Ngöôøi Cö Só          [ Trôû Veà ]         [Home Page]

---

Danh töø "Con Ñöôøng", "Ñaïo" (Magga) coù hai nghóa:

Nghóa ñaàu tieân laø "pakati maggo", töùc con ñöôøng, theo loái hieåu thoâng thöôøng, nhö ta noùi ñöôøng boä, ñöôøng thuûy, ñeå cho ngöôøi vaø thuù ñi treân ñoù. Moät nghóa khaùc, "patipada maggo" laø ñöôøng loái xöû söï, loái soáng, hay taùc phong, toát hay xaáu, nhìn xuyeân qua haønh ñoäng, lôøi noùi vaø tö töôûng (thaân, khaåu, yù), chæ aùp duïng cho ngöôøi maø thoâi.

Con ñöôøng "patipada maggo" chia laøm naêm chi nhaùnh hay naêm neûo nhoû laø:

1. Con ñöôøng ñi xuoáng Boán Caûnh giôùi Baát Haïnh (apaya bhumi), laø loái soáng caên cöù treân tham, saân, si, loái soáng nghòch vôùi giôùi luaät (sila), töùc laø ngöôïc chieàu vôùi Thaäp Thieän Nghieäp.

2. Con ñöôøng vaøo Caûnh Ngöôøi (manussa bhumi), laø tuaân haønh Nguõ giôùi hay Thaäp Thieän Nghieäp.

3. Con ñöôøng vaøo Saùu Caûnh Trôøi Duïc Giôùi (Kamavacara), goàm taùm loaïi taâm thieän (Mahakusala citta) trong aáy taâm sôû hoå theïn (hiri) vaø sôï toäi loãi (ottappa) chieám phaàn lôùn. Taùm loaïi taâm thieän naøy ñöa ñeán nhöõng haønh ñoäng nhö boá thí, nghe Phaùp, kieán taïo chuøa chieàn, xaây caát tröôøng hoïc, bònh vieän cho caùc baäc xuaát gia vaø haøng cö só.

4. Con ñöôøng vaøo Hai Möôi Caûnh Phaïm Thieân (Brahma loka) laø thöïc haønh thieàn (Samatha bhavana) baèng caùch truï taâm vaøo moät trong boán möôi khaùi nieäm (pannatti), xem nhö ñeà muïc haønh thieàn (arammana) laø möôøi "kasina" (bieán xöù), möôøi "asubha" (Ñeà muïc veà töû thi), möôøi "anussati" (ñeà muïc suy nieäm), boán "Brahma vihaõra" (Töù voâ löôïng taâm), moät "aharepatikula sanna" (ñeà muïc vaø tri giaùc), moät "catudhatu vavathana" (ñeà muïc veà phaân bieät) vaø boán "arupakammatthana" (ñeà muïc voâ saéc)

5. Con ñöôøng ñöa ñeán Nieát-Baøn, laø thöïc haønh thieàn Minh Saùt (Vipassana bhavana), laáy thöïc teá cuøng toät böïc Danh-Saéc, hay traïng thaùi tinh thaàn vaø vaät chaát, laøm ñeà muïc haønh thieàn.

Trong taát caû naêm chi nhaùnh cuûa con ñöôøng, ta haõy quan saùt chi nhaùnh soá naêm laø con ñöôøng an tònh, cuõng ñöôïc goïi laø "ekayana magga". Goïi nhö vaäy vì nhöõng lyù do sau ñaây:

a. Ñoù laø con ñöôøng ñi moät chieàu, khoâng coøn chia theâm ra ngaõ reõ naøo khaùc.

b. Ñoù laø con ñöôøng caù nhôn, chæ ñi töøng ngöôøi, nhöõng ngöôøi boû ñaùm ñoâng thaân thuoäc laïi phía sau vaø ruùt vaøo nôi vaéng veû ñeå haønh thieàn moät mình.

c. Ñoù laø con ñöôøng cuûa Ñöùc Theá Toân töùc laø Ñöùc Phaät maø thoâi, vì chính Ngaøi ñaõ tìm ra con ñöôøng aáy do söï coá gaéng cuûa rieâng Ngaøi.

d. Ñoù laø con ñöôøng Duy Nhöùt bôûi vì chæ coù trong Phaät Giaùo, khoâng coù ôû toân giaùo naøo khaùc.

e. Ñoù laø con ñöôøng chæ ñöa ñeán moät cöùu caùnh, Nieát Baøn, nhö trong kinh ñieån Pali coù ñoaïn:

"Cattarome bhikkhave satipatthana bhavita bahukikata ekantanibbitaya viragaya nirodhaya upasamaya abhinnaya sambodhaya nibbanaya samvattati".

"Naøy chö Tyø khöu! Phaùp Töù Nieäm Xöù (Satipatthana) naøy, khi ñöôïc thöïc haønh ñaày ñuû, laøm cho haønh giaû nhaøm chaùn tham aùi ñeå ñeán töï do, hoaøn toaøn sieâu thoaùt, haïnh phuïc tuyeät haûo, trí tueä tuyeät haûo, ñeán möùc giaùc ngoä, ñeán Nieát-Baøn".

"Seyyathapi bhikkhave gamgana dipacinaninna pacinapona pacinapabbhara evamevakho bhikkhave cattaro satipatthane bahulikaronto nibbananinno hoti nibbanapono nibbanapabbharo"

"Naøy chö Tyø Khöu! Nöôùc soâng Haèng troâi ñi, cuoän chaûy, vaø aøo aït keùo veà höôùng Ñoâng. Cuøng theá aáy, vò tyø khöu thöïc haønh Töù Nieäm Xöù ñi veà höôùng Nieát Baøn gioáng nhö vaäy".

Hoûi vaø giaûi ñaùp.

Hoûi: - ÔÛ ñaâu vaø vaøo luùc naøo, naêm uaån (khandha) cuûa hieän taïi - maø ta coù theå ruùt goïn laïi laø Danh vaø Saéc (rupa dhamma vaø nama dhamma) - phaùt sanh vaø chaám döùt?

Ñaùp: - Nguõ uaån phaùt sanh taïi saùu caên (ayatana) laø maét, tai, muõi, löôõi, thaân vaø taâm vaø taïi saùu traàn laø hình saéc, tieáng ñoäng, muøi vò, vaø söï ñuïng chaïm (xuùc). Nguõ uaån phaùt sanh vaøo luùc maét thaáy moät hình saéc, tai nghe moät tieáng ñoäng, muõi höûi moät muøi, löôõi neám moät vò, thaân tieáp xuùc vôùi moät vaät laïnh, noùng, meàm, cöùng vaø taâm nghó ñeán ñieàu gì. Lieàn luùc aáy nguõ uaån cuõng chaám döùt, vöøa phaùt sanh leân laø chaám döùt lieàn.

Hoûi: - Tham, saân, si phaùt sanh ôû ñaâu vaø vaøo luùc naøo?

Ñaùp: - Tham, saân, si phaùt sanh taïi luïc caên vaø luïc traàn, vaøo luùc maét thaáy hình saéc, tai nghe tieáng ñoäng, muõi höûi muøi, löôõi neám vò, thaân tieáp xuùc vôùi vaät laïnh, noùng, meàm, cöùng vaø taâm nghó ñeán moät ñieàu gì. Thí duï, khi maét ta thaáy moät hình saéc, neáu coù söï öa thích, töùc laø tham (lobha) vaø neáu khoâng öa, töùc laø saân (dosa). Thieáu taâm nieäm, khoâng hay bieát thöïc teá naèm beân trong hình saéc aáy, laø si. Ta coù theå aùp duïng vaøo caùc caên vaø caùc traàn khaùc vaø suy dieãn cuøng theá aáy.

Hoûi: - Trong khi tham, saân, si coøn coù theå phaùt sanh, con ngöôøi coù theå naøo traùnh khoûi phaûi rôi vaøo boán caûnh giôùi baát haïnh khoâng?

Ñaùp: - Khoâng coù gì baûo ñaûm.

Hoûi: - Nhö vaäy, coù theå laøm gì ñeå tuyeät ñoái traùnh khoûi phaûi rôi vaøo boán aùc ñaïo?

Ñaùp: - Phaûi ñi treân Con Ñöôøng daãn ñeán Nieát-Baøn ñeå tuyeät ñoái traùnh khoûi phaûi rôi vaøo boán caûnh giôùi baát haïnh.

Hoûi: - Con ñöôøng daãn ñeán Nieát-Baøn laø gì?

Ñaùp: - Ñoù laø thöïc haønh Töø-Nieäm-Xöù, boán neàn taûng cuûa taâm nieäm (Satipatthana) baèng caùch phaùt trieån Minh Saùt (Vipassana bhavana) töùc laø minh saùt veà thaân (kayanupassana), minh saùt veà thoï (vedana-nupassana), minh saùt veà taâm (cittanupassana) vaø minh saùt veà phaùp (dhammapassana), töùc thöïc taïi cuûa vaïn phaùp.

Hoûi: - Ñöùc Phaät truyeàn daïy Con Ñöôøng daãn ñeán Nieát-Baøn baèng caùch naøo vaø do ñaâu Ngaøi baét ñaàu giaûng?

Ñaùp: - Vaøo thôøi Ñöùc Phaät coøn taïi tieàn, luùc Ñöùc Theá Toân ngöï taïi moät laøng noï teân laø Kammasadamma trong xöù Kuru, Ngaøi coù löu yù raèng ngöôøi xöù Kuru coù taâm nhieät thaønh ñeán nghe Phaùp. Do ñoù Ngaøi thuyeát veà phaùp thöïc haønh Töø Nieäm Xöù, coù theå toùm taét nhö sau:

Ngöôøi xöù Kuru, daàu laø Tyø-khöu, Tyø-khöu-ni, thieän nam, hay tín nöõ ñeàu coù theå nghe nhöõng baøi Phaùp teá nhò bôûi vì khí haäu vaø vaät thöïc toát, taát caû ñeàu coù thaân theå traùng kieän vaø taâm thích hôïp ñeå suy nieäm saâu xa. Bieát roõ nhö vaäy, Ñöùc Phaät ban boá moät thôøi Phaùp veà Ñaïi Nieäm Xöù. Ñoù laø nhöõng Phaät ngoân saâu saéc vaø quí baùu coù theå ví nhö ngöôøi kia duøng moät caùi hoäp baèng vaøng ñeå toân trí taâm loaïi chaâu baùu. Tröôùc ñaùm ñoâng ngöôøi Kuru Ñöùc Theá Toân thuyeát moät baøi Phaùp teá nhò veà Töù Nieäm Xöù.

Thöôøng ngaøy ngöôøi tín ñoà Phaät Giaùo ôû xöù Kuru ñaõ coù thöïc haønh ñeàu ñaën caùc phaùp Töù Nieäm Xöù. Chæ ñeán nhöõng ngöôøi noâng daân sanh tröôûng trong giai caáp noâ leä cuõng noùi chuyeän vôùi nhau veà phaùp Töù Nieäm Xöù. Daàu ñöùng beân bôø soâng hay ôû nôi laøm vieäc, nhö ngoài beân khung cöûi, ngöôøi ta cuõng baøn luaän vôùi nhau veà Töù Nieäm Xöù. Moãi khi coù ai hoûi moät thieáu phuï veà Töù Nieäm Xöù vaø baø ñaùp laïi raèng baø khoâng coù haønh thì ngöôøi ta seõ khieån traùch raèng maëc daàu ñang soáng, nhöng baø haønh doäng nhö quaû thaät ñaõ cheát. Roài ngöôøi ta seõ khuyeân baø khoâng neân deã duoâi nhö theá nöõa vaø daïy baø phöông phaùp haønh Töù Nieäm Xöù. Nhöng neáu thieáu phuï, ñöôïc hoûi nhö treân, traû lôøi raèng baø ñaõ vaø ñang haønh moät phaùp naøo cuûa Töù Nieäm Xöù, nhö nieäm thaân chaúng haïn, ngöôøi xöù Kuru seõ hoan hæ möøng baø baèng nhöõng lôøi "Laønh thay! Laønh thay!" vaø ca ngôïi baø baèng nhöõng lôøi "Laønh thay! Laønh thay!" vaø ca ngôïi baø ñaõ coù moät ñôøi soáng toát ñeïp, ñaõ thaønh töïu moät loái soáng coù phaåm chaát "Ngöôøi", raèng baø ñaõ ñöôïc thoï höôûng phöôùc laønh do söï ñaûn sanh cuûa Ñöùc Phaät treân theá gian naøy.

Keát luaän, ñoái vôùi chuùng ta laø nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc gaëp Phaät Phaùp, thaät quaû laø thích nghi neáu taát caû chuùng ta thöïc haønh nhöõng Giaùo Phaùp ñeå töï giaûi thoaùt chuùng ta ra khoûi caùc phieàn naõo thaáp heøn döôùi nhieàu hình thöùc vaø khoâng ñeå cho thôøi gian troâi qua moät caùch voâ ích. Hôn nöõa, neáu trong quaù khöù chuùng ta ñaõ coù taïo nhieàu phöôùc baùu to lôùn, aét ta coù theå thaønh ñaït nhöõng Ñaïo vaø nhöõng Quaû (magga, phala) töông xöùng vôùi coâng trình, ñuùng theo lôøi daïy sau ñaây:

"Naày hôõi chö Tyø-khöu! Giaùo Phaùp voâ song naøy, ngöôøi naøo thöïc haønh ñaày ñuû, seõ ñöa ñeán Tu-Ñaø-Höôøn quaû, Tö-Ñaø-Haøm quaû, A-Na-Haøm quaû vaø A-La-Haùn quaû. Giaùo Phaùp voâ song aáy laø gì? Ñoù laø Kayagatasati, phaùp nieäm thaân".

"Naày hôõi chö Tyø-khöu! Ngöôøi naøo khoâng thöïc haønh phaùp nieäm thaân aét seõ khoâng bao giôø bieát ñöôïc höông vò cuûa phaùp baát dieät (amatadhamma); ngöôøi naøo coù haønh phaùp nieäm thaân, ngöôøi aáy seõ neám ñöôïc höông vò cuûa phaùp baát dieät".

Hoûi: - Muoán laøm moät haønh giaû (yogavacara) phaûi coù söï chuaån bò naøo tröôùc khoâng?

Ñaùp: - Coù. Nhöõng söï chuaån bò aáy nhö sau:

I. Coù ba ñieàu kieän maø haønh giaû khoâng theå thieáu soùt ñöôïc laø:

a. upanissaya, cuøng ôû vôùi moät thieàn sö coù ñuû khaû naêng.
b. arakkha, giöõ ñuû saùu khaû naêng höôùng daãn (indriya) (1) trong ñieàu kieän tuyeät haûo.
c. Upanibandha, giöõ taâm an truï vaøo Töù Nieäm Xöù.

II. - Nhöõng nhieäm vuï maø haønh giaû phaûi laøm troøn laø:

a. Doàn heát noå löïc vaøo boán yeáu toá (töù chaùnh caàn), töùc laø nhöùt quyeát khoâng thoái chí vaø boû dôõ coâng trình, ngaøy naøo coøn chöa thaønh ñaït Giaùo Phaùp cao thöôïng baèng caùch taän löïc tinh taán, chuyeân caàn vaø sieâng naêng. Nhö vaäy, daàu maùu coù khoâ caïn, chæ coøn coù da, gaân vaø xöông, ta cuõng phaûi khoâng töø boû moät coá gaéng naøo, ñeå ñoåi laïi, laáy caùc Ñaïo (magga), Quaû (Phala), vaø Nieát Baøn.

b. Ít aên, ít nguû vaø ít noùi.

c. Ñieàu cheá maét, tai, muõi, löôõi, thaân vaø taâm.

d. Trong moïi cöû ñoäng nhö ñi, ñöùng, naèm, ngoài ñeàu chaäm chaïp.

e. Trong moïi cöû ñoäng, ñeàu phaûi giöõ ba yeáu toá tinh thaàn höõu ích laø tinh taán, taâm nieäm vaø giaùc tænh (sampajanna) vaø vaän duïng caû ba yeáu toá aáy cuøng moät luùc. Thí duï haønh giaû coá gaéng ñi kinh haønh (cankama, tieáng baéc phaïn laø cankrama) vaø luoân luoân ghi nhaän nhöõng tri giaùc phaùt sanh, khoâng luùc naøo muoán ngöøng nghæ, khoâng ghi nhaän nöõa. Ñoù goïi laø tinh taán. Moãi khi böôùc tôùi, nghó tröôùc. Taâm nghó ñeán böôùc, chôi böôùc lieàn theo. Ñoù laø giöõ taâm nieäm. Trong khi böôùc tôùi, daàu böôùc moät chuùt thoâi, cuøng luùc aáy hay bieát töøng chi tieát cöû ñoäng cuaû mình. Ñoù laø giaùc tænh.

III. - Nhöõng hoaït ñoäng maø haønh giaû caàn phaûi traùnh:

a. Kammaramata, töùc laø baän roän laøm nhöõng coâng chuyeän nhö queùt phoøng, vieát, khaûo cöùu saùch vôû, ñoïc saùch v.v...

b. Niddaramata, laø deã duoâi nguû nhieàu, thieáu chuyeân caàn. Moãi ngaøy haønh giaû nguû nhieàu laém laø boán tieáng.

c. Bhassaramata, laø deã duoâi chuyeän troø vaø tìm baïn beø ñeå ñaøm ñaïo, do ñoù thieáu keùm yù ñònh ghi nhaän caùc cöû ñoäng cuûa thaân vaø caùc sinh hoaït cuûa taâm.

d. Samganikaramata, laø öa thích soáng chung vôùi keû khaùc, khoâng thích soáng moät mình ôû nôi vaéng veû.

e. Aguttadvarata, laø khoâng thaän troïng thu thuùc luïc caên.

f. Bhojanc amattannuta, laø keùm ñoä löôïng trong khi aên. Ñaõ ñuû roài, coøn duøng nöõa. Loái thöïc haønh thích nghi nhöùt laø ngöøng, khoâng aên nöõa, khi mình ñoä bieát raèng coøn aên naêm mieáng nöõa laø ñuû no.

g. Yathavimuttam cittam na paccavekkhati, laø thieáu soùt, queân ghi nhaän hoaït ñoäng cuûa taâm. Khi taâm ñang aun truï vaøo moät yù nghó naøo hay khi taém röûa boû moät yù nghó, queân, khoâng ghi nhaän caùc hieän töôïng nhö vaäy.

