi theâm gì nöõa trong coâng vieäc laøm. Nhöng söï tu taäp, laøm cho sung maõn nhöõng phaùp naøy seõ ñöa ñeán hieän taïi laïc truù vaø chaùnh nieäm tænh giaùc.

-- Vaø naøy caùc Tyø-khöu, Ta noùi minh giaûi thoaùt coù thöùc aên, khoâng phaûi khoâng coù thöùc aên. Vaø caùi gì laø thöùc aên cho minh giaûi thoaùt? Baûy giaùc chi, caàn phaûi traû lôøi nhö vaäy. Naøy caùc Tyø-khöu, Ta noùi raèng Baûy giaùc chi coù thöùc aên, khoâng phaûi khoâng coù thöùc aên. Vaø caùi gì laø thöùc aên cho Baûy giaùc chi? Boán nieäm xöù, caàn phaûi traû lôøi nhö vaäy. Naøy caùc Tyø-khöu, Ta noùi raèng Boán nieäm xöù coù thöùc aên, khoâng phaûi khoâng coù thöùc aên. Caùi gì laø thöùc aên cho Boán nieäm xöù ? Ba thieän haønh, caàn phaûi traû lôøi nhö vaäy. Naøy caùc Tyø-khöu, Ta noùi nhö raèng ba thieän haønh coù thöùc aên, khoâng phaûi khoâng coù thöùc aên. Caùi gì laø thöùc aên cho ba thieän haønh? Caùc caên ñöôïc cheá ngöï, caàn phaûi traû lôøi nhö vaäy. Naøy caùc Tyø-khöu, Ta noùi raèng caùc caên ñöôïc cheá ngöï coù thöùc aên, khoâng phaûi khoâng coù thöùc aên. Caùi gì laø thöùc aên cho caùc caên ñöôïc cheá ngöï? Chaùnh nieäm tænh giaùc, caàn phaûi traû lôøi nhö vaäy. Naøy caùc Tyø-khöu, chaùnh nieäm tænh giaùc coù thöùc aên, khoâng phaûi khoâng coù thöùc aên. Caùi gì laø thöùc aên cho chaùnh nieäm tænh giaùc? Nhö lyù taùc yù, caàn phaûi traû lôøi nhö vaäy. Naøy caùc Tyø-khöu, Ta noùi raèng, nhö lyù taùc yù coù thöùc aên, khoâng phaûi khoâng coù thöùc aên. Caùi gì laø thöùc aên cho nhö yù taùc yù? Loøng tin, caàn phaûi traû lôøi nhö vaäy. Naøy caùc Tyø-khöu, Ta noùi loøng tin coù thöùc aên, khoâng phaûi khoâng coù thöùc aên. Caùi gì laø thöùc aên cho loøng tin? Nghe dieäu phaùp, caàn phaûi traû lôøi nhö vaäy. Naøy caùc Tyø-khöu, Ta noùi raèng nghe dieäu phaùp coù thöùc aên, khoâng phaûi khoâng coù thöùc aên. Caùi gì laø thöùc aên cho nghe dieäu phaùp? Giao thieäp vôùi baäc Chaân nhaân, caàn phaûi traû lôøi nhö vaäy.

Nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, giao thieäp vôùi baäc Chaân nhaân ñöôïc vieân maõn thôøi laøm vieân maõn nghe dieäu phaùp; nghe dieäu phaùp ñöôïc vieân maõn thôøi laøm vieân maõn loøng tin; loøng tin ñöôïc vieân maõn, thôøi laøm vieân maõn nhö lyù taùc yù; nhö lyù taùc yù ñöôïc vieân maõn, thôøi laøm vieân maõn chaùnh nieäm tænh giaùc; chaùnh nieäm tænh giaùc ñöôïc vieân maõn, thôøi laøm vieân maõn caùc caên ñöôïc cheá ngöï; caùc caên ñöôïc cheá ngöï ñöôïc vieân maõn, thôøi laøm vieân maõn ba thieän haønh; ba thieän haønh ñöôïc vieân maõn, thôøi laøm vieân maõn Boán nieäm xöù; Boán nieäm xöù ñöôïc vieân maõn, thôøi laøm vieân maõn Baûy giaùc chi; Baûy giaùc chi ñöôïc vieân maõn, thôøi laøm vieân maõn minh giaûi thoaùt.

Nhö vaäy, ñaây laø thöùc aên cuûa minh giaûi thoaùt, vaø nhö vaäy laø söï vieân maõn.

Ví nhö, naøy caùc Tyø-khöu, treân moät ngoïn nuùi coù möa rôi naëng hoät, nöôùc möa chaûy xuoáng theo söôøn doác, laøm ñaày caùc hang nuùi, caùc keõ nuùi, caùc thung luõng; sau khi laøm ñaày ñaày caùc hang nuùi, caùc keõ nuùi, caùc thung luõng, chuùng laøm ñaày caùc hoà nhoû. Sau khi laøm ñaày caùc hoà nhoû, chuùng laøm ñaày caùc hoà lôùn. Sau khi laøm ñaày caùc hoà lôùn, chuùng laøm ñaày caùc soâng nhoû. Sau khi laøm ñaày caùc soâng nhoû, chuùng laøm ñaày caùc soâng lôùn. Sau khi laøm ñaày caùc soâng lôùn, chuùng laøm ñaày bieån caû. Nhö vaäy, laø thöùc aên cuûa bieån lôùn, cuûa ñaïi döông, vaø nhö vaäy laø söï vieân maõn.

Cuõng vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, giao thieäp vôùi baäc Chaân nhaân ñöôïc vieân maõn, thôøi laøm vieân maõn nghe dieäu phaùp; nghe dieäu phaùp ñöôïc vieân maõn, thôøi laøm vieân maõn loøng tin; loøng tin ñöôïc vieân maõn thôøi laøm vieân maõn nhö lyù taùc yù; nhö lyù taùc yù ñöôïc vieân maõn, thôøi laøm vieân maõn chaùnh nieäm tænh giaùc; chaùnh nieäm tænh giaùc ñöôïc vieân maõn, thôøi laøm vieân maõn caùc caên ñöôïc cheá ngöï; caùc caên cheá ngöï ñöôïc vieân maõn, thôøi laøm vieân maõn ba thieän haønh; ba thieän haønh ñöôïc vieân maõn, thôøi laøm vieân maõn Boán nieäm xöù; Boán nieäm xöù ñöôïc vieân maõn, thôøi laøm vieân maõn Baûy giaùc chi; Baûy giaùc chi ñöôïc vieân maõn, thôøi laøm vieân maõn minh giaûi thoaùt.

Nhö vaäy laø thöùc aên cuûa minh giaûi thoaùt, vaø nhö vaäy laø vieân maõn.

Chaùnh nieäm vaø Tænh giaùc:

-- Naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu haõy truù chaùnh nieäm, tænh giaùc. Ñaây laø lôøi giaùo giôùi cuûa Ta cho caùc OÂng.

Vaø naøy caùc Tyø-khöu, theá naøo laø Tyø-khöu chaùnh nieäm? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu truù, quaùn thaân treân thaân, nhieät taâm, tænh giaùc, chaùnh nieäm, nhieáp phuïc tham öu ôû ñôøi. Tyø-khöu truù, quaùn thoï treân caùc caûm thoï, nhieät taâm, tænh giaùc, chaùnh nieäm, nhieáp phuïc tham öu ôû ñôøi. Tyø-khöu truù, quaùn taâm treân taâm, nhieät taâm, tænh giaùc, chaùnh nieäm, nhieáp phuïc tham öu ôû ñôøi. Tyø-khöu truù, quaùn phaùp treân caùc phaùp, nhieät taâm, tænh giaùc, chaùnh nieäm, nhieáp phuïc tham öu ôû ñôøi. Nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, laø Tyø-khöu chaùnh nieäm.

Vaø naøy caùc Tyø-khöu, nhö theá naøo laø Tyø-khöu tænh giaùc? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu bieát roõ raøng caùc caûm thoï khôûi leân, bieát roõ raøng caùc caûm thoï an truù, bieát roõ raøng caùc caûm thoï ñi ñeán tieâu maát; bieát roõ raøng caùc töôûng khôûi leân, bieát roõ raøng caùc töôûng an truù, bieát roõ raøng caùc töôûng ñi ñeán tieâu maát. Nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, laø Tyø-khöu tænh giaùc.

Naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu haõy truù chaùnh nieäm, tænh giaùc. Ñaây laø lôøi giaùo giôùi cuûa Ta cho caùc OÂng.

Hoä trì caùc caên

Theá naøo laø vò Tyø-khöu hoä trì caùc caên? Khi maét thaáy saéc, vò Tyø-khöu khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng. Nhöõng nguyeân nhaân gì, khieán nhaõn caên khoâng ñöôïc cheá ngöï, khieán tham aùi, öu bi, caùc aùc, baát thieän phaùp khôûi leân, Tyø-khöu töï cheá ngöï nguyeân nhaân aáy, hoä trì nhaõn caên, thöïc haønh söï hoä trì nhaõn caên.

Khi tai nghe tieáng, vò aáy khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng. Nhöõng nguyeân nhaân gì khieán nhó caên khoâng ñöôïc cheá ngöï, khieán tham aùi, öu bi, caùc aùc, baát thieän phaùp khôûi leân, Tyø-khöu cheá ngöï nguyeân nhaân aáy, hoä trì nhó caên, thöïc haønh söï hoä trì nhó caên.

Khi muõi ngöûi höông, vò aáy khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng. Nhöõng nguyeân nhaân gì khieán tyû caên khoâng ñöôïc cheá ngöï, khieán tham aùi, öu bi, caùc aùc, baát thieän phaùp khôûi leân, Tyø-khöu cheá ngöï nguyeân nhaân aáy, hoä trì tyû caên, thöïc haønh söï hoä trì tyû caên.

Khi löôõi neám vò, vò aáy khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng. Nhöõng nguyeân nhaân gì khieán thieät caên khoâng ñöôïc cheá ngöï, khieán tham aùi, öu bi, caùc aùc, baát thieän phaùp khôûi leân, Tyø-khöu cheá ngöï nguyeân nhaân aáy, hoä trì thieät caên, thöïc haønh söï hoä trì thieät caên.

Khi thaân caûm xuùc, vò aáy khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng. Nhöõng nguyeân nhaân gì khieán thaân caên khoâng ñöôïc cheá ngöï, khieán tham aùi, öu bi, caùc aùc, baát thieän phaùp khôûi leân, Tyø-khöu cheá ngöï nguyeân nhaân aáy, hoä trì thaân caên, thöïc haønh söï hoä trì thaân caên.

Khi yù nhaän thöùc caùc phaùp, vò aáy khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng. Nhöõng nguyeân nhaân gì khieán yù caên khoâng ñöôïc cheá ngöï, khieán tham aùi, öu bi, caùc aùc, baát thieän phaùp khôûi leân, Tyø-khöu cheá ngöï nguyeân nhaân aáy, hoä trì yù caên, thöïc haønh söï hoä trì yù caên.

Vò aáy, nhôø söï hoä trì cao quyù caùc caên aáy, neân höôûng laïc thoï noäi taâm, khoâng vaån ñuïc. Nhö vaäy, vò Tyø-khöu hoä trì caùc caên.

Ba Thieän haønh

Ñöùc Phaät giaûng cho cö só Cunda (Thuaàn-ñaø), con ngöôøi thôï reøn:

-- Naøy Cunda, tònh haïnh veà thaân coù ba, tònh haïnh veà lôøi coù boán, tònh haïnh veà yù coù ba.

Naøy Cunda, theá naøo laø tònh haïnh veà thaân coù ba? ÔÛ ñaây, naøy Cunda, coù ngöôøi ñoaïn taän saùt sanh, töø boû saùt sanh, boû tröôïng, boû kieám; bieát taøm quyù, coù loøng töø, soáng thöông xoùt ñeán haïnh phuùc taát caû chuùng sanh, vaø loaøi höõu tình. Ñoaïn taän laáy cuûa khoâng cho, töø boû laáy cuûa khoâng cho; baát cöù vaät gì cuûa ngöôøi khaùc, hoaëc taïi thoân laøng, hoaëc taïi röøng nuùi, khoâng coù cho ngöôøi aáy, ngöôøi aáy khoâng laáy vôùi yù nieäm troäm caép. Ñoaïn taän taø haïnh trong caùc duïc, töø boû taø haïnh trong caùc duïc, khoâng haønh taø haïnh vôùi haïng nöõ nhaân coù meï che chôû, coù cha che chôû, coù anh che chôû, coù chò che chôû, coù baø con che chôû, coù phaùp che chôû, ñaõ coù choàng, ñöôïc hình phaït gaäy goäc baûo veä, cho ñeán nhöõng nöõ nhaân ñöôïc trang söùc baèng voøng hoa (ñaùm cöôùi). Nhö vaäy, naøy Cunda, tònh haïnh veà thaân coù ba.

Vaø naøy Cunda, theá naøo laø tònh haïnh veà lôøi coù boán? ÔÛ ñaây, naøy Cunda coù ngöôøi ñoaïn taän noùi laùo, töø boû noùi laùo, ñeán choã taäp hoäi hay ñeán choã chuùng toäi, hay ñeán giöõa caùc thaân toäc, hay ñeán giöõa caùc toå hôïp, hay ñeán giöõa caùc vöông toäc, khi bò daãn xuaát laøm chöùng vaø ñöôïc hoûi: "Naøy ngöôøi kia, haõy noùi nhöõng gì ngöôøi bieát". Neáu khoâng bieát, ngöôøi aáy noùi: "Toâi khoâng bieát". Neáu bieát, ngöôøi aáy noùi: "Toâi bieát". Hay neáu khoâng thaáy, ngöôøi aáy noùi: "Toâi khoâng thaáy". Neáu thaáy, ngöôøi aáy noùi: "Toâi thaáy". Nhö vaäy lôøi noùi cuûa ngöôøi aáy khoâng trôû thaønh coá yù voïng ngöõ, hoaëc nguyeân nhaân vì mình, hoaëc nguyeân nhaân vì ngöôøi, hoaëc nguyeân nhaân vì moät vaøi quyeàn lôïi gì. Ñoaïn taän noùi hai löôõi, töø boû noùi hai löôõi; nghe ñieàu gì ôû choã naøy, khoâng ñi ñeán choã kia noùi, ñeå sanh chia reõ ôû nhöõng ngöôøi naøy; nghe ñieàu gì ôû choã kia, khoâng ñi noùi vôùi nhöõng ngöôøi naøy, ñeå sanh chia reõ ôû nhöõng ngöôøi kia. Nhö vaäy, ngöôøi aáy soáng hoøa hôïp nhöõng keû ly giaùn, taêng tröôûng nhöõng keû hoøa hôïp, thích thuù hoøa hôïp, noùi nhöõng lôøi ñöa ñeán hoøa hôïp. Ñoaïn taän lôøi noùi ñoäc aùc, töø boû lôøi noùi ñoäc aùc; ngöôøi aáy noùi nhöõng lôøi noùi nhu hoøa, eâm tai, deã thöông, thoâng caûm ñeán taâm, tao nhaõ, ñeïp loøng nhieàu ngöôøi, vui yù nhieàu ngöôøi. Ñoaïn taän lôøi noùi phuø phieám; ngöôøi aáy noùi ñuùng thôøi, noùi chaân thaät, noùi coù yù nghóa, noùi Phaùp, noùi Luaät, noùi nhöõng lôøi ñaùng ñöôïc gìn giöõ. Vì noùi hôïp thôøi, neân lôøi noùi thuaän lyù, coù maïch laïc, heä thoáng, lôïi ích. Nhö vaäy, naøy Cunda, tònh haïnh veà lôøi noùi coù boán.

