Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
Thöïc Chaát Cuûa Coâng AÙnThaät laø luùng tuùng khi baøn ñeán Coâng aùn Thieàn. Hoûi Coâng aùn laø gì cuõng nhö hoûi Chaân nhö laø gì hay Dieäu nghóa cuûa Phaät phaùp laø gì!
Laøm sao ñaët chaân ñeán ñoù vôùi ngoân ngöõ khaùi nieäm quaù ngheøo naøn, giôùi haïn?
Ñeà caäp ñeán Coâng aùn moät caùch giaùn tieáp, phuû ñònh chaêng? Neáu baèng caùch ñoù thì chuùng ta ñaõ trôû laïi ngoân ngöõ maø Coâng aùn söû duïng.
Môû cöûa Coâng aùn baèng nhöõng Coâng aùn môùi chaêng? Caùch naøy chæ ñem laïi cho ngöôøi ñoïc theâm luùng tuùng, maø vaán ñeà Coâng aùn vaãn boû ngoõ.
Ngöôøi vieát beøn phöông tieän möôïn ngoân ngöõ nhaät duïng ñeå noùi ñeán Coâng aùn, nhöng noùi vôùi thaùi ñoä ñaày caån troïng.
Toâng chæ cuûa Thieàn Coâng aùn (hay Thieàn Toå sö) laø: "Giaùo ngoaïi bieät truyeàn, baát laäp vaên töï, tröïc chæ nhaân taâm, kieán taùnh thaønh Phaät" (truyeàn rieâng ngoaøi giaùo, khoâng laäp vaên töï, chæ thaúng taâm ngöôøi, thaáy taùnh thaønh Phaät). Do ñoù, Coâng aùn Thieàn thaät söï daønh rieâng cho caên cô ñaëc bieät thích hôïp vôùi noù. Tieáng heùt, tieáng boång, lôøi leõ v.v... hình nhö chæ ñeán rieâng vôùi haønh giaû ñang ñoái dieän vôùi Thieàn sö ôû moät thôøi ñieåm ñaëc bieät naøo ñoù. Moãi Coâng aùn, vì vaäy, coù moät taùc duïng rieâng. Ñieåm gioáng nhau cuûa caùc Coâng aùn laø trôï giuùp haønh giaû böøng ngoä. Noùi ñeán Ngoä laø noùi ñeán ngoä töï taùnh, hay phaùp taùnh. Nhö theá, duø ñoái töôïng naém giöõ coù khaùc nhau, thôøi gian naém giöõ ñoái töôïng coù daøi ngaén khaùc nhau ôû moãi haønh giaû, chung qui chæ coù moät vieäc: theá naøo ñeå laøm hieån loä taâm giöõa ñaùm söông muø cuûa voïng nieäm. Neáu khoâng phaûi theá thì chuùng ta khoâng coù gì ñeå baøn ñeán Coâng aùn caû; trong yù nghóa ñi tìm giaûi thoaùt töø noù.
Thaät ra khoâng phaûi chæ coù Coâng aùn Thieàn hay ngoân ngöõ Thieàn Coâng aùn laø khoù hieåu, bí maät, maø moïi söï vaät ñang trình dieän tröôùc maét ta, goàm caû ngoân ngöõ khaùi nieäm, cuõng ñaày bí maät caû. Bôûi vì, thaáy roõ thaät nghóa, thaät töôùng cuûa chuùng töùc laø thaáy roõ Chaân tính hay Nieát baøn. Theá giôùi maø ta goïi laø "hieän töôïng giôùi" hay "theá giôùi vaät lyù", bình tónh maø noùi theo ngoân ngöõ trieát hoïc Taây phöông, coøn sieâu hình hôn caû nhöõng gì sieâu hình. Ta coù theå laäp luaän: neáu trieát lyù laø noùi veà cuoäc soáng, thì chính cuoäc soáng laø trieát lyù sieâu ñaúng. Töông töï, neáu Coâng aùn laø ñeå chæ thaáy Taùnh, thaáy Phaùp, thì Phaùp laø Coâng aùn thöôïng thöøa.