IV. - Khi taâm ñaõ an truï. Ñi vôùi taâm nieäm (kinh haønh) trong moät giôø, roài ngoài xuoáng, ghi nhaän töøng sinh hoaït khaùc nhau cuûa tri giaùc. Taêng thôøi gian ngoài töø nöûa giôø ñeán moät giôø, hay nhieàu hôn, tuøy theo khaû naêng.

V.- Haõy coá gaéng giöõ thaêng baèng möùc ñoä ñöùc tin, lyù trí, vaø möùc ñoä tinh taán vaø an truï. Ñieàu chænh theá naøo ñeå giöõ cho hai caëp yeáu toá aáy ñöôïc quaân bình, chôù neân ñeå yeáu toá naøo troäi hôn caùc yeáu toá khaùc.

Neáu tinh taán troäi hôn quaù nhieàu maø taâm an truï khoâng ñuû aét seõ coù phoùng daät (uddhacca). Chaúng haïn nhö khi ta ghi nhaän caùc tri giaùc "Phoàng aø", "Xoïp aø", "Ngoài aø", "Ñuïng aø", neáu trong khi nghó ñuïng, maø ta khoâng theå ghi nhaän söï ñuïng cuøng moät luùc roài cuõng cöù coá gaéng. Khoâng nghe ñuïng maø vaãn coá gaéng nghó "ñuïng aø" thì söï coá gaéng, hay tinh taán, aáy quaù nhieàu, aét seõ phoùng taâm.

Traùi laïi, neáu taâm an truï quaù maïnh trong luùc tinh taán khoâng ñuû aét coù söï hoân traàm daõ döôïi (thinamiddha).

Neáu ñöùc tin quaù maïnh maø lyù trí khoâng ñuû, tham aùi (lobha) seõ cheá ngöï taâm.

Neáu lyù trí quaù maïnh maø ñöùc tin khoâng ñuû, seõ coù söï thaéc maéc hoaøi nghi.

Do ñoù haõy coá giöõ taâm nöûa chöøng, giöõa nhöõng ñieàu kieän tinh thaàn aáy, döùt boû nhöõng gì quaù ñoä vaø boå sung nhöõng thieáu keùm. Haõy giöõ caùc taâm sôû aáy ôû möïc ñoä thaêng baèng vôùi nhau cuõng nhö ngöôøi ñaùnh xe (song maõ) giöõ sao cho hai con ngöïa chaïy ñeàu nhau.

VI. - Laøm theá naøo ñeå cho nhöõng khaû naêng höôùng daãn (indriya) ñöôïc aên khôùp vôùi nhau.

a. Khi ñi kinh haønh (cankama) haõy ñi chaäm vaø ghi nhaän töøng cöû ñoäng, trong töøng khoaûnh khaéc, luoân luoân soáng trong hieän taïi. Trong luùc aáy maét chaêm chaêm nhìn vaøo ñaàu ngoùn chôn. Chôn maët böôùc, nhìn vaøo ñaàu ngoùn chôn maët. Chôn traùi böôùc, nhìn vaøo ñaàu ngoùn chôn traùi. Cuùi ñaàu nhìn maõi nhö theá coù theå nghe moûi coå, do ñoù haõy nhìn döôùi ñaát loái hai thöôùc tröôùc ngoùn chôn. Laøm nhö theá, ta seõ kieåm soaùt taâm ñöôïc chaët cheõ vaø seõ ñaït ñeán taâm an truï toát ñeïp khi ngoài xuoáng. Khi taâm ñònh ñaõ an truï vöõng vaøng, chôn lyù seõ phaùt hieän.

b. Sau khi ñi kinh haønh ñaày ñuû, haõy ngoài xuoáng vaø baét ñaàu ghi nhaän söï phoàng leân xoïp xuoáng cuûa buïng. Trong khi laøm nhö vaäy, khoâng neân thu thuùc taâm vaø thaân quaù ñoä, hay coá gaéng quaù söùc. Thí duï nhö nghe buoàn nguû maø ta vaãn coá gaéng giöõ, raùn khoâng cho nguû, hay ta khoâng theå ghi nhaän nhöõng gì phaùt sanh trong taâm vaø thaân maø cuõng coá ghi nhaän. Söï coá gaéng quaù ñoåi aáy ñöôïc goïi laø attakilamathanuyoga. Tuy nhieân, chôù khi naøo quaù deã duoâi buoâng loûng phaùp haønh, thí duï nhö ñeå taâm hoaït ñoäng döôùi söï ñieàu khieån cuûa nhöõng oâ nhieãm, hay khoâng cöôõng laïi khi taâm coù chieàu höôùng baát thieän. Söï thieáu soùt trong phaùp haønh aáy ñöôïc goïi laø Kamasukhallikanuyoga. Chuùng ta phaûi tuyø theo khaû naêng cuûa mình, khoâng neân quaù coá gaéng, quaù thu thuùc, nhöng cuõng khoâng neân buoâng troâi döôùi naêng löïc cuûa oâ nhieãm. Ñoù laø con ñöôøng goïi laø Trung Ñaïo (majhimapatipada)

VII.- Giöõ taâm nieäm luoân luoân lieân tuïc nhö moät sôïi chæ, khoâng neân ñeå döùt ñoaïn.

Thí duï, sau khi ñi kinh haønh, luoân luoân phaûi giöõ taâm nieäm, ghi nhaän taát caû chi tieát töøng cöû ñoäng cho ñeán khi ngoài. Khoâng ñeå coù söï döùt ñoaïn naøo cuûa doøng taâm nieäm lieân tuïc. Haõy cöû ñoäng chaäm chaäm khoâng neân voäi vaõ, haáp taáp.

Hoûi: - Tröôùc khi vaøo phaùp haønh, coù nhöõng söï saép xeáp naøo caàn phaûi bieát tröôùc khoâng? Xin giaûi thích.

Ñaùp: - Coù nhieàu.

Nhöõng saép xeáp caàn phaûi bieát, vaø chuaån bò, tröôùc khi vaøo haønh thieàn:

A. Phaûi chuaån bò:

1. Ñieàn vaøo moät laù ñôn nhaäp hoïc ñeå gôûi ñeán vò Giaùm Ñoác hoaëc Hoäi Tröôûng cuûa Trung Taâm Thieàn Minh Saùt (Vipassana).

2. Sau khi ñöôïc thaâu nhaän, ñeán gaëp vò quaûn ñoác ñeå xin tònh thaát, hay coác, cho mình.

3. Queùt saïch phoøng, coác.

4. Saém söûa vaät duïng caù nhôn caàn thieát nhö muøng, meàm, giöôøng, goái v.v...

B. Haõy döùt boû möôøi ñieàu lo aâu laø:

1. Avasas hay choã ôû. Caùc vò sö thöôøng lo aâu cho ngoâi chuøa cuûa mình, lo nghó ñeán nhöõng gì caàn phaûi söûa chöõa hay caát theâm vaø lo ñoà ñaït rieâng cuûa mình. Ngöôøi cö só thì lo nhaø cöûa, lo tö höõu, lo gia ñình. Nhöõng söï lo aâu aáy laøm cho taâm khoâng theå an truï ñöôïc. Do ñoù phaûi döùt khoaùt, khoâng nghó ñeán noù.

2. Kula, nhoùm cuûa mình hay nhoùm ñôõ ñaàu cho mình. Caùc söï phaàn ñoâng lo nghó ñeán nhöõng thieän tín quen thuoäc thöôøng ñeán chuøa hay thöôøng hoä trì caùc Ngaøi, vaø lo nghó veà caùc baäc cao taêng thöôøng vieáng chuøa caùc Ngaøi. Ngöôøi cö só thöôøng lo aâu veà gia ñình nhö cha meï, con caùi, choàng hay vôï hay nhöõng thaân baèng quyeán thuoäc khaùc. Neáu ta vaãn coøn lo aâu maõi nhö theá aét khoâng deã daøng ñaït ñeán taâm ñònh. Do ñoù ta cuõng phaûi nhöùt quyeát döùt khoaùt vôùi nhöõng lo aâu nhö theá.

3. Labha, thí duï nhö nhaø sö thì thöôøng lo ñeán nhöõng thôøi Phaùp phaûi thuyeát, nhöõng thôøi Kinh phaûi tuïng, lo ñeán nhöõng ñaùm tang chay vaø nhöõng cuoäc leã ôû chuøa, lo vieäc tieáp ñoùn thieän nam tín nöõ, ñaïi dieän chính quyeàn v.v... Ngöôøi cö só thì lo veà ngheà nghieäp, nhö nghó ñeán vieäc buoân baùn gaïo, than, hay moùn haøng gì khaùc, lo nghó ñeán vieäc thaâu tieàn, goùp lôøi, lo ñeán hueâ lôïi ruoäng nöông hay vöôøn töôïc. Neáu coøn maõi lo nhö theá, taâm khoâng bao giôø coù theå an truï. Do ñoù haõy döùt khoaùt töø boû loaïi lo aâu naøy.

4. Gana, hay giôùi thaân thuoäc. Thí duï nhö thaày Tyø-khöu thöôøng lo nghó ñeán nhoùm sinh vieân ñeán hoïc kinh keä, giôùi luaät hay Vi Dieäu Phaùp vaø lo sôï raèng coù ñieàu daïy doã naøo phaûi bò boû dôû quaù laâu, toäi nghieäp cho caùc sinh vieân aáy. Maõi lo nhö theá ta khoâng coù ñuû thì giôø ñeå soáng ñôøi thieâng lieâng ñaïo haïnh. Ngöôøi cö só thì lo aâu cho ñaùm ngöôøi theo mình, caùc baïn beø vaø caùc vò thaày. Neáu nhöõng moái lo aâu nhö theá coøn vaán vöông quaán quít trong taâm, aét ta khoâng theå deã daøng an truï taâm ñònh. Do ñoù ta phaûi döùt boû nhöõng lo aâu thuoäc veà loaïi naøy.

5. Kamma, hay sinh hoaït. Thí duï nhö kieán taïo, xaây caát. Phaàn ñoâng haøng tu só thöôøng lo nghó ñeán vieäc xaây caát chuøa chieàn, kieán taïo tu vieän, tònh thaát, vaø lo vieäc mua saém voâi, caùt, gaïch, goã, lo vieäc keâu goïi huøn phöùc gaây quyõ v.v... voâ cuøng taän. Ngöoøi cö só thì lo caát nhaø, môû tieäm buoân baùn, xaây ñuùt phoá ñeå cho thueâ vaø do ñoù phaûi lo mua vaät lieäu xaây caát nhö vaøng, coät vaø ñinh. Neáu phaûi lo maõi nhö theá aét khoâng theå deã daøng an truï taâm. Do ñoù phaûi döùt boû loaïi lo aâu naøy.

6. Addhana, hay thöïc hieän moät cuoäc haønh trình khoù khaên vaø xa xoâi. Phaàn ñoâng caùc vò tu só lo aâu veà nhieàu yù ñònh khaùc nhau. Nhö muoán thaáy ôû caùc tænh khaùc ngöôøi ta cuùng nhö theá naøo, muoán ñi vieáng moät nôi coù chöng baøy Daáu Chôn cuaû Ñöùc Phaät hoaëc muoán ñaûnh leã moät töôïng Phaät hoaëc muoán ñaûnh leã moät töôïng Phaät ôû moät nôi naøo vaø do ñoù phaûi ñi baèng xe hôi , xe löûa hay baèng taøu. Ngöôøi cö só lo aâu veà vieäc xuaát ngoaïi ñeå vieáng xöù ngöôøi hay nhöõng tænh thaønh khaùc. Do ñoù phaûi lo mua saém vaät thöïc vaø caùc moùn caàn duøng khaùc, caàn thieát cho cuoäc haønh trình. Ngaøy naøo coøn nuoâi döôõng nhöõng moái lo aâu nhö vaäy ta khoâng theå an truï taâm deã daøng. Do ñoù, loaïi lo aâu naøo cuõng phaûi lo döùt boû.

7. Nati, hay thaân baèng quyeán thuoäc. Phaàn lôùn ngöôøi tu só thöôøng lo nghó ñeán caùc vò thaày, caùc vò thaày teá ñoä, caùc vò saddhiviharikaantevasika, hay caùc vò ñoàng moân cuûa nhöõng vò thaày teá ñoä aáy, lo nghó ñeán cha meï, anh em, chò em. Ngöôøi cö só lo cho hoï haøng, con, chaùu, choàng, vôï vaø nhöõng ngöôøi quen thuoäc. Neáu nhöõng ñieàu lo ngaïi nhö theá aáy vaãn quaán quít quaây quaàn trong taâm thì khoâng bao giôø taâm an truï ñöôïc deã daøng. Vì leõ aáy, phaûi daäp taét nhöõng lo aâu loaïi naøy.

8. Abadha, hay mang bònh. Ñieàu naøy coù lieân quan ñeán moái lo aâu veà bònh hoaïn. Lo bònh phaùt sanh, lo bònh cuõ taùi phaùt. Ñieàu naøy cuõng bao goàm nhöõng noãi lo oám yeáu, noùng laïnh, lo vieäc röôùc thaày, hoát thuoác. Moät caùi taâm lo aâu nhö theá khoâng theå naøo an truï toát ñeïp ñöôïc. Do ñoù ta phaûi chaám döùt nhöõng lo aâu veà loaïi naøy.

9. Gantha, hay hoïc. Ñaây laø moái lo aâu cuûa nhöõng ngöôøi maø coâng vieäc laøm thöôøng ngaøy laø hoïc vaø daïy. Söï lo aâu naøy coù nghóa laø thieáu lo cho mình, lo hoïc vaø giaûng daïy keû khaùc maø khoâng nghó ñeán vieäc thöïc haønh Giaùo Phaùp, vì lôïi ích cho mình. Do ñoù, neáu maõi lo aâu nhö theá, taâm khoâng theå deã daøng an truï. Nhö vaäy ta phaûi sôùm döùt khoaùt vôùi noù.

10. Iddhi, hay quyeàn naêng cuûa moät ngöôøi. Quyeàn naêng naøy quaû thaät khoù aùp duïng vì noù cuõng nhö ñaùm maï non, daàu moät ít bònh hoaïn cuõng ñuû laøm cheát. Danh töø Iddhi cuõng coù nghóa theá löïc, nhö theá löïc cuûa moät ngöôøi laøm quan cao caáp. Neáu ngöôøi oai quyeàn to taùt cöù maõi lo aâu cho caùi "Iddhi" nghóa laø naêng löïc, quyeàn theá vaø caáp cao cuûa mình thì taâm khoâng theå an truï deã daøng ñöôïc. Nhö vaäy cuõng phaûi daäp taét moái lo aâu loaïi naøy.

Toùm taét, möôøi ñieàu trôû ngaïi cuûa lo aâu (palibhodha) laø nhöõng choâng gai ngaên chaën con ñöôøng thöïc haønh Giaùo Phaùp. Moät caùi taâm lo aâu, daàu moái lo aâu nhoû hay to, cuõng laøm cho taâm khoù khaên laém môùi an truï ñöôïc. Nhö vaäy, taát caû nhöõng ai muoán vaøo con ñöôøng thöïc haønh thieàn Minh Saùt haõy döùt khoaùt daäp taét caùc moái lo aâu tröôùc. Keá ñoù môùi coù theå keùo taâm trôû laïi mau choùng ñeå an truï vaøo hieän taïi. Coù theá, söï ñònh taâm môùi thöïc hieän ñöôïc moät caùch nhanh choùng.

C. Choïn moät ñòa ñieåm thích hôïp coù naêm tieän nghi nhö sau:

1. Natiduram naccasannam gamanagamanasampannam. Khoâng gaàn laém cuõng khoâng quaù xa, deã ñeán, khoâng xa xoùm laøng, vaø thích nghi cho vieäc thöïc haønh. Nhöõng ñieàu kieän naøy seõ giuùp cho haønh giaû haønh deã daøng. Neáu ôû choán xa xoâi laøng xoùm, quaù vaéng veû, haønh giaû seõ caûm thaáy quaù ñôn ñoäc vaø coù theå ñaâm ra sôï seät. Sôï seät cuõng laø moät trôû ngaïi cho vieäc haønh thieàn, keát quaû seõ khoâng ñöôïc khaû quan.

2. Diva appakinnam rattim appanigghosam. Ban ngaøy coù ít ngöôøi qua laïi, ban ñeâm ít tieáng ñoäng vaø hoaøn toaøn thanh vaéng.

3. Appadamsamakasavatatapasirimsapasamphassam. Ít coù muoãi, moøng, moái, nhöõng con thieâu thaân, nhöõng loaïi raén rít, ít gioù vaø khoâng quaù naéng.

4. Tasmim kho pana senasane viharantassa akasi reneva uppajjanti civarapindapapasenasanagilanapaccay abesajjaparikkhara. Deã daøng coù boán moùn vaät duïng caàn thieát cho ñôøi soáng laø y, baùt, choã ôû, vaø thuoác men.

5. Tasmim kho pana senasene thera bhikkhu viharanti bahussuta agatagama dhammadhara vinayadhara matikadhara te kalena kalamupasamkamitva paripuce hati paripanhati idam bhante katham imassa ko attho tassa te ayasmanto avivatam ceva vivaranti anuttani katanca uttanim karonti anekavihitesu ca kamkhatthaniyesu dhammesu kamkham pativinodenti. Coù saün ôû gaàn ñoù nhöõng vò ñaïi ñöùc cao taêng thoâng suoát Giaùo Lyù, gioûi veà Phaùp, Giôùi vaø Nguyeân taéc (Matika) ñeå haønh giaû coù theå ñeán hoûi ñuùng luùc.

Ñieåm naøy coù nghóa laø haønh giaû ñang trong thôøi kyø thöïc haønh phaûi coù cô hoäi trình baøy vôùi thieàn sö vaø hoûi baát luaän luùc naøo. Khi coù moät vaøi phaùp (sabhava, ñieàu kieän) naøo phaùt sanh, hoaëc coù söï hoaøi nghi, haønh giaû p haûi coù theå hoûi lieàn, xem nhöõng ñieàu caûm aáy (aramana) hoaëc nhöõng söï ghi nhaän caùc thoï caûm aáy coù ñuùng hay khoâng ñuùng. Chöøng aáy vò Thieàn Sö phaûi vaïch roõ, phaûi roïi saùng nhöõng gì maø haønh giaû coøn chæ thaáy maäp môø hay toái taêm. Vò thieàn sö phaûi giaûi quyeát taát caû, khoâng ñeå cho haønh giaû coøn ñieåm naøo hoaøi nghi hay khoâng chaéc.

Ñòa ñieåm naøo coù ñuû nhöõng tieän nghi nhö keå treân laø raát thích hôïp cho vieäc thöïc haønh thieàn Minh Saùt vaø ñem laïi nhieàu thuaän lôïi cho nhöõng haønh giaû ñi tìm haïnh phuùc thaät söï.

D. - Choïn moät vò thieàn sö thích ñaùng. Danh töø "acariya" ñeå goïi thieàn sö hay vò thaày daïy hoïc veà moân thieàn, coù nhieàu yù nghóa. Vò söï lôïi ích cuûa phaùp hoïc vaø phaùp haønh, danh töø aáy ñöôïc dieãn taû nhö sau:

1. Acariya laø "ngöôøi ñem lôïi ích ñeán cho nhöõng ai theo hoïc vôùi mình", hieåu theo nghóa cuûa ñoaïn kinh: "Sissanam acarati ti acariyo", "Ngöôøi ñem lôïi ích ñeán cho nhöõng ai theo hoïc vôùi mình ñöôïc goïi laø acariya"

2. Acariya laø "ngöôøi maø ngöôøi hoïc phaûi noi theo göông vaø phaûi thaän troïng phuïc vuï vôùi taám loøng toân kính", hieåu theo caâu "adarena caritabbo upatthatabboti acariyo" "Ngöôøi maø hoïc phaûi noi theo göông vaø phaûi thaän troïng phuïc vuï vôùi taám loøng toân kính ñöôïc goïi laø acariya".

3. Acariya laø "Ngöôøi töï ñaët cho mình nguyeân taéc laø ban boá nhieàu lôïi ích cho nhöõng ai theo hoïc", hieåu theo caâu "antevasikanam hitam mukhena acarati pavattatiti acariyo", "Ngöôøi aáy ñöôïc goïi laø acariya vì ban boán ñieàu lôïi ích cho nhöõng ai thaân caän (antevasika baèng caùch daïy doã khoâng theå "laàm laïc" vaø khuyeân nhuû hoï veà nhöõng lôïi ích trong hieän taïi, lôïi ích trong nhöõng kieáp soáng töông lai vaø lôïi ích cao thöôïng hôn taát caû laø Nieát Baøn".

Toùm laïi, danh töø "Acariya" hay Thaày, ôû ñaây laø Thieàn Sö, coù nghóa "Laø ngöôøi ñem nhieàu lôïi ích ñeán cho nhöõng ai theo hoïc, ngöôøi maø nhöõng ai theo hoïc phaûi ñaët nieàm tin töôûng vaø neo theo göông; ngöôøi daïy doã nhöõng ai theo hoïc moät caùch khoâng theå laàm laãn veà nhöõng lôïi ích trong kieáp soáng naøy vaø nhöõng kieáp töông lai vaø lôïi ích cao thöôïng hôn taát caû laø Nieát Baøn; ngöôøi maø nhöõng ai theo hoïc phaûi ñem heát loøng toân kính vaø thaän troïng ñeå phuïc vuï töø luùc ñaàu ñeán cuoái".

Vaäy, ai laø ngöôøi daïy giaùo lyù, hay thaày (guru) phaûi laø moät ngöôøi baïn toát, phaûi keát hôïp vôùi nhoùm ngöôøi caáp tieán, chæ tìm lôïi ích thieâng lieâng maø thoâi. Vaø phaûi mang nhieàu ñöùc taùnh nhö ñaõ coù chæ daãn trong kinh Thanh Tònh Ñaïo (Visuddhi-magga). Nhöõng ñöùc taùnh aáy laø:

Piyo garubhavaniyo vatta ca vacanakkhamo gambhirancakatham katta no catthane niyojaye (Vipathama 123/11). Câu này có nghïa nhÜ sau:

"Piyo" laø ngöoøi coù söï trìu meán ñoái vôùi Giôùi Luaät (Sila) ngöôøi ñöôïc taát caû chuùng sanh kính moä vì giöõ giôùi trong saïch, giôùi haïnh toaøn haûo.

"Garu" laø ngöôøi coù taâm khoâng lay chuyeån, xöùng ñaùng nhaän laõnh söï toân kính cao thöôïng nhaát.

"Bhavaniyo" laø ngöôøi ñöôïc ñaøo luyeän toát ñeïp vaø ñöôïc daïy doã toát ñeïp trong phaùp hoïc vaø phaùp haønh, toaøn haûo trong giôùi haïnh, trong ñöùc ñoä vaø taùc phong, laø nhöõng ñieåm ñaùng ñöôïc ca ngôïi khaâm phuïc, toân kính vaø suøng baùi nhaát.

"Vatta" laø ngöôøi coù khaû naêng chæ daãn vaø soi saùng phaùp moân thöïc haønh moät caùch ñuùng ñaén vaø toát ñeïp.

"Vacanakkhamo" laø ngöôøi nhaãn nhuïc trong khi daïy doã vaø khuyeân nhuû nhöõng ai theo hoïc vôùi mình vaø laøm saùng toû nhöõng gì maø hoï khoâng bieát, vaø khoâng caûm xuùc vôùi nhöõng ñieàu öa thích hay nghòch loøng coù theå phaùt sanh, laø ngöôøi bieát chòu ñöïng nhöõng lôøi leõ khoâng ñeïp cuûa hoïc troø hay cuûa ngöôøi khaùc.

"Gambhiranca katham katta" laø ngöôøi coù ñuû khaû naêng giaûi thích roõ raøng nhöõng caûnh giôùi Minh Saùt (vipassana bhumi) baèng caû hai phöông phaùp, "chung" vaø "caù nhôn", cho nhöõng ai haønh caùc baøi taäp Minh Saùt, chaúng haïn nhö coù theå roïi saùng chôn lyù veà Nguõ Uaån (khandhas), Luïc Caên vaø Luïc Traàn (ayatanas), Möôøi Taùm Thaønh Phaàn Caáu Taïo (Dhatus) Hai Möôi Hai Khaû Naêng Höôùng Daãn (indriyas), Töù Dieäu Ñeá (Ariyasaccas) vaø Thaäp Nhò Nhaân Duyeân (Paticcasamupada). Ñoù laø phöông phaùp "Chung" nghóa laø töøng loaït, nhieàu phaùp noái tieáp nhau. Phöông phaùp "caù nhôn" laø, neáu coù ai ñeán xin haønh phaùp Minh Saùt hoâm nay, giôø naøy, phuùt naøy, vò thieàn sö phaûi coù khaû naêng töùc khaéc chæ daãn ngöôøi aáy thöïc haønh ñöôïc caùc baøi taäp maø khoâng caàn bieát nhieàu veà phaùp hoïc (Pariyatti) tröôùc.

Tuy nhieân, noùi nhö vaäy khoâng coù nghóa laø ngöôøi aáy khoûi caàn phaûi hoïc Giaùo Phaùp chuùt naøo vì, trong thöïc teá khi haønh laø ñaõ hoïc roài. Ñieåm neân ghi nhaän laø haønh nhieàu hôn hoïc. Theo phöông phaùp naøy, trong khi ñi kinh haønh - töùc laø ñi vôùi taâm nieäm - ghi nhaän nhöõng cöû ñoäng "maët böôùc aø", "traùi böôùc aø". Trong khi ngoài chuù taâm, ghi nhaän söï phoàng leân xoïp xuoáng cuûa caùi buïng "phoàng aø", "xoïp aø".

"No thatthane niyojaye" laø ngöôøi coù theå chæ roõ cho nhöõng ai theo hoïc, con ñöôøng chôn chaùnh, chæ roõ caùi gì ñem laïi lôïi ích, caùi gì khoâng vaø chæ nhö theá, döôùi aùnh saùng cuûa chôn lyù, baèng phöông tieän cuûa trí tueä. Trong khi ñem lôïi ích ñeán cho ngöôøi hoïc, vò thieàn sö phaûi coù ñöùc taùnh "khoâng lay chuyeån" vaø vò thieàn sö phaûi ñem heát khaû naêng, taän löïc, giöõ cho hoïc troø laùnh xa nhöõng gì khoâng lôïi ích vaø phaûi coù theå laøm cho hoïc troø vöõng chaéc baùm saùt vaøo Lôïi Ích Sô Khôûi (ditthadhammikattha payojana), Lôïi Ích Trung Bình (samparayikattha payojana) vaø Lôïi Ích Sieâu Theá (lokuttara payojana).

Vò naøo coù ñaày ñuû baûy ñöùc taùnh vöøa keå treân laø thaät söï coù ñuû tö caùch ñeå laøm thaày daïy phaùp haønh Minh Saùt.

Ngoaøi ra, caùc hoïc giaû Phaät Giaùo (tikacaraya) cuõng coù moâ taû ñöùc tính cuûa ngöôøi coù ñuû tö caùch laøm Thieàn Sö. Trong taùc phaåm uyeân thaâm Mahatikaõ, coù ñoaïn nhö sau:

"Saddhasampanno hoti" laø ngöôøi coù nieàm tin vöõng chaéc nôi Trí Tueä Toaøn Giaùc cuûa Ñöùc Theá Toân, nôi Nghieäp, vaø nôi söï baùo öùng dó nhieân cuûa Nghieäp. Ngöôøi aáy phaûi coù taâm nhieät thaønh, quyeát ñònh laø lôïi ích cho taát caû chuùng sanh.

"Silasampanno", laø ngöôøi trì giôùi trang nghieâm, phaåm haïnh khaû kính.

"Sutasampanno", laø ngöôøi coù phaùp hoïc toaøn haûo vaø coù theå giaûng daïy phöông phaùp thöïc haønh moät caùch myõ maõn.

"Cagasampanno" laø ngöôøi coù haïnh boá thí toaøn haûo. Ngöôøi aáy phaûi coù ñöùc ñoä quaûng ñaïi, hieàn hoøa, tri tuùc, khieâm toán, öa thích soáng aån daät vaø phaûi coù moät ñôøi soáng ñôn ñoäc, laùnh xa ñaùm ñoâng.

"Viriyasampanno" laø ngöôøi coù haïnh tinh taán toaøn haûo. Ñaõ coù haønh thieàn Minh Saùt roài.

"Satisampanno" laø ngöôøi coù taâm nieäm toaøn haûo, ñaõ coù haønh roài phaùp Töù Nieäm Xöù.

"Samadhisampanno" laø ngöôøi coù taâm ñònh toaøn haûo, coù taâm vöõng chaéc, khoâng coøn chao ñoäng vì ñaõ coù haønh phaùp ñònh taâm (Samadhibhavana).

"Pannasampanno", laø ngöôøi coù trí tueä toaøn haûo vaø vöôït ra khoûi moïi taø kieán vì ñaõ theo hoïc nhöõng ñònh luaät luaân lyù ñem laïi nhieàu phöôùc baùu. Ngöôøi aáy phaûi hieåu bieát moät caùch minh baïch, do trí tueä cuûa chính mình, raèng phaùp haønh naøy ñem laïi lôïi ích cho taát caû chuùng sanh, coøn phaùp kia thì khoâng. Do nhôù oai löïc cuûa taâm ñònh ñaõ ñöôïc tích tröõ - xem nhö neàn taûng cuûa doøng tö töôûng - vò aáy phaûi thieân veà phaùp coù lôïi ích. Vò aáy phaûi taän löïc coá gaéng chaën ñöùng, khoâng ñeå chuùng sanh naøo ñeo níu vaøo caùi khoâng boå ích vaø khuyeán khích chæ neân baùm saùt vaøo nhöõng gì ñem laïi lôïi ích maø thoâi.

Nhöõng ngöôøi coù ñaày ñuû caùc ñöùc taùnh aáy ñöôïc goïi laø baïn laønh (kalyanamitta) vaø thaät söï laø vò thieàn sö coù ñuû tö caùch laø baäc thaày cuûa nhoùm ngöôøi ñoàng moät chí höôùng ñi tìm phöôùc baùu vaø öôùc mong thaønh ñaït quaû laønh, töùc haïnh phuùc.

Chuaån bò sô khôûi ñeå vaøo con ñöôøng thöïc haønh minh saùt.

1. Ñuùng ngaøy nhaäp moân, mua saém boâng, nhang vaø ñeøn, ñeå haèng ngaøy daâng cuùng, leã Phaät vaø ñeå laøm leã vaät ra maét vò Giaùm Ñoác trung taâm.

3. Ñaûnh leã vò Thieàn Sö.

3. Daâng nhang ñeøn, cuùng Tam Baûo.

4. Thieän nam, tín nöõ phaûi xin giôùi tröôùc khi haønh vaø nhaø sö phaûi ban giôùi. Phaàn ñoâng haønh giaû thoï tam giôùi (baùt quan trai giôùi)

5. Ñaûnh leã Tam Baûo vaø vò Thieàn Sö nhö sau: "Imaham bhagava attabhavam tumhakam pariccajami". "Baïch Hoùa Ñöùc Theá Toân! Con xin ñaûnh leã Ñöùc Phaät, Ñöùc Phaùp vaø Ñöùc Taêng vôùi yù mong muoán thöïc haønh phaùp Minh Saùt ngay töø giôø phuùt naøy trôû veà sau!".

"Imaham acariya attabhavam tumhakam pariccajami". "Kính Baïch Ñaïi Ñöùc, con xin ñaûnh leã Ngaøi vôùi yù mong muoán thöïc haønh phaùp Minh Saùt ngay töø giôø phuùt naøy trôû veà sau!".

6. Xin phaùp thöïc haønh nhö sau:

"Nibbanassa me bhante sacchikaranatthapa kammatthanam dehi". "Kính Baïch Ñaïi Ñöùc! Con xin Ngaøi ban boá cho con nhöõng lôøi giaûng daïy ñeå thöïc haønh phaùp Minh Saùt ñeå roài sau naøy con coù theå thoâng suoát Ñaïo, Quaû vaø Nieát Baøn.

7. Raûi taâm Töø ñeán taát caû chuùng sanh nhö sau:

"Aham sukhito homi, nidukkho homi, avero homi abyapajjho homi, anigho homi, sukhi attanam paiharami".
"Öôùc mong toâi ñöôïc haïnh phuùc, traùnh khoûi ñau khoå, oaùn haän, phieàn naõo, khoù khaên, nguy hieåm vaø ñöôïc an toaøn".

"Sable satta sable pana sable bhuta sable puggal sabbe attabhavapriyapanna".
"Sabbe itthiyo sabbe purisa sabbe ariya sabbe anariya sabbe deva sabbe manussa".
"Sabbe vinipatika avera abhyapajjha anigha hontu sukhi attanam pariharantu".

"Öôùc mong taát caû chuùng sanh ñuû loaïi, töø boû thai sanh trôû ñi, taát caû caùc loaøi caàm thuù, taát caû caùc sinh vaät (bhuta) taát caû nhôn loaïi, baát luaän coù ñaëc tính naøo, nam hay nöõ, nhöõng baäc Cao Quí, nhöõng ngöôøi trong haønh ñaïi chuùng, hay chö Thieân, ngöôøi hay khoâng phaûi ngöôøi, öôùc mong taát caû ñeàu traùnh khoûi oaùn haän, phieàn naõo, khoù khaên, nguy hieåm vaø taát caû ñeàu ñöôïc an toaøn!".

"Puratthimaya disaya sabbe satta sukhita hontu".
"Öôùc mong taát caû chuùng sanh ôû höôùng Ñoâng ñeàu ñöôïc haïnh phuùc".

"Dakkhinaya disaya sabbe satta sukhita hontu".
"Öôùc mong taát caû chuùng sanh ôû höôùng Nam ñeàu ñöôïc haïnh phuùc".

"Pacchimaya disaya sabbe satta sukhita hontu".
"Öôùc mong taát caû chuùng sanh ôû höôùng Taây ñeàu ñöôïc haïnh phuùc".

"Uttaraya disaya sabbe satta sukhita hontu".
"Öôùc mong taát caû chuùng sanh ôû höôùng Baéc ñeàu ñöôïc haïnh phuùc".

"Dakkinaya anudisaya sabbe sukhita hontu".
"Öôùc mong taát caû chuùng sanh ôû höôùng Taây Nam ñeàu ñöôïc haïnh phuùc".

"Pacchimaya anudisaya sable satta sukhita hontu".
"Öôùc mong taát caû chuùng sanh ôû höôùng Taây-Baéc ñeàu ñöôïc haïnh phuùc".

"Uttaraya anudisaya sabbe satta sukhita hontu".
"Öôùc mong taát caû chuùng sanh ôû höôùng Ñoâng Baéc ñeàu ñöôïc haïnh phuùc".

"Hetthimaya disaya sabbe satta sukhita hontu".
"Öôùc mong taát caû chuùng sanh ôû nhöõng caûnh thaáp keùm, töø caûnh ngöôøi ñeán caûnh ñòa nguïc, ñeàu ñöôïc haïnh phuùc!".

"Uparimaya disaya sabbe satta sukhita hontu".
"Öôùc mong taát caû chuùng sasnh ôû nhöõng caûnh treân, töø caûnh ngöoøi ñeán caûnh Phaïm Thieân, ñeàu ñöôïc haïnh phuùc!".

"Sable satta sabbadukkha pamuncantu".
"Öôùc mong taát caû chuùng sanh ñeàu traùnh khoûi moïi ñau khoå!".

"Sabbe satta laddhasampattito ma vigacchantu"
"Öôùc mong taát caû chuùng sanh ñeàu khoâng thieáu maát caùi gì cuûa mình".

"Sabbe satta kammassaka".
"Taát caû chuùng sanh ñeàu coù caùi nghieäp, nhö vaät sôû höõu cuûa chính mình".

"Kammadayada", ñeàu baét nguoàn töø caùi nghieäp cuûa mình.
"Kammabandhu", ñeàu coù caùi nghieäp nhö gia taøi, di saûn.
"Kammapatisarana", ñeàu coù caùi nghieäp nhö choã nöông töïa".
"Yam kammam karissanti" . Baát luaän nghieäp naøo maø ta ñaõ taïo.
"Kalyanam vaø papakam va", daàu thieän hay aùc,
"Tassa dayada bhavissanti", chaéc chaén ta phaûi thoï laõnh haäu quaû cuûa noù".

