Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
Caên baûn Phaùp Haønh Thieàn Thieàn sö Panyapatipo
(Phra Acharn Plien Panyapatipo)
Chiang-Mai, Thaùi LanPhaïm Kim Khaùnh dòch Vieät
Seattle, Hoa Kyø - 1994
Ñaïi Ñöùc Acharn PLIEN PANYAPATIPO ra ñôøi vaøo ngaøy 16 thaùng 11, naêm 1933, trong gia ñình Wongsachandra, quaän Sawang-Dan-Din, tænh Sakon Nakorn, mieàn Ñoâng Baéc xöù Thaùi. Luùc coøn thô aáu Ngaøi soáng vôùi oâng baø, cho ñeán naêm leân 11 tuoåi thì trôû veà phuï giuùp cha meï buoân baùn tieäm trong laøng.
Khi leân 18 Ngaøi toû yù muoán theo hoïc ngaønh y khoa, do ñoù baét ñaàu phuï taù cho vò baùc só trong xöù, voán laø ngöôøi trong hoï. Nhöng roài Ngaøi gaùc laïi döï ñònh ñi Bangkok hoïc ngheà y só ñeå vaâng lôøi cha meï ôû nhaø phuï giuùp gia ñình.
Maëc daàu töø luùc thieáu thôøi luùc naøo yù nguyeän cuõng höôùng veà ñôøi soáng tu só nhöng maõi ñeán naêm 1959 Ngaøi môùi xuaát gia taïi Wat Dhat' Mechai, thuoäc tænh Sakon Nakorn vaø sau ñoù ba naêm, ñaäu baèng Giaùo Phaùp caáp Moät.
Sau muøa An Cö Kieát Haï naêm aáy Ngaøi leân ñöôøng tìm minh sö ñeå hoïc phaùp haønh vaø gaëp ñöôïc nhieàu vò Thieàn Sö noåi tieáng vaøo thôøi baáy giôø taïi mieàn Ñoâng Baéc, mieàn Nam vaø mieàn Baéc xöù Thaùi, quan troïng nhaát laø Ngaøi Acharn Luang Pu Brohm Jirapunno, Acharn Luang Pu Thet Desaransi, Acharn Luang Pu Teur Achaladhammo vaø sau cuøng Ngaøi Luang Pu Waen Suchino (theo Thaùi ngöõ, danh töø "Acharn" -- Ajahn, A-chaøn -- coù nghóa laø Thaày. Luang Pu laø Ñaïi Ñöùc OÂng, hay Sö OÂng, bao haøm yù nieäm vöøa toân kính vöøa quyù meán).
Trong hieän taïi Acharn Plien laø Taêng Tröôûng Wat Aranyavivake, trong quaän Mae Taeng, tænh Chieng Mai, mieàn Baéc xöù Thaùi.
Döôùi ñaây laø moät thôøi Phaùp cuûa Acharn Plien veà "Caên Baûn Phaùp Haønh Thieàn":
* Tính chaát coát yeáu cuûa phaùp haønh thieàn Ñònh (Samaødhi) laø hoïc hoûi nhaèm hieåu bieát caùi taâm.
* Taâm hay bieát vaø suy tö , nghó ngôïi ñieàu naøy roài nhaûy sang ñieàu kia, quaây quaàn theo nhöõng vaán ñeà khaùc nhau. Lô ñeãnh buoâng lôi, lôïi döôõng trong giaû töôûng vaø nhöõng yù nieäm aáy laø laøm cho taâm luoân luoân khuaáy ñoäng, khoâng bao giôø ngöøng nghæ.
* Hay bieát, theo doõi, ghi nhaän caùi taâm suy tö, ñöôïc goïi laø nieäm (saøti).
* Thaáu hieåu caùi taâm ñang suy tö laø sampajanna, töùc hieåu bieát roõ raøng vaø saùng suoát.
* Chuùng ta caàn phaûi reøn luyeän chuù nieäm (saøti) vaø hieåu bieát roõ raøng (sampajanna) ñuû beùn nhaïy ñeå kòp theo doõi taâm.
Neáu chuù nieäm coøn yeáu aét khoâng ñuû lanh leï ñeå theo kòp caùi taâm voán phoùng chaïy ñaàu naøy, xeït nhaûy ñaàu kia voâ cuøng nhanh choùng, vaø do ñoù phaùp haønh vaéng laëng (samaødhi) khoâng theå tieán trieån toát ñeïp, ta khoâng theå gom taâm vaøo ñeà muïc ñaõ choïn, khoâng theå chaêm chuù vaøo hôi thôû-vaøo vaø thôû-ra. Thay vì theá, taâm cöù tieáp tuïc troâi chaûy theo con ñöôøng thieân nhieân cuûa noù, nieäm bò boû rôi laïi, maõi chaïy theo sau khoâng baét kòp. Chuùng ta coá gaéng ñem noù trôû veà. Vöøa gaàn ñeán nôi thì noù ñaõ laãn thoaùt nhaûy voït sang "Hoa Kyø", vaø trong khi theo doõi, ta thaáy noù ñaõ veà Thaùi hoaëc sang Ñöùc. Chuùng ta chæ coù theå ñuoåi chaïy theo sau nhöng khoâng baét kòp vì nieäm vaãn chöa ñöôïc phaùt trieån ñaày ñuû, chöa thuaàn thuïc. Nieäm khoâng theo kòp taâm. Ñoù laø caên nguyeân cuûa nhöõng vaán ñeà khoù khaên maø haønh giaû gaëp phaûi trong khi trau gioài thieàn vaéng laëng (cuõng goïi thieàn ñònh, hay thieàn chæ). Vì leõ aáy, ñieàu chaùnh yeáu laø phaûi gia coâng chuyeân caàn trau gioài nieäm (saøti).