Vôùi Coâng aùn Toå daïy, do vì haønh giaû ñaët nhieàu tin töôûng vaøo ñoù, naém giöõ noù nhö laø naém giöõ chieác ñuõa thaàn, neân haønh giaû taäp trung maïnh taâm thöùc vaøo ñoù maø sôùm vôõ leõ taâm, phaùp.
Vôùi söï vaät tröôùc maét, neáu haønh giaû can ñaûm, coù ñuû loøng tin, taäp trung quaùn töôûng vaøo ñoù, chuùng cuõng seõ giuùp haønh giaû ñi ñeán moät thaønh töïu töông töï.
Moät ñieàu duy nhaát ñaõ laøm cho Coâng aùn trôû neân bí aån vaø laøm cho vieäc thaáy Taùnh trôû neân khoù khaên laø do söùc taäp trung taâm thöùc khoâng ñuû maïnh ñeå laøm tan vôõ caùc voïng nieäm. Söùc taäp trung taâm thöùc aáy chæ ñuû maïnh neáu hoäi ñuû hai ñieàu kieän:
1. Ñoái töôïng quaùn thích hôïp vôùi ñieàu kieän taâm lyù cuûa haønh giaû, thu huùt ñöôïc söùc taäp trung maõnh lieät cuûa haønh giaû.Noùi caùch khaùc, bí aån cuûa Coâng aùn chính ôû choã laøm daáy leân ñöôïc söùc taäp trung maïnh ñeå xoùa tan caùc voïng nieäm aáy.2. Loøng tin cuûa haønh giaû chuù taâm vaøo ñoái töôïng.
Hai tröôøng hôïp ñöôïc keå sau ñaây seõ giuùp ta soi saùng ñieàu ñoù:
1. Trôû veà caâu chuyeän ngöôøi ñeä töû treû cuûa Toân giaû Xaù lôïi phaát: "Haõy thay beán nöôùc khaùc" (Boån sanh Tittha, Jaøt. 182).Kieán taùnh, nhö theá chæ laø söï böøng vôõ cuûa nguoàn tueä coù saün beân trong haønh giaû. Coâng aùn vaø caùc ñoái töôïng quaùn töôûng khaùc khoâng mang moät bí aån naøo khaùc hôn laø trôï duyeân toát cho haønh giaû trong vieäc taäp trung tö töôûng phaùt trieån Thieàn quaùn. Nhöõng tröôøng hôïp ñaëc bieät cuûa tieáng boång, tieáng heùt, ñaïp gai, vaáp ngaõ, nghe soûi rôi, bò chaët ñöùt moät ngoùn tay, bò nghieàn naùt baøn chaân v.v... ñeàu mang yù nghóa trôï duyeân aáy. Coù luùc haønh giaû chæ caàn moät söï kích ñoäng nhoû khai thoâng choã keït laø ñuû ñeå ñaùnh thöùc giaùc taùnh.Chuyeän keå raèng theo lôøi daïy cuûa Toân giaû, moät ngöôøi ñeä töû treû ñaõ thöïc haønh quaùn töôûng baát tònh trong boán thaùng nhöng vaãn khoâng coù tieán boä trong vieäc phaùt trieån Thieàn quaùn. Toân giaû quaùn bieát ngöôøi ñeä töû coù duyeân ñöôïc Phaät ñoä, ñaõ ñöa ngöôøi ñeä töû ñeán yeát kieán Theá Toân vaø trình leân Theá Toân söï vieäc.
Theá Toân bieát taâm höôùng cuûa ngöôøi ñeä töû treû aáy thích hôïp vôùi ñoái töôïng quaùn tònh hôn, do vì nhieàu kieáp tröôùc sinh vaøo gia ñình thôï vaøng chuyeân thaáy vaønh thanh tònh. Theá Toân beøn cho ngöôøi ñeä töû treû aáy, maëc y phuïc trong vaø ngoaøi toát ñeïp, daãn ñi khaát thöïc caùc thöùc aên thöôïng vò, cho nghæ tröa ôû höông phoøng, roài cho ñi ngaém moät hoà sen tuyeät ñeïp (hoà sen do thaàn löïc cuûa Theá Toân thò hieän), ôû ñoù coù ñoùa hoa tuyeät thaém, ñeïp maét. Theá Toân baûo ngöôøi ñeä töû treû ngaém sen vaø chôø Theá Toân veà höông phoøng moät laùt seõ trôû laïi.