8.- Ñoïc troïn veïn baøi kinh cuùng Tam Baûo ca tuïng ñöùc haïnh cuûa Phaät, Phaùp, Taêng.

9.- Thöïc haønh baøi taäp "Nieäm veà caùi cheát" (Marananussati kammtthana) nhö sauS:

"Addhuvam me jivitam", ñôøi soáng cuûa chuùng ta quaû thaät baáp beânh, nhöng cheát laø ñieàu chaéc. Chuùng ta chaéc chaén phaûi cheát, vì kieáp soáng phaûi chaám döùt trong söï cheát. Ñôøi soáng laø voâ thöôøng, nhöng caùi cheát phaûi ñeán, khoâng theå sai chaïy. Vì leõ aáy, hoâm nay, nhaân dòp naøy, chuùng ta ñöôïc dieãn phuùc böôùc vaøo phaùp thöïc haønh Minh Saùt, vaø nhö vaäy chuùng ta khoâng boû phí cô hoäi ñöôïc sanh ra, vaø ñöôïc gaëp Phaät Phaùp.

10.- Tröôùc Ñöùc Phaät vaø caùc ñeä töû Ngaøi, chuù nguyeän nhö sau:

"Yeneva yanti nibbanam buddha tesanca savaka ekayanena maggena satipatthanasannina".

"Con ñöôøng maø taát caû chö Phaät, hai vò ñeä töû beân traùi vaø beân maët cuûa Ngaøi, taùm möôi vò ñaïi ñeä töû vaø nhöõng vò ñeä töû A-la-haùn khaùc cuûa Ngaøi, ñaõ traûi qua ñeå ñeán Nieát Baøn, con ñöôøng aáy laø Töù Nieäm Xöù, con ñöôøng duy nhaát cuûa taát caû nhöõng baäc thieän trí vaø taát caû caùc baäc hieàn thaùnh cuûa nhaø vua. Toâi xin chuù nguyeän, vôùi taát caû loøng chôn thaønh vaø trong saïch, raèng toâi seõ noi theo con ñöôøng aáy ñeå thaønh ñaït Ñaïo, Quaû vaø Nieát Baøn, tuøy theo saùng kieán cuûa chính toâi, töø giôø phuùt naøy trôû ñi.

11. "Imaya dhammanudhammapatipattiya buddham pujemi".
"Toâi xin kính daâng ñeán Ñöùc Phaät coâng trình thöïc haønh Giaùo Phaùp quí baùu naøy".

"Imaya dhammanudhammapatipattiya dhammam pujemi".
"Toâi xin kính daâng ñeán Ñöùc Phaùp coâng trình thöïc haønh Giaùo Phaùp quí baùu naøy".

"Imaya dhammanudhammapatipattiya sangham pujemi".
"Toâi xin kính daâng ñeán Ñöùc Taêng coâng trình thöïc haønh Giaùo Phaùp quí baùu naøy".

12. "Addha imaya patipattiya jatijarabayadhi maranadihi patimuncissami".
"Toâi xin nguyeän vöôït qua khoûi nhöõng ñau khoå cuûa söï sanh, laõo, bònh, töû, do nhôø phaùp haønh naøy.

13.- Keá ñoù vò Thieàn sö coù vaøi lôøi khuyeân nhuû nhöõng ngöôøi vaøo phaùp thöïc haønh Minh Saùt, tuøy theo thì giôø coù roãi raõi hay khoâng, chaúng haïn nhö trong 15 phuùt hay nöûa giôø.
 
 

Vaøi lôøi nhaéc nhôû haønh giaû.

Nhôn cô hoäi vó ñaïi maø chuùng ta sanh ra laøm ngöôøi, vaø ñöôïc gaëp Phaät Phaùp, giaùo huaán cuûa Ñöùc Phaät, chuùng ta haõy coá gaéng chuyeân caàn, trau doài Giôùi Ñònh, Tueä ñeán möùc ñoä toaøn haûo. Vieäc naøy laøm quaû thaät laø thích nghi.

Giôùi (Sila) coù naêm, möôøi, vaø hai traêm hai möôi baûy (227). Ngöôøi giôùi ñöùc trang nghieâm aét ñöôïc haïnh phuùc trong kieáp soáng hieän taïi vaø trong nhöõng kieáp töông lai. Tuy nhieân, caùc giôùi aáy vaãn coøn taïi theá (lokiyasilas) Khoâng coù gì baûo ñaûm moät caùch tuyeät ñoái raèng ta khoûi phaûi rôi vaøo boán khoå caûnh (apayabhaumi). Vì leõ aáy coøn phaûi trau doài nhöõng giôùi sieâu theá (lokutarasilas) ñeå trôû neân tuyeät haûo. Lokutarasilas, hay giôùi sieâu theá, laø nhöõng giôùi cuûa Ñaïo vaø Quaû. Neáu chuùng ta thöïc hieän phaùp haønh ñeán trình ñoä taïo ñöôïc Quaû thì hoaøn toaøn chaéc chaén laø ta khoûi phaûi rôi vaøo boán aùc ñaïo. Nhö vaäy quaû thaät laø raát lôïi ích neáu ta coá gaéng thöïc haønh caùc phaùp moân ñöa ñeán Ñaïo vaø Quaû trong chính kieáp soáng naøy.

Neáu thaät söï tinh taán trong phaùp haønh, chuùng ta coù theå thaønh coâng, nhôn cô hoäi vaøng ngoïc naøy. Nhöng, neáu ta nhaém maét ñeå lôõ dòp naøy thì quaû laø thaûm haïi, bôûi vì, nhö vaäy laø ta buoâng mình lao vaøo voøng quaây troøn cuûa nhöõng kieáp sinh toàn voâ soá keå, sanh töû trieàn mieân. Hieän nay vaãn coøn cô hoäi ñeå cho nghieäp xaáu ñaõ taïo trong nhöõng kieáp quaù khöù troå quaû, vaø ta cuõng coøn cô hoäi ñeå taïo theâm nghieäp xaáu khaùc. Nhö vaäy coù nghóa laø chuùng ta caøng ngaøy caøng tích tröõ theâm nghieäp xaáu, theâm vaøo nhöõng nghieäp xaáu ñaõ taïo. Moãi kieáp soáng laøm ngöôøi cuûa chuùng ta laø quaû laønh cuûa nghieäp toát, vaø ñöôïc xem laø voâ cuøng hi höõu.

Coù boán ñieàu voâ cuøng hi höõu ñöôïc moâ taû nhö sau:

1. "Buddhuppado ca dullabho" - Coù moät vò Phaät ñaûn sanh laø ñieàu voâ cuøng hi höõu, vì moãi vò, muoán thaønh töïu ñaïo quaû Phaät, phaûi thöïc haønh troøn ñaày ba traêm phaùp ba-la-maät (parami). Ñeå thöïc haønh ñaày ñuû caùc phaùp toaøn haûo aáy, moãi vò phaûi traûi qua moät thôøi gian thaät daøi. Moät vò Trí-tueä Boà Taùt, phaûi haønh caùc ba-la-maät aáy trong hai möôi A-taêng-kyø (Asamkaya) vaø 100.000 kieáp (kalpas). Moät vò Tinh-Ñöùc Boà Taùt phaûi haønh trong boán möôi A-taêng-kyø (asamkaya) vaø 100.000 kieáp. Coøn moät vò Tinh-Taán Boà Taùt phaûi haønh trong taùm möôi A-taêng-kyø (asamkaya) vaø 100.000 kieáp (kalpas). Vaø tröôùc khi ñöôïc moät vò Phaät thoï kyø, cuõng phaûi traûi qua moät thôøi gian thaät daøi.

Nhö Ñöùc Phaät cuûa chuùng ta, laø moät vò Phaät Trí-Tueä, phaûi traûi qua ñeán baûy A-taêng-kyø (asamkaya), töø luùc naûy sanh ra yù nieäm seõ trôû thaønh Phaät ñeán khi ñöôïc thoï kyù. Trong thôøi gian thöïc haønh Ba-la-maät, Ngaøi phaûi maát ñeán chín A-taêng-kyø môùi tuyeân boá ñöôïc laø Ngaøi caàn thaønh ñaït ñaïo quaû Phaät. Sau chín a-taêng-kyø aáy, Ngaøi vaãn coøn phaûi haønh ñuû taùm nhoùm giaùo phaùp. Ñeán luùc aáy môùi coù moät vò Phaät thoï kyù, nghóa laø tieân tri raèng moät ngaøy kia Ngaøi seõ ñaéc quaû Phaät. Keå töø ngaøi ñöôïc thoï kyù, Ngaøi ñöôïc goïi laø Boà-Taùt Vónh Cöûu. Khi ñaõ trôû thaønh Boà-Taùt Vónh Cöûu roài, ngaøi coøn phaûi haønh Ba-la-maät boán a-taêng-kyø vaø moät traêm ngaøn kieáp. Trong kieáp soáng cuoái cuøng ñeå taïo thaønh töïu ñaïo quaû voâ thöôïng Ngaøi phaûi traûi qua saùu naêm khoå haïnh. Sau ñoù Ngaøi môùi thaønh Phaät.

Nhö vaäy ta thaáy raèng coù moät vò Phaät ra ñôøi quaû thaät laø voâ cuøng hi höõu. Coù nhöõng thôøi kyø keùo daøi trong nhieàu kieáp (kalpas) theá gian vaãn troáng roãng, khoâng coù Giaùo Phaùp. Taát caû chuùng sanh ñeàu soáng trong ñeâm toái vì khoâng hieåu ñöôïc "con ñöôøng", hay loái thoaùt, ra khoûi caûnh ñau khoå cuûa ñôøi soáng, khoâng bieát ñöôïc Ñaïo, Quaû vaø Nieát Baøn. A-taêng-Kyø (asamkaya) maø chuùng ta ñang soáng ñaây, ñöôïc goïi laø a-taêng-kyø cuûa Ñöùc Phaät Thích-Ca, laø moät thôøi ñaïi caáp tieán, vì coù ñöôïc moät vò Phaät ñaûn sanh, coù Giaùo Phaùp cuûa Ngaøi vaø coù Giaùo Hoäi caùc vò Thaùnh Taêng maø ngaøi ñaõ thaønh laäp. Taát caû nhöõng dieãm phuùc aáy sôû dó döôïc coù laø nhôø coù moät vò Phaät xuaát hieän treân theá gian. Ñoù laø ñieàu voâ cuøng hi höõu ñaàu tieân.

2. "Manussattabhavo dullabho" - Ñieàu hi höõu thöù nhì laø ñöôïc sanh ra ñôøi vôùi baûn chaát ngöôøi, coù ñuû giaùc quan, khoâng maát trí, khoâng caâm, ñieác. Ñoù laø haäu quaû cuûa nhöõng nghieäp toát ñaõ taïo trong quaù khöù. Phöôùc baùu trong quaù khöù laøm neàn taûng cho ta taùi sanh laøm ngöôøi trong kieáp naøy. Vaäy, ñöôïc sanh laøm ngöôøi vôùi thaân theå, giaùc quan vaø taâm trí ñaày ñuû laø ñieàu hi höõu thöù hai.

3.- "Pabbajitabhavo dullabho" - Ñöôïc môû ñöôøng xuaát gia tyø-khöu hoaëc sa-di trong Phaät Giaùo, vaø cuøng luùc, quyeát taâm böôùc vaøo con ñöôøng thöïc haønh Minh Saùt laø ñieàu hi höõu, caáp thöù nhöùt. Nhöõng vò tyø-khöu hay sa-di ñaõ coù thöïc haønh thieàn ñònh vaø Minh Saùt ñöôïc xem nhö ñaõ gaëp ñieàu voâ cuøng hi höõu, caáp thöù nhì. Nhöõng vò thieän nam, tín nöõ ñaõ khai thoâng thaân, khaåu, yù baèng caùch chæ hi sinh chuùt ít haïnh phuùc trong gia ñình ñeå ñoåi laïi, ñöôïc keát quaû doài daøo phong phuù, nhöõng vò aáy laøm moät vieäc ñöôïc xem nhö bieán ñoåi moät thuøng raùc hoâi thuùi, töùc theå xaùc naøy, trôû thaønh moät vaät ñeïp ñeõ, vôùi phöông tieän: Giôùi, ñònh, tueä. Sau khi ñaõ nhaãn naïi, gia coâng haønh thieàn, chôn lyù chaéc chaén phaûi saùng toû leân, ñuùng nhö thaønh ngöõ: "Saéc ñeïp laø khi ta cheát, haïnh phuùc khi ta aån daät, vaø chôn lyù khi ta laøm Tyø-khöu".

Do ñoù, nhöõng ngöôøi cö só taïi gia, nhôø ñaõ coù thöïc haønh vaø thoâng suoát chôn lyù, phaûi ñöôïc xem nhö ñaõ khai thoâng vaø thoâng suoát chôn lyù, phaûi ñöôïc xem nhö ñaõ khai thoâng trí tueä vaø coù ñuû tö caùch ñöôïc goïi laø tyø-khöu, ñuùng nhö nhöõng lôøi sau ñaây cuûa caùc nhaø chuù giaûi:

"Yo ca imam patipattim patipajjati so bhikkhu mama hoti".
"Ngöôøi naøo theo ñuùng phaùp thöïc haønh naøy phaûi ñöôïc goïi laø tyø-khöu".

"Patipannako hi devo va hotu manusso va bhikkhuti samkhuayam gacchatiyeva".
"Ñuùng vaäy, daàu ngöôøi thöïc haønh phaùp Minh Saùt laø Trôøi hay ngöôøi, ngöôøi aáy phaûi ñöôïc goïi laø tyø-khöu, taát caû ñeàu gioáng nhö nhau".

Vaäy, nhöõng gì thieän nam, tín nöõ phaûi hieåu raèng maëc daàu caùc vò aáy chöa coù cô hoäi ñeå khoaùc leân mình taám y vaøng, nhöng neáu ñaõ thöïc haønh ñaày ñuû Giaùo Phaùp ñeå töï taïo cho mình giôùi ñöùc phong phuù, hoï seõ ñöôïc xem nhö ñaõ naèm trong voøng khai thoâng. Do ñoù loaïi khai thoâng naøy phaûi ñöôïc keå nhö moät ñieàu voâ cuøng hi höõu. Trong tröôøng hôïp naøy, nhöõng ai ñaõ coù thöïc haønh giaùo phaùp laø ñaõ tìm ra giaùo phaùp, coøn ngöôøi chöa coù thöïc haønh, nhöng haèng öôùc mong vaø coù yù muoán ñi vaøo con ñöôøng thöïc haønh, coøn phaûi gaëp giaùo phaùp trong moät cô hoäi veà sau, trong töông lai.

4. "Saddhasampanno dullabho" - Ñieàu hi höõu thöù tö laø coù ñöôïc nieàm tin vöõng chaéc nôi trí tueä vaø nôi söï giaùc ngoä cuûa Ñöùc Phaät, vaø hoan hyû ñi theo con ñöôøng thöïc haønh nhö boá thí, trì giôùi, nghe Phaùp, thöïc haønh phaùp tham thieàn, vaø phaùp Minh Saùt. Ngöôøi nhö theá goïi laø coù tö töôûng chôn chaùnh, töùc coù chaùnh kieán (sammaditthi). Ñoù laø nieàm tin chôn chaùnh.

Nieàm tin ñöôïc phaân laøm hai haïng: nieàm tin thoâng thöôøng (pakati saddha), vaø nieàm tin phaùt trieån (bhavana vaddha).

Ngöôøi Phaät töû laøm phöôùc, boá thí, trì giôùi, vaø nghe Phaùp nhö hoï thöôøng laøm laø nieàm tin thoâng thöôøng.

Nieàm tin phaùt trieån laø nieàm tin cuûa nhöõng ngöôøi coù thöïc haønh phaùp Minh Saùt, ñaõ tri giaùc ñöôïc danh vaø saét (nama vaø rupa), ba ñaëc töôùng cuûa ñôøi soáng (tilakkhanam), vaø ñaõ thaønh ñaït Ñaïo, Quaû vaø Nieát Baøn.

Ñoù laø hai haïng tín ñöùc. Ngöôøi coù ñöôïc ñaày ñuû hai nieàm tin aáy ñöôïc xem laø voâ cuøng hi höõu vaø ñaây laø ñieàu hi höõu thöù tö.

Thöïc haønh phaùp Minh Saùt laø trau doài nhöõng ñieàu hi höõu aáy ñeán möùc toaøn haûo vaø phaùt trieån giôùi, ñònh tueä, daàn daàn töø thaáp leân cao.

Giôùi coù hai haïng, laø giôùi taïi theá (lokiyasilas), goàm naêm, taùm, möôøi, hay hai traêm hai möôi baûy giôùi, vaø giôùi sieâu theá (lokutarasilas), cuõng ñöôïc goïi laø adhisilas, chæ ñöôïc phaùt trieån do nhöõng ai thöïc haønh phaùp Minh Saùt cho ñeán Ñaïo (magga).

Ñònh cuõng coù hai haïng laø phaøm ñònh, hay ñònh taïi theá (lokiya sammadhi), maø ngöôøi thöïc haønh phaùp Minh Saùt, nhöng chöa ñeán möùc Ñaïo, thaønh ñaït vaø thaønh ñònh, hay ñònh sieâu theá (lokuttara samadhi), cuõng ñöôïc goïi laø adhisamadhi, phaùt sanh ñeán ngöôøi haønh Minh Saùt ñeán möùc ñoä Ñaïo vaø Quaû.

Tueä cuõng coù hai haïng laø phaåm tueä, hay tueä taïi theá (lokiya panna) goàm nhöõng tri kieán veà nghieäp xaáu hay toát, coù lôïi ích hay gaây toån haïi, hoaëc phöôùc baùu hay toäi khoå, nhöõng söï thaáu hieåu saâu saéc veà Danh-Saéc vaø ñaëc töôùng cuûa ñôøi soáng (tilakkhana), nhöng khoâng thaáu vaøo ñöôïc baûn chaát cuûa Ñaïo, Quaû vaø Nieát-Baøn. Haïng trí tueä thöù hai laø thaùnh tueä, hay trí tueä phaùt trieån ñaày ñuû (bhavana mayapanna), phaùt sanh ñeán ngöôøi coù thöïc haønh Minh Saùt ñeán möùc ñoä Ñaïo, Quaû vaø Nieát-Baøn. Tueä aáy cuõng ñöôïc goïi laø adhipanna.

Moãi ngöôøi chuùng ta thöïc haønh phaùp Minh Saùt ñeå soáng ñôøi thieâng lieâng, trong khuoân khoå cuûa ba giôùi luaät (tisikkha) ñeán möùc ñoä tuyeät haûo. Do ñoù, hoâm nay, nhôn chính cô hoäi naøy, ñöôïc böôùc vaøo con ñöôøng thöïc haønh nhö vaày, chuùng ta phaûi coi ñoù laø moät lôïi ích voâ cuøng troïng ñaïi, vaø moät dòp may hi höõu. Ngöôøi naøo boû lôõ cô hoäi naøy veà sau seõ phaûi hoái haän vì ñaõ traûi qua kieáp soáng laøm ngöoøi moät caùch voâ ích, ñaõ gaëp ñöôïc Phaät Giaùo treân danh töø, maø khoâng höôûng ñöôïc höông phaùp Minh Saùt laø ñaõ leã baùi Ñöùc Toân Sö trong phöông caùch cao thöôïng hôn taát caû, nhö ta coù theå thaáy trong lôøi daïy Ñöùc A-Nan-Ñaø (Ananda) cuûa Ngaøi nhö sau:

"Yo kho Ananda bhikkhu vaø bhikkhuni vaø upasaka vaø upasika va"

Nghóa laø:

"Naøy A-Nan-Ñaø! Ai thöïc haønh Giaùo Phaùp, xöùng ñaùng vôùi Giaùo Phaùp, daàu laø Tyø-khöu, tyø-khöu-ni, thieän nam, hay tín nöõ, ngöôøi aáy phaûi ñöôïc xem laø ñaõ leã baùi, toân suøng, cuùng döôøng Nhö-Lai vôùi phöông caùch cao thöôïng hôn taát caû".

Vaø nhöõng vò aáy cuõng ñöôïc xem laø coù nhieät taâm vaø trung thaønh vôùi Ñöùc Theá Toân nhö lôøi daïy trong caâu Pali sau ñaây:

"Bhikkhave mayi sasenho tissasadiso va hotu". "Naøy chö Tyø-khöu! Ngöôøi naøo trìu meán Nhö Lai haõy laøm nhö Tissa. Maëc daàu coù nhieàu ngöôøi daâng ñeán Nhö Lai boâng hoa, nhang ñeøn vaø ñuû thöù caùc loaïi daàu thôm, nhöõng ngöôøi aáy khoâng ñöôïc xem nhö thaät söï toân kính Nhö Lai. Nhöng, nhöõng ai thöïc haønh Giaùo Phaùp vaø xöùng danh vôùi Giaùo Phaùp, nhöõng ngöoøi aáy quaû thaät phaûi ñöôïc xem nhö thaät söï toân kính Nhö Lai".

Hôn nöõa, nhöõng ngöôøi coù thöïc haønh phaùp Minh Saùt cuõng ñöôïc xem nhö ñaõ truyeàn baù Phaät Giaùo vaø goùp phaàn vaøo söï tieán boä cuûa ñaïo Phaùp, nhö coù ghi nhaän trong caâu Pali sau ñaây:

"Yava hi ima catasso parisa mam imaya patipatti-pujaya pujessanti". "Ngaøy naøo maø haøng Töù chuùng coøn toân kính Nhö Lai baèng caùch daâng ñeán Nhö Lai phaùp thöïc haønh Giaùo Phaùp, ngaøy aáy Giaùo Phaùp cuûa Nhö Lai seõ coøn doài daøo phong phuù nhö vaàng traêng raèm toû raïng, treân khoâng trung, giöõa ñeâm toái".

Nhöõng ngöôøi coù nhieàu phöôùc baùu, ñöôïc tham gia lôùp hoïc thöïc haønh Minh Saùt, ñaõ taïo nhieàu lôïi ích saâu roäng, cho chính mình vaø cho keû khaùc, cuõng nhö cho quoác gia mình, cho ñaïo phaùp vaø tín ngöôõng mình, cho Vua vaø cho hieán phaùp.

"Vuddhaim virulhim pappotu vepullam buddhasasane". "Cuoái cuøng, öôùc mong taát caû ñeàu ñöôïc doài daøo phong phuù vaø phaùt trieån thuaän lôïi döôùi taøng boùng cuûa Phaät Giaùo, nghóa laø thaønh ñaït Ñaïo, Quaû vaø Nieát Baøn, ñuùng theo yù".

(Chaám döùt nhöõng lôøi khuyeân haønh giaû).

14. Sau khi coù vaøi lôøi nhaéc nhôû, vò thieàn sö baét ñaàu chæ daãn haønh giaû theo nhöõng Baøi Taäp nhö sau:

a. Chæ daãn haønh giaû ñi vôùi taâm nieäm (töùc ñi kinh haønh) vaø ghi nhaän moïi sanh hoaït cuûa taâm (töùc nieäm) "Maët böôùc aø, traùi böôùc aø". Daïy haønh giaû phaûi laøm theá naøo luùc ñöùng laïi, luùc quay mình.

b. Chæ daãn haønh giaû an truï taâm luùc ngoài tham thieàn, töùc laø goâm taâm vaøo söï phoàng leân, xoïp xuoáng cuûa buïng vaø ghi nhaän moïi cöû ñoäng, "Phoàng aø, xoïp aø" vaø daïy haønh giaû phaûi laøm theá naøo ñeå naèm xuoáng vôùi taâm nieäm

(Chuù thích cuûa S. Buravas - Bangkok, Thaùi-Lan: - Trong khi gom taâm vaøo söï phoàng leân, xoäp (hoaønh caùch moâ) eùp xuoáng buïng khi thôû voâ vaø nôùi leân khi thôû ra, ta goïi laø thôû baèng buïng. Trong luùc aáy loàng ngöïc vaãn ôû yeân, thaân mình ôû yeân, vaø nhö theá taâm khoâng bò caûm kích nhieàu. Trong luùc ngoài hay naèm xuoáng, nieäm phoàng, xoïp, ôû buïng thì deã daøng hôn laø nieäm hôi thôû ôû muõi. Loái thôû naøy ngaên ngöøa nhöõng caûm kích maïnh phaùt sanh vaø, ñöùng veà maët sinh lyù, ñoù laø caùi chìa khoùa ñeå ñoùng chaët cöûa laïi khoâng cho nhöõng oâ nhieãm (kilesa) xaâm nhaäp vaøo taâm).

c. Chæ daãn haønh giaû chuù taâm vaøo nhöõng caûm giaùc (vedana, thoï) khaùc nhau vaø ghi nhaän ñuùng luùc. Thí-duï nhö khi caûm giaùc ñau, ghi nhaän ("ñau aø, ñau aø" v.v...

d. Chæ daãn haønh giaû chuù taâm vaøo luoàng tö töôûng cuûa mình khi coù yù kieán phaùt sanh. Thí duï khi suy nghó, ghi nhaän "nghó aø, nghó aø" v.v... coù nghóa "nghó nhö vaäy aø, nghó nhö vaäy aø".

e. Chæ daãn haønh giaû chuù taâm vaøo luïc caên, töùc maét, tai, muõi, löôõi, thaân vaø taâm vaø ghi nhaän caùc trí giaùc nhö sau:

Khi thaáy moät hình saéc ghi nhaän "thaáy aø, thaáy aø" v.v...
Khi nghe moät aâm thanh ghi nhaän "nghe aø, nghe aø" v.v...
Khi höôûi moät muøi, ghi nhaän "muøi aø, muøi aø" v.v...
Khi neám moät vò, ghi nhaän "vò aø, vò aø" v.v...
Khi coù caûm giaùc laïnh, noùng, cöùng, meàm, ghi nhaän "xuùc aø, xuùc aø" v.v...
Khi suy nghó ñieàu gì, ghi nhaän "nghó aø, nghó aø" v.v...

f.- Chæ daãn haønh giaû thöïc haønh phaùp Minh Saùt baèng caùch chuù taâm vaøo töøng chi tieát, caùc cöû ñoäng phuï, ngoaøi luùc ngoài thieàn hay ñi kinh haønh, vaø ghi nhaän töøng luùc, töøng khoaûnh khaéc. Thí duï nhö khi ñi tôùi, khi böôùc lui, khi queïo traùi, khi quay beân phaûi, khi co tay, co chôn, khi duûi ra, khi maùng caùi y treân daây, hay oâm baùt khi khoaùc y leân vai, luùc ñaép meàn, luùc aên, luùc uoáng. luùc nhai, luùc neám, luùc ñi ñaïi tieän hay tieåu tieän, luùc ñi, luùc döøng laïi, luùc ñöùng, luùc ngoài, luùc naèm, luùc nguû, luùc thöùc daäy, luùc noùi, luùc laøm thinh v.v...

Ghi chuù: Trong ngaøy ñaàu tieân cuûa khoùa hoïc vò thieàn sö baét ñaàu quan saùt caùc khoùa sinh. Neáu khoùa sinh laø ngöôøi ít bieát veà Giaùo Phaùp hay laø ngöôøi giaø caû, thì vò thieàn sö chæ daïy phöông phaùp ñi kinh haønh, ngoài nieäm phoàng xoïp, vaø ghi nhaän nhöõng caûm giaùc. Theá thoâi. Baáy nhieâu cuõng ñuû cho ngaøy ñaàu. Veà sau, vò thieàn sö coù theå laàn laàn daïy theâm vaø, moãi laàn, tröôùc khi daïy theâm, ñeàu coù traéc nghieäm, döôït laïi thöû xem nhöõng ñieàu daïy tröôùc ñaõ coù ñöôïc thöïc haønh thuaàn thuïc chöa, vaø quan saùt, xem nhöõng tri giaùc vaø traïng thai taâm cuûa haønh giaû nhö theá naøo (phaân taùch taâm lyù). Neáu khoùa sinh coøn treû hay coøn con nít cuõng vaäy.

15. Khi ñöôïc thieàn sö chæ daãn xong, haønh giaû quì xuoáng ñaûnh leã Ngaøi roài ruùt vaøo tònh thaát cuûa mình baét ñaàu haønh thieàn.

16. Vò thieàn sö haèng ngaøy neân ñi haønh giaû ñeå xem vaø traéc nghieäm nhöõng tri giaùc vaø taâm traïng töøng ngöôøi vaø ñeå giaûng daïy theâm hay daéc daãn ñi xa hôn nöõa, tuøy theo möùc ñoä tieán trieån cuûa haønh giaû. Thí duï nhö khi haønh giaû ñaõ ñaït ñeán möùc coù theå phaân bieät roõ raøng hai phaùp danh vaø saéc (namarupa paricchedanana) vò thieàn sö neân chæ theâm moät böôùc nöõa, nghóa laø cho haønh Baøi Taäp keá ñoù, daïy ghi nhaän, laàn ñaàu tieân, doøng tö töôûng cuûa mình khi muoán co chôn, co tay, hay duûi ra, hay ngoài daäy,. Khi haønh giaû ñeán möùc ñoä phaân bieät roõ raøng nhaân vaø quaû (paccayapariggahanana) thì vò thieàn sö neân daïy theâm moät baäc laø ghi nhaän töøng chi tieát caùc cöû ñoäng luùc ñi kinh haønh: "Dôû aø, ñaïp aø" (Muoán ñaày ñuû, phaûi noùi: "Toâi dôû chôn leân nhö theá naøy aø, toâi ñaïp chôn xuoáng nhö theá naøy aø). Coøn luùc ngoài thì haønh giaû coù theå ghi nhaän söï cöû ñoäng phoàng leân xoïp xuoáng cuûa buïng vaø theá ngoài. Ñieåm quan troïng laø khoâng neân taêng quaù hai baøi taäp trong moät ngaøy.
 
 

Hoûi: - Keá ñoù, haønh giaû phaûi laøm gì nöõa?

Ñaùp: - Tuøy theo möùc ñoä tieán trieån, haønh giaû phaûi thöïc haønh caùc baøi taäp nhö sau:

Baøi taäp 1

1. Trong khi ngoài thieàn, chuù taâm theo doõi caùi buïng phoàng leân luùc thôû vaøo vaø xoïp xuoáng luùc thôû ra. Trong taâm, ghi nhaän söï phoàng leân xoïp xuoáng aáy. Khi phoàng leân, ghi nhaän "phoàng aø". Khi xoïp xuoáng, ghi nhaän "xoïp aø".

2. Khi naèm xuoáng cuõng chuù taâm theo doõi vaø ghi nhaän cuøn moät theá aáy.

3. Khi ñöùng daäy, ghi nhaän theá ñöùng "ñöùng aø, ñöùng aø" v.v... nghóa laø trong taâm chæ noùi toùm taét caâu ñaùng leõ phaûi noùi laø "toâi ñöùng nhö theá naøy aø".

4. Khi ñi kinh haønh, ghi nhaän cöû ñoäng cuûa böôùc chôn nhö sau:

Khi chôn maët böôùc tôùi, ghi nhaän "maët böôùc aø", luùc aáy maét chaêm chaêm nhìn vaøo muõi chôn maët. Khi chôn traùi böôùc tôùi, ghi nhaän "traùi böôùc aø" vaø maét nhìn chaêm vaøo muõi chôn traùi. Roài cöù laëp ñi laëp laïi nhö theá, heát maët ñeán traùi, heát traùi sang maët. Haønh giaû coù theå nhìn ra tröôùc, khoâng quaù hay thöôùc, luùc ñi kinh haønh. Luùc ñeán cuoái con ñöôøng kinh haønh vaø muoán quaøy trôû laïi, haønh giaû tröôùc tieân phaûi döøng chôn laïi nghæ, taâm ghi nhaän "ñöùng aø, ñöùng aø". Keá ñoù töø töø xoay mình, taâm theo doõi töøng cöû ñoäng "quaây aø, quaây aø'. Khi quaây xong töø tröôùc ra sau, haønh giaû döøng laïi nghæ, ghi nhaän "ñöùng aø, ñöùng aø", roài tieáp tuïc böôùc chôn vaø ghi nhaän nhö tröôùc.

Haõy thöïc haønh moãi baøi taäp cho ñeán khi thuaàn thuïc vaø ñaït ñeán möùc ñoä an truï taâm toát ñeïp. Chöøng aáy haønh giaû coù theå taäp sang baøi taäp keá.

Baøi taäp soá 2.

1. Trong luùc ngoài thieàn, ghi nhaän nhöõng tri giaùc laøm ba giai ñoaïn noái tieáp nhö sau: "Phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø" v.v... (Ngoài a, coù nghóa toâi ñang ngoài nhö theá naøy aø).

2. Trong khi naèm, ghi nhaän nhöõng tri giaùc laøm ba giai ñoaïn noái tieáp nhö sau: "phoàng aø, xoïp aø, naèm aø" v.v... (naèm aø, coù nghóa toâi ñang naèm nhö theá naøy aø).

3. Khi ñöùng, chæ ghi nhaän "ñöùng aø, ñöùng aø" thoâi, cho ñeán khi böôùc ñi hay ngoài xuoáng.

4. Luùc di vôùi taâm nieäm (kinh haønh), ñi gioáng nhö ñaõ daïy ôû baøi taäp 1 trong 30 phuùt. Keá ñoù ñoåi loái ghi nhaän nhö sau: Moãi khi chôn maët hoaëc chôn traùi böôùc tôùi, ghi nhaän "dôû aø, ñaïp aø" v.v.. cuõng trong 30 phuùt nöõa.

(Trong baøi taäp thöù hai naøy, phaûi chuù taâm vaøo theá naèm hay theá ngoài cuûa mình cho ñeán khi thaáy roõ raøng trong taâm hình aûnh cuûa mình naèm hay ngoài nhö nhìn vaøo göông).

Thí duï:

a. Haønh giaû ghi nhaän nhöõng cöû ñoäng cuûa mình khi ñi kinh haønh "maët böôùc aø, traùi böôùc aø" v.v... trong 30 phuùt.
b. Ghi nhaän cöû ñoäng cuûa mình luùc ñi kinh haønh nhö sau: "dôû daø, ñaïp aø" v.v... cuõng trong 30 phuùt.

Baøi taäp soá 3

1. Khi ngoài thieàn, ghi nhaän nhöõng tri giaùc laøm boán giai ñoaïn noái tieáp "phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø". Chuù taâm vaøo ñieåm ñuïng, nhö moät ñoàng tieàn, vaø gom taâm vaøo ñieåm aáy, trong khi ghi nhaän.

2. Khi naèm, ghi nhaän nhöõng tri giaùc laøm boán giai ñoaïn noái tieáp "phoàng aø, xoïp aø, naèm aø, ñuïng aø" v.v...

3. Khi ñöùng, ghi nhaän theá ñöùng "ñöùng aø, ñöùng aø" v.v...

4. Khi ñi (kinh haønh) vôùi taâm nieäm, thöïc haønh baøi taäp soá 1 vaø soá 2 moãi baøi 20 phuùt. Keá ñoù ñoåi loái ghi nhaän, nghóa laø khi böôùc chôn tôùii, phaân laøm ba giai ñoaïn vaø ghi nhaän "dôû aø, böôùc aø, ñaïp aø" v.v...

Thí duï:

a. Ghi nhaän cöû ñoäng cuûa chôn, "maët böôùc aø, traùi böôùc aø" v.v... trong 20 phuùt.
b. Ghi nhaän "dôû aø, ñaïp aø" v.v... trong 20 phuùt.
c. Ghi nhaän "dôû aø, böôùc aø, ñaïp aø" v.v.. . trong 20 phuùt.

Baøi taäp soá 4

1. Trong khi ngoài thieàn, ghi nhaän nhöõng tri giaùc laøm boán giai ñoaïn noái tieáp "Phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø" gioáng nhö ôû baøi taäp soá 3 nhöng ghi nhaän "ñuïng aø" laøm nhieàu laàn (ñeán khi chaám döùt hôi thôû ra). Töùc laø "phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø ñuïng aø" v.v...