* Phaùp haønh nhaèm phaùt trieån chuù nieäm khôûi ñaàu baèng caùch hay bieát oai nghi (tö theá) cuûa thaân trong giaây phuùt hieän taïi.
Ñöùng, hay bieát mình ñang ñöùng. Ñi, hoaëc naèm, ngoài, luoân luoân theo saùt söï di chuyeån vaø oai nghi cuûa thaân vaøo luùc aáy. Taém, aên, hoaëc ñi giaûi, luoân luoân hay bieát ñaày ñuû nhöõng gì ñang xaûy ra. Söï hay bieát khoâng giaùn ñoaïn nhöõng taùc ñoäng cuûa thaân ñem nieäm (saøti) vaø hay bieát roõ raøng (sampajanna) leân haøng ñaàu.
Moät khi chuù nieäm vaø giaùc tænh ñaõ thuaàn thuïc, quyù vò seõ hay bieát söï thay ñoåi oai nghi ngay vaøo luùc taùc ñoäng xaûy dieãn: ñang laøm vieäc, giaët quaàn aùo, röûa cheùn, ñoïc hay vieát, may vaù hay theâu thuøa, baát luaän vieäc gì maø quyù vò ñang laøm, quyù vò soáng trong ñoù, ngay trong hieän taïi, trong taùc ñoäng. Ngay trong luùc ñang laøm, trong coâng vieäc ñang laøm. Khoâng ñeå phoùng taâm, chôù neân lô ñeånh ñeå taâm xeït nhaûy. Ñoù laø phöông caùch trau gioài nieäm trong cuoäc soáng haèng ngaøy.
Quyù vò seõ thaáy raèng nieäm trôû neân nhanh nheïn, saéc beùn hôn, coù theå nhaän ra vaø baét kòp caùi taâm luoân luoân troâi chaûy. Baát luaän nôi naøo maø taâm phoùng ñeán, nieäm seõ theo saùt vaø kòp thôøi ñem trôû veà ñeà muïc (cuõng goïi laø coâng aùn). Ñaõ ñieâu luyeän hôn trong phaùp haønh, quyù vò coù theå thaønh coâng gom taâm an truï vaøo hôi thôû-ra thôû-vaøo. Moãi khi taâm phoùng, quyù vò seõ coù theå baét laïi vaø ñem trôû veà hôi thôû.
Giôø ñaây nieäm (saøti) ñaõ thuaàn thuïc vaø saéc beùn, quyù vò haõy ñöa taâm cuøng vôùi chieàu höôùng suy tö cuûa noù an truï vaøo hôi thôû cho ñeán khi caûm nhaän luoàng hôi thôû ra vaøo. Vaøo luùc quyù vò thaät söï caûm nhaän hôi thôû, taâm cuõng hieän höõu cuøng vôùi hôi thôû. Neáu khoâng thaáy roõ raøng hôi thôû, aét taâm ñaõ phoùng ñi ñaâu khaùc. Chöøng khi ñem taâm trôû laïi, quyù vò phaûi coù theå hieåu bieát nhö vaäy. Daàu sao, neáu khoâng coøn ôû vôùi hôi thôû taâm seõ phoùng ñi baát ñònh vaø khoâng coøn hay bieát.
Quyù vò haønh giaû naøo coù theå gom taâm quaùn nieäm ôû hôi thôû moät caùch töông ñoái deã daøng seõ thaáy raèng taâm mình trôû neân an tónh, vaéng laëng, cuøng vôùi hôi thôû-ra thôû-vaøo. Coù söï hay bieát roõ raøng töøng hôi thôû-ra, thôû-vaøo, naëng hay nheï, daøi hay ngaén, luoàng hôi naøy tieáp theo luoàng hôi khaùc. Traïng thaùi hay bieát nhö vaäy chæ raèng taâm ñaõ cuøng ôû vôùi hôi thôû.
Neân hieåu bieát nhö theá naøy: Neáu tình traïng gom taâm nhö vaäy chæ phaùt sanh yeáu ôùt vaø toàn taïi trong moät thôøi gian ngaén thì ñöôïc goïi laø "taïm ñònh" (khanika samaødhi, ñònh, samaødhi, moät caùch taïm thôøi, khanika). Taâm phoùng ñi, ta keùo veà, quaùn nieäm hôi thôû trôû laïi. An truï nhö vaäy moät thôøi gian, hôi thôû hình nhö trôû neân ngaøy caøng vi teá hôn nhieàu, haàu nhö khoâng coøn nöõa. Quyù vò khoâng coøn thaáy hôi thôû ôû ñaâu heát ! Ñeán luùc baáy giôø vaøi ngöôøi sôï cheát, "Hôi thôû cuûa toâi ñaâu maát roài? Vöøa môùi thaáy ôû ñaây töùc thôøi maø!", vaø roài hoï xuaát thieàn, ra khoûi traïng thaùi ñònh (samaødhi). Hoï xuaát thieàn vì sôï cheát.