Ñang luùc maûi ngaém ñoùa sen tuyeät thaém, ñoùa sen boång döng heùo vaø ruïng. Ngöôøi ñeä töû hoát nhieân böøng saùng lyù voâ thöôøng, taâm hoaøn toaøn ly tham, tröïc ñaéc A la haùn quaû.
Ñaây laø moät tröôøng hôïp ñieån hình veà ñoái töôïng quaùn töôûng töông öng vôùi taâm lyù cuûa haønh giaû.
2. Chuyeän "Vôùi ít voán, ngöôøi trí" (Boån sanh Cullapanthaka, Jaøt. 114).
Tyû kheo Cullapanthaka aùm ñoän, boán thaùng chöa hoïc thuoäc baøi keä boán caâu. Tyû kheo thaát voïng muoán hoaøn tuïc ñeå tu phöôùc. Theá Toân thaáy roõ taâm höôùng, beøn trao cho moät taám vaûi saïch baûo vöøa lau buïi vöøa noùi: "Ñoà lau buïi"...
Khi mieáng vaûi tinh bò nhôùp, Cullapanthaka boãng hoaùt nhieân böøng tænh tính voâ thöôøng cuûa caùc haønh, taâm an truù treân ñoaïn dieät, phaùt trieån maïnh treân Thieàn quaùn. Theá Toân lieàn baûo Cullapanthaka ñeå yù buïi tham, saân, si trong taâm, haõy lau saïch chuùng vaø Ngaøi noùi leân yù nghóa ñoù baèng moät baøi keä. Nghe xong, Cullapanthaka ñaéc A la haùn, ñaéc Voâ ngaïi giaûi, thoâng suoát Ba taïng giaùo ñieån.
Tröôøng hôïp naøy laø tröôøng hôïp ñieån hình ñaët nieàm tin maõnh lieät vaøo ñoái töôïng quaùn. Do söùc taäp trung aáy, haønh giaû phaùt trieån ñöôïc Thieàn quaùn vaø böøng toû thaáy Taùnh.
Ñoán ngoä ôû Thieàn quaùn cuõng khoâng phaûi laø tröôøng hôïp ngaãu nhieân hay ñaëc bieät. Moïi söï böøng ngoä haàu heát laø hoát nhieân. Ñieåm khaùc bieät nhanh, chaäm giöõa nhöõng ngöôøi cuøng tu laø ôû ngöôøi naøy voâ minh chæ coøn laø laøn söông moûng, ôû ngöôøi kia laø moät lôùp baêng giaù, phaûi caàn nhieàu nhieät naêng vaø thôøi gian môùi coù theå laøm taâm thöùc hieån loä.
Caùc tröôøng hôïp böøng ngoä ñöôïc ghi laïi raát nhieàu ôû Kinh Boä, ôû Tröôûng Laõo Taêng Keä vaø Tröôûng Laõo Ni Keä, qua ñoù ta coù theå thaáy raèng Thieàn Coâng aùn khoâng phaûi laø khaùm phaù ñaëc thuø cuûa Thieàn Toå sö.
Vieäc naém giöõ Coâng aùn thöôøng laø vieäc naém giöõ roøng Thieàn quaùn veà moät ñoái töôïng. Noù ñaëc bieät hôïp vôùi caên cô luaän giaûi vaø coù moät caên baûn ñònh löïc (toái thieåu laø Sô thieàn, Nhò thieàn), khoâng phaûi laø caên taùnh ñoù thì khoù coù theå, hay khoâng theå, phaùt trieån Thieàn ñònh. Neáu ngöôïc caên taùnh, coù khi noã löïc thöïc haønh thì seõ daãn ñeán aûnh höôûng traùi ngöôïc, taâm lyù deã bò xaùo troän giöõa luùc haønh giaû ñang baän phaûi ñoái maët vôùi laém phieàn naõo ôû ñôøi. Ñeå traùnh tai haïi aáy, haønh giaû caàn töï xeùt caên taùnh cuûa mình, caàn luoân luoân tænh giaùc khi ñeán vôùi Thieàn Coâng aùn.