Vaø naøy Cunda, theá naøo laø tònh haïnh veà yù coù ba? ÔÛ ñaây, naøy Cunda, coù ngöôøi khoâng tham aùi, khoâng tham lam taøi vaät keû khaùc, khoâng nghó raèng: "OÂi! Mong raèng moïi taøi vaät cuûa ngöôøi khaùc trôû thaønh cuûa mình". Khoâng coù saân taâm, khôûi leân haïi yù, haïi nieäm, nhöng nghó raèng: "Mong raèng nhöõng loaøi höõu tình naøy soáng lo töï ngaõ, khoâng thuø haän, khoâng saân haän, khoâng nhieãm loaïn, ñöôïc an laïc". Coù chaùnh kieán, khoâng coù tö töôûng ñieân ñaûo, nghó raèng: "Coù boá thí, coù cuùng thí, coù teá leã, caùc haønh vi thieän aùc, coù keát quaû dò thuïc, coù ñôøi naøy, coù ñôøi sau, coù meï, coù cha, coù caùc loaïi hoùa sanh, trong ñôøi coù caùc Sa-moân, Baø-la-moân chaân chaùnh haønh trì, chaân chaùnh thaønh töïu, sau khi töï tri, töï chöùng, laïi tuyeân boá cho ñôøi naøy vaø cho ñôøi sau". Nhö vaäy, naøy Cunda, tònh haïnh veà yù coù ba.

Naøy Cunda, ñoù laø möôøi thieän nghieäp ñaïo.

Boán Nieäm xöù

Vaø nhö theá naøo, naøy caùc Tyø-khöu, laø nhaäp töùc xuaát töùc nieäm ñöôïc tu taäp? Nhö theá naøo laø laøm cho sung maõn, khieán boán nieäm xöù ñöôïc vieân maõn?

Khi naøo, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu thôû voâ daøi, vò aáy bieát: "Toâi thôû voâ daøi". Hay khi thôû ra daøi, vò aáy bieát "Toâi thôû ra daøi". Hay thôû voâ ngaén, vò aáy bieát: "Toâi thôû voâ ngaén". Hay khi thôû ra ngaén, vò aáy bieát: "Toâi thôû ra ngaén". "Caûm giaùc caû toaøn thaân, toâi seõ thôû voâ", vò aáy taäp. "Caûm giaùc caû toaøn thaân, toâi seõ thôû ra", vò aáy taäp. "An tònh thaân haønh, toâi seõ thôû voâ", vò aáy taäp. "An tònh thaân haønh, toâi seõ thôû ra", vò aáy taäp. Trong khi tuøy quaùn thaân treân thaân, naøy caùc Tyø-khöu, vò Tyø-khöu truù, nhieät taâm, tænh giaùc, chaùnh nieäm ñeå cheá ngöï tham öu ôû ñôøi. Naøy caùc Tyø-khöu, ñoái vôùi caùc thaân, Ta noùi ñaây laø moät, töùc laø thôû voâ thôû ra. Do vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, trong khi tuøy quaùn thaân treân thaân, vò Tyø-khöu truù, nhieät taâm, tænh giaùc, chaùnh nieäm ñeå cheá ngöï tham öu ôû ñôøi.

Khi naøo, naøy caùc Tyø-khöu, vò Tyø-khöu nghó: "Caûm giaùc hyû thoï, toâi seõ thôû voâ", vò aáy taäp. "Caûm giaùc hyû thoï, toâi seõ thôû ra", vò aáy taäp. "Caûm giaùc laïc thoï, toâi seõ thôû voâ", vò aáy taäp. "Caûm giaùc laïc thoï, toâi seõ thôû ra", vò aáy taäp. "Caûm giaùc taâm haønh, toâi seõ thôû voâ", vò aáy taäp. "Caûm giaùc taâm haønh, toâi seõ thôû ra", vò aáy taäp. "An tònh taâm haønh toâi seõ thôû voâ", vò aáy taäp. "An tònh taâm haønh toâi seõ thôû ra", vò aáy taäp. Trong khi tuøy quaùn thoï treân caùc thoï, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu truù, nhieät taâm, tænh giaùc, chaùnh nieäm, ñeå cheá ngöï tham öu ôû ñôøi. Naøy caùc Tyø-khöu, ñoái vôùi caùc caûm thoï, Ta noùi ñaây laø moät, töùc laø thôû voâ thôû ra. Do vaäy naøy caùc Tyø-khöu, trong khi tuøy quaùn thoï treân caùc caûm thoï, Tyø-khöu truù, nhieät taâm, tænh giaùc, chaùnh nieäm ñeå cheá ngöï tham öu ôû ñôøi.

Khi naøo, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu nghó: "Caûm giaùc taâm, toâi seõ thôû voâ", vò aáy taäp. "Caûm giaùc taâm, toâi seõ thôû ra", vò aáy taäp. "Vôùi taâm haân hoan, toâi seõ thôû voâ", vò aáy tu taäp. "Vôùi taâm haân hoan, toâi seõ thôû ra", vò aáy taäp. "Vôùi taâm Thieàn ñònh, toâi seõ thôû voâ", vò aáy taäp. "Vôùi taâm Thieàn ñònh, toâi seõ thôû ra", vò aáy taäp. "Vôùi taâm giaûi thoaùt, toâi seõ thôû voâ", vò aáy taäp. "Vôùi taâm giaûi thoaùt, toâi seõ thôû ra", vò aáy taäp. Trong khi tuøy quaùn taâm treân taâm, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu truù, nhieät taâm, tænh giaùc, chaùnh nieäm, ñeå cheá ngöï tham öu ôû ñôøi. Naøy caùc Tyø-khöu, söï tu taäp nhaäp töùc xuaát töùc nieäm khoâng theå ñeán vôùi keû thaát nieäm, khoâng coù tænh giaùc. Do vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, trong khi tuøy quaùn taâm treân taâm, Tyø-khöu truù, nhieät taâm, tænh giaùc, chaùnh nieäm ñeå cheá ngöï tham öu ôû ñôøi.