Khoâng neân sôï vaø boû cuoäc nhö vaäy. Hôi thôû vaãn coøn ñoù, chæ vì noù voâ cuøng vi teá, voâ cuøng teá nhò. Khoâng caàn phaûi tìm noù ôû ñaâu khaùc. Haõy höôùng chuù nieäm vaø giaùc tænh vaøo taâm, vaø ñöa noù trôû veà ñeà muïc. Haõy quaùn chieáu vaø khaûo saùt: "Moät caùch chính xaùc, taâm phaùt xuaát töø caên nguyeân naøo? Nhöõng suy tö cuûa taâm phaùt sanh töø ñaâu? Caûm giaùc thoûa thích vaø haïnh phuùc ñöôïc chöùng nghieäm luùc baáy giôø nhö theá naøo?". Ngay vaøo khoaûnh khaéc aáy quyù vò tìm thaáy taâm mình. Giôø ñaây, haõy höôùng noù veà tröôùc ngöïc hoaëc moät ñieåm naøo khaùc trong thaân. Haõy ñaët caûm giaùc thoûa thích maø taâm ñang chöùng nghieäm treân ñieåm aáy vaø giöõ laïi ñoù, cuøng vôùi nieäm vaø giaùc tænh, hay bieát roõ raøng. Giöõ quaùn nieäm cuûa quyù vò laïi ñoù, ñeå noù ôû nôi maø "suy tö" phaùt sanh. Laøm nhö theá aáy ít laâu seõ phaùt trieån moät traïng thaùi vaéng laëng thaâm dieäu vaø vöõng vaøng saâu saéc hôn, daàn daàn cho ñeán khi taâm ñaït ñeán "caän ñònh" (upacaøra samaødhi -- "upacaøra" laø gaàn keà).
Ñeán ñaây vaøi ngöôøi coù theå chöùng nghieäm aùnh saùng toû raïng (ñònh töôùng, nimitta). Nhöng neáu khoâng coù gì xaûy ra, chôù neân naûn loøng. Phaùp haønh thieàn khoâng heà lieân quan ñeán yù muoán troâng thaáy baát luaän hieän töôïng naøo. Quyù vò chôù neân cheá taïo nhöõng aán chöùng, troâng chôø aùnh saùng hoaëc caùi gì töông tôï. Khoâng neân nghó ñeán ñieàu gì coù theå saép xaûy ra. Traïng thaùi vaéng laëng seõ töï noù phaùt trieån theo ñöôøng loái cuûa noù, vaø baát cöù gì xaûy ra seõ xaûy ra. Khoâng neân voïng moùng, noùng loøng muoán thaáy caûnh trôøi hay caûnh ñòa nguïc, bôûi vì chính loaïi suy tö coù taùnh caùch ham muoán aáy seõ gaây trôû ngaïi, chaän ñöùng con ñöôøng daãn ñeán vaéng laëng.
Quyù vò haønh giaû naøo ñaõ an truï taâm deã daøng, chaéc chaén seõ chöùng nghieäm tình traïng thoaûi maùi hoan hyû ngay luùc taâm vöøa an tónh vaø vaéng laëng. Laàn ñaàu tieân quyù vò seõ töï mình nhaän thöùc haïnh phuùc cuûa an laïc laø nhö theá naøo. Taâm töï taïi vaø thoaûi maùi, vaéng laëng vaø thoûa thích. Traïng thaùi naøy cuõng bao haøm chi thieàn "phæ" (pìti), maëc daàu phæ laïc coù theå phaùt hieän döôùi nhöõng hình thöùc khaùc nhau cho moãi ngöôøi. Toùc cuûa quyù vò coù theå döïng ñöùng leân; hay quyù vò chöùng nghieäm moät loaïi caûm giaùc maùr meû nheï nhaøng trong taâm hoaëc quyù vò coù theå nghe nhö coù moät lôùp boâng goøn mòn maøn bao truøm cô theå mình; hoaëc thaân ngöôøi hình nhö nheï nhaøng ñeán ñoåi töôûng chöøng nhö coù theå bay troâi nhö maây.
Vò Thieàn Sö khoâng theå ñieàu khieån hay kieåm soaùt nhöõng loaïi chöùng nghieäm töông tôï, ñöôïc goïi laø "thaân an khinh", vaø "taâm an khinh". Taïi sao taâm vaéng laëng laïi an khinh, töùc nheï nhaøng thô thôùi, nhö vaäy? Laø bôûi vì noù ñaõ ñöôïc phoùng thích, noù ñaõ phaù vôõ moïi chöôùng ngaïi tinh thaàn (nìvarana, phaùp trieàn caùi) vaø ñaõ ñaët xuoáng moïi gaùnh naëng. Quyù vò haõy coá gaéng duy trì vaø baûo toàn traïng thaùi an khinh naøy.
Nôi ñaây Sö muoán phôùt qua, khoâng ñeà caäp ñeán nhöõng aâm thanh maø haønh giaû coù theå nghe khi ôû traïng thaùi naøy. Nghe vaêng vaúng nhö coù tieáng noùi trong ñieän thoaïi töø xöù xa ñeán. Coù theå hình nhö quyù vò thaät söï nghe vaø thaáy nhöõng cuoäc ñaøm thoaïi, xa vaø gaàn, lieân quan ñeán quyù vò. Tuy nhieân, caùc aâm thanh aáy chaám döùt lieàn khi taâm quyù vò an truï saâu hôn, hoaëc ruùt ra khoûi töøng lôùp vaéng laëng aáy. Caùi taâm luùc baáy giôø chæ tình côø loït vaøo ñuùng taàn soá. Vì leõ aáy, chôù neân khoe khoang raèng mình ñaõ coù "thieân nhaõn" hay "thieân nhó". Vaøi ngöôøi coù theå khoâng thích chöùng nghieäm nhöõng hình aûnh töông tôï, nhöng baát cöù gì xaûy dieãn cuõng ñeàu tuøy thuoäc nôi baûn chaát cuûa taâm an truï.