Taïi ñaây, ta coù theå ruùt ra moät vaøi keát luaän:
-- Coâng aùn Thieàn khoâng theå bí aån vaø khoù hieåu hôn cuoäc ñôøi voïng ñoäng mình ñang soáng. Coâng aùn khoâng theå mang yù nghóa naøo khaùc hôn laø moät ñoái töôïng Thieàn quaùn.
-- Vieäc choïn ñoái töôùng Thieàn quaùn thích hôïp vôùi caên taùnh haønh giaû laø quan troïng trong vieäc phaùt trieån Thieàn ñònh.
-- Moïi söï vaät ôû ñôøi ñeàu coù theå trôû thaønh Coâng aùn hay ñeà taøi Thieàn quaùn caû.
Ngoân Ngöõ Coâng aùn
Moïi thöù ngoân ngöõ chæ laø daáu hieäu. daáu hieäu chæ laø bieåu töôïng. Bieåu töôïng thì phaûi bieåu töôïng moät caùi gì ñoù. Theá neân, caùi maø ngoân ngöõ bieåu töôïng thì khoâng coù trong ngoân ngöõ. Muoán bieát noù, ngöôøi ta phaûi chaép caùnh cho yù nieäm bay vaøo thöïc taïi ôû ñaøng sau ngoân ngöõ aáy. Töø ngoân ngöõ ñeán thöïc taïi laø moät khoaûng caùch daøi cuûa: ngoân ngöõ - yù nieäm - tö töôûng - thöïc taïi.
Tö duy hay tö töôûng, chæ laø saûn phaåm cuûa Naêm uaån ñaày hö aûo. Noù khoâng phaûi laø thöïc taïi.
Thieàn sö bieát roõ nhö theá, neân ñaõ chuû tröông "giaùo ngoaïi bieät truyeàn", vaø trong vieäc "khai thò haønh giaû ngoä nhaäp thöïc taïi chi tính" ñaõ duøng ñeán moät loaïi ngoân ngöõ rieâng goïi laø ngoân ngöõ Coâng aùn. Ñoù laø ngoân ngöõ khaùi nieäm ñöôïc duøng qua moät loái dieãn ñaït ñoäc ñaùo. Ngoân ngöõ cuûa moät Coâng aùn naøy khoâng haún laø loaïi ngoân ngöõ cuûa moät coâng aùn khaùc, vaø cuõng khoâng phaûi laø ngoân ngöõ cuûa khaùi nieäm.
Duø sao, Thieàn sö cuõng phaûi noùi tieáng noùi con ngöôøi. Vaø tieáng con ngöôøi, duø ñöôïc hieåu baèng caùch naøo thì cuõng khoâng rôøi khoûi töôùng thanh traàn. Neáu thaáy ñöôïc traàn, thì seõ thaáy ñöôïc ñaïo. Caùi thaáy ñaïo laø caùi thaáy rôøi khoûi töôùng "nhò thuû" (naêng vaø sôû). Do ñoù, khi Coâng aùn böøng saùng, thì böøng saùng moät löôït vôùi taâm thöùc ôû ngoaøi vuøng chaáp thuû töôùng cuûa haønh giaû. Coâng aùn khoâng phaûi laø caùi gì bí maät maø cuõng khoâng phaûi laø lôøi noùi troáng roãng. Noù noùi ít maø yù nhieàu, soáng ñoäng, vaø coù khi coù taùc ñoäng maïnh vaøo taâm lyù, lay ñoå caùc voïng töôûng cuûa haønh giaû.
Thích Chôn Thieän
("Tìm Vaøo Thöïc Taïi", Saøi Goøn, 1997)Chaân thaønh caùm ôn anh Nguyeãn Quang Trung ñaõ coù thieän taâm giuùp ñaùnh maùy laïi baøi vieát naày (02/98)
Source = BuddhaSasana[ Trôû Veà ]