Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
Phaät töû
Thích Thieän Chaâu
[25.] Nhöõng ai coù theå trôû thaønh Tyû kheo, Tyû kheo ni?
[26.] Taïi sao coù vò maëc aùo naâu, coù vò quaán caø sa vaøng?
[27.] Nam Toâng vaø Baéc Toâng khaùc nhau nhö theá naøo?
[28.] Ñaïo Phaät Vieät Nam thuoäc Nam Toâng hay Baéc Toâng?
[29.] Cho bieát sô toå chöùc ñaïo Phaät Vieät Nam ngaøy nay?
[30.] Cho bieát qua tình hình Phaät giaùo theá giôùi gaàn ñaây vaø hieän nay?[31.] Cho bieát sô qua boån phaän cuûa moät phaät töû ?[6.]Linh tinh
[32.] Theá naøo laø tu döôõng baûn thaân ?
[33.] Giaûi thích theâm veà Bi, Trí, Duõng.
[34.] Phaät hoùa gia ñình laø theá naøo ?
[35.] Laøm sao ñeå caûi taïo xaõ hoäi ?
[36.] Cho bieát thaùi ñoä phaät töû ñoái vôùi vieäc xaây döïng hoøa bình ?
[37.] Vì sao phaûi phoå bieán chaùnh phaùp ?
[38.] Muoán phoå bieán chaùnh phaùp neân theo nhöõng quy taéc naøo ?[39.] Quy y laø gì ?
[40.] Coù neân ñi chuøa vaø gaëp caùc ngöôøi tu haønh khoâng ?
[41.] Thôø Phaät trong nhaø coù lôïi ích gì ?
[42.] Cho bieát yù nghóa cuûa söï tuïng kinh ?
[43.] Saùm hoái laø gì ?
[44.] Nieäm Phaät laø theá naøo ?
[45.] Tu thieàn laø gì ?
[46.] Vì sao phaät töû aên chay ?
[47.] Phaät töû phaûi kî gioã nhö theá naøo cho hôïp ñaïo ?
[48.] Caàu an laø gì ?
[49.] Gia ñình phaät töû neân toå chöùc leã cöôùi cho con chaùu nhö theá naøo ?
[50.] Xin cho bieát thaùi ñoä cuûa gia ñình phaät töû ñoái vôùi vaán ñeà haïn cheá sinh saûn.
[51.] Phaûi laøm gì khi trong nhaø coù ngöôøi cheát ?
[52.] Phaät töû phaûi ñoái vôùi ngöôøi khaùc tö töôûng, khaùc ñaïo nhö theá naøo ?
[ Tieåu söû Hoøa Thöôïng Thích Thieän Chaâu ] [ Trang tröôùc ]
4. Giaùo Hoäi 24. Cho bieát chöõ Taêng giaø (sangha) laø gì?
- Taêng giaø goïi taét laø Taêng, ñoaøn theå cuûa taát caû nhöõng ngöôøi chaáp nhaän ñaïo Phaät laøm lyù töôûng. Nhöng chöõ taêng giaø trong nghóa heïp thì chæ cho ñoaøn theå Tyø khöu, (bhikhu, bhikshu) vaø Tyø khöu ni (bhikkhuni, bhikshuni), nhöõng ngöôøi rôøi boû gia ñình rieâng tö, soáng ñôøi ñaïo haïnh lôïi tha, chuyeân lo tu hoïc vaø höôùng daãn moïi ngöôøi soáng ñaïo.25. Nhöõng ai coù theå trôû thaønh Tyû kheo, Tyû kheo ni?
- Taát caû, khoâng phaân bieät noøi gioáng, maøu da, ñòa vò xaõ hoäi, vôùi ñieàu kieän laø phaûi ñuû nhaân töôùng, khoâng coù taät beänh thaân theå cuõng nhö tinh thaàn, coù yù chí höôùng thöôïng vaø khaû naêng tu haønh. Tu só nam goïi laø Tyû kheo soáng theo Taêng boä. Tu só nöõ goïi laø Tyû kheo ni soáng theo Ni boä.26. Taïi sao coù vò maëc aùo naâu, coù vò quaán caø sa vaøng?
- Naâu hay vaøng ñeàu laø maøu "giaûi thoaùt". Tuy nhieân, toång quaùt maø noùi thì caùc vò quaán caø sa vaøng thuoäc Nam Toâng. Caùc vò maëc aùo naâu thuoäc veà Baéc Toâng. Caùc vò thuoäc heä phaùi khaát só cuõng quaán y vaøng song phaàn ñoâng tu hoïc theo giaùo lyù Baéc Toâng. Phaät giaùo ngaøy nay ñang coù moät khuynh höôùng toång hôïp Baéc vaø Nam Toâng, neân coù nhöõng vò xuaát gia ôû Baéc Toâng cuõng quaán caø sa vaøng vaø nhöõng vò thuoäc Nam Toâng cuõng maëc aùo traøng naâu, nhaát laø khi phaûi soáng ôû caùc xöù laïnh hay ôû AÂu Myõ.27. Nam Toâng vaø Baéc Toâng khaùc nhau nhö theá naøo?
- Söï thaät thì chæ coù moät ñaïo Phaät. Taát caû Phaät töû ñeàu thôø kính Phaät Gotama hay Thích Ca (saâkyamuni), chaáp nhaän vaø tu hoïc caùc ñaïo lyù Duyeân khôûi, Voâ ngaõ, Voâ thöôøng, Boán Thaùnh ñeá vv... Sôû dó coù Nam Toâng, Baéc Toâng laø vì coù vaøi quan ñieåm khaùc nhau veà giaùo lyù vaø phong tuïc ñòa phöông. Ñaïo Phaät ôû caùc nöôùc Tích Lan, Mieán Ñieän, Campuchia, Laøo... chòu aûnh höôûng cuûa Thöôïng toïa boä (Theravaâda) töø AÁn Ñoä truyeàn veà phöông nam (Tích Lan) neân ñöôïc goïi laø Nam Toâng. Trong khi ñoù, ñaïo Phaät ôû caùc nöôùc Taây Taïng, Trung Hoa, Vieät Nam, Moâng Coå, Trieàu Tieân, Nhaät Baûn... phaàn nhieàu chòu aûnh höôûng cuûa Ñaïi thöøa (Mahaâyaâna) trong ñoù coù aûnh höôûng cuûa Ñaïi chuùng boä (Mahaâsanghika), Nhaát theá höõu boä (Sarvaâtivaâda), Ñoäc töû boä (Vaâtsiputriya)... töø AÁn Ñoä truyeàn veà phöông Baéc (Trung AÙ, Trung Hoa) neân ñöôïc goïi laø Baéc Toâng. Theo yù kieán chung thì Nam Toâng, nhôø baûo thuû maø coøn giöõ ñöôïc nhieàu tính chaát nguyeân thuûy cuûa ñaïo Phaät. Coøn Baéc Toâng do phoùng khoaùng vaø canh taân neân ñaõ hoøa hôïp vôùi neáp soáng ñòa phöông hay quoác gia. Hieän nay ñaïo Phaät, vôùi caùc toå chöùc quoác teá, ñang coá gaéng ñi ñeán moät neàn Phaät giaùo toång hôïp, khoâng phaân bieät toâng phaùi, ñòa phöông. Hieän coù nhieàu toå chöùc Phaät giaùo ñeà cao tinh thaàn "veà nguoàn" vaø öùng duïng ñaïo Phaät moät caùch saùng taïo trong thôøi ñaïi ngaøy nay.28. Ñaïo Phaät Vieät Nam thuoäc Nam Toâng hay Baéc Toâng?