Khi haønh giaû ñeå nhöõng aán chöùng keå treân troâi qua, vaø tieáp tuïc gia coâng chuù nieäm, hieåu bieát roõ raøng, thì traïng thaùi vaéng laëng caøng thaâm saâu, thaâm saâu hôn töøng giôø. Cô theå vaät chaát hình nhö daàn daàn bieán daïng. Khoâng tay, hay khoâng chaân: quyù vò caûm nghe nhö khoâng coøn tay, hay khoâng coøn thaân mình. Ñaâu maát roài? Quyù vò nghe loøng thuùc giuïc muoán môû maét nhìn xem, nhöng roài thoâi, khoâng maøn ñeå yù ñeán vieäc aáy. Haõy nhìn taän töôøng taâm mình, xem mình ñaõ ñaët noù vaøo ñieåm naøo, vaø giöõ noù laïi ñoù. Moät loaïi haïnh phuùc phi thöôøng phaùt hieän noåi baät raát linh ñoäng. Ñoù laø traïng thaùi "nhaäp ñònh" (apanaø samaødhi, toaøn ñònh -- töùc laø taâm ñònh kieân coá vöõng chaéc, khoâng lay chuyeån), traïng thaùi taâm voâ cuøng an laïc, nheï nhaøng maùt meû vaø thô thôùi, ñaõ vöôït qua moïi chöôùng ngaïi tinh thaàn. Khoâng coøn no hay ñoùi, khoâng coøn ham muoán baát cöù gì ôû ngoaøi, chæ muoán ôû laïi trong tình traïng thoûa thích naøy maø tröôùc ñaây chöa bao giôø chöùng nghieäm. Haïnh phuùc tinh thaàn naøy, maø haønh giaû thaønh ñaït do nhôø taâm ñònh, ñaåy lui ra khoûi taâm taát caû nhöõng söï vieäc vaø nhöõng ham muoán cuûa cuoäc soáng phaøm tuïc haèng ngaøy.
Neáu taâm ñònh tieáp tuïc tieán trieån ñeán haïnh phuùc cao caû tuyeät vôøi, buoâng troâi taát caû maø chæ soáng trong ñoù, thì ñoù laø nhaäp Thieàn (jhaøna, thieàn-na). Traïng thaùi tónh laëng naøy chæ khaùc ñoâi chuùt vôùi taâm xaû (upekhaø). Ñeán giai ñoaïn naøy nhöõng caâu hoûi veà ngöôøi khaùc phaùt sanh ñeán haønh giaû: "Coù ai khaùc chöùng nghieäm gioáng nhö ta vaäy khoâng?". "Hoï ñaõ laøm theá naøo ñeå ñaït ñeán?". Ñaây laø luùc maø haønh giaû phaûi cöïc kyø thaän troïng ñeå khoûi rôi vaøo tình traïng khoe khoang söï hieåu bieát cuûa mình. Tôùi ñaây quaû thaät raát deã sai leäch con ñöôøng chaân chaùnh. Vaäy, phaûi giaùc tænh, luoân luoân saün saøng töï caûnh giaùc trong vaán ñeà naøy. Nhieàu ngöôøi laïc loái vaø trôû neân ñieân cuoàng, khoaùc loaùc khoe khoang cuøng taát caû moïi ngöôøi, "Quaû thaät laø haïnh phuùc thaät söï Phaûi thöïc haønh ñi ! Haønh nhö theá naøy ! nhö theá kia !". Quyù vò haõy chuù nieäm, hieåu bieát roõ raøng, vaø caån maät ñeà phoøng. Chôù neân ñi ñaàu naày ñaàu kia ñeå phoâ tröông -- ñeán giai ñoaïn naøy quyù vò chöa giaùc ngoä ñaâu !
Haõy khaûo saùt vaø ghi nhôù töøng böôùc tieán maø quyù vò ñaõ thöïc hieän ñeå thaønh töïu möùc ñoä ñònh (samaødhi) naøy. Ñeán khi ngoài xuoáng, quyù vò coù theå laëp laïi deã daøng vaø nhuaàn nhaõ hôn. Haõy chuù taâm hoài nhôù quyù vò ñaõ laøm theá naøo ñeå cuûng coá chuù nieäm vaø hieåu bieát roõ raøng, ngay töø ñaàu. Ñaët caùi taâm nhö theá naøo? Caùi gì ñaõ ñöôïc phaùt trieån vaø caùi gì ñaõ ñöôïc loaïi boû? Khi taâm ñaït ñeán möùc an truï cao, laøm theá naøo ñeå giöõ taâm laâu daøi ôû möùc aáy?
Moãi khi haønh thieàn quyù vò seõ coù theå ñoái phoù vôùi baát luaän gì xen vaøo, gaây trôû ngaïi cho taâm ñònh. Nhöõng phieàn toaùi khuaáy roái aáy cuõng gioáng nhö tröôùc vaø quyù vò cuõng khaéc phuïc noù gioáng nhö tröôùc, ñeå cuûng coá traïng thaùi an truï trôû laïi. Ngöôøi ñaõ thuaàn thuïc thöïc haønh seõ haønh thích öùng trong moïi tröôøng hôïp, daàu ñang ñi xe, ñi taøu hay ñi phi cô, baát luaän ngoài ôû ñaâu, hay ñang ôû xöù naøo. Moät khi ñaõ tinh thoâng trong phaùp haønh thì haønh giaû coù theå nhaäp thieàn hay xuaát thieàn deã daøng vaø nhanh choùng. Caùc phaùp trieàn caùi khoâng coøn gaây trôû ngaïi nöõa.
Tuy vaäy, vaøi ngöôøi caûm thaáy raát khoù maø gom taâm ñöôïc. Daàu coá gaéng maáy, taâm cuõng cöù phoùng nhaûy ñaàu naøy ñaàu kia, voâ ñònh. Haõy baùm saùt theo doõi caùi taâm bay nhaûy aáy cho ñeán khi noù meät moûi. Thaät söï noù khoâng theå troán thoaùt tình traïng phoùng daät, bôûi vì ñaõ keït dính trong nhöõng suy tö veà tieàn cuûa, xe coä, nhaø cöûa, hay con caùi, chaùu chít vaø baïn beø.
Vöøa khi taâm bò vöôùng maéc trong moät ñoái töôïng nhö vaäy thì nieäm vaø hieåu bieát roõ raøng (saøti vaø sampajanna) phaûi theo baét noù taïi ñoù. Haõy töùc khaéc gaïn hoûi, "Taïi sao ta baùm níu vaø giöõ chaët (thí duï nhö) caùi nhaø naøy? Coù chaéc noù laø cuûa ta khoâng?". Caâu traû lôøi seõ trôû laïi, "Chaéc nhö vaäy, noù laø cuûa ta". Chöøng ñoù, nieäm vaø trí tueä can thieäp vaøo, thaêm doø vaø khaûo saùt, "Chöøng ta cheát, noù coù ñi theo vôùi ta khoâng?". Neáu chaáp nhaän raèng noù seõ khoâng theo ta, thì tieáp theo, "Vaäy, taïi sao ta maõi baän loøng vì noù; caùi nhaø ñaõ ñöôïc xaây caát vöõng chaéc, noù seõ coøn ñoù chôù khoâng chaïy maát ñi ñaâu!".Ta phaûi quôû raày caùi taâm vaø keùo noù trôû veà, kheùp vaøo khuoân khoå kyû cöông. Quaùn xeùt vaø suy tö nhö vaäy laøm cho taâm giöït mình tænh thöùc vaø vaâng lôøi ñeå ta ñöa veà ñeà muïc haønh thieàn (coâng aùn), an truï theo hôi thôû. Ñoù laø phöông phaùp duøng trí tueä phaùt trieån taâm ñònh (samaødhi) cuûa ngöôøi caûm thaáy raát khoù gom taâm. Töùc laø xöû duïng phöông tieän tinh xaûo vaø höõu hieäu nhaát, thích öùng vôùi hoaøn caûnh.
Moät khi taâm ñaõ trôû veà vôùi ñeà muïc thì phaûi keàm giöõ noù laïi ñoù, coät vaøo, khoâng ñeå noù chaïy vuoät thoaùt. Tuy nhieân, ñoâi khi taâm cuõng ñaùng ñöôïc nuoâng chieàu vaø ngôïi khen, ban thöôûng. Thí duï nhö coù luùc, ta ñang maéc baän vieäc gì, boãng nghe phaùt taâm muoán ngoài xuoáng haønh thieàn. Haõy coá gaéng nuoâi döôõng loaïi yù ñònh töông tôï baèng caùch nhanh choùng saép xeáp coâng vieäc ñeå chieàu theo noù. Thoâng thöôøng ta khoâng theå hoaøn taát taát caû coâng vieäc ôû ñôøi. Heát vieäc naøy ñeán vieäc khaùc, khoâng bao giôø vieân maõn hoaøn thaønh taát caû. Thöøa ñuùng luùc loøng saün saøng laéng dòu, haõy ngöøng nghæ, ngoài laïi giöõ taâm tónh laëng. Chính nhöõng luùc taâm muoán an truï, ñöùc tin trôû neân doõng maõnh nhieät thaønh ta môùi deã daøng phaùt trieån traïng thaùi vaéng laëng, an tónh vaø töï nhieân gaùc qua moät beân nhöõng baän bòu cuûa cuoäc soáng haèng ngaøy.
Taâm tónh laëng ñöa ñeán haïnh phuùc khoâng thoái chuyeån, khoâng lo aâu. Ñoù laø traïng thaùi maõn nguyeän. Cuõng gioáng nhö ta thích khí haäu vaø caûnh vaät ôû moät ñoäng ñaù, moät khu röøng, hay boùng maùt cuûa moät coäi coå thuï naøo. Khi ñöôïc ngoài xuoáng, moät laøn gioù maùt nheï nhaøng thoaûng qua laøm cho ta khoûe khoaén vaø sôùm caûm nghe thoaûi maùi deã chòu voâ cuøng. Traïng thaùi taâm muoán haønh thieàn ñaùng ñöôïc ngôïi khen vaø phaûi ñöôïc khuyeán khích nhö vaäy. Vaøo ban ñeâm, neáu nghe taâm tónh laëng deã chòu thì haõy coá gaéng tieáp tuïc ngoài ñeán khuya. Vaø neáu nghe traïng thaùi an tónh ngaøy caøng vöõng chaéc, thaâm saâu, thì chôù neân voäi ngöng thieàn. Phaûi trau gioài traïng thaùi vaéng laëng aáy cho ñeán toaøn haûo. Noù seõ ngaøy caøng yeân tónh thaâm saâu vaø caøng luùc caøng kieân coá vöõng chaéc hôn, treân moät töøng lôùp ngaøy caøng saâu. Khoâng neân ngöøng. Ñaây laø luùc maø ta seõ bieát ñöôïc coâng phu haønh thieàn cuûa mình ñaõ phaùt trieån ñeán möùc ñoä naøo.