2. Khi naèm, ghi nhaän nhöõng tri giaùc laøm boán giai ñoaïn "phoàng aø, xoïp aø, naèm aø, ñuïng aø" v.v...

3. Khi ñöùng, ghi nhaän "ñöùng aø, ñöùng aø" v.v...

4. Khi ñi kinh haønh, thöïc haønh nhö ôû baøi taäp 1, 2, 3 moãi baøi 15 phuùt. Keá ñoù ñoåi loái ghi nhaän, töùc laø khi böôùc chôn tôùi phaân taùch söï di chuyeån aáy laøm boán giai ñoaïn noái tieáp vaø ghi nhaän "goùt aø, dôû aø, böôùc aø, ñaïp aø" trong khoaûng 15 phuùt.

Thí duï:

a. Ghi nhaän cöû ñoäng cuûa chôn "maët böôùc aø, traùi böôùc aø" v.v.. trong 15 phuùt.
b. Cuøng theá aáy, ghi nhaän "dôû aø, ñaïp aø" v.v... trong 15 phuùt.
c. Cuøng theá aáy, ghi nhaän "dôû aø, böôùc aø, ñaïp aø" v.v... trong 15 phuùt.
d. Cuøng theá aáy, ghi nhaän "goùt aø, dôû aø, böôùc aø, ñaïp aø" v.v... trong 15 phuùt.

Baøi taäp soá 5.

1. Khi ngoài thieàn, ghi nhaän nhöõng tri giaùc laøm boán giai ñoaïn noái tieáp "Phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø" v.v... Nôi naøo coù ñieåm ñuïng, goàm taâm vaøo ñieåm aáy vaø ghi nhaän.

Thí duï:

a. Ghi nhaän "phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø", töùc laø ñuïng baøn toïa beân maët.
b. "Phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø" töùc ñuïng baøn toïa beân traùi.
c. "Phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø" töùc ñuïng ñaàu goái beân maët.
d. "Phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø", töùc ñuïng ñaàu goái beân traùi.
e. "Phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø", töùc ñuïng maét caù beân maët.
f. "Phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø", töùc ñuïng maét caù beân traùi.

2. Khi naèm, ghi nhaän nhöõng tri giaùc laøm boán giai ñoaïn noái tieáp "phoàng aø, xoïp aø, naèm aø, ñuïng aø".

3. Khi ñöùng, ghi nhaän theá ñöùng "ñöùng aø, ñöùng aø" v. v...

4. Khi ñi kinh haønh, thöïc haønh nhö ôû baøi taäp 1, 2, 3, 4 moãi laàn 10 phuùt. Keá ñoù, thay ñoåi loái ghi nhaän, töùc laø khi böôùc chaân tôùi, phaân taùch söï di chuyeån aáy laøm naêm giai ñoaïn noái tieáp vaø ghi nhaän "goùt aø, dôû aø, böôùc aø, ñuïng aø" loái 20 phuùt.

Thí duï:

a. Ghi nhaän cöû ñoäng cuûa chôn "Maët böôùc aø, traùi böôùc aø" v.v... trong 10 phuùt.
b. Cuøng theá aáy, ghi nhaän "dôû aø, ñaïp aø" v.v... trong 10 phuùt.
c. Cuøng theá aáy, ghi nhaän "dôû aø, böôùc aø, ñaïp aø" v.v... trong 10 phuùt
d. Cuøng theá aáy, ghi nhaän "goùt aø, dôû aø, böôùc aø, ñaïp aø..." v.v... trong 10 phuùt.
e. Cuøng theá aáy, ghi nhaän "goùt aø, dôû aø, böôùc aø, xuoáng aø, ñuïng aø" v.v... trong khoaûng 20 phuùt.

Baøi taäp soá 6

1. Khi ngoài thieàn, ghi nhaän nhöõng tri giaùc sau:

a. "Phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø" ñoù laø ñuïng baøn toïa beân maët.
b. "Phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø" ñoù laø ñuïng baøn toïa beân traùi.
c. "Phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø" ñoù laø ñuïng ñaàu goái beân maët.
d. "Phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø" ñoù laø ñuïng ñaàu goái beân traùi.
e. "Phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø" ñoù laø ñuïng maét caù beân maët.
f. "Phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø" ñoù laø ñuïng maét caù beân traùi.
g. "Phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø" ñoù laø ñuïng nhöõng ñieåm khaùc nhau treân thaân mình.

2. Khi naèm, ghi nhaän "Phoàng aø, xoïp aø, naèm aø, ñuïng aø" v.v...

3. Khi ñöùng, ghi nhaän theá ñöùng cuûa mình "ñöùng aø, ñöùng aø" v.v...

4. Khi ñi vôùi taâm nieäm, ghi nhaän:

a. "Maët böôùc aø, traùi böôùc aø v. v.. trong 5 phuùt.
b. "Dôû aø, ñaïp aø" v.v... trong 5 phuùt.
c. "Dôû aø, böôùc aø, ñaïp aø" v.v... trong 10 phuùt.
d. "Goùt aø, dôû aø, böôùc aø, ñaïp aø" v.v... trong 10 phuùt.
e. "Goùt aø, dôû aø, böôùc aø, xuoáng aø, ñuïng aø" v.v... trong 10 phuùt.
f. Ghi nhaän theâm "goùt aø, dôû aø, böôùc aø, xuoáng aø, ñuïng aø, aán aø" v.v... trong khoaûng 20 phuùt.

Baøi taäp soá 7

1. Khi ñaõ ñi heát chieàu daøi con ñöôøng kinh haønh cuûa mình, haønh giaû ngöøng vaø quay trôû laïi. Tröôùc khi ngöøng, haønh giaû haõy ghi nhaän yù muoán cuûa mình "muoán ngöøng aø, muoán ngöøng aø" v.v... vaø khi ngöøng xong, ghi nhaän "ngöøng aø, ngöøng aø" v.v... Tröôùc khi quay mình trôû laïi, ghi nhaän yù muoán "muoán quay mình aø, muoán quay mình aø" vaø trng khi xoay caùi chôn, luoân luoân ghi nhaän "quay aø, quay aø". Keá ñoù, ngöøng laïi nghæ, cuõng ghi nhaän "ñöùng aø, ñöùng aø" v.v... Roài laïi tieáp tuïc ñi vôùi taâm nieäm trôû laïi tröôùc.

2. Khi coù phaùt sanh moät yù muoán nhìn beân maët hay beân traùi, ghi nhaän "muoán nhìn beân maët aø, muoán nhìn beân maët aø" vaø trong khi ghi nhaän "nhìn aø, nhìn aø" v.v...

3. Khi muoán co tay, co chôn, hay duûi ra, ghi nhaän yù muoán "muoán co voâ aø' "muoán duûi ra aø" v.v... vaø trong khi co voâ hay duûi ra, ghi nhaän "co voâ aø" "duûi ra aø" v.v...

4. Khi muoán caàm leân moät vaät gì, nhö quaàn aùo, meàn, baùt, bình ñöïng nöôùc, hay ñóa, haõy ghi nhaän "thaáy aø" "muoán caàm leân aø". Roài ghi nhaän tay mình, ghi nhaän cöû ñoäng cuûa tay "ñöa tôùi aø, ñöa tôùi aø" v.v... Luùc tay ñuïng, ghi nhaän "ñuïng aø". Khi caàm laáy, ghi nhaän "caàm aø, caàm aø". Khi ñaõ caàm leân xong moùn ñoà, muoán ñöa vaät aáy ñeán gaàn mình, moãi ñeàu phaûi ghi nhaän.

5. Trong khi haønh giaû aên, uoáng, nhai, neám hay lieám cuõng neân ghi nhaän cuøng moät theá aáy.

Thí duï:

a. Khi troâng thaáy vaät thöïc, ghi nhaän "thaáy aø, thaáy aø" v.v...
b. Luùc muoán aên, ghi nhaän "muoán aên aø, muoán aên aø" v.v...
c. Luùc naøo ñöa tay ñeán moùn aên, ghi nhaän "ñöa tay aø, ñöa tay aø" v.v...
d. Luùc ñuïng ñeán, ghi nhaän "ñuïng aø, ñuïng aø" v.v...
e. Luùc naém laáy moùn aên, ghi nhaän "caàm aø, caàm aø" v.v...
f. Luùc dôû tay leân, ghi nhaän "dôû tay aø, dôû tay aø" v.v...
g. Luùc haù mieäng, ghi nhaän "haû mieäng aø, haû mieäng aø" v.v...
h. Luùc ñöa moùn aên ñuïng ñeán mieäng, ghi nhaïn "ñuïng aø, ñuïng aø" v.v...
i. Luùc nhai, ghi nhaän "nhai aø, nhai aø" v.v...
j. Luùc nuoát, ghi nhaän "nuoát aø, nuoát aø" v.v...
k. Luùc aên xong mieáng aên, ghi nhaän "xong aø, xong aø" v.v...

6. Khi muoán ñi ñaïi tieän, hay tieåu tieän, haõy ghi nhaän yù muoán cuûa mình "muoán ñaïi tieän aø", hay "muoán tieåu tieän aø" v.v... vaø trong luùc ñi, ghi nhaän "ñaïi tieän aø", "tieåu tieän aø" v.v...

7. Khi muoán ñi, ñöùng, ngoài, nguû, thöùc daäy, noùi chuyeän, laøm thinh, haõy ghi nhaän yù muoán, nhö "muoán ñi aø", "muoán ñöùng aø", "muoán ngoài aø", "muoán nguû aø", "muoán thöùc daäy aø", "muoán noùi chuyeän aø", "muoán laøm thinh aø" v.v...

Baøi taäp soá 8

1. Khi thaáy moïi hình saéc, ghi nhaän "thaáy aø, thaáy aø" v.v...

2. Khi nghe, ghi nhaän "nghe aø, nghe aø" v.v...

3. Khi höûi muøi, ghi nhaän "höûi aø, höûi aø" v.v...

4. Khi neám vò, ghi nhaän "neám aø, neám aø" v.v...

5. Khi ñuïng chaïm, ghi nhaän "ñuïng aø, ñuïng aø" v.v...

6. Khi suy nghó, ghi nhaän "nghó aø, nghó aø" v.v...

Baøi taäp soá 9

1. Luùc ngoài thieàn vaø ñang ghi nhaän nhöõng tri giaùc "phoàng aø, xoïp aø" v.v... neáu haønh giaû coù nghe ñau, haõy döøng laïi moät chuùt ñeå ghi nhaän söï ñau ñôùn, hay nhöùc nhoái, hay teâ, "ñau aø, ñau aø" hay "nhöùc aø, nhöùc aø" hay "teâ aø, teâ aø" v.v... Neáu coøn quaù ñau, haõy ngöøng ghi nhaän vaø trôû veà "phoàng, xoïp". Neáu vaãn coøn ñau nöõa, haõy ñoåi theá ngoài.

2. Neáu nghe eâm trôû laïi, haõy ghi nhaän "eâm aø, eâm aø" v.v...

3. Trong khi naèm hay ñöùng, neáu nghe coù tieän nghi, hay khoù chòu, hay bình thöôøng, haõy ghi nhaän "tieän nghi aø", hay "khoù chòu aø" hoaëc"bình thöôøng aø".

Trong khi ñi, neáu nghe ñau, tröôùc tieân haõy ngöøng laïi. Keá ñoù, ghi nhaän caûm giaùc ñau nhö ñaõ chæ ôû treân.

Chuù thích: Khi trong taâm thaáy moät hình aûnh gì, nhö aùnh saùng, nuùi, soâng, chaúng haïn, haõy ghi nhaän "thaáy aø, thaáy aø" v.v.... ñeán khi hình aûnh aáy tan maát.

Baøi taäp soá 10

1. Luùc ngoài thieàn, neáu nghe moät söï caàn duøng naøo phaùt sanh, haõy ghi nhaän "caàn aø" v.v... hay "tham aø" v.v...

2. Khi khoâng muoán ngoài hay naèm nöõa, hoaëc muoán ngoài daäy, hoaëc neáu thaáy ñieàu gì, hay nghó ñeán vieäc gì maø haønh giaû khoâng thích, haõy ghi nhaän "khoâng baèng loøng aø" hay "giaän aø" v.v..

3. Neáu haønh giaû nghe buoàn nguû, ghi nhaän "buoàn nguû aø" v.v...

4. Neáu phoùng taâm, ghi nhaän "phoùng taâm aø" v.v...

5. Neáu coù hoaøi nghi, ghi nhaän "nghi aø" v.v...

6. Neáu tham, saân, phoùng taâm, vaø hoaøi nghi - ñöôïc neâu leân ôû phaàn treân nhö nhöõng ñieàu kieän tinh thaàn - tan bieán ñi, haõy ghi nhaän söï tan bieán aáy.

7. Trong khi ñi kinh haønh, neáu phoùng taâm, haõy ghi nhaän "phoùng taâm aø". Sau khi heát phoùng taâm, tieáp tuïc ñi trôû laïi.

Baøi taäp soá 11

1. Khi coù hình saéc, aâm thanh, muøi, vò hay söï tieáp xuùc naøo laøm cho taâm thoûa maõn vaø haønh giaû bieát raèng nhöõng khoaùi laïc aáy coù lieân quan ñeán nhuïc duïc (kamaguna), haõy ghi nhaän caûm giaùc, "thoûa maõn aø" v.v...

2. Khi coù söï baát toaïi nguyeän phaùt sanh vaø haønh giaû bieát raèng ñoù laø saân haän, hay oaùn thuø, haõy ghi nhaän "saân aø" v.v... hay "oaùn thuø aø" v.v...

3. Khi taâm ôû trong traïng thaùi daõ döôïi hoân traàm vaø haønh giaû bieát raèng ñoù laø: Thina-middha, haõy ghi nhaän "buoàn nguû aø" v.v..

4. Khi taâm phoùng ñi hay lo aâu veà moät ñieàu gì, vaø haønh giaû bieát raèng ñoù laø phoùng daät lo aâu "uddhacca-kukkucca" phaùt sanh, haõy ghi nhaän "phoùng taâm aø" v.v...

5. Khi coù nhöõng söï hoaøi nghi trong danh vaø saéc (nama-rupa), Thöïc taïi Cuøng Toät, vaø nhöõng khaùi nieäm (pannati), phaùt sanh, vaø haønh giaû bieát raèng ñoù laø hoaøi nghi hay thaéc maéc, baát ñònh (vicikicha), haõy ghi nhaän "nghi aø" v.v...

Baøi taäp soá 12

1. Tröôùc khi ngoài xuoáng, haõy ghi nhaän doøng tö töôûng "muoán ngoài aø" v.v... roài môùi daàn daàn, töø töø ngoài xuoáng. Cuøng luùc aáy, ghi nhaän "ngoài aø" v.v... cho ñeán khi naøo ngoài haún xuoáng ñaát. Moãi laàn ngoài xuoáng nhö vaäy ta coù theå phaân taùch cöû ñoäng aáy laøm 8, 9 hay 10 giai ñoaïn.

2. Trong khi nieäm "phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø" v.v... maø nghe ngöùa, haõy ghi nhaän "ngöùa aø" v.v... Sau khi ñaõ ghi nhaän maø vaãn coøn nghe ngöùa vaø haønh giaû muoán gaûi choã ngöùa, haõy ghi nhaän yù muoán "muoán gaûi aø" v.v... Khi ñöa tay ñuïng ñeán choã ngöùa, nieäm "ñuïng aø". Khi gaûi, ghi nhaän "gaûi aø" v.v... Khi heát ngöùa, ghi nhaän "heát ngöùa aø" v.v... Luùc ñeå tay xuoáng ghi nhaän "ñeå tay xuoáng aø" v.v... nieäm nhö theá cho ñeán khi tay caùi trôû veà choã cuõ. Ñeán luùc aáy baét ñaàu nieäm "phoàng xoïp" trôû laïi.

Baøi taäp soá 13

1. Chuù nguyeän raèng baát luaän phaùp phaân bieät (visesa) naøo ñaõ phaùt sanh roài trong taâm thì khoâng bao giôø phaùt sanh nhieàu laàn ñeán haønh giaû. Ít laém laø naêm laàn trong moät tieáng.

Neáu hieän töôïng sanh vaø dieät vaãn phaùt sanh moät caùch roõ raøng vaø nhanh choùng, toái thieåu laø naêm laàn vaø toái ña laø saùu möôi laàn trong moät giôø, haønh giaû coù theå thaâu bôùt thôøi gian thöïc haønh laïi, vaø chuù nguyeän raèng trong khoaûng 30 phuùt seõ coù hieän töôïng sanh dieät phaùt sanh nhieàu laàn.

Cuøng theá aáy, daàn daàn thaâu ngaén thôøi gian ñöôïc haønh laïi, chaúng haïn nhö trong 20 phuùt keá ñoù 15 - 10 - 5 phuùt. Trong voøng 5 phuùt hieän töôïng sanh dieät coù theå phaùt sanh ñeán saùu laàn vaø toái thieåu laø hai laàn.

2. Ngoài nhö theá troïn hai giôø. Keá ñoù, ñoåi theá ngoài, nhöng khoâng ñöùng daäy.

3. Laäp ñi laäp nhö theá suoát hai möôi boán tieáng khoâng döøng, cuõng khoâng ngoài daäy (tröø khi nguû queân khoâng nieäm).

Baøi taäp soá 14

1.-Tröôùc tieân, ñi kinh-haønh. Ñi xong, ngoài laïi vaø chuù nguyeän giöõ taâm ñònh vöõng chaéc trong 5 phuùt. Keá ñoù nieäm "phoàng, xoïp, ngoài, ñuïng". Ñieàu kieän naøy ñöôïc giöõ ñuùng neáu trong 5 phuùt taâm vöõng vaøng an truï vaø khoâng hay bieát gì. Hình giaû neân duøng ñoàng hoà ñeå kieåm soaùt vaø neáu chöa ñöôïc 5 phuùt, haõy heát söùc coá gaéng. Neáu laøm hôn 5 phuùt, caøng toát.

2. Chuù nguyeän giöõ taâm ñònh vaø khoâng hay bieát trong 10 phuùt. Neáu khoâng thaønh töïu ñöôïc, haønh giaû haõy taän löïc coá gaéng cho ñeán khi thaønh coâng. Sau ñoù, raùn söùc haønh theâm 15, 20, 30 phuùt ñeán 1 giôø, 1 giôø röôõi roài 2, 3, 4, 5 ñeán 24 giôø.