Khi naøo naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu nghó: "Quaùn voâ thöôøng, toâi seõ thôû voâ", vò aáy taäp. "Quaùn voâ thöôøng, toâi seõ thôû ra", vò aáy taäp. "Quaùn ly tham... quaùn ñoaïn dieät... quaùn töø boû, toâi seõ thôû voâ", vò aáy taäp. "Quaùn töø boû, toâi seõ thôû ra", vò aáy taäp. Trong khi tuøy quaùn treân caùc phaùp, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu an truù, nhieät taâm, tænh giaùc, chaùnh nieäm ñeå cheá ngöï tham öu ôû ñôøi. Vò aáy, do ñoaïn tröø tham öu, sau khi thaáy vôùi trí tueä, kheùo nhìn (söï vaät) vôùi nieäm xaû ly. Do vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, trong khi tuøy quaùn phaùp treân caùc phaùp, Tyø-khöu truù, nhieät taâm, tænh giaùc, chaùnh nieäm ñeå cheá ngöï tham öu ôû ñôøi.

Nhaäp töùc xuaát töùc nieäm, naøy caùc Tyø-khöu, ñöôïc tu taäp nhö vaäy, ñöôïc laøm cho sung maõn nhö vaäy, khieán cho boán nieäm xöù ñöôïc vieân maõn.

Baûy Giaùc chi

Vaø boán nieäm xöù, naøy caùc Tyø-khöu, ñöôïc tu taäp nhö theá naøo, ñöôïc laøm sung maõn nhö theá naøo, khieán cho baûy giaùc chi ñöôïc vieân maõn?

Naøy caùc Tyø-khöu, trong khi tuøy quaùn thaân treân thaân, Tyø-khöu truù, nhieät taâm, tænh giaùc, chaùnh nieäm ñeå cheá ngöï tham öu ôû ñôøi, trong khi aáy, nieäm khoâng hoân meâ cuûa vò aáy ñöôïc an truù. Trong khi nieäm khoâng hoân meâ cuûa vò aáy cuõng ñöôïc an truù, naøy caùc Tyø-khöu, trong khi aáy nieäm giaùc chi ñöôïc baét ñaàu khôûi leân vôùi Tyø-khöu. Trong khi aáy, Tyø-khöu tu taäp nieäm giaùc chi. Trong khi aáy, nieäm giaùc chi ñöôïc Tyø-khöu tu taäp ñi ñeán vieân maõn.

Vò aáy an truù vôùi chaùnh nieäm nhö vaäy, suy tö, tö duy, thaåm saùt phaùp aáy vôùi trí tueä. Naøy caùc Tyø-khöu, trong khi truù vôùi chaùnh nieäm nhö vaäy, Tyø-khöu vôùi trí tueä suy tö, tö duy, thaåm saùt phaùp aáy, trong khi aáy traïch phaùp giaùc chi ñöôïc baét ñaàu khôûi leân vôùi Tyø-khöu. Trong khi aáy, Tyø-khöu tu taäp traïch phaùp giaùc chi. Trong khi aáy, traïch phaùp giaùc chi ñöôïc Tyø-khöu tu taäp ñi ñeán vieân maõn.

Trong khi Tyø-khöu vôùi trí tueä suy tö, tö duy, thaåm saùt phaùp aáy, söï tinh taán khoâng thuï ñoäng baét ñaàu khôûi leân vôùi vò Tyø-khöu. Naøy caùc Tyø-khöu, trong khi Tyø-khöu vôùi trí tueä suy tö, tö duy, thaåm saùt phaùp aáy, trong khi aáy söï tinh taán khoâng thuï ñoäng baét ñaàu khôûi leân vôùi Tyø-khöu aáy. Trong khi aáy tinh taán giaùc chi ñöôïc baét ñaàu khôûi leân nôi Tyø-khöu. Trong khi aáy, Tyø-khöu tu taäp tinh taán giaùc chi. Trong khi aáy, tinh taán giaùc chi ñöôïc Tyø-khöu tu taäp ñi ñeán vieân maõn.

Hyû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát ñöôïc khôûi leân nôi vò tinh taán tinh caàn. Naøy caùc Tyø-khöu, trong khi hyû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát khôûi leân nôi Tyø-khöu tinh taán tinh caàn, trong khi aáy, hyû giaùc chi baét ñaàu khôûi leân nôi Tyø-khöu. Trong khi aáy, hyû giaùc chi ñöôïc vò Tyø-khöu tu taäp. Trong khi aáy hyû giaùc chi ñöôïc Tyø-khöu tu taäp ñi ñeán vieân maõn.

Thaân cuûa vò aáy ñöôïc taâm hoan hyû trôû thaønh khinh an, taâm cuõng ñöôïc khinh an. Naøy caùc Tyø-khöu, trong khi Tyø-khöu vôùi yù hoan hyû ñöôïc thaân khinh an, ñöôïc taâm cuõng khinh an, trong khi aáy, khinh an giaùc chi baét ñaàu khôûi leân nôi Tyø-khöu. Trong khi aáy, khinh an giaùc chi ñöôïc Tyø-khöu tu taäp. Trong khi aáy, khinh an giaùc chi ñöôïc Tyø-khöu laøm cho ñi ñeán sung maõn.

Moät vò coù thaân khinh an, an laïc, taâm vò aáy ñöôïc ñònh tónh. Naøy caùc Tyø-khöu, trong khi Tyø-khöu coù thaân khinh an, an laïc, taâm vò aáy ñöôïc ñònh tónh, trong khi aáy, ñònh giaùc chi baét ñaàu khôûi leân nôi Tyø-khöu. Trong khi aáy, ñònh giaùc chi ñöôïc Tyø-khöu tu taäp. Trong khi aáy ñònh giaùc chi ñöôïc Tyø-khöu laøm cho ñi ñeán sung maõn.

Vò aáy vôùi taâm ñònh tónh nhö vaäy, kheùo nhìn (söï vaät) vôùi yù nieäm xaû ly. Naøy caùc Tyø-khöu, trong khi Tyø-khöu vôùi taâm ñònh tónh nhö vaäy, kheùo nhìn (söï vaät) vôùi yù nieäm xaû ly, trong khi aáy, xaû giaùc chi baét ñaàu khôûi leân nôi Tyø-khöu. Trong khi aáy, xaû giaùc chi ñöôïc Tyø-khöu tu taäp. Trong khi aáy xaû giaùc chi, ñöôïc Tyø-khöu laøm cho ñeán sung maõn.

Naøy caùc Tyø-khöu, trong khi quaùn thoï treân caùc caûm thoï, ...

Naøy caùc Tyø-khöu, trong khi quaùn taâm treân taâm, ...

Naøy caùc Tyø-khöu, trong khi quaùn phaùp treân caùc phaùp, Tyø-khöu an truù, nhieät taâm, tænh giaùc, chaùnh nieäm vôùi muïc ñích ñieàu phuïc tham öu ôû ñôøi, trong khi aáy nieäm cuûa vò aáy ñöôïc an truù, khoâng coù hoân meâ. Naøy caùc Tyø-khöu, trong khi nieäm cuûa Tyø-khöu ñöôïc an truù, khoâng coù hoân meâ, nieäm giaùc chi, trong khi aáy, ñöôïc baét ñaàu khôûi leân nôi Tyø-khöu. Nieäm giaùc chi trong khi aáy ñöôïc Tyø-khöu tu taäp. Nieäm giaùc chi trong khi aáy, ñöôïc Tyø-khöu laøm cho ñi ñeán sung maõn. Vò aáy an truù vôùi chaùnh nieäm nhö vaäy, suy tö, tö duy, thaåm saùt phaùp aáy vôùi trí tueä. Naøy caùc Tyø-khöu, trong khi an truù vôùi chaùnh nieäm nhö vaäy, vò aáy suy tö, tö duy, thaåm saùt phaùp aáy vôùi trí tueä. Traïch phaùp giaùc chi trong khi aáy ñöôïc baét ñaàu khôûi leân nôi Tyø-khöu. Traïch phaùp giaùc chi trong khi aáy ñöôïc Tyø-khöu tu taäp. Traïch phaùp giaùc chi trong khi aáy ñi ñeán sung maõn, tinh taán khoâng thuï ñoäng baét ñaàu khôûi leân nôi vò aáy. Naøy caùc Tyø-khöu, trong khi Tyø-khöu suy tö, tö duy, thaåm saùt phaùp aáy vôùi trí tueä, vaø tinh taán khoâng thuï ñoäng baét ñaàu khôûi leân nôi vò aáy, tinh taán giaùc chi trong khi aáy baét ñaàu khôûi leân nôi vò Tyø-khöu. Tinh taán giaùc chi ñöôïc Tyø-khöu tu taäp. Tinh taán giaùc chi ñöôïc Tyø-khöu laøm cho ñi ñeán sung maõn. Ñoái vôùi vò aáy, tinh caàn tinh taán, hyû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát khôûi leân. Naøy caùc Tyø-khöu, trong khi Tyø-khöu tinh caàn tinh taán vaø hyû khoâng lieân heä ñeán vaät chaát khôûi leân, hyû giaùc chi trong khi aáy baét ñaàu ñöôïc khôûi leân nôi Tyø-khöu. Hyû giaùc chi trong khi aáy ñöôïc Tyø-khöu tu taäp. Hyû giaùc chi trong khi aáy ñöôïc Tyø-khöu laøm cho ñi ñeán sung maõn. Thaân cuûa vò aáy ñöôïc taâm hoan hyû trôû thaønh khinh an, taâm cuõng ñöôïc khinh an. Naøy caùc Tyø-khöu, trong khi Tyø-khöu vôùi yù hoan hyû ñöôïc thaân khinh an, ñöôïc taâm cuõng khinh an, trong khi aáy khinh an giaùc chi baét ñaàu khôûi leân nôi Tyø-khöu. Trong khi aáy, khinh an giaùc chi ñöôïc Tyø-khöu tu taäp. Trong khi aáy, khinh an giaùc chi ñöôïc Tyø-khöu laøm cho ñi ñeán sung maõn. Moät vò coù taâm khinh an, an laïc, taâm vò aáy ñöôïc ñònh tónh. Naøy caùc Tyø-khöu, trong khi vò aáy coù thaân khinh an, an laïc, taâm vò aáy ñöôïc ñònh tónh, trong khi aáy ñònh giaùc chi baét ñaàu khôûi leân nôi Tyø-khöu. Trong khi aáy, ñònh giaùc chi ñöôïc Tyø-khöu tu taäp. Trong khi aáy ñònh giaùc chi ñöôïc Tyø-khöu laøm cho ñi ñeán sung maõn. Vò aáy vôùi taâm ñònh tónh nhö vaäy kheùo nhìn (söï vaät) vôùi yù nieäm xaû ly. Naøy caùc Tyø-khöu, trong khi Tyø-khöu vôùi taâm ñònh tónh nhö vaäy, kheùo nhìn (söï vaät) vôùi yù nieäm xaû ly, trong khi aáy xaû giaùc chi baét ñaàu khôûi leân nôi Tyø-khöu. Trong khi aáy, xaû giaùc chi ñöôïc Tyø-khöu tu taäp. Trong khi aáy xaû giaùc chi ñöôïc Tyø-khöu laøm cho ñi ñeán sung maõn.

Naøy caùc Tyø-khöu, boán nieäm xöù ñöôïc tu taäp nhö vaäy, ñöôïc laøm cho sung maõn nhö vaäy khieán cho baûy giaùc chi ñöôïc sung maõn.

Minh giaûi thoaùt

Vaø naøy caùc Tyø-khöu, baûy giaùc chi ñöôïc tu taäp nhö theá naøo, ñöôïc laøm cho sung maõn nhö theá naøo, khieán cho minh giaûi thoaùt ñöôïc vieân maõn?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu tu taäp nieäm giaùc chi, lieân heä ñeán vieãn ly, lieân heä ñeán ly tham, lieân heä ñeán dieät, höôùng ñeán xaû ly; Tyø-khöu tu taäp traïch phaùp giaùc chi...; Tyø-khöu tu taäp tinh taán giaùc chi...; Tyø-khöu tu taäp hyû giaùc chi...; Tyø-khöu tu taäp khinh an giaùc chi...; Tyø-khöu tu taäp ñònh giaùc chi...; Tyø-khöu tu taäp xaû giaùc chi, lieân heä ñeán vieãn ly, lieân heä ñeán ly tham, lieân heä ñeán dieät, höôùng ñeán xaû ly. Naøy caùc Tyø-khöu, baûy giaùc chi ñöôïc tu taäp nhö vaäy, ñöôïc laøm cho sung maõn nhö vaäy, khieán cho minh giaûi thoaùt ñöôïc vieân maõn.

- Naøy caùc Tyø-khöu, theá naøo laø taùm tö nieäm cuûa baäc Ñaïi nhaân?

Naøy caùc Tyø-khöu, Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi ít duïc, Phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi nhieàu duïc; Naøy caùc Tyø-khöu, Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi bieát ñuû, phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi khoâng bieát ñuû; Naøy caùc Tyø-khöu, Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi soáng thanh vaéng, phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi öa hoäi chuùng; Naøy caùc Tyø-khöu, Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi tinh caàn tinh taán, phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi bieáng nhaùc; Naøy caùc Tyø-khöu,Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi truù nieäm, phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi thaát nieäm; Naøy caùc Tyø-khöu, Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi Thieàn ñònh, phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi khoâng Thieàn ñònh; Naøy caùc Tyø-khöu, Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi coù trí tueä, Phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi aùc tueä; Naøy caùc Tyø-khöu, Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi khoâng öa hyù luaän, khoâng thích hyù luaän, Phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi öa hyù luaän, thích hyù luaän.

(1) Naøy caùc Tyø-khöu, "Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi ít duïc, Phaùp naøy khoâng ñeå cho ngöôøi coù duïc lôùn", nhö vaäy ñaõ ñöôïc noùi ñeán. Do duyeân gì ñöôïc noùi nhö vaäy?

Naøy caùc Tyø-khöu, ôû ñaây, Tyø-khöu ít duïc khoâng muoán: "Mong ngöôøi ta bieát toâi laø ít duïc"; bieát ñuû, khoâng muoán: "Mong ngöôøi ta bieát toâi laø bieát ñuû"; soáng vieãn ly, khoâng muoán: "Mong ngöôøi ta bieát toâi soáng vieãn ly"; tinh caàn tinh taán, khoâng muoán: "Mong ngöôøi ta bieát toâi soáng tinh caàn tinh taán"; truù nieäm, khoâng muoán: "Mong ngöôøi ta bieát toâi truù nieäm"; coù ñònh, khoâng muoán: "Mong ngöôøi ta bieát toâi coù ñònh"; coù tueä, khoâng muoán: "Mong ngöôøi ta bieát toâi laø ngöôøi coù tueä "; khoâng thích hyù luaän, khoâng muoán: "Mong ngöôøi ta bieát toâi khoâng thích hyù luaän". Naøy caùc Tyø-khöu, Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi ít duïc, Phaùp naøy khoâng ñeå cho ngöôøi coù duïc lôùn", ñaõ ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy. Do duyeân naøy ñöôïc noùi nhö vaäy.

(2) Naøy caùc Tyø-khöu, "Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi bieát ñuû, Phaùp naøy khoâng ñeå cho ngöôøi khoâng bieát ñuû", nhö vaäy ñaõ ñöôïc noùi ñeán. Do duyeân gì ñöôïc noùi nhö vaäy?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu bieát ñuû vôùi baát cöù vaät duïng gì nhö y aùo, ñoà aên khaát thöïc, saøng toïa, döôïc phaåm trò beänh. Naøy caùc Tyø-khöu, "Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi bieát ñuû, Phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi khoâng bieát ñuû", ñaõ ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy. Do duyeân naøy ñöôïc noùi nhö vaäy.

(3) Naøy caùc Tyø-khöu, Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi soáng vieãn ly, "Phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi öa thích hoäi chuùng", nhö vaäy ñaõ ñöôïc noùi ñeán. Do duyeân gì ñöôïc noùi nhö vaäy?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, Vôùi Tyø-khöu soáng vieãn ly, coù nhieàu ngöôøi ñeán thaêm nhö Tyø-khöu, Tyø-khöu-Ni, nam cö só, nöõ cö só, vua chuùa, ñaïi thaàn, caùc ngoaïi ñaïo sö, ñeä töû cuûa caùc ngoaïi ñaïo sö. ÔÛ ñaây, Tyø-khöu vôùi taâm thuaän veà vieãn ly, höôùng veà vieãn ly, nhaäp vaøo vieãn ly, truù vaøo vieãn ly, thích thuù xuaát ly, noùi lôøi hoaøn toaøn lieân heä ñeán laùnh xa. Naøy caùc Tyø-khöu, Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi vieãn ly, "Phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi khoâng öa hoäi chuùng", ñaõ ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy. Do duyeân naøy ñöôïc noùi nhö vaäy.

(4) Naøy caùc Tyø-khöu, Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi tinh caàn tinh taán, "Phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi bieáng nhaùc", nhö vaäy ñaõ ñöôïc noùi ñeán. Do duyeân gì ñöôïc noùi nhö vaäy?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu soáng tinh caàn tinh taán, ñoaïn taän caùc phaùp baát thieän, thaønh töïu caùc phaùp thieän, noã löïc kieân trì, khoâng töø boû gaùnh naëng ñoái vôùi caùc thieän phaùp. Naøy caùc Tyø-khöu, Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi tinh caàn tinh taán, "Phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi bieáng nhaùc", ñaõ ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy. Do duyeân naøy ñöôïc noùi nhö vaäy.

(5) Naøy caùc Tyø-khöu, Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi truù nieäm, "Phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi thaát nieäm", nhö vaäy ñaõ ñöôïc noùi ñeán. Do duyeân gì ñöôïc noùi nhö vaäy?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu ñaày ñuû nieäm, thaønh töïu nieäm tueä toái thaéng, öùc nhôù tuøy nieäm nhöõng ñieàu ñaõ laøm, noùi ñaõ laâu. Naøy caùc Tyø-khöu, "Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi truù nieäm, Phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi thaát nieäm", ñaõ ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy. Do duyeân naøy ñöôïc noùi nhö vaäy.

(6) Naøy caùc Tyø-khöu, Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi thieàn ñònh, "Phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi khoâng thieàn ñònh", nhö vaäy ñaõ ñöôïc noùi ñeán. Do duyeân gì ñöôïc noùi nhö vaäy?

ÔÛ ñaây caùc Tyû-kheo ly caùc duïc, ly caùc baát thieän phaùp, chöùng ñaït vaø an truù vaøo Thieàn thöù nhaát, moät traïng thaùi hyû laïc do ly duïc sanh, coù taàm, coù töù.

Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo dieät taàm vaø töù, chöùng ñaït vaø an truù vaøo Thieàn thöù hai, moät traïng thaùi hyû laïc do ñònh sanh, khoâng taàm, khoâng töù, noäi tænh nhaát taâm.

Tyû-kheo ly hyû truù xaû, chaùnh nieäm tænh giaùc, thaân caûm söï laïc thoï maø caùc baäc Thaùnh goïi laø xaû nieäm laïc truù, chöùng ñaït vaø an truù vaøo Thieàn thöù ba.

Tyû-kheo xaû laïc xaû khoå, dieät hyû öu ñaõ caûm thoï tröôùc, chöùng ñaït vaø an truù Thieàn thöù tö, khoâng khoå, khoâng laïc, xaû nieäm thanh tònh.

Naøy caùc Tyø-khöu, Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi thieàn ñònh, "Phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi khoâng thieàn ñònh", ñaõ ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy. Do duyeân naøy ñöôïc noùi nhö vaäy.

(7) Naøy caùc Tyø-khöu, Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi coù trí tueä, "Phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi khoâng trí tueä", nhö vaäy ñaõ ñöôïc noùi ñeán. Do duyeân gì ñöôïc noùi nhö vaäy?

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu coù trí tueä, coù trí tueä veà sanh dieät, thaønh töïu Thaùnh theå nhaäp (quyeát traïch), ñöa ñeán chôn chaùnh ñoaïn dieät khoå ñau. Naøy caùc Tyø-khöu, "Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi coù trí tueä, Phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi khoâng trí tueä", ñaõ ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy. Do duyeân naøy ñöôïc noùi nhö vaäy

(8) Naøy caùc Tyø-khöu, Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi khoâng öa hyù luaän, khoâng thích hyù luaän, "Phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi öa hyù luaän, thích hyù luaän", nhö vaäy ñaõ ñöôïc noùi ñeán. Do duyeân gì ñöôïc noùi nhö vaäy?

Naøy caùc Tyø-khöu, ôû ñaây, Tyø-khöu ñoái vôùi ñoaïn dieät hyù luaän, taâm ñöôïc phaán chaán, tònh tín, an truù, höôùng ñeán. Naøy caùc Tyø-khöu, Phaùp naøy ñeå cho ngöôøi khoâng öa hyù luaän, khoâng thích hyù luaän, "Phaùp naøy khoâng phaûi ñeå cho ngöôøi öa hyù luaän, thích hyù luaän", ñaõ ñöôïc noùi ñeán nhö vaäy. Do duyeân naøy ñöôïc noùi nhö vaäy.

-- Thaønh töïu baûy phaùp, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu ñaùng ñöôïc cung kính, ñaùng ñöôïc toân troïng, ñaùng ñöôïc cuùng döôøng, ñaùng ñöôïc chaép tay, laø ruoäng phöôùc voâ thöôïng ôû ñôøi.

Theá naøo laø baûy? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu laø vò bieát phaùp, bieát nghóa, bieát töï ngaõ, bieát öôùc löôïng, bieát thôøi, bieát hoäi chuùng, bieát ngöôøi thaéng keû lieät.

(1) Vaø naøy caùc Tyø-khöu, theá naøo laø Tyø-khöu bieát phaùp? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu bieát phaùp: Kheá Kinh, ÖÙng tuïng, Kyù thuyeát, Phuùng tuïng, Voâ vaán töï thuyeát, Nhö thò thuyeát, Boån sanh, Phaùp chöa töøng coù, Phöông quaûng. Naøy caùc Tyø-khöu, neáu Tyø-khöu khoâng bieát phaùp: Kheá kinh, ÖÙng tuïng... Phöông quaûng, vò aáy ôû ñaây khoâng ñöôïc goïi laø vò bieát phaùp. Vaø naøy caùc Tyø-khöu, neáu Tyø-khöu bieát phaùp: Kheá kinh, ÖÙng tuïng... Phöông quaûng; do vaäy, vò aáy ñöôïc goïi laø vò bieát phaùp. Nhö vaäy laø bieát phaùp.

(2) Theá naøo laø bieát nghóa? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu bieát yù nghóa cuûa lôøi thuyeát naøy, cuûa lôøi thuyeát kia: "Ñaây laø yù nghóa cuûa lôøi noùi naøy, ñaây laø yù nghóa cuûa lôøi noùi naøy". Naøy caùc Tyø-khöu, neáu Tyø-khöu khoâng bieát yù nghóa cuûa lôøi thuyeát naøy, cuûa lôøi thuyeát kia: "Ñaây laø yù nghóa cuûa lôøi noùi naøy, ñaây laø yù nghóa cuûa lôøi noùi naøy", thôøi ôû ñaây, vò aáy khoâng ñöôïc goïi laø vò bieát nghóa. Vaø naøy caùc Tyø-khöu, neáu Tyø-khöu bieát yù nghóa cuûa lôøi thuyeát naøy, cuûa lôøi thuyeát kia: "Ñaây laø yù nghóa cuûa lôøi noùi naøy, ñaây laø yù nghóa cuûa lôøi noùi naøy"; do vaäy, vò aáy ñöôïc goïi laø vò bieát nghóa. Ñaây laø bieát phaùp, bieát nghóa.

(3) Theá naøo laø töï bieát? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu töï bieát; "Cho ñeán nhö vaäy, toâi coù loøng tin, giöõ giôùi, nghe nhieàu, boá thí, trí tueä, bieän taøi". Naøy caùc Tyø-khöu, neáu Tyø-khöu khoâng bieát töï ngaõ nhö vaày: "Cho ñeán nhö vaäy, toâi coù loøng tin, giöõ giôùi, nghe nhieàu, boá thí, trí tueä, bieän taøi", thôøi ôû ñaây, vò aáy khoâng ñöôïc goïi laø vò bieát töï ngaõ. Neáu Tyø-khöu, naøy caùc Tyø-khöu, bieát töï ngaõ: "Cho ñeán nhö vaäy, toâi coù loøng tin, giöõ giôùi, nghe nhieàu, boá thí, trí tueä, bieän taøi"; do vaäy, vò aáy ñöôïc goïi laø vò bieát töï ngaõ. Ñaây laø bieát phaùp, bieát nghóa, töï bieát.

(4) Vaø theá naøo laø bieát öôùc löôïng? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu bieát öôùc löôïng (vöøa ñuû) trong khi nhaän caùc vaät duïng nhö y, ñoà aên khaát thöïc, saøng toïa, döôïc phaåm trò beänh. Naøy caùc Tyø-khöu, neáu Tyø-khöu khoâng bieát öôùc löôïng vöøa ñuû khi nhaän caùc vaät duïng nhö y, ñoà aên khaát thöïc, saøng toïa, döôïc phaåm trò beänh, thôøi vò aáy ôû ñaây khoâng ñöôïc goïi laø vò bieát öôùc löôïng vöøa ñuû. Naøy caùc Tyø-khöu, neáu Tyø-khöu bieát öôùc löôïng vöøa ñuû khi nhaän caùc vaät duïng nhö y, ñoà aên khaát thöïc, saøng toïa, döôïc phaåm trò beänh; do vaäy vò aáy ñöôïc goïi laø vò bieát öôùc löôïng vöøa ñuû. Ñaây laø bieát phaùp, bieát nghóa, töï bieát, bieát öôùc löôïng.

(5) Vaø theá naøo laø bieát thôøi? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu bieát thôøi: "Ñaây laø thôøi ñeå tuyeân thuyeát, ñaây laø thôøi chaát vaán, ñaây laø thôøi tu taäp, ñaây laø thôøi Thieàn tònh". Naøy caùc Tyø-khöu, neáu Tyø-khöu khoâng bieát thôøi: "Ñaây laø thôøi tuyeân thuyeát, ñaây laø thôøi chaát vaán, ñaây laø thôøi tu taäp, ñaây laø thôøi Thieàn tònh", thôøi ôû ñaây, vò aáy ñöôïc goïi laø khoâng bieát thôøi. Vaø naøy caùc Tyø-khöu, neáu Tyø-khöu bieát thôøi: Ñaây laø thôøi tuyeân thuyeát, ñaây laø thôøi chaát vaán, ñaây laø thôøi tu taäp, ñaây laø thôøi Thieàn tònh"; do vaäy, vò aáy ñöôïc goïi laø vò bieát thôøi. Ñaây laø bieát phaùp, bieát nghóa, töï bieát, bieát vöøa ñuû, bieát thôøi.

(6) Vaø theá naøo laø bieát hoäi chuùng? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu bieát hoäi chuùng: "Ñaây laø hoäi chuùng Saùt-ñeá-lî, ñaây laø hoäi chuùng Baø-la-moân, ñaây laø hoäi chuùng Gia chuû, ñaây laø hoäi chuùng Sa-moân. ÔÛ ñaây, neân ñi ñeán nhö vaäy, neân ñöùng nhö vaäy, neân ngoài nhö vaäy, neân noùi nhö vaäy, neân im laëng nhö vaäy". Naøy caùc Tyø-khöu, neáu Tyø-khöu khoâng bieát hoäi chuùng: "Ñaây laø hoäi chuùng Saùt-ñeá-lî, ñaây laø hoäi chuùng Baø-la-moân, ñaây laø hoäi chuùng Gia chuû, ñaây laø hoäi chuùng Sa-moân. ÔÛ ñaây, neân ñi ñeán nhö vaäy, neân ñöùng nhö vaäy, neân ngoài nhö vaäy, neân noùi nhö vaäy, neân im laëng nhö vaäy", thôøi ôû ñaây, vò aáy khoâng ñöôïc goïi laø "Vò bieát hoäi chuùng". Vaø naøy caùc Tyø-khöu, neáu Tyø-khöu bieát hoäi chuùng: "Ñaây laø hoäi chuùng Saùt-ñeá-lî, ñaây laø hoäi chuùng Baø-la-moân, ñaây laø hoäi chuùng Gia chuû, ñaây laø hoäi chuùng Sa-moân. ÔÛ ñaây, neân ñi ñeán nhö vaäy, neân ñöùng nhö vaäy, neân ngoài nhö vaäy, neân noùi nhö vaäy, neân im laëng nhö vaäy"; do vaäy, ñöôïc goïi laø "Vò bieát hoäi chuùng". Ñaây laø bieát phaùp, bieát nghóa, töï bieát, bieát vöøa ñuû, bieát thôøi, bieát hoäi chuùng.

(7) Vaø theá naøo laø bieát ngöôøi thaéng lieät? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyø-khöu, vôùi vò Tyø-khöu, loaøi Ngöôøi ñöôïc bieát theo hai haïng: moät haïng öa thaáy caùc baäc Thaùnh, moät haïng khoâng öa thaáy caùc baäc Thaùnh. Ngöôøi naøy khoâng öa thaáy caùc baäc Thaùnh, do coù vieäc aáy, ñaùng bò quôû traùch. Coøn ngöôøi naøy öa thaáy caùc baäc Thaùnh, do vieäc aáy, ñaùng ñöôïc taùn thaùn. Coù hai haïng ngöôøi nghe dieäu phaùp: moät haïng ngöôøi öa nghe dieäu phaùp, moät haïng ngöôøi khoâng öa nghe dieäu phaùp. Haïng ngöôøi naøy khoâng öa nghe dieäu phaùp, do söï vieäc aáy, ñaùng bò quôû traùch. Haïng ngöôøi naøy öa nghe dieäu phaùp, do söï vieäc aáy, ñaùng ñöôïc taùn thaùn. Coù hai haïng ngöôøi nghe dieäu phaùp: moät haïng ngöôøi laéng tai nghe dieäu phaùp, moät haïng ngöôøi khoâng laéng tai nghe dieäu phaùp. Haïng ngöôøi naøy khoâng laéng tai nghe dieäu phaùp, do söï vieäc aáy, ñaùng bò quôû traùch. Haïng ngöôøi naøy laéng tai nghe dieäu phaùp, do söï vieäc aáy, ñaùng ñöôïc taùn thaùn. Coù hai haïng ngöôøi laéng tai nghe phaùp: moät haïng ngöôøi nghe xong, thoï trì phaùp; moät haïng ngöôøi nghe xong, khoâng thoï trì phaùp. Ngöôøi naøy nghe xong khoâng thoï trì phaùp, do söï vieäc aáy, ñaùng bò quôû traùch. Ngöôøi naøy nghe xong thoï trì phaùp, do söï vieäc aáy, ñaùng ñöôïc taùn thaùn. Coù hai haïng ngöôøi nghe xong thoï trì phaùp: moät haïng ngöôøi quaùn saùt yù nghóa caùc phaùp ñöôïc thoï trì, moät haïng ngöôøi khoâng quaùn saùt yù nghóa caùc phaùp ñöôïc thoï trì. Haïng ngöôøi naøy khoâng quaùn saùt yù nghóa caùc phaùp ñöôïc thoï trì, do söï vieäc aáy, ñaùng ñöôïc quôû traùch. Haïng ngöôøi naøy quaùn saùt yù nghóa caùc phaùp ñöôïc thoï trì, do söï vieäc aáy, ñaùng ñöôïc taùn thaùn. Coù hai haïng ngöôøi quaùn saùt yù nghóa caùc phaùp ñöôïc thoï trì: moät haïng ngöôøi sau khi hieåu nghóa, sau khi hieåu phaùp, ñaõ thöïc haønh phaùp; tuøy phaùp; moät haïng ngöôøi sau khi hieåu nghóa, sau khi hieåu phaùp, khoâng thöïc haønh phaùp, tuøy phaùp. Haïng ngöôøi naøy sau khi hieåu nghóa, sau khi hieåu phaùp, khoâng thöïc haønh phaùp, tuøy phaùp, do söï vieäc aáy, ñaùng bò quôû traùch. Haïng ngöôøi naøy sau khi hieåu nghóa, sau khi hieåu phaùp, thöïc haønh phaùp, tuøy phaùp, do söï vieäc aáy, ñaùng ñöôïc taùn thaùn. Coù hai haïng ngöôøi sau khi hieåu nghóa, sau khi hieåu phaùp ñaõ thöïc haønh phaùp; tuøy phaùp: moät haïng ngöôøi thöïc haønh vôùi muïc ñích töï lôïi, khoâng coù lôïi tha; moät haïng ngöôøi thöïc haønh vôùi muïc ñích töï lôïi vaø lôïi tha. Haïng ngöôøi naøy thöïc haønh vôùi muïc ñích töï lôïi, khoâng coù lôïi tha, do söï vieäc aáy, ñaùng bò quôû traùch. Haïng ngöôøi naøy thöïc haønh vôùi muïc ñích töï lôïi vaø lôïi tha, do söï vieäc aáy, ñaùng ñöôïc taùn thaùn. Nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, ñoái vôùi Tyø-khöu, loaøi Ngöôøi ñöôïc bieát theo hai haïng. Nhö vaäy, naøy caùc Tyø-khöu, laø Tyø-khöu bieát haïng ngöôøi thaéng lieät.

Do thaønh töïu baûy phaùp naøy, naøy caùc Tyø-khöu, Tyø-khöu ñaùng ñöôïc cung kính, ñaùng ñöôïc toân troïng, ñaùng ñöôïc cuùng döôøng, ñaùng ñöôïc chaép tay, laø ruoäng phöôùc voâ thöôïng ôû ñôøi.

(Trong ngaøy cuoái cuøng coøn taïi theá) Ñöùc Nhö Lai noùi vôùi toân giaû AØnanda:

-- Naøy AØnanada, caùc caây saølaø song thoï töï nhieân troå hoa traùi muøa traøn ñaày caønh laù, nhöõng ñoùa hoa naøy rôi leân, gieo khaép vaø tung vaõi treân thaân Nhö Lai ñeå cuùng döôøng. Nhöõng thieân hoa Mandaørava töø treân hö khoâng rôi xuoáng, rôi leân, gieo khaép vaø tung vaõi treân thaân Nhö Lai ñeå cuùng döôøng. Boät trôøi chieân ñaøn töø treân hö khoâng rôi xuoáng, rôi leân, gieo khaép vaø tung vaõi treân thaân Nhö Lai ñeå cuùng döôøng. Nhaïc trôøi treân hö khoâng troåi daäy ñeå cuùng döôøng Nhö Lai. Thieân ca treân hö khoâng vang leân ñeå cuùng döôøng Nhö Lai.

Nhöng, naøy AØnanda, nhö vaäy khoâng phaûi kính troïng, toân suøng, ñaûnh leã, cuùng döôøng hay leã kính Nhö Lai. Naøy AØnanda, neáu coù Tyø-khöu, Tyø-khöu ni, cö só nam hay cö só nöõ naøo thaønh töïu Chaùnh phaùp vaø Tuøy phaùp, soáng chôn chaùnh trong Chaùnh phaùp, haønh trì ñuùng Chaùnh phaùp, thôøi ngöôøi aáy kính troïng, toân suøng, ñaûnh leã, cuùng döôøng Nhö Lai vôùi söï cuùng döôøng toái thöôïng. Do vaäy, naøy AØnanda, haõy thaønh töïu Chaùnh phaùp vaø Tuøy phaùp, soáng chôn chaùnh trong Chaùnh phaùp vaø haønh trì ñuùng Chaùnh phaùp. Naøy AØnanda, quyù vò caàn phaûi hoïc taäp nhö vaäy.[Tröôøng Boä, 16]