Giôø ñaây, ñaõ thaønh töïu moät giai ñoaïn tieán boä, ta coù theå ñi nghæ. Sau khi ñaûnh leã Phaät, ta naèm xuoáng vaø hoài nhôù laïi nhöõng giai ñoaïn vaéng laëng vöøa traûi qua vaø an nghæ vôùi taâm nieäm aáy. Khi tænh giaác, töùc thì nhôù ñeán ñeà muïc haønh thieàn vaø taàng vaéng laëng aáy. Chính Sö (Acharn Plien) thöïc haønh nhö vaäy. Luùc baáy giôø taâm töï nhieân seõ gom laïi vaø an truï ngaøy caøng thaâm saâu, thaâm saâu hôn möùc ñoä ñaõ ñaït ñeán trong ñeâm qua. Vôùi tình traïng phaùt trieån ñeàu ñaën khoâng ngöøng vaø vôùi taâm thaät söï an truï, tuyeät ñoái seõ khoâng chieâm bao moäng mò trong giaác nguû. Ñeán khi tænh giaác trôû laïi, taâm lieàn hieåu bieát nhieäm vuï cuûa noù vaø ñoù laø traïng thaùi maø chuùng ta goïi laø chuù nieäm vaø hieåu bieát roõ raøng. Nieäm (saøti) vaø hieåu bieát roõ raøng (sampajanna) seõ ñöôïc duy trì taïi ñoù ñeå naâng ñôõ, troâng noâm vaø chaêm soùc taâm.
Quyù vò ñaõ thoâng hieåu veà phöông caùch reøn luyeän taâm. Khi caàn phaûi khieån traùch, quyù vò haõy quôû raày noù. Khi caàn phaûi kheùp noù vaøo khuoâng khoå kyû cöông, haõy kheùp noù vaøo, vaø khi caàn phaûi naâng ñôõ baûo trì, haõy naâng ñôõ noù. Vaø khi noù ñaùng ñöôïc khen ngôïi, haõy ngôïi khen, taùn thöôûng noù. Cuõng nhö ñoái xöû vôùi moät ñöùa treû cöùng ñaàu, khoâng bieát vaâng lôøi. Ta naém giöõ tay noù laïi, khoâng buoâng ra, cho ñeán khi noù vaâng lôøi. Khi noù bieát nghe lôøi daïy baûo, bieát chaêm lo hoïc haønh vaø trôû neân ngoan ngoaõn hieàn laønh thì ta phaûi khen ngôïi vaø ban thöôûng noù. Taâm ta cuõng döôøng theá aáy. Neáu ta maõi luoân luoân duøng söùc ñeå cöôõng baùch, noù seõ khaùng cöï laïi. Vaäy ta phaûi ngoït dòu, doã daønh vaø khuyeân baûo. Vì baåm taùnh ngoan coá, coù theå noù töø choái khoâng chòu hoïc, khoâng chòu laøm vieäc, vaø trôû neân yeáu ôùt, löôøi bieáng. Nhöng neáu ta oân toàn khuyeán khích vaø doã ngoït, noù seõ sieâng naêng laøm vieäc suoát ngaøy. Ngöôøi laøm coâng vôùi ta cuõng phaûi ñöôïc ñoái xöû nhö theá. Ngöôøi phuï giuùp ta buoân baùn, troâng noâm chaêm soùc haøng hoùa vaø tieáp ñoùn khaùch haøng ñeå cho cuoäc thöông maïi laøm aên cuûa ta ñöôïc thaïnh vöôïng, chôù neân gaét gao ngöôïc ñaõi, gaây khoù khaên cho hoï. Hoï cuõng caàn ta chaêm soùc vaø chuù yù ñeán, cuõng caàn ta ñoái xöû dòu hieàn nhaõ nhaën. Tuy nhieân, khi hoï laàm loãi, ta phaûi neâu leân ñeå söûa sai. Haønh ñoäng coäc caèn thoâ kòch seõ xua ñaåy hoï ra xa, boû ta laïi laøm vieäc moät mình ñeå sinh soáng.
Treû con yeân laëng vaø khoâng oàn aøo khuaáy phaù laø nhôø cha meï saùng suoát kheùo daïy. Khoâng phaûi chæ raày la quôû quaéng vaø hình phaït, laøm cho con maõi lo sôï, tinh thaàn luoân luoân caêng thaúng, khoâng theå chaêm hoïc. Taâm tónh laëng cuõng caàn phaûi ñöôïc nieäm vaø tueä thaän troïng canh chöøng vaø söûa sai. Chuù nieäm vôùi trí tueä -- ñoù laø nguyeân lieäu phaûi xöû duïng, caøng nhieàu caøng toát.
Nieäm cuõng troâng chöøng lôøi noùi. OÂ nhieãm phaùt sanh döôùi nhieàu hình thöùc, vaø chuùng ta caàn phaûi ñeà cao caûnh giaùc, hay bieát mình ñang noùi gì. Lôøi aên tieáng noùi caån troïng coù lôïi ích chaêng? Coù ñaùng cho ta coá gaéng chaêng? Thí duï lôøi noùi cuûa Sö (Acharn Plien) trong hieän taïi coù lôïi ích gì cho ai khoâng? Coù ñem laïi haïnh phuùc, coù laøm cho ai hoan hyû vaø coù ñaùng ñöôïc noùi khoâng? Thuyeát giaûng maø khoâng coù nieäm vaø tueä troâng chöøng lôøi noùi aét phaûi loãi laàm sai laïc. Luùc ban sô, taát caû chuùng ta ñeàu phaûi laàm loãi. Vaäy, tröôùc tieân, phaûi nhaän ra loãi mình, vaø sau ñoù haõy söûa sai.
Sau khi ñeà caäp ñeán lôøi noùi, giôø ñaây ñeán tö töôûng. Haõy chuù nieäm, hay bieát suy tö baát thieän khi noù phaùt sanh. Vaø neáu laø yù nghó toát, hieåu bieát ñuùng nhö vaäy. Moät suy tö theo chieàu höôùng sai laïi phaûi ñöôïc chaän ñöùng laïi. Phaûi keùo noù veà con ñöôøng chaân chaùnh. Tieán trình tö töôûng caàn phaûi ñöôïc thaän troïng theo doõi vaø neáu caàn, phaûi chaám döùt. Haõy buoâng boû, ñeå cho nhöõng tö töôûng baát thieän troâi qua. Trong moïi oai nghi -- ñi, ñöùng, naèm, ngoài -- haõy chuù taâm vaøo thieän yù nghieäp, nhöõng suy tö taïo thieän nghieäp. Töùc nhieân seõ coù haïnh phuùc. Moät khi quyù vò ñaõ nhaän thöùc ñuùng nhö vaäy taâm seõ chuyeân caàn töï noù höôùng veà thieän nghieäp, trau gioài ñöùc haïnh vaø tích tröõ phöôùc laønh. Quyù vò thöû so saùnh ñieàu naøy vôùi moät hieän töôïng hoaøn toaøn vaät chaát. Nhö ta xaây ñaép ñöôøng loä, cheá taïo xe hôi, maùy bay, taøu beø hay vaûi soà v.v. Neáu thaän troïng vaø saùng suoát suy tính tröôùc, thaønh quaû seõ khaû quan, saûn phaåm seõ toát ñeïp, vaø coâng vieäc laøm aên seõ tieán trieån phaùt ñaït.
Vôùi caùi taâm cuõng vaäy. Tö töôûng hieàn laønh seõ laøm cho taâm nheï nhaøng thô thôùi vaø an vui. Suy tö hung döõ thieâu ñoát taâm can vaø ñöa ñeán ñau khoå. Neáu quyù vò laøm ra nhöõng saûn phaåm khoâng toát aét khoâng baùn ñöôïc. Neáu quyù vò noùi ñieàu khoâng laønh, sôùm chaày seõ phaûi gaây goã vaø tranh chaáp. Roài chaéc chaén ñau khoå seõ ñeán vì saân haän vaø thuø oaùn chæ ñem ñeán phieàn muoän vaø thaát voïng saâu xa.
Haønh thieàn moãi ngaøy seõ ñöôïc an vui vì ta luoân luoân hay bieát sinh hoaït --vaät chaát vaø tinh thaàn -- cuûa mình. Haõy troâng chöøng: trong khi ñi, ñöùng, naèm, ngoài, aên, ñi giaûi, röûa tay, baát luaän gì ñang laøm, haõy ghi nhaän, hay bieát mình ñang laøm vieäc aáy. Phaûi luoân luoân haønh thieàn. Daàu naáu aên hay röûa cheùn, haõy hay bieát moãi taùc ñoäng -- ñoù laø haønh thieàn. Vò haønh giaû saùng suoát seõ coù theå haønh thieàn baát luaän luùc naøo. Ñoù laø ñieàu maø Sö khuyeân quyù vò neân laøm. Khoâng neân maõi chôø ñôïi cho ñuùng ngaøy, ñuùng giôø, ñuùng thôøi gian, môùi haønh. Haõy trau gioài phaùp haønh. Khi quyù vò ñang ñoïc saùch naøy, ñang vieát hay ñang theâu thuøa, may vaù hay ñang caét moùng tay ñi nöõa, luoân luoân hay bieát mình ñang laøm gì. Haõy giaùc tænh chuù nieäm, gom taâm vaøo nhöõng gì ñang xaûy ra vaø an truï nôi ño. Nhöng haõy thaän troïng traùnh xa ñieàu baát thieän, vì tö töôûng baát thieän seõ ñöa ñeán ñau khoå phieàn muoän. Ngöôøi chuyeân caàn giaùc tænh, ngöôøi luoân luoân canh chöøng taâm mình nhö treân, hay bieát taâm mình trong töøng khoaûng khaéc -- ngoaïi tröø luùc nguû -- ngöôøi aáy luùc naøo cuõng tónh laëng vaø an laïc.
Caùc baäc Thaùnh Nhaân (ariya) vaø nhöõng vò Cao Taêng, Thieàn Sö cuûa chuùng ta, ñeàu haønh nhö theá. Taâm caùc Ngaøi luoân luoân an truï. Caùc Ngaøi noùi chuyeän, nhöng taâm luoân luoân ôû trong traïng thaùi vaéng laëng vaø an laïc, luoân luoân coù trí nhôù vaø hay bieát mình. Nieäm vaø tueä cuûa caùc Ngaøi luoân luoân hieän höõu ñeå troâng chöøng toaøn theå tieán trình sinh hoaït, do ñoù, daàu trong luùc chuyeän troø, taâm vaãn an tónh vaéng laëng. Quyù vò Ñaïi Ñöùc bò töû naïn maùy bay caùch ñaây maáy naêm [1], ñaõ saün saøng ñeå ra ñi. Luùc baáy giôø taâm caùc Ngaøi an truï vöõng chaéc vaø saün saøng ñeå tòch dieät, khoâng maûy may sôï haõi. Trí tueä luoân luoân saéc beùn, thaâm saâu vaø luoân luoân hieän höõu ñeå giöõ taâm an tónh trong moïi tröôøng hôïp. Caùc Ngaøi saün saøng ñeå boû laïi caùi thaân xaùc naøy baát cöù luùc naøo, luoân luoân giaùc tænh.
Nhöõng ai chöa töøng haønh thieàn, chöa quen thuoäc vôùi phaùp haønh ñeå trau gioài taâm vaéng laëng (samaødhi), aét khoù coù theå tin nhöõng söï vieäc nhö keå treân coù theå xaûy ra. Neáu khoâng bao giôø hoï thaät söï hieåu bieát caùi taâm cuûa chính hoï laø nhö theá naøo, thì laøm sao coù theå troâng chôø hoï tin töôûng. Ñoái vôùi caùc vò aáy, khoâng ai coù theå reøn luyeän caùi taâm, bôûi vì taâm luoân luoân bieán chuyeån. Khi taâm baùm vaøo ñau khoå, ta khoå ñau saàu muoän. Khi taâm naém laáy haïnh phuùc, ta hoan hyû thoûa thích. Nhöng ñoái vôùi caùc vò Ñaïi Ñöùc Thieàn Sö, daàu haïnh phuùc hay ñau khoå, taâm buoâng boû taát caû. Do ñoù, caùc Ngaøi luoân luoân tónh laëng, thanh bình.
Neáu taâm ôû trong traïng thaùi vaéng laëng (samaødhi) thì luùc naøo ta cuõng haønh thieàn. Sö ñaõ suy nghieäm veà ñieàu naøy vaø thaät söï nhaän thöùc raèng giaùo huaán cuûa Ñöùc Boån Sö quaû thaät thaâm saâu, voâ cuøng vi teá vaø huyeàn dieäu. Roõ raøng traïng thaùi taâm hoaøn toaøn trong saïch cuûa caùc baäc cao taêng ñaõ thöïc haønh Giaùo Phaùp ñeán möùc ñoä tuyeät ñoái cao thaâm, thaám nhuaàn cô theå vaät chaát, traøn ngaäp vaøo taän xöông tuûy. Taïi sao xöông cuûa Ngaøi Acharn Mun [2], sau khi hoûa taùng ñaõ trôû thaønh Xaù Lôïi trong saùng nhö thuûy tinh? Traïng thaùi trong saïch chaúng nhöõng chæ ôû taâm, maø cuõng aûnh höôûng ñeán xöông coát. Xöông laø xöông, nhöng ôû ñaây coøn coù theâm gì nöõa. Phaûi chaêng coù chi lieân quan ñeán Nieát Baøn? Quaû thaät laø thaâm saâu! Quaû thaät maàu nhieäm!
Phaät giaùo voâ cuøng thaâm dieäu. Caùc toân giaùo khaùc, moãi toân giaùo ñeàu cao quyù theo ñöôøng loái cuûa mình. Ai muoán theo toân giaùo naøo laø vieäc cuûa ngöôøi aáy, ta khoâng theå noùi gì. Chuùng ta neân bieát nhöõng taùnh chaát khaùc nhau (parisannutaø) cuûa moãi toâng phaùi ñeå coù theå ñi töø ñoaøn theå naøy sang ñoaøn theå khaùc, trong nhöõng quoác gia khaùc nhau, maø khoâng tranh luaän hay coù nhöõng lôøi leõ baát hoøa vôùi baát cöù ai, veà baát cöù vaán ñeà naøo [3]./.
-----------------------------
Chuù thích:
[1] Lôøi ngöôøi dòch (PKK): Vaøo naêm 1979, moät chieác phi cô cuûa hoaøng gia Thaùi cung thænh taùm vò cao taêng, töø caùc tænh mieàn Baéc xöù Thaùi, veà trieàu ñeå tham döï moät cuoäc leã taïi Hoaøng Cung ôû Bangkok. Khoâng may, giöõa ñöôøng maùy bay laâm naïn vaø caû taùm vò ñeàu cheát. Hieän nay, taïi chaân nuùi Puthork coù ñeàn thôø Ngaøi Luang Pu Choun, moät trong taùm vò. Dòch giaû ñöôïc duyeân may ñeán vieáng ñeàn thôø ñoà soä vaø raát trang nghieâm trong khung caûnh nuùi non huøng vó naøy. Ngay tröôùc pho töôïng cuûa Ngaøi, treân baøn thôø, coù tuû kieáng toân thôø Xaù Lôïi Ngaøi, ñöïng töøng nhoùm theo côõ lôùn nhoû treân loái möôøi caùi dóa, ñeå khaùch thaäp phöông chieâm baùi.
[2] Acharn Mun (ñoïc laø A-chaøn Manh) laø vò Thieàn Sö noåi tieáng nhaát ôû Thaùi Lan, trong thôøi hieän ñaïi.
[3] Baøi naày ghi laïi moät thôøi Phaùp do Ngaøi Thieàn sö Acharn Plien Panypatipo thuyeát giaûng baèng Thaùi ngöõ. Dr.
Chalerm-Sri Janorn dòch sang Anh ngöõ töïa ñeà "The Fundamentals of Meditation". Phaïm Kim Khaùnh dòch töø Anh sang Vieät ngöõ vôùi töïa ñeà "Caên Baûn Phaùp Haønh Thieàn".Moïi thô töø veà quyeån saùch naøy xin lieân laïc vôùi ñòa chæ:
Acharn Plien Panyapatipo
Aranyavivake Monastery
Mae-Taeng District
Chiang-Mai, Thailand----------------------------------------------
Chaân thaønh caùm ôn chò H.H. ñaõ coù thieän taâm giuùp ñaùnh maùy vi tính (B. Anson, thaùng 9-2000).
[ Trôû Veà ]