3. Soá giôø vaø soá phuùt ñöôïc ghi nhaän keå töø luùc baét ñaàu ñònh taâm vöõng chaéc vaø khoâng hay bieát gì nöõa vaø töø ñoù trôû ñi. Trong ñieàu kieän töông tôï, haønh giaû seõ khoâng thoï caûm giaùc gì heát, gioáng nhö moät giaác nguû, nhöng khoâng phaûi ngu. Khi giöõ ñöôïc taâm ñònh vaø khoâng hay bieát ñeán luùc thôøi gian chuù nguyeän chaám döùt thì hay bieát trôû laïi, moät caùch töï nhieân, cuõng gioáng nhö ta thöùc giaác, nhöõng ñaây khoâng phaûi laø thöùc giaác.

Baøi taäp soá 15

Moät haønh giaû ñaõ traûi qua suoát thôøi gian ñaøo luyeän toát ñeïp vaø muoán trôû thaønh thieàn sö trong töông lai phaûi coù nhöõng phaùp haønh ñaëc bieät nhö sau:

Baøi taäp thöù nhöùt phaûi thöïc haønh trong moät ngaøy.

1. Tröôùc tieân, khi kinh haønh. Keá ñoù, ngoài laïi vaø chuù nguyeän raèng trong moät giôø, phaùp sanh dieät cuûa Danh vaø Saéc seõ phaùt hieän moät caùch roõ raøng, minh baïch. Ghi nhaän tri giaùc "phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø" v.v.. ñuû moät giôø troïn. Trong khi nieäm nhö theá, haønh giaû seõ phaân bieät roõ raøng hôn tröôùc söï phaùt sanh vaø tieâu dieät cuûa danh vaø saéc. Tueä Minh Saùt aáy ñöôïc goïi laø Udyabbayanana (Tueä thaáy söï sanh dieät cuûa Danh Saéc).

2. Trong giôø thöù nhì, haønh giaû chuù nguyeän raèng trong giôø naøy chæ coù phaùp dieät cuûa Danh-Saéc seõ phaùt hieän maø thoâi. Keá ñoù nieäm "phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø" v.v.. ñuû moät giôø troïn. Trong khi nieäm nhö theá, chæ coù phaùp dieät phaùt hieän. Söï tieâu dieät cuûa Danh Saéc seõ phaùt hieän roõ raøng, minh baïch hôn tröôùc. Tueä naøy ñöôïc goïi laø Bhamganana (Tueä Dieät).

Baøi taäp thöù nhì phaûi thöïc haønh trong moät ngaøy

1. Tröôùc tieân, ñi kinh haønh. Sau ñoù ngoài laïi vaø chuù nguyeän raèng trong giôø naøy tueä Bhayanana seõ phaùt sanh. Roài ghi nhaän nhöõng tri giaùc "phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø"... ñuû moät giôø troïn. Trong khi nieän nhö theá, taâm sôï haõi daàn daàn phaùt sanh. Do ñoù tueä naøy ñöôïc goïi laø Bhayanana (Tueä Sôï).

2. Trong giôø thöù nhì, haønh giaû chuù nguyeän raèng trong giôø naøy seõ coù tueä Adinavanana phaùt sanh. roài ghi nhaän nhöõng tri giaùc "phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø" v.v.. ñuû moät giôø troïn. Trong khi ngoài nieäm nhö theá, seõ coù phaùt sanh taát caû nhöõng loaïi phieàn naõo dính lieàn vôùi danh vaø saéc nhö ñau ñôùn, khoù chòu, voâ thöôøng, khoå naõo vaø voâ ngaõ. Tueä naøy ñöôïc goïi laø Adinavanana (Tueä thaáy toäi cuûa nguõ uaån).

3. Trong giôø thöù ba, haønh giaû chuù nguyeän raèng trong giôø naøy seõ coù tueä Nibbidanana phaùt sanh. Roài ghi nhaän nhöõng tri giaùc "phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø" v.v... ñuû moät giôø troïn. Trong khi ngoài nieäm nhö theá coù söï nhôøm chaùn phaùt sanh, nghóa laø luùc aáy haønh giaû caûm thaáy Danh vaø Saéc quaû thaät gheâ gôùm, ñaày phieàn naõo vaø ñau khoå, ñaùng gheùt boû vaø nhôøm chaùn. Tueä naøy ñöôïc goïi laø Nibbidanana (Tueä chaùn naûn).

Baøi taäp thöù ba phaûi thöïc haønh trong moät ngaøy:

1. Tröôùc tieân, haønh giaû ñi kinh haønh. Keá ñoù ngoài laïi chuù nguyeän raèng trong moät giôø seõ coù tueä Muncitukamyatanana phaùt sanh. Roài ghi nhaän tri giaùc "phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø" v.v... ñuû moät giôø troïn. Trong khi ngoài nieäm nhö theá seõ coù yù muoán ruùt lui, boû ñi laãn troán, lieân tieáp phaùt sanh. Tueä naøy ñöôïc goïi laø Muncitukamyatanana (Tueä muoán giaûi thoaùt).

2. Trong giôø thöù nhì, haønh giaû chuù nguyeän raèng trong giôø naøy seõ coù tueä Patisamkhanana phaùt sanh vaø ghi nhaän tri giaùc "phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø" v.v... ñuû moät giôø troïn. Trong khi ngoài nieäm nhö theá seõ coù phaùt sanh lieân tieáp moät coá gaéng ñeå taän löïc tìm caùch ruùt lui, boû ñi, laãn troán. Tueä naøy goïi laø Patisamkhanana (Tueä suy tö).

3. Trong giôø thöù ba, haønh giaû chuù nguyeän raèng trong giôø naøy seõ coù phaùt sanh tueä Samkharupekkuanana vaø ghi nhaän tri giaùc "phoàng aø, xoïp aø, ngoài aø, ñuïng aø" v.v... ñuû moät giôø troïn. Trong khi ngoài nieäm nhö theá haønh giaû nghe Danh vaø Saéc hoaøn toaøn bình thaûn, töï taïi. Tueä naøy ñöôïc goïi laø Samkharapekkhanana (Tueä xaõ haønh).
 
 

Hoûi: - Trong khi thöïc haønh caùc baøi taäp cuûa phaùp Minh Saùt nhö vaäy, haønh giaû coù ñöôïc nhöõng phöôùc baùu gì? Xin roïi saùng vaán ñeà.

Ñaùp: - Coù raát nhieàu phöôùc baùu nhö sau:

1. Ñaïo luyeän haønh giaû trong nhöõng nguyeân taéc chôn lyù nhö Thöïc Taïi Cuøng toät (Paramattha dhamma), quaù baùm chaët vaøo nhöõng khaùi nieäm (pannati), bieát raèng ñoù chæ laø nhöõng öôùc ñònh taïi theá (Lokasammati).

2. Laøm cho haønh giaû phaùt trieån ñaày ñuû vaø coù tinh thaàn vöõng chaéc.

3. Laøm cho ngöôøi ta bieát thöông nhau, keát hôïp laïi vôùi nhau vaø laøm cho ngöoøi naøy coù thieän caûm vôùi ngöôøi khaùc, ngöôøi naøy cuøng vui vôùi söï thaønh coâng cuûa ngöôøi khaùc (Taâm hyû).

4. Laøm cho ngöôøi ta khoâng lôïi duïng, khai thaùc laãn nhau vaø ñoái xöû taøn teä laãn nhau.

5. Laøm cho ngöôøi ta töï hieåu mình vaø bieát töï ñieàu khieån laáy mình, töùc laø hay bieát vaø ñoïc ñöôïc tö töôûng cuûa mình, töï keàm cheá mình, vaø vaïch cho mình moät höôùng ñi.

6. Laøm cho ngöôøi ta trôû neân coù leã ñoä vaø khoâng ngaõ maïn.

7. Laøm cho ngöôøi ta nhìn maët laãn nhau vôùi tinh thaàn ñoaøn keát vì moãi beân ñeàu giaûm bôùt taùnh kieâu caêng ngaïo maïn cuûa mình.

8. Laøm cho ngöôøi ta soáng trong söï bieát ôn vaø kính moä laãn nhau.

9. Laøm cho ngöôøi ta trôû thaønh Tyø-khöu, bôûi vì trong khi thöïc haønh Giaùo Phaùp, coù nhöõng ñöùc tính sau ñaây phaùt sanh:

a. Traùnh khoûi naêm phaùp trieån caùi (nivarana, naêm chöôùng ngaïi tinh thaàn).
b. Traùnh khoûi naêm daây tham duïc (kamaguna).
c. Traùnh khoûi nhöõng chi cuûa "naêm söï ñeo níu vaøo kieáp sinh toàn" (upadanakakhandha).
d. Traùnh khoûi naêm daây troùi buoäc ñaàu tieân, laø thaân kieán (sakkayaditthi), hoaøi nghi (vicikicha), giôùi caám thuû (silabata paramasa), tham duïc (kamachanda) vaø oaùn gheùt (vyapada).
e. Traùnh khoûi phaûi taùi sanh vaøo naêm caûnh giôùi ñòa nguïc, thuù vaät, ngaõ quæ, ngöôøi vaø trôøi.
f. Traùnh khoûi naêm loaøi ích kyû, ích kyû veà choã ôû, ích kyû veà giôùi thaân thuoäc, ích kyû veà taøi saûn söï nghieäp, ích kyû veà giai caáp vaø ích kyû veà giaùo phaùp.
g. Traùnh khoûi naêm daây troùi buoäc sau cuøng, laø luyeán aùi kieáp soáng trong caûnh Saéc Giôùi (ruparaga), luyeán aùi kieáp soáng trong caûnh Voâ Saéc Giôùi (aruparaga), ngaõ maïn, phoùng daät vaø voâ minh.
h. Traùnh khoûi Cetokhila, töùc naêm caây ñinh ñoùng chaët taâm, bao goàm hoaøi nghi Ñöùc Phaät, Giaùo Phaùp, Taêng-Giaø, saùng kieán vaø baát maõn vôùi söï trong saïch cuûa baïn beø.
i. Traùnh khoûi Cetovinibandha, töùc naêm daây troùi buoäc cuûa Taâm, goàm tham duïc, tình aùi, luyeán aùi, khaùt voïng hay aùi duïc vaø thoûa thích trong tham duïc, trong hình daùng beà ngoaøi cuõng nhö trong söï aên uoáng, nguû ngheâ vaø chæ giöõ giôùi vaø giöõ mình trong saïch vöøa ñuû ñeå ñöôïc taùi sanh vaøo caùc caûnh Trôøi.
j. Traùnh khoûi saàu muoän, ñau buoàn, baát haïnh vaø ta thaùn, traùi laïi, thaønh ñaït Ñaïo, Quaû vaø Nieát-baøn.
k. Phöôùc baùu cao thöôïng nhöùt laø thaønh ñaït ñaïo quaû A-La-Haùn. Thaáp hôn laø ñaïo quaû Baát-Lai (Anagami, A-Na-Haøm), Nhöùt-Lai (Sakadagami, Tö-Ñaø-Haøm) vaø Nhaäp Löu (Sotapana, Tu-Ñaø-Höôøn) phaøm nhôn, ñaõ quyeát taâm vöõng chaéc ñi theo con ñöôøng chôn chaùnh, ñuùng nguyeân taéc:

"Imina pana nanena samannagato vipassako bhuddhasasane laddhassasa laddhapatittho niyagatiko julassatapanna nama hoti".
"Nhöõng haønh giaû ñaõ coù trí tueä vaø ñaõ thöïc haønh phaùp Minh Saùt, seõ thaønh ñaït ñaïo quaû Nhaäp Löu, taâm thoaûi maùi nheï nhaøng, nöông töïa vöõng vaøng trong Phaät Giaùo vaø quyeát taâm ñi theo con ñöôøng chôn chaùnh".

Hôn nöõa, nhöõng haønh giaû ñaõ coù thöïc haønh phaùp Minh Saùt vaø ñaõ chöùng ngoä ñöôïc hieän töôïng sanh dieät cuûa sanh vaø saéc phaûi ñöôïc xem nhö coù ñôøi soáng haïnh phuùc, ñuùng theo caâu Pali:

"Yo ca vassasatam jive apasasm udyabbayame kaham jivitam seyyopassato udyabbayam".
"Nhöõng ai tri giaùc ñöôïc söï phaùt sanh vaø hoaïi dieät cuûa Danh vaø Saéc, maëc daàu chæ soáng coù moät ngaøy, vaãn coøn hôn nhieàu ngöoøi soáng caû traêm naêm maø khoâng bao giôø thaáy ñöôïc phaùp sanh dieät cuûa Danh-Saéc".
 
 

Hoûi: - Phaûi thöïc haønh phaùp Minh Saùt bao nhieâu laàn?

Ñaùp: - Neáu thöïc haønh lieân tuïc trong moät ngaøy, moät thaùng 2, 3, 4, 5, 6, 7 thaùng hoaëc 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 naêm, ta coù theå thaønh ñaït keát quaû mong muoán, tuøy theo trong quaù khöù, phöôùc baùu cuûa ta ñaõ taïo maïnh hay yeáu. Thôøi gian treân ñaây laø tröôøng hôïp cuûa moät haønh giaû ñaõ taïo phöôùc trung bình trong quaù khöù. Neáu haønh giaû laø ngöôøi ñaõ coù taïo nhieàu phöôùc baùu to lôùn, khi baét ñaàu thöïc haønh vaøo buoåi saùng, ñeán chieàu ñaõ coù keát quaû. Vaø khi baét ñaàu vaøo buoåi chieàu, saùng hoâm sau ñaõ thaønh coâng myõ maõn, ñuùng theo lôøi cuûa nhaø chuù giaûi:

"Tikkhapannam pana sandhaya patova anusittho sayam visesasm adhigamissati sayam anusittho pato visesam adhigamissatiti vuttam".

"Ñieàu naøo ñöôïc daïy baûo vaøo buoåi saùng ñeå nhôø ñoù thaønh ñaït phaùp thieâng lieâng vaøo buoåi chieàu, daïy baûo vaøo buoåi chieàu, thaønh ñaït phap thieâng lieâng vaøo luùc saùng hoâm sau, ñieàu aáy thích öùng vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ coù taïo raát nhieàu phöôùc baùu to lôùn (Tikkha).

(Ñeán ñaây chaám döùt phaàn giaûi thích veà phaùp haønh Minh Saùt)

---

Vaøi lôøi ghi nhaän cuûa oâng S. Buravas

Dòch giaû Mieán ngöõ ra Thaùi ngöõ.

Trieát lyù cuûa Phaät Giaùo Nguyeân Thuûy, nhö ñaõ truyeàn daïy trong Vi Dieäu Phaùp (Adhidhamma), laø moät thöïc-taïi-luaän hay moät thöïc nghieäm- chuû-nghóa gioáng nhö thöïc-taïi-luaän cuûa theá kyû hieän ñaïi. Ñöùc Phaät truyeàn baù giaùo lyù aáy treân hai ngaøn naêm traêm naêm veà tröôùc.

Thöïc taïi cuøng toät.

Theo Phaät Giaùo, Thöïc Taïi Cuøng Toät khoâng phaûi laø Thöôïng Ñeá, khoâng phaûi laø taâm, moät caùch rieâng bieät, cuõng khoâng phaûi laø vaät chaát, moät caùch rieâng bieät, maø laø söï keát hôïp cuûa taâm vaø vaät chaát, goïi laø Nama-Rupa, Danh-Saéc. Taát caû nhöõng gì hieän höõu trong vuõ truï ñeàu coù theå thaâu goïn trong Danh Saéc, Namarupa. Taát caû Danh-Saéc ñeàu coù ba ñaëc taùnh dính lieàn vôùi moïi chuùng sanh. Vaø ba ñaëc taùnh aáy dính lieàn vôùi moïi chuùng sanh. Vaø ba ñaëc taùnh aáy laø voâ thöôøng. (Annicam), khoå naõo (Dukkham) vaø voâ ngaõ (Anatta). Do ñoù moãi vaät chæ toàn taïi taïm thôøi trong choác laùt, moãi vaät laø keát quaû cuûa, vaø quyeát ñònh do, nhieàu nguyeân nhaân goïi laø duyeân (Paccaya). Phaät Giaùo tin raèng taát caû söï vaät ñeàu toàn taïi trong töøng khoaûnh khaéc. Trong moät khoaûnh khaéc phaùt sinh, trong khoaûnh khaéc khaùc toàn taïi vaø hoaïi dieät trong khoaûnh khaéc thöù ba, roài phaùt sanh trôû laïi, vì ñaây laø haäu quaû cuûa söï hoaïi dieät tröôùc keá ñoù, vaø maõi maõi nhö theá, traûi qua suoát voøng sanh töû, töû sanh, goïi laø Luaân Hoài (Samsaravatta), khoâng coù caùi gì tröôøng cöûu vaø baát di baát dòch.

Tuy nhieân, cuõng nhö Baø-La-Moân Giaùo, Phaät Giaùo daïy raèng Saéc coù theå toàn taïi rieâng reõ moät caùch ñoäc laäp trong caûnh Saéc giôùi (Rupaloka) vaø Danh coù theå toàn taïi rieâng reõ trong caûnh Voâ Saéc giôùi (Arupaloka) cuûa chö vò Phaïm Thieân. Nhöng, nhôø thöïc haønh thieàn Minh Saùt chuùng ta ñöôïc bieát raèng nhöõng caûnh giôùi aáy ñöôïc bieåu loä tröôùc maét ta xuyeân qua nhieàu giai ñoaïn thöïc haønh, nhö vaäy coù theå nhöõng söï vaät aáy khoâng toàn taïi ngoaøi caùi taâm.

Trieát hoïc Abhidhamma (Vi Dieäu Phaùp) cuõng daïy raèng caùc vaät voâ tri voâ giaùc chæ goàm coù saéc maø thoâi.

Caùi hieän taïi ñang soáng.

Theo trieát hoïc Phaät Giaùo Nguyeân Thuûy, thöïc taïi cuûa moãi baûn theå luoân luoân naèm trong traïng thaùi hieän taïi, hay khoaûnh khaéc hieän taïi. Vaäy, muoán tri giaùc thöïc taïi, ta phaûi chuïp laáy caùi hieän taïi ñang soáng. Nhö theá coù nghóa laø ta phaûi laøm cho taâm luoân luoân chaêm chuù vaøo hieän taïi, hoaëc nöõa, laøm laøm cho ta luoân luoân soáng trong hieän taïi. Ñoù laø caên baûn cuûa phaùp Thieàn vaø nhöõng baøi taäp veà Minh Saùt.

Thoâng thöôøng, taâm khoâng truï moät nôi maø taùch rôøi thaân, chaâu du ñoù ñaây ñeán taän nhöõng nôi xa xoâi, laém khi cuõng ñi vaøo vò lai hay trôû laïi quaù khöù, theo doøng tö töôûng, vaø trong nhöõng giaác mô. Taâm phoùng nhö vaäy vì thieáu nieäm (sati) vaø thieáu giaùc tænh (sampa janna) vaø do ñoù trôû thaønh choã nöông töïa cuûa ba caên baát thieän laø Tham (lobha), Saân (dosa) vaø Si (moha). Ñeå dieãn ñaït moät caùch toång quaùt hôn, ta noùi raèng vì thieáu taâm nieäm vaø hay bieát, vì phoùng taâm, taùc phong cuûa chuùng ta baét nguoàn töø söï öa thích (töùc Lobha, tham), söï gheùt boû (töùc saân, dosa) vaø söï khoâng bieát (töùc si, moha) vaø ñoù laø nguyeân nhaân cuûa moïi ñau khoå. Do ñoù, muoán thoaùt ra khoûi moïi ñau khoå, tröôùc tieân ta phaûi dieät boû ba oâ nhieãm aáy.

Ñeå dieät tröø ba oâ nhieãm aáy, Phaät Giaùo ñaõ ñöôïc chöùng toû laø moät toân giaùo thöïc tieãn vaø khoa hoïc nhöùt. Trong tröôøng hôïp naøy Phaät Giaùo vaän duïng moät phöông thöùc taâm lyù vaø sinh lyù, thay vì duøng trí tueä nhö chuùng ta coù theå töôûng. Treân thöïc teá, ñeå dieät tröø oâ nhieãm, ta caàn ñeán trí tueä raát ít. Thoâng suoát toaøn theå trieát hoïc Vi Dieäu Phaùp (Abhidhamma) vaãn chöa phaûi laø con ñöôøng daãn ñeán Nieát Baøn. Ñöôøng ñeán Nieát Baøn khoâng phaûi laø phaùp hoïc (suttamayapanna), cuõng khoâng phaûi laø phaùp suy luaän (cintamayapanna) - caû hai phaùp naøy ñeàu ñöôïc daïy trong Vi Dieäu Phaùp (Abhidhama). Ñöôøng ñeán Nieát Ban chæ coù theå thaønh ñaït baèng phaùp haønh (bhavanamayapanna). Trí tueä phaùt sanh do thieàn ñònh, bôûi vì chæ do nôi phaùp thöïc haønh ta môùi coù theå thöïc söï chöùng ngoä Thöïc Taïi Cuøng Toät, töùc chöùng ngoä Nieát Baøn.

Phaùp haønh laø gì? Laø thöïc haønh taâm nieäm vaø giaùc tænh - ñaõ ñöôïc truyeàn daïy trong Töù Nieäm Xöù, hay boán caên baûn cuûa taâm nieäm. Chæ baèng caùch khoâng ñeå taâm phoùng daät vaøo quaù khöù hay töông lai vaø phaûi chaêm chuù vaøo hieän taïi ta môùi coù theå vöôït ra ngoaøi moïi öa thích hay gheùt boû, vaø si meâ. Noùi caùch khaùc, ta phaûi luoân luoân giaùc tænh, khoâng mô moäng! Tröôùc tieân, ta phaûi coù moät ít phaùp hoïc (Suttamayapanna), vöøa ñuû ñeå bieát cöû ñoäng naøo cuûa thaân, hay tri giaùc naøo coù theå laø nguoàn phaùt sanh ra öa hay gheùt, tham hay saân, vaø ta phaûi Ghi Nhaän taát caû, luoân luoân giaùc tænh. Phaùp thöïc haønh naøy laø ñeå taäp cho taâm an truï vaø giaùc tænh. Vaø taát caû nhöõng baøi taäp ñeàu taäp trung moät caùch giaûn dò vaø loái reøn luyeän aáy. Vaäy, boû lôõ, khoâng ghi nhaän, laø khoâng bieát, laø si, vaø keát quaû seõ laø ñeå cho taâm boái roái, quaán quít trong söï öa thích vaø gheùt boû, töùc tham vaø saân, nguyeân nhaân cuûa moïi ñau khoå, saàu muoän, thaát voïng, vaø baát toaïi nguyeän maø taát caû chuùng ta ñaõ phaûi chòu.

Tham Thieàn vaø Thieàn Minh Saùt.

Ñeå chuù taâm vaøo hieän taïi, haàu döùt boû nhöõng oâ nhieãm, nhöõng haønh giaû du-daø thôøi xöa ôû AÁn Ñoä ñaõ tìm ra ñöôïc moät loái haønh goïi laø du-ñaø (yoga). Chuùng ta khoâng ñeà caäp ñeán moân Hatthayoga, chæ coù muïc ñích ñem laïi söùc khoeû cho haønh giaû. Nhöng chuùng ta chuù troïng ñeán moân du-ñaø tinh thaàn maø xöa kia Ñöùc Phaät ñaõ coù aùp duïng trong phaùp haønh thieàn cuûa Ngaøi (Samathakammatthana). Trong khi haønh giaû du-daø thôøi xöa tham thieàn veà Thöïc Taïi Cuøng Toät cuûa hoï laø Isvara hay Ñaáng Thöôïng Ñeá thì ngöôøi Phaät töû coù nhöõng ñeà muïc nhö maøu saéc vaø töù ñaïi treân nhöõng hình troøn hay hình chöõ nhaät hoaëc nhöõng ñeà muïc nhö hö voâ, hay thöùc, hay khoâng khoâng. Trong khi haønh thieàn, taâm nieäm vaø giaùc tænh luoân luoân ghi nhaän nhöõng vaät caûm giaùc, tri giaùc, noái tieáp nhau khoâng giaùn ñoaïn. Tuy nhieân, ta vaãn coøn phaûi duøng nhöõng vaät ñeå laøm ñeà muïc haønh thieàn vaø maëc daàu ta coù theå thaønh töïu ñöôïc taâm an truï vöõng chaéc vaø toát ñeïp, nhöõng ñeà muïc aáy khoâng cho ta tueä Minh Saùt - töùc khoâng giuùp ta chöùng ngoä ñöôïc choïn töôùng cuûa thöïc taïi laø ba ñaëc taùnh (tilakhana): voâ thöôøng, khoå naõo, voâ ngaõ, cuûa ñôøi soáng.

Do ñoù, Ñöùc Phaät phaùt trieån moät phöông phaùp an truï taâm hoaøn toaøn môùi meû, chöa töøng ñöôïc bieát tröôùc ñoù. Phöông phaùp cuûa Ngaøi ñöôïc moâ taû trong Kinh Ñaïi Töù Nieäm Xöù (Mahasatipatthana), ôû ñoaïn Kayagatasati hay nieäm thaân. Trong haàu heát taát caû nhöõng ñoaïn trong kinh naøy Ñöùc Phaät khuyeân ta neân chuù taâm vaøo nhöõng gì phoàng leân xoïp xuoáng trong thaân. Ñoù laø khôûi thuûy phaùt sanh söï chuù taâm vaøo, vaø söï ghi nhaän, cöû ñoäng phoàng leân xoïp xuoáng cuûa caùi buïng. Vaø phöông phaùp naøy cuõng ñöôïc nhaéc ñeán trong soá töùc quan hay phaùp nieäm veà hôi thôû, noùi moät caùch toång quaùt. Phaùp nieäm thaân, kayagatasati, cuõng laø khôûi thuûy phaùt nguyeän loái ñi kinh haønh (Cankama). Hai phöông phaùp haønh thieàn naøy - nieäm phoàng xoïp xuoáng cuûa buïng vaø kinh haønh - goàm chung laïi laø phaùp haønh Minh Saùt (Vipassana-kammatthana) bôûi vì phaùp naøy trau doài tueä Minh Saùt (Vipassana panna hay bhavana mayapanna) trong taâm cuûa haønh giaû.

Phöông phaùp ñi vôùi taâm nieäm (kinh haønh) vaø chuù taâm vaøo söï phoàng leân xoïp xuoáng cuûa buïng, cuøng vôùi phöông phaùp ghi nhaän ñeå giöõ taâm luoân luoân nhôù vaø giaùc tænh, ñöôïc phaùt trieån maïnh ôû Mieán-Ñieän vaø truyeàn daïy sang Thaùi Lan do Ñaïi Ñöùc Phra Bimaladhamma (Asabha Thera) vaø Ñaïi Ñöùc Phra Udom vijanana, Raja Siddhimuni, chuøa Mahaø Dhatu, vaøo naêm 1949.

Trong phaùp haønh Minh Saùt, chuùng ta chuù taâm vaøo thöïc taïi cuøng toät - hieåu theo Phaät Giaùo. Thöïc taïi aáy laø Danh-Saéc, Nama-rupa Ñoù laø moä thöïc theå, tinh thaàn cuõng nhö vaät chaát, luoân luoân bieán ñoåi, luoân luoân di ñoäng.

Ñieàu naøy phaûi ñöôïc phaân bieät roõ raøng do söï chuù taâm vaøo nhöõng söï vaât ñang yeân nghæ cuûa phaùp haønh Tueä Minh Saùt ñöôïc phaùt trieån.

Trong phaùp haønh Minh Saùt, ñöông nhieân ta thöïc haønh moät söï reøn luyeän veà taâm lyù vaø sinh lyù. Ta seõ quan saùt vaø nhaän thöùc hieän töôïng naøo laø Saéc, rupa, hieän töôïng naøo laø Danh, nama, vaø hieän töôïng naøo phaùt sanh tröôùc, chaúng haïn nhö luùc ñi kinh haønh, hieän töôïng Saéc ñeán tröôùc, coøn khi ngoài nieäm phoàng xoïp thì Danh ñeán tröôùc. Söï ghi nhaän nhöõng tri giaùc ñem laïi hai lôïi ích. Nhö moät yù kieán thoaùng qua trong taâm, noù daäp taéc moïi hình aûnh ñöa ta ñeán öa hay gheùt, phuïc hoài taâm nieäm vaø giaùc tænh trôû laïi, vaø cuõng daãn ñeán taâm an truï. Lôïi ích thöù nhì laø noù giuùp ta tri giaùc ñöôïc nhöõng chôn lyù troïng ñaïi nhö phaùp sanh dieät cuûa söï vaät, nhaân vaø quaû, söï ñau khoå, ba ñaëc töôùng cuûa ñôøi soáng, vaø con ñöôøng thoaùt khoûi voøng sanh töû trieàn mieân. Ñoàng thôøi coøn coù nhieàu töøng tri kieán Minh Saùt khaùc goïi laø tueä, Nana, seõ phaùt sanh trong taâm cuûa haønh giaû nhö laø keát quaû cuûa nhöõng baøi thöïc taäp Minh Saùt ñöôïc moâ taû trong ñoaïn tröôùc. Nhö vaäy, phaùp thöïc haønh giaùo phaùp naøy quaû thaät thích nghi vôùi danh nghóa phaùp haønh Minh Saùt.

Ñænh toät cuøng cuûa phaùp haønh naøy laø moät loaïi taâm hoaøn toaøn an truï, khoâng maûy may chao ñoäng, gioáng nhö moät giaác nguû khoâng moäng mò, sau khi haønh giaû traûi qua moät traïng thaùi meâ man. Traïng thaùi aáy ñöôïc goïi laø Phalasamapatti - Söï thaønh ñaït quaû vò.

Traïng thaùi naøy khoâng phaûi laø moät giaác nguû vì taâm nieäm vaãn coøn hoaït ñoäng. Luùc thöùc - töùc nhaõn thöùc, nhó thöùc... taâm thöùc - ñöôïc giöõ kín, khoâng chao ñoäng, nhöõng vaãn khoâng phaûi ñaõ bò daäp taét. Trong Phalasamapatti coù taâm Nieát Baøn, ñoù laø haïnh phuùc tuyeät haûo. Nhö vaäy, trong phaùp haønh Minh Saùt, haønh giaû coù ñöôïc cô hoäi ñeå neám höông vò cuûa haïnh phuùc Nieát-Baøn, maëc daàu Phalasamapatti, ñaïo vò, coù theå chæ ñeán trong vaøi phuùt hay vaøi giôø maø thoâi. Vì leõ aáy phaùp haønh Minh Saùt laø ñöôøng ñeán Nieát Baøn, vaø ñoù laø con ñöôøng Duy Nhöùt.

Giaù trò sinh lyù cuûa phaùp Minh saùt.

Ñöùc Phaät coù daïy Ñaïi ñöùc Ananda raèng neáu muoán soáng laâu hôn nöõa, Ngaøi coù theå keùo daøi tuoåi thoï theâm moät kieáp soáng baèng caùch thöïc haønh phaùp Amimilla samadhi, ñònh taâm vaøo caùi khoâng coù hình aûnh. Nhöõng lôøi daïy naøy chöùng minh roõ raøng giaù trò sinh lyù cuûa phaùp haønh Minh Saùt.

Trong thöïc teá, phaùp haønh naøy laø moät loái luyeän taäp coù lieân quan ñeán hôi thôû vaø taâm, cuøng moät luùc. Trong khi haønh giaû chuù taâm vaøo söï phoàng leân xoïp xuoáng cuûa caùi buïng vaø ghi nhaän caùc tri giaùc, tröôùc tieân hôi thôû cuûa haønh giaû bò xaùo troän vaø nhieàu hieän töôïng - tinh thaàn cuõng nhö vaät chaát - seõ phaùt sanh ñeán taâm vaø thaân cuûa haønh giaû. Keá ñoù hôi thôû daàn daàn ñeàu ñaën trôû laïi. Trong khi thöïc haønh nhö vaäy, maùu leân naõo ít hôn, do ñoù thaân caàn duøng khi oxygen ít hôn. Hôi thôû ngaén hôn. Trong khi naèm vaø ngoài, haønh giaû cuûa neân thôû baèng buïng. Phaùp haønh naøy laøm cho thaân caàn duøng khoâng ít vaø nhö vaäy thaân seõ ñöôïc nghæ ngôi phaàn naøo. Khi oxygen leân naõo ít hôn seõ loaïi tröø nhöõng hình aûnh trong taâm vaø nhö theá taâm cuõng ñöôïc nghæ ngôi. Vaäy, caû thaân laãn taâm ñeàu ñöôïc yeân nghæ, trong phaùp haønh Minh Saùt, vaø söï yeân nghæ naøy toát hôn moät giaác nguû ngon vì trong giaác nguû boä naõo vaãn tích cöïc laøm vieäc nhö khi naèm moäng.

Khi haønh giaû ñaït ñeán möùc cuøng toät, chæ coù raát ít oxygen vaøo naõo. Ñoù laø ñieàu kieän sinh lyù ñeå haønh giaû vaøo traïng thaùi phalasamapatti, vaø nhö vaäy thì khoâng coù gì laø laï khi vaøi ngöôøi coù theå nhaän ñònh phalasamapatti, troïn 24 tieáng ñoàng hoà.

Chæ nhöõng vò A-Na-Haøm vaø A-La-Haùn môùi coù theå nhaäp phalasamapatti ñeán baûy ngaøy troïn, khoâng caàn phaûi aên uoáng gì. Vaø ñieàu naøy chæ thöïc hieän ñöôïc vì haønh giaû coù theå ngöng khoâng cho nhöõng hình aûnh taâm linh hay tö töôûng phaùt sanh trong taâm. Noùi caùch khaùc, vì haønh giaû coù theå daäp taét caùc oâ nhieãm. Khoâng coù oâ nhieãm, khoâng coù hình aûnh taâm linh, taâm trôû thaønh roõ raøng vaø trong saïch, quang minh vaø thanh tònh, vaø chæ caàn raát ít khoâng khí trong hôi thôû cuõng ñuû. Do ñoù khoâng coù gì ñaùng ngaïc nhieân khi vaøi haønh giaû du-ñaø coù theå ôû choã ñoùng kín, nhö trong moät quan taøi choân döôùi ñaát, trong moät thôøi gian. Cuõng do ñoù, trong khi thöïc haønh, neâuù coù taâm oâ nhieãm phaùt sanh, haønh giaû seõ thôû voâ nhieàu hôi hôn ñeå laáy oxygen nuoâi döôõng nhöõng teá baøo cuûa boä naõo ñang tích cöïc hoaït ñoäng.

Trong phaùp haønh, khoaûng giöõa töøng tueä Minh Saùt thöù ba vaø thöù tö, nhöõng kyù öùc bò ñeø neùn, doàn eùp, seõ ñöôïc phoùng thích vaø caùc nhaø taâm lyù hoïc seõ coù cô hoäi ñeå nghieân cöùu veà tieàm thöùc cuûa haønh giaû maø khoâng phaûi duøng ñeán khoa taâm lyù phaân tích phaùp.

Trong taâm ñònh maø khoâng coù hình aûnh taâm linh, thaân vaø taâm coù ñöôïc söï yeân nghæ thaät söï, do ñoù tuoåi thoï ñöôïc keùo daøi theâm. Phaùp haønh Minh Saùt tieâu tröø söï moûi meät taâm linh vaø theå xaùc, chaám döùt söï lo aâu, thaéc maéc, saàu muoän vaø thaát voïng vaø coù theå trò nhieàu chöùng bònh tinh thaàn. Treân thöïc teá phaùp thöïc haønh Minh Saùt laø moät phöông phaùp trò lieäu veà taâm linh, coù theå laøm döùt nga chöùng bònh nhöùc ñaàu vaø laøm dòu bôùt nhieàu chöùng ñau khaùc. Ít laém thì phaùp naøy cuõng coù theå laøm cho taâm trí trôû neân thoaûi maùi vaø cho ta moät giaác nguû yeân laønh trong vaøi phuùt.

Nhöng lôïi ích to lôùn nhöùt cuûa phaùp naøy naèm trong söï kieän: Ñaây laø Ñöôøng ñeán Nieát-Baøn, vaø laø con ñöôøng Duy Nhöùt.

S. Buravas
407 - Phra Rama VI Road
Bangkok - Thaùi-Lan.

Source = BuddhaSasana

---

[ Trôû Veà ]