- Ñaïo Phaät Vieät Nam vaøo nhöõng theá kyû ñaàu tieân (I-V) do caùc Phaät töû AÁn Ñoä vaø gaàn AÁn Ñoä truyeàn vaøo. Song suoát doøng lòch söû ñaïo Phaät Vieät Nam chòu nhieàu aûnh höôûng cuûa Baéc Toâng Trung Hoa ñeán. Gaàn ñaây, trong thôøi kyø Phaùp thuoäc, ôû mieàn Nam coù theâm aûnh höôûng cuûa Nam Toâng töø Campuchia sang. Tuy chòu nhieàu aûnh höôûng cuûa Baéc Toâng Trung Hoa song nhôø phong traøo chaán höng vaø canh taân (töø 1930), ñaïo Phaät Vieät Nam coù moät boä maët saùng suûa, linh hoaït vaø gaàn ñaïo lyù Nguyeân Thuûy.Töø naêm 1945, ñaïo Phaät Vieät Nam, tuøy theo ñòa phöông vaø hoaøn caûnh, phaùt trieån khaùc nhau do coù nhieàu saéc thaùi khaùc nhau. Noùi chung, ôû "mieàn Baéc", ñaïo Phaät vaãn giöõ nguyeân truyeàn thoáng Baéc Toâng, trong khi ñoù ôû "mieàn Nam" coù caû Baéc Toâng, Nam Toâng. Ñaïo Phaät Vieät Nam coù chòu aûnh höôûng cuûa caùc phong traøo chaán höng ñaïo Phaät ôû caùc nöôùc nhö Trung Hoa, Nhaät Baûn, Tích Lan, AÁn Ñoä.
29. Cho bieát sô toå chöùc ñaïo Phaät Vieät Nam ngaøy nay?
- Ñaïo Phaät voán khoâng coù giaùo quyeàn taäp trung nhö Thieân chuùa giaùo. Vì hoaøn caûnh ñaát nöôùc trong quaù khöù, ñaïo Phaät Vieät Nam, maõi ñeán naêm 1981 môùi coù cô quan chæ ñaïo trung öông cho caû nöôùc: Giaùo hoäi Phaät giaùo Vieät Nam goàm Hoäi ñoàng chöùng minh vaø Hoäi ñoàng Trò söï. Daàu sao, Phaät giaùo lieân tuïc coù maët ôû Vieät Nam trong suoát 2000 naêm nay trong khi ñoù Phaät giaùo ôû AÁn Ñoä vaø vuøng Ñoâng Nam AÙ bò tieâu dieät maø nguyeân nhaân chuû yeáu laø naïn Hoài giaùo.30.Cho bieát qua tình hình Phaät giaùo theá giôùi gaàn ñaây vaø hieän nay?
- Ñaïo Phaät phaùt sinh töø AÁn ñoä vaø ñöôïc truyeàn roäng ra caùc nöôùc laân caän ngay sau khi Phaät vieân tòch ñoä ba traêm naêm döôùi trieàu ñaïi Asoka. Ñaïo Phaät tieáp tuïc phaùt trieån ôû AÁn ñoä cho ñeán theá kyû thöù XIII thì bò tieâu dieät hoaøn toaøn do söï taøn phaù cuûa Hoài giaùo. Tuy nhieân, ñaïo Phaät ôû caùc nöôùc ngoaøi AÁn ñoä vaãn phaùt trieån. Veà sau, chính phong traøo tìm thuoäc ñòa cuûa Taây phöông ñaõ laøm cho ñaïo Phaät ôû Vieãn Ñoâng, Ñoâng Nam AÙ bò ñaøn aùp, lu môø vaø bò boû queân.Nhöng, trong nhöõng ngöôøi ñeán vôùi caùc nöôùc Phaät giaùo coù moät soá hoïc giaû laøm quen roài yeâu chuoäng neàn vaên hoùa Ñoâng phöông noùi chung vaø ñaïo Phaät noùi rieâng nhö baùc só Peebles, ñaïi taù Olcott, oâng baø giaùo sö Ryhs Davids, baø Blavatsky... Chính nhöõng hoïc giaû AÂu Myõ naøy ñaõ laøm cho nhieàu ngöôøi Ñoâng phöông, chuù yù ñeán söï saùng ñeïp cuûa Ñaïo Phaät. Veà sau nhôø nhöõng Phaät töû coù loøng nhö ñaïi ñöùc Dharmpaâla, ñaïi sö Thaùi Hö... quyeát taâm phuïc höng ñaïo Phaät. Chæ trong thôøi gian ñoä 50 naêm laïi ñaây ñaïo Phaät trôû neân moät ñaïo coù uy tín; beân ngoaøi thì ñöôïc caùc hoïc giaû AÂu AÙ löu taâm nghieân cöùu vaø beân trong thì caùc Phaät töû coá gaéng tu hoïc vaø phoå bieán. Hieän nay soá Phaät töû khaép theá giôùi caøng ngaøy caøng taêng vaø caùc toå chöùc Phaät hoïc caøng ngaøy caøng nhieàu.
Hieän coù nhieàu cô quan quoác teá cuûa Phaät giaùo. Song nhöõng cô quan naày chæ laø nhöõng cô quan chæ ñaïo toái cao. - AÂu Myõ cuõng coù caùc hoäi Phaät giaùo. Taïi caùc tröôøng Ñaïi hoïc ôû Londres,Paris, Louvain, Munchen v.v... ñeàu coù ngöôøi nghieân cöùu vaø giaûng daïy Phaät hoïc. Kinh saùch ñaïo Phaät cuõng ñöôïc dòch, vieát ra baèng caùc sinh ngöõ Phaùp, Anh, Ñöùc...
Nhieàu hoïc giaû AÂu Myõ nghó raèng ñaïo Phaät laø moät leõ soáng thích hôïp vôùi con ngöôøi tieán boä vaø hy voïng raèng ñaïo Phaät seõ giuùp loaøi ngöôøi giaûi thoaùt söï thaùc loaïn do vaên minh maùy moùc gaây neân.
5. Phaät töû 31. Cho bieát sô qua boån phaän cuûa moät phaät töû ?
- Phaät töû chaân chaùnh laø ngöôøi bieát theå hieän chaùnh phaùp trong nhöõng boån phaän sau ñaây : tu döôõng baûn thaân, phaät hoùa gia ñình, caûi taïo xaõ hoäi.32. Theá naøo laø tu döôõng baûn thaân ?
- Muïc ñích ñaàu tieân maø ngöôøi phaät töû nhaém ñeán laø "ngöôøi giaùc ngoä ". Do ñoù tu döôõng baûn thaân laø vieäc raát caàn thieát. Tu döôõng nghóa laø caûi taïo : veà tình caûm, chuyeån ñoåi tham lam taøn baïo thaønh yeâu thöông giuùp ñeà (töø bi), veà lyù trí, chuyeån ñoåi si meâ laàm laïc thaønh giaùc ngoä saùng suoát (trí tueä), veà yù chí, chuyeån ñoåi heøn nhaùt thuï ñoäng, sôï seät thaønh quaû caûm tinh taán. Ñuû Bi, Trí, Duõng laø ngöôøi giaùc ngoä.33. Giaûi thích theâm veà Bi, Trí, Duõng.
- Bi hay töø bi coù nghóa laø thöông yeâu giuùp ñeà. Töø bi khoâng phaûi laø loøng thöông haïi nhöõng keû xaáu soá maø laø loøng thöông yeâu bình ñaúng, söï giuùp ñeà chaân thaønh nhö tình thöông vaø söï lo laéng cuûa baø meï hieàn ñoái vôùi ñöùa con moät. Chuùng ta hieän thieáu hoaëc coù raát ít tình caûm toát ñeïp roäng raõi aáy. Do ñoù, chuùng ta neân tu döôõng loøng töø bi baèng caùch chaân thaønh thöông yeâu vaø giuùp ñeà nhöõng ngöôøi thaân yeâu nhö cha meï, anh em, baø con roài ñeán ñoàng baøo, ñoàng loaïi vaø taát caû chuùng sinh. Töø bi laøm cho con ngöôøi hoaøn toaøn veà tình caûm.Trí hay trí tueä coù nghóa laø söï hieåu bieát söï vaät ñuùng nhö söï thaät (yathaâbhuta). Chuùng ta coù kieán thöùc song chöa coù trí tueä vì chuùng ta chöa ra khoûi aûnh höôûng cuûa voâ minh (avijjaâ) vaø coøn bò tình caûm vaån ñuïc chi phoái. Do ñoù, muoán thaáu roõ söï vaät ñuùng nhö thaät, chuùng ta caàn phaûi trau doài trí tueä baèng caùch khoâng chuû quan, töï maõn maø thaønh khaån hoïc hoûi, suy nghó khaùch quan (cintaâ) vaø thöïc nghieäm thaáu ñaùo (bhaâvanaâ). Söï phaùt trieån trí tueä ñaày ñuû laøm cho con ngöôøi hoaøn toaøn veà lyù trí.
Duõng hay duõng caûm coù nghóa laø maïnh daïn, daùm haønh ñoäng trong chieàu höôùng cao ñeïp. Phaàn ñoâng chuùng ta chöa coù ñuû duõng caûm vì chuùng ta coøn sôï khoù, neáu khoâng noùi laø heøn nhaùt. Nhieàu khi thaáy chính nghóa song khoâng daùm daán thaân vì sôï nguy haïi cho quyeàn lôïi, danh döï vaø tính maïng. Coù ngöôøi daùm noùi, daùm laøm song laïi thieáu töø bi, trí tueä neân thöôøng manh ñoäng hôn haønh ñoäng. Do ñoù, chuùng ta phaûi phaùt trieån duõng caûm baèng caùch töï thaéng nhöõng tính xaáu aùc trong chuùng ta roài vaän ñoäng söùc maïnh cuûa mình, lieân tuïc ngaên tröø ñieàu xaáu aùc ñaõ sinh, phaùt khôûi ñieàu laønh ích chöa coù vaø laøm cho ñieàu laønh ích ñaõ coù taêng tröôûng. Duõng caûm laøm cho con ngöôøi hoaøn toaøn veà yù chí.
34. Phaät hoùa gia ñình laø theá naøo ?
- Chaáp nhaän ñaïo Phaät laø leõ soáng cao ñeïp, ngöôøi phaät töû ôû nhaø ngoaøi vieäc tu döôõng baûn thaân, coøn coù boå phaän vôùi gia ñình. Trong nhieàu kinh nhö kinh Chôn haïnh phuùc (Mahaâmangala), kinh Thieän sanh (Sigalovaâda)... Ñöùc Phaät khuyeán khích ngöôøi cö só laøm troøn boån phaän cuûa choàng ñoái vôùi vôï, cuûa vôï ñoái vôùi choàng, cuûa cha meï ñoái vôùi con caùi, cuûa con caùi ñoái vôùi cha meï... Ngöôøi gia tröôûng, khoâng nhöõng phaûi lo chu ñaùo ñôøi soáng vaät chaát cuûa gia ñình maø coøn phaûi höôùng daãn quyeán thuoäc soáng theo chaùnh ñaïo ñeå gia ñình coù haïnh phuùc chaân thaät, nghóa laø phaät hoùa gia ñình. Neáu gia ñình ñöôïc phaät hoùa thì chính nhöõng ngöôøi trong gia ñình laø baïn toát cuûa nhau, khuyeán khích giuùp ñeà laãn nhau höôùng thieän vaø höôùng thöôïng.35. Laøm sao ñeå caûi taïo xaõ hoäi ?
- Theo ñaïo lyù Duyeân khôûi thì söï hình thaønh cuûa söï vaät do nhieàu nhaân duyeân ; nhöõng nhaân duyeân naøy lieân heä maät thieát vôùi nhau " Caùi naøy coù thì caùi kia coù, caùi naøy toát thì caùi kia toát " ; do ñoù, muoán cho cuoäc soáng rieâng vaø chung ñöôïc an laønh thì khoâng nhöõng phaûi tu döôõng baûn thaân, phaät hoùa gia ñình maø coøn phaûi caûi taïo xaõ hoäi. Phaät töû coù boån phaän ñoùng goùp vaøo coâng cuoäc caûi taïo xaõ hoäi, muoán ñoùng goùp cuûa mình coù keát quaû toát ñeïp thì tröôùc tieân phaûi töï caùch maïng baûn thaân : loaïi boû taâm möu caàu danh lôïi, ñaøo luyeän chí nguyeän lôïi tha, roài quyeát taâm phuïc vuï cho quyeàn lôïi ñoàng baøo vaø xaõ hoäi. Taøi naêng tuy caàn thieát song ñaïo ñöùc vaãn laø yeáu toá khoâng theå thieáu trong coâng vieäc ích ngöôøi lôïi xaõ hoäi. Cö só, neáu coù ñuû khaû naêng neân tham döï taát caû coâng taùc xaõ hoäi nhö chính trò, kinh teá, y teá... Ñaïo lyù Duyeân khôûi daïy cho ngöôøi phaät töû bieát linh ñoäng trong vieäc khaûo saùt söï vaät vaø thöïc hieän coâng taùc tu döôõng baûn thaân cuõng nhö caûi taïo xaõ hoäi. Coù theå ñaët vaán ñeà tu döôõng caù nhaân tröôùc vaø caûi taïo xaõ hoäi sau, cuõng coù theå caûi taïo xaõ hoäi tröôùc vaø tu döôõng caù nhaân sau, tuøy theo söï quan troïng cuûa vaán ñeà trong hoaøn caûnh naøo ñoù, hoaëc caû hai vaán ñeà coù theå ñöôïc thöïc hieän moät laàn.36. Cho bieát thaùi ñoä phaät töû ñoái vôùi vieäc xaây döïng hoøa bình ?
- Xeùt veà ñaïo lyù vaø lòch söû thì ñaïo Phaät quaû laø ñaïo hoøa bình. Muïc ñích cao nhaát cuûa ñaïo Phaät laø Nirvaâna maø moät trong nhieàu ñònh nghóa laø hoøa bình (Santi, Sun, 204). Ñöùc Phaät cuõng ñöôïc goïi laø oâng Hoaøng Hoøa bình (Santiraâja). Phöông thöùc tu döôõng do Phaät chæ daïy laø loái soáng hoøa hôïp (samacariya) vôùi con ngöôøi.Theo ñaïo lyù Duyeân khôûi thì söï vaät do nhieàu nhaân duyeân maø phaùt sinh vaø hieän höõu. Neáu ñaõ nhôø nhau nöông nhau maø soáng coøn thì loaøi ngöôøi phaûi laøm cho nhöõng töông quan, töông duyeân toát ñeïp ñeå cuøng nhau vui höôûng an laønh.
Ñeå phaù veà söï ngaên caùch choáng ñoái giöõa nhöõng caù nhaân, giöõa nhöõng taäp theå thì khoâng gì toát ñeïp hôn laø tu hoïc theo ñaïo lyù voâ ngaõ (anaâtta). Ñaïo lyù naøy chuû tröông con ngöôøi cuõng nhö söï vaät khoâng heà coù caùi ta bieät laäp - nguyeân nhaân cuûa ích kyû, töï toân, töï kieâu... Xaõ hoäi vaø taäp theå khoâng phaûi laø nhöõng caáu truùc cöùng nhaéc, khoâng bieán ñoåi maø chæ laø nhöõng giaû hôïp cuûa nhieàu yeáu toá nhö nhaân söï, kinh teá, chính trò... Do ñoù, muoán soáng cao ñeïp thì phaûi soáng theo tinh thaàn voâ ngaõ, lôïi tha, muoán toå chöùc xaõ hoäi moät caùch hôïp lyù, coâng bình thì neân toå chöùc theo tinh thaàn coäng ñoàng, hoøa hôïp.
Veà phaàn ñaøo luyeän ñaïo ñöùc thì haàu heát phöông phaùp tu döôõng trong ñaïo Phaät ñeàu nhaèm muïc ñích dieät tröø tham lam, thuø haän vaø xaây döïng an laønh cho mình, cho ngöôøi trong tinh thaàn töø bi :
Ngoaøi ra, Phaät coøn daïy nhieàu phöông phaùp xaây döïng hoøa bình moät caùch xaùc thöïc maø 6 nguyeân taéc sau ñaây laø caên baûn : 1. thaân hoøa cuøng chung soáng, 2. mieäng hoøa khoâng caõi coï, 3. yù hoøa cuøng vui veû, 4. kieán (tö töôûng) hoøa cuøng thoâng caûm, 5. giôùi (kyû luaät) hoøa cuøng toân troïng, 6. lôïi hoøa cuøng höôûng thuï."Nhö meï hieàn thöông yeâu con moät
Daùm hy sinh baûo veä cho con
Vôùi muoân loaøi aân caàn khoâng khaùc
Loøng aùi töø nhö beå nhö non
Tung raûi töø taâm khaép vuõ truï
Môû roäng loøng thöông khoâng giôùi haïn."
(Kinh töø bi, Sun, 1.8)Nhö vaäy phaät töû khi xaây döïng hoøa bình cho mình cho ngöôøi khoâng phaûi chæ laøm theo lôøi khuyeân ñaïo ñöùc maø haønh ñoäng ñuùng theo cô sôû ñaïo lyù cuûa Phaät.
37. Vì sao phaûi phoå bieán chaùnh phaùp ?
- Phaät töû phaûi phoå bieán chaùnh phaùp bôûi vì chaùnh phaùp laø aùnh saùng chaân lyù, laø nguoàn vui baát dieät cho loaøi ngöôøi. Phaät töû phaûi vaän duïng moïi phöông tieän toát ñeå ñem chaùnh phaùp ñeán cho ñôøi : nghóa laø laøm cho moïi ngöôøi hieåu vaø soáng Ñaïo. Phaät töû laøm coâng vieäc naøy vôùi muïc ñích "ñem an vui ñeán cho muoân ngöôøi " chöù khoâng phaûi ñeå gaây thanh theá cho ñaïo cuûa mình. Ngöôøi cö só khoâng nhöõng chæ uûng hoä chö taêng trong coâng vieäc truyeàn baù chaùnh phaùp, maø coøn phaûi töï mình truyeàn baù chaùnh phaùp. Chính ngöôøi cö só, vôùi hình thöùc taïi gia, raát thích hôïp vaø deã daøng Phoå bieán chaùnh phaùp baèng caùch soáng ñaïo ñeå laøm göông vaø khuyeán khích nhöõng ngöôøi gaàn guõi mình höôùng thieän. Söï toàn taïi cuûa ñaïo Phaät khoâng chæ ôû nôi söï nguy nga traùng leä cuûa chuøa chieàn, söï giaøu coù vaø uy quyeàn cuûa giaùo hoäi maø ôû nôi söï soáng ñaïo cuûa phaät töû vaø moïi ngöôøi. Vì theá phoå bieán chaùnh phaùp töùc laø baûo veä chaùnh phaùp.38. Muoán phoå bieán chaùnh phaùp neân theo nhöõng quy taéc naøo ?
Ai muoán phoå bieán chaùnh phaùp, tröôùc heát neân phaùt taâm töø bi ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi. Roài tuøy theo hoaøn caûnh, tìm nhöõng ngöôøi gaàn mình hoaëc coù duyeân vôùi mình ñeå dìu daét hoï höôùng veà lyù töôûng giaùc ngoä. Trong khi dìu daét coá gaéng aùp duïng boán phöông phaùp nhieáp ngöôøi sau ñaây :1. San seû (boá thí) : chia sôùt vaät chaát, coâng söùc vaø vaên hoùa.
2. Ñeïp lôøi (aùi ngöõ) : noùi naêng hoøa nhaõ, dòu daøng, deã nghe.
3. Ích ngöôøi (lôïi haønh) : phuïc vuï moät caùch khoâng vuï lôïi maø chæ nhaèm lôïi ích cho ngöôøi khaùc.
4. Gaàn guõi (ñoàng söï) : hieåu bieát trình ñoä, thoâng caûm neáp soáng, taâm tình cuûa ngöôøi, soáng gaàn vaø noùi, laøm nhö ngöôøi mình muoán dìu daét (cuõng coù nghóa laø phuïc vuï moät caùch bình ñaúng khoâng phaân bieät).Boán phöông phaùp nhieáp ngöôøi treân ñaây laø ngheä thuaät dìu daét ngöôøi trong muïc ñích phoå bieán chaùnh phaùp.
- Quy y nghóa laø höôùng veà vaø soáng theo Phaät, Phaùp, Taêng. Söï quy y laøm chuùng ta trôû thaønh phaät töû. Baát cöù ai bieát höôùng veà vaø soáng theo "ba ngoâi baùu" ñeàu laø ngöôøi ñaõ quy y. Song theo phong tuïc thì moät ngöôøi ñöôïc nhaän laø ñaõ quy y sau khi tham döï leã "nhaäp ñaïo" do moät hay nhieàu thaày chöùng minh. Trong leã naøy, ngöôøi quy y xaùc nhaän söï höôùng veà caùc ñaáng giaùc ngoä, soáng theo ñaïo lyù giaùc ngoä vaø baèng loøng söï höôùng daãn cuûa nhöõng ngöôøi coù kinh nghieäm giaùc ngoä vaø soáng hoøa hôïp vôùi caùc baïn cuøng lyù töôûng.
6. Linh tinh Sau phaàn treân, ngöôøi quy y ñöôïc ñaët cho moät teân ñaïo (phaùp danh, nhö : Taâm Minh, Nguyeân Quang...) vaø ñöôïc khuyeán khích tu hoïc theo naêm ñieàu neân hoïc (giôùi). Quy y coøn coù nghóa laø yù thöùc vaø phaùt trieån khaû naêng giaùc ngoä (Phaät), chaân lyù nhieäm maàu (Phaùp) vaø ñöùc tính hoøa hôïp (Taêng) saün coù trong moãi ngöôøi.
40. Coù neân ñi chuøa vaø gaëp caùc ngöôøi tu haønh khoâng ?
- Neân, ít nhaát moät thaùng hai laàn cuøng ñi leã Phaät, tuïng kinh, tham thieàn vaø goùp phaàn xaây döïng giaùo hoäi vôùi caùc phaät töû khaùc. Khoâng khí ñaïo vò ôû chuøa vieän giuùp chuùng ta taêng tröôûng nieàm tin vaø yù chí höôùng thöôïng. Söï hoøa hôïp vôùi nhöõng ngöôøi ñoàng ñaïo giuùp chuùng ta tieán boä trong ñôøi soáng ñaïo. Phaät töû neân gaàn guõi taêng ni ñeå hoïc hoûi ñaïo lyù vaø kinh nghieäm tu döôõng.41. Thôø Phaät trong nhaø coù lôïi ích gì ?
- Söï thôø Phaät trong nhaø ñem laïi aûnh höôûng toát ñeïp cho vieäc tu döôõng vaø cho hoøa khí trong gia ñình. Choïn nôi trang nghieâm nhaát trong nhaø, trang trí moät töôïng hay aûnh Phaät ñeïp. Treân baøn thôø Phaät khoâng neân baøy bieän roän raøng : moät bình hoa, moät lö höông, moät ñoâi ñeøn laø ñuû.Hình aûnh Bi, Trí, Duõng cuûa ñöùc Phaät aûnh höôûng thöôøng xuyeân lôøi noùi vaø vieäc laøm cuûa chuùng ta, nhaéc nhôû chuùng ta coá gaéng treân ñöôøng giaùc ngoä.
42. Cho bieát yù nghóa cuûa söï tuïng kinh ?
- Tuïng kinh khoâng phaûi laø caàu khaån maø laø ñoïc tuïng nhöõng kinh nghieäm giaùc ngoä cuûa Phaät vaø nhöõng lôøi cao ñeïp cuûa Ngaøi. Tuïng kinh laø moät trong nhöõng caùch huaân taäp (xoâng öôùp) chaân lyù cao sieâu, yù ñaïo nhieäm maàu vaøo taâm tö.Neân ñoïc tuïng caùc kinh baèng thöù chöõ maø mình hieåu nghóa lyù moät caùch roõ raøng ñeå söï huaân taäp ñöôïc saâu saéc. Neân tuïng kinh haøng ngaøy nôi toân nghieâm vaøo luùc tröôùc khi ñi nguû hoaëc sau khi vöøa thöùc daäy. Neáu khoâng coù baøn thôø Phaät thì coù theå tuïng kinh ngay trong phoøng nguû hay ôû baøn laøm vieäc. Chuoâng moõ chæ laø nhöõng nhaïc cuï giuùp cho söï hoøa nhòp, nhaát laø luùc nhieàu ngöôøi ñoàng tuïng. Vì theá coù theå tuïng kinh maø khoâng coù chuoâng moõ. Neân choïn nhöõng kinh coù yù nghóa vaø thích hôïp maø tuïng, "Tuïng traêm baøi keä voâ nghóa chaúng baèng tuïng moät lôøi ñuùng chaùnh phaùp, maø khi nghe ñeán ngöôøi ta ñöôïc an laønh" (Phaùp cuù, 102).
- Saùm hoái nghóa laø aên naên nhöõng loãi laàm ñaõ phaïm vaø höùa nguyeän khoâng taùi phaïm. Muoán tieán boä treân ñöôøng giaùc ngoä, phaûi saùm hoái haøng ngaøy. Sau khi tuïng kinh, tham thieàn hoaëc tröôùc khi ñi nguû, neân ngoài yeân laëng trong naêm phuùt, laáy naêm ñieàu tu hoïc (giôùi) ñeå xeùt vieäc laøm, lôøi noùi vaø yù nghó trong ngaøy. Neáu thaáy coù nhöõng haønh ñoäng khoâng toát thì neân saùm hoái ngay. Neáu ñöôïc thì neân döï caùc leã saùm hoái vaøo ngaøy 14 hay 30 aâm lòch taïi chuøa. Toát hôn nöõa laø môøi moät vaøi ngöôøi mình tin töôûng vaø kính meán chöùng minh cho söï saùm hoái caùc loãi naëng. Trong khi tónh taâm xeùt mình, neáu thaáy ñaõ coù nhöõng haønh ñoäng thuaän hôïp naêm ñieàu tu hoïc thì neân hoan hyû vaø nguyeän coá gaéng phaùt trieån.44. Nieäm Phaät laø theá naøo ?
- Nieäm Phaät laø töôûng nhôù caùc ñaáng Giaùc ngoä baèng caùch ñoïc leân caùc danh hieäu caùc vò aáy, nhö ñoïc "Nam moâ Boån sö Thích Ca Maâu Ni Phaät" hay ñoïc vaén taét "Nam moâ Phaät" (nghóa laø kính leã ñöùc Giaùc ngoä). Chieâm ngöôõng hình töôïng cuûa Phaät cuõng laø caùch khaùc cuûa söï nieäm Phaät. Qua danh hieäu vaø hình töôïng cuûa Phaät, ngöôøi nieäm Phaät töôûng nhôù ñeán ñöùc tính töø bi, hyû xaû cuûa Phaät. Söï nhôù töôûng naøy laøm phaùt sinh vaø taêng tröôûng ñöùc tính töø bi hyû xaû nôi ngöôøi nieäm Phaät.Coù theå nieäm Phaät trong baát cöù luùc naøo, song nieäm Phaät tröôùc khi ñi nguû laø toát nhaát vì thieän taâm seõ ñöôïc naûy nôû lieân tuïc ngay trong giaác nguû, nhôø ñoù maø ñöôïc an laønh vaø khoâng coù aùc moäng.
- Tu thieàn laø tu taäp caùc phöông phaùp chæ (samatha) vaø quaùn (vipassanaâ). Chæ nghóa laø kieåm soaùt tö töôûng vaø taäp trung taâm löïc. Phöông phaùp "chuù yù hôi thôû " laø phöông phaùp chæ toát nhaát. Quaùn nghóa laø phaùt trieån khaû naêng nhaän thöùc theo kinh nghieäm giaùc ngoä cuûa Phaät ñeå ngoä ñaït chaân lyù. Tuøy theo trình ñoä maø ngöôøi tham thieàn ñöôïc caùc vò thieàn sö daïy cho caùc ñeà muïc khaùc nhau. Ví nhö ngöôøi hay noùng giaän thì tu taäp ñeà muïc töø bi (mettaâ), ngöôøi hay coá chaáp thì tu taäp ñeà muïc voâ ngaõ (anattaâ)...Duø tu taäp ñeà muïc gì cuõng phaûi tuaân theo nhöõng ñieàu caàn yeáu nhö giöõ gìn caùc ñieàu tu hoïc caên baûn, ôû nôi thanh tònh, gaàn guõi thaày saùng, baïn laønh, aên uoáng tieát ñoä, maëc quaàn aùo roäng raõi, ngoài ñuùng caùch... Coù thieàn ñònh môùi coù trí tueä, do ñoù muoán ñaït ñaïo khoâng theå khoâng tu thieàn.
46. Vì sao phaät töû aên chay ?
- AÊn chay laø aên toaøn rau traùi maø khoâng aên thòt caù. AÊn chay laø bieåu loä loøng töø bi ñoái vôùi loaøi vaät, tuy ngu si heøn yeáu hôn ngöôøi nhöng vaãn ham soáng sôï cheát. AÊn chay neáu aên ñuû chaát boå, giuùp chuùng ta ñöôïc nheï nhaøng khoeû khoaén, deã daøng tu döôõng. Phaät töû aên chay laø vì töø bi maø khoâng phaûi vì sôï vaø kính thuù vaät nhö ngöôøi theo AÁn ñoä giaùo hay vì kieâng cöû nhö ngöôøi theo caùc toân giaùo khaùc.Phaät töû ôû nhaø neáu chöa aên chay thöôøng xuyeân (tröôøng trai) thì neân coá gaéng aên chay moät thaùng hai ngaøy (raèm vaø moàng moät). Trong nhöõng ngaøy aên chay, neáu ñöôïc neân phaùt nguyeän tu döôõng theo taùm ñieàu tu hoïc (baùt quan trai) : naêm ñieàu tu hoïc thöôøng vaø theâm ba nöõa laø : khoâng aên quaù ngoï, khoâng xem nghe ca muùa, khoâng trang ñieåm vaø ngoài naèm treân giöôøng gheá cao ñeïp. Söï tu döôõng theo taùm ñieàu tu naøy giuùp ta deã daøng coù ñònh taâm vaø phaùt trieån trí tueä.
47. Phaät töû phaûi kî gioã nhö theá naøo cho hôïp ñaïo ?
- Kî gioã laø moät phong tuïc toát vì ñoù laø söï toû loøng töôûng nhôù, thöông meán vaø bieát ôn ñoái vôùi ngöôøi ñaõ qua ñôøi. Trong khi kî gioã, loøng thaønh laø quan troïng chöù khoâng phaûi phaåm vaät hay hình thöùc cuùng kính roän raøng? Do ñoù phaät töû neân toå chöùc kî gioã caøng trang nghieâm caøng toát. Khoâng neân tieâu phí tieàn baïc, thì giôø, aên uoáng linh ñình. Neân nhaân nhöõng ngaøy kî gioã ñeå ñoaøn keát gia ñình, baïn beø vaø hoïc taäp nhöõng ñöùc tính cao thöôïng toát ñeïp cuûa tieàn nhaân. Coù theå kî gioã trong hình thöùc caàu sieâu ôû nhaø hoaëc ôû chuøa ñeå theâm phaàn yù nghóa vaø trang troïng. - Phaät daïy :"Ngöôøi naøo muoán phuïng söï Nhö Lai thì haõy saên soùc ngöôøi beänh". Do ñoù phaät töû, ñoái vôùi ngöôøi ñau oám taät beänh phaûi löu taâm thaêm vieáng, saên soùc hoûi han, tuøy theo beänh heát loøng thuoác men giuùp ñeà, khoâng neân tin nhaûm nhí vaøo ñoàng coát dò ñoan. Trong khi tuïng kinh, nieäm Phaät neân raûi loøng töø bi ñeán ngöôøi beänh vaø caàu mong cho hoï ñöôïc choùng bình phuïc vaø an laønh.49. Gia ñình phaät töû neân toå chöùc leã cöôùi cho con chaùu nhö theá naøo ?
- Töø laâu ngöôøi ta thöôøng nghó raèng vieäc hoûi cöôùi laø vieäc ñôøi khoâng dính gì ñaïo. Caùc tu só Phaät giaùo Vieät nam cuõng ít khi laøm leã cöôùi cho phaät töû taïi chuøa hoaëc taïi hoäi quaùn. Theo giôùi luaät cuûa ngöôøi xuaát gia thì caùc thaày khoâng ñöôïc laøm mai moái, song coù theå chöùng minh cho leã giao öôùc soáng chung vaø xaây döïng gia ñình cuûa hai phaät töû hay cuûa moät phaät töû vôùi moät khoâng phaät töû, mieãn laø hai ngöôøi naøy thuaän tình vaø toân troïng lyù töôûng cuûa nhau. - caùc nöôùc Phaät giaùo nguyeân thuûy, caùc tu só vaãn chöùng minh cho leã cöôùi cuûa phaät töû taïi nhaø.Ñeå hoøa hôïp vôùi leã giaùo daân toäc hoaëc phong tuïc xaõ hoäi, gia ñình phaät töû coù theå toå chöùc hai leã : moät leã taïi nhaø rieâng vôùi nhöõng thuû tuïc phaûi laøm taïi truï sôû haønh chaùnh cuøng söï tham döï cuûa taát caû nhöõng ngöôøi thaân hay lieân heä, moät leã khaùc taïi chuøa hoaëc taïi hoäi quaùn vôùi söï chöùng minh cuûa caùc thaày vaø caùc ñaïo höõu. Trong tröôøng hôïp muoán giaûn dò hoùa nghi leã thì phaàn ñaàu coù theå laøm nheï ñi vaø phaàn thöù hai laø phaàn chính. Trong phaàn nghi leã taïi chuøa hay hoäi quaùn, neáu hai vôï choàng chöa chính thöùc quy y "ba ngoâi baùu" vaø chöa höùa nguyeän giöõ gìn naêm ñieàu tu hoïc thì seõ ñöôïc thaày chuû leã, tröôùc heát laø truyeàn ba quy y vaø naêm ñieàu tu hoïc, keá ñoù laø ñöôïc thaày khuyeân nhuû baèng caùch ñoïc vaø giaûng nhöõng ñieàu daïy cuûa ñöùc Phaät veà boån phaän cuûa choàng ñoái vôùi vôï, vôï ñoái vôùi choàng, cha meï ñoái vôùi con caùi... (neáu caàn trích daãn phaàn quan troïng trong kinh Giaùo Thoï Thi Ca La Vieät (Sigalovaâda) Tröôøng boä kinh soá 31). Thaày chuû leã cuõng neân giaûng yù nghóa cuûa chieác nhaãn maø ngöôøi choàng ñeo cho vôï vaø vôï ñeo cho choàng laø bieåu tröng cuûa haïnh phuùc gia ñình trong söï nhaãn nhuïc tha thöù, hieåu bieát vaø thoâng caûm cho nhau. Cuoái cuøng, moät buoåi traø ñaïo coù theå ñöôïc toå chöùc ôû phoøng khaùch cuûa chuøa hay hoäi quaùn.
Theo ñaïo Phaät, leã cöôùi laø moät leã raát long troïng cuûa hai ngöôøi khaùc phaùi muoán laøm baïn vôùi nhau ñeå xaây döïng haïnh phuùc gia ñình. Vì theá coát yeáu cuûa leã cöôùi laø laøm sao cho vôï choàng môùi hieåu bieát boån phaän ñoái vôùi nhau, ngheä thuaät soáng chung vôùi nhau vaø nhaát laø höùa nguyeän thöông yeâu chaân thaønh, ñoái xöû bình ñaúng vaø saün saøng giuùp nhau tieán boä trong cuoäc soáng an laønh, cao ñeïp vaø hy sinh cho con chaùu veà sau. Gia ñình phaät töû phaûi hieåu vaø toå chöùc leã cöôùi cho con chaùu trong yù nghóa aáy. Ñieàu neân traùnh laø khoâng neân phoûng theo yù nghóa vaø hình thöùc nghi leã cuûa caùc toân giaùo khaùc maø noäi dung giaùo lyù veà hoân nhaân khaùc haún ñaïo Phaät. Vaø cuõng neân giaûm bôùt hình thöùc oàn aøo, nghi leã naëng neà vaø nhaát laø khoâng neân xa xæ, meâ tín.
50. Xin cho bieát thaùi ñoä cuûa gia ñình phaät töû ñoái vôùi vaán ñeà haïn cheá sinh saûn.
- Ngaøy nay ngöôøi ta thöôøng baøn ñeán vaán ñeà haïn cheá sinh saûn vaø thaùi ñoä cuûa nhöõng ngöôøi coù toân giaùo ñoái vôùi vaán ñeà naøy. Coù moät vaøi toân giaùo xem vaán ñeà haïn cheá sinh saûn laø moät "toäi loãi" vì noù choáng traùi vôùi giaùo ñieàu cuûa hoï. Phaät töû khoâng bò maéc keït trong vaán ñeà naøy. Bôûi vì theo ñaïo Phaät söï soáng cuûa con ngöôøi ñöôïc hình thaønh trong luùc ñaàu tieân bôûi ba yeáu toá :1. Noaõn chaâu cuûa ngöôøi meï ñang ôû trong thôøi kyø coù theå sinh con.
2. Tinh truøng ngöôøi cha.
3. Thaàn thöùc (gandharva) saün saøng ñeå ñöôïc sinh (xem Majjhimanikaâya, II.156 vaø Abhidharmakosa, III.12 trang 37 ghi chuù soá I).Nhö vaäy neáu khoâng coù söï hoøa hôïp cuûa caû ba yeáu toá treân thì baøo thai khoâng theå hình thaønh. Do ñoù gia ñình phaät töû, sau khi xeùt khaû naêng sinh ñeû vaø nuoâi döôõng con caùi cuûa mình, coù theå haïn cheá sinh saûn baèng caùch aùp duïng nhöõng phöông phaùp haïn cheá sinh saûn maø khoa hoïc ñaõ tìm ra. Tuy nhieân, haïn cheá sinh saûn khoâng coù nghóa laø phaù hoaïi söï soáng cuûa con caùi. Cuõng nhö ngöôøi yeâu hoa giöõ gìn haït hoa vaø nuï hoa, Phaät töû luoân luoân toân troïng, baûo veä söï soáng keå caû maàm soáng.
"... Khoâng boû soùt moät höõu tình naøo,
Keû oám yeáu hoaëc ngöôøi khoeû maïnh,
Gioáng lôùn to hoaëc loaïi daøi cao,
Côõ trung bình, hoaëc ngaén, nhoû, thoâ.Coù hình töôùng hay khoâng hình töôùng,
ÔÛ gaàn ta hoaëc ôû nôi xa,
Ñaõ sinh roài hoaëc saép sinh ra,
Caàu cho taát caû ñeàu an laïc."
(Kinh Töø bi - Mettaâ Sutta)- Khi bieát ngöôøi thaân saép töø traàn thì ngöôøi trong nhaø khoâng neân keâu khoùc maø neân xeáp doïn chung quanh choã ngöôøi cheát, trang trí töôïng Phaät hay hoa, môøi thaày hoaëc ngöôøi maø ngöôøi saép cheát kính meán ñeán ñeå khuyeân baûo ngöôøi saép cheát khoâng neân sôï haõi, buoàn raàu maø neân nhôù laïi nhöõng coâng ñöùc ñaõ laøm vaø nhaát taâm thieàn ñònh hay nieäm Phaät. Ngay luùc ngöôøi thaân gaàn truùt hôi thôû cuoái cuøng, taát caû moïi ngöôøi trong nhaø hoïp laïi, tænh taùo nieäm Phaät ñeå cho ngöôøi thaân cheát moät caùch nheï nhaøng an laønh. Neân ñeå ngöôøi cheát naèm yeân vaøi giôø, khoâng neân ñuïng maïnh vaøo thaân theå vì coù theå laøm cho ngöôøi ñang maát ñau ñôùn maø sinh noùng giaän, coù haïi. Neân toå chöùc leã an taùng moät caùch giaûn dò, ít toán keùm. Traùnh ma chay, ñaõi ñaèng linh ñình. Cuõng khoâng neân tieâu phí quaù nhieàu trong vieäc xaây caát moà maû. Neáu giaàu coù neân laøm vieäc phöôùc thieän ñeå hoài höôùng coâng ñöùc cho ngöôøi cheát.
51. Phaûi laøm gì khi trong nhaø coù ngöôøi cheát ?Tính theo ngaøy cheát, cöù baûy ngaøy thì laøm moät leã caàu sieâu giaûn dò (caém hoa, thaép höông vaø ngoài töôûng nieäm vaø neáu coù theå thì tuïng kinh Töø bi) moät laàn ñeå töôûng nhôù, caàu nguyeän cho ngöôøi thaân, ñuû 49 ngaøy thì thoâi. Veà leã caàu sieâu thì coù theå toå chöùc taïi nhaø hoaëc ôû chuøa. Ngoaøi baøn thôø Phaät neân thieát moät baøn thôø nhoû goàm coù hình aûnh ngöôøi thaân ñaõ maát, neán, hoa vaø höông. Neáu coù thaày chuû leã thì quí, khoâng thì baø con trong gia ñình vaø ñaïo höõu tuïnh kinh caàu sieâu vaø quaùn töø bi (mettaâbhaâvanaâ) ñeå caàu cho ngöôøi cheát ñöôïc sinh veà nôi an laønh.
52. Phaät töû phaûi ñoái vôùi ngöôøi khaùc tö töôûng, khaùc ñaïo nhö theá naøo ?
- Ñoái vôùi ngöôøi khaùc ñaïo, khaùc tö töôûng, phaät töû khoâng neân kyø thò, kieâu haõnh maø neân chaân thaønh tìm hieåu so saùnh tö töôûng hay tín ngöôõng cuûa ngöôøi khaùc. Nhaát quyeát khoâng neân tranh luaän vôùi muïc ñích choáng ñoái, chinh phuïc hay khinh mieät tín ngöôõng, tö töôûng cuûa keû khaùc. Cuõng nhö ngöôøi yeâu hoa, mình coù quyeàn yeâu thöù hoa maø mình thích nhaát nhöng khoâng ai laïi cheâ bai thöù hoa maø ngöôøi khaùc thích. Phaät töû yeâu kính ñaïo Phaät nhöng luoân luoân tìm hieåu, khoan dung vaø toân troïng tö töôûng cuõng nhö tín ngöôõng cuûa ngöôøi khaùc.Thích Thieän Chaâu
[ Trôû Veà ] [ Trang tröôùc ]
Tieåu Söû
Hoøa thöôïng Thích Thieän ChaâuHoøa thöôïng hoï Hoà Ñaéc, teân Cö, Phaùp danh Taâm Thaät, Phaùp hieäu Thieän Chaâu, sinh ngaøy 23 thaùng 2 naêm 1931 töùc ngaøy 7 thaùng 1 naêm Taân Muøi taïi laøng An Truyeàn, huyeän Phuù Vang, Tænh Thöøa Thieân. Thaân phuï Thaày laø Cuï Hoà Ñaéc Phaùch, thaân maãu laø Cuï Nguyeãn Thò Caàn.
Ñoïc taïi buoåi leã töôûng nieäm vaø leã Traø Tyø Hoøa thöôïng Thích Thieän Chaâu Thaày xuaát gia naêm 16 tuoåi (1947) vaø thoï giôùi tyø kheo naêm 1952. Boån sö cuûa Thaày laø Coá Ñaïi Laõo Hoøa Thöôïng Thích Giaùc Nguyeân, Vieän chuû Toå Ñình Taây Thieân (Hueá).
Töø naêm 1948 ñeán naêm 1958, Thaày theo hoïc taïi tröôøng Phaät hoïc Baùo Quoác. Ra tröôøng naêm 1958, vôùi moät caên baûn Phaät hoïc vaø Haùn Vaên vöõng chaéc, moät tinh thaàn naêng noå heát loøng vì Ñaïo, Thaày trôû thaønh giaûng sö xuaát saéc vaø treû nhaát vaøo thôøi ñoù, thuyeát giaûng taïi caùc tænh mieàn Trung: Quaûng Trò, Hueá, Ñaø Naüng, Ñaø Laït, Phan Thieát, Nha Trang, Ban Meâ Thuoät... vaø cuoái cuøng laø Saøi Goøn, tröôùc khi leân ñöôøng du hoïc sang AÁn Ñoä vaøo naêm 1961.
Taïi AÁn Ñoä, Thaày ñaõ ñaäu baèng Cöû nhaân Paâli (Paølyacharya) vaø Cöû nhaân Anh Vaên (naêm 1965).
Naêm 1966 Thaày qua Anh theo hoïc taïi Hoïc vieän Ñoâng Phöông vaø Phi Chaâu (School of Oriental and African Studies).
Ñeán naêm 1967 Thaày qua Phaùp, theå theo lôøi môøi cuûa Phaät töû Vieät Nam taïi ñaây, ñang caàn ngöôøi höôùng daãn tu hoïc.
Naêm 1971, Thaày ñaäu baèng Tieán Só Trieát Hoïc (Docteur 3e cycle-Sorbonne).
Naêm 1972, Thaày trôû thaønh Nghieân Cöùu Vieân cuûa Trung Taâm Nghieân Cöùu Khoa Hoïc Quoác Gia Phaùp (CNRS).
Naêm 1978, Thaày ñaäu baèng Tieán Só Quoác Gia Vaên Hoïc vaø Khoa Hoïc Nhaân Vaên (Docteur d'Etat eøs lettres et sciences humaines), töùc laø baèng cao nhaát coù theå ñaït ñöôïc trong moân naøy.Song song vôùi hoïc chöõ, Thaày coøn höôùng daãn tu hoïc cho Phaät töû Vieät kieàu taïi Phaùp vaø Taây Ñöùc, vaø tham gia tích cöïc vaøo Phong Traøo ñoøi Hoøa Bình cuûa Giaùo Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam thôøi baáy giôø.
Ngay töø naêm 1966, tuy ôû taïi Anh Quoác Thaày vaãn thöôøng qua Phaùp höôùng daãn tu hoïc cho Phong traøo Vieät kieàu Phaät töû taïi ñaây, maø noøng coát laø Ñoaøn Sinh Vieân Phaät töû, ñang gaëp khoù khaên traàm troïng veà toå chöùc. Ñeán naêm 1967 thì Thaày ôû laïi haún beân Phaùp. Döôùi söï höôùng daãn tinh thaàn cuûa Thaày, Ñoaøn Sinh Vieân Phaät Töû ñaõ ñöôïc cuûng coá laïi vaø vaøo nhöõng naêm 68, 69, trôû thaønh moät trong nhöõng toå chöùc vöõng maïnh nhaát cuûa Vieät kieàu taïi Phaùp vaøo thôøi baáy giôø, vôùi tôø baùo Gioù Noäi. Cuøng khoaûng thôøi gian ñoù, Ñoaøn Sinh Vieân Phaät Töû Vieät Nam taïi Taây Ñöùc ñöôïc thaønh laäp. Hai Ñoaøn keát hôïp laïi thaønh Lieân Ñoaøn Sinh Vieân Phaät Töû Vieät Nam taïi AÂu Chaâu (1-7-1970), haøng naêm ñeàu toå chöùc traïi sinh vieân, heø taïi Phaùp ñoâng taïi Taây Ñöùc. Thaày luoân luoân coù maët taïi caùc traïi, höôùng daãn tu thieàn vaø giaûng daïy giaùo lyù cho caùc traïi sinh.
Hoäi Phaät Töû Vieät Kieàu Haûi Ngoaïi, Chi Boä Phaùp, do Thaày tröïc tieáp laõnh ñaïo vôùi tö caùch laø chuû tòch Hoäi bao goàm Ñoaøn Sinh Vieân Phaät töû vaø nhieàu phaân hoäi khaùc, quy tuï coâng nhaân, trí thöùc, thöông gia... Song song vôùi tôø baùo Gioù Noäi, ño doaøn Sinh Vieân Phaät Töû VN taïi Phaùp ñaûm traùch, baùm chaët thôøi cuoäc, vaø cuõng laø phöông tieän ñaáu tranh cho Hoøa Bình taïi Vieät Nam, Thaày coøn cho ra theâm tôø Tin Phaät (1968), nhaém caùc giôùi trung vaø cao nieân, vaø thieân naëng veà giaùo lyù phoå thoâng hôn. Beân Ñöùc coù tôø Ñi Tôùi do Ñoaøn Sinh Vieân Phaät Töû Vieät Nam Taïi Taây Ñöùc chuû tröông, sau ñoù ñöôïc thay theá baèng tôø Bieån Ñoâng, caû hai ñeàu nhaän söï chæ ñaïo cuûa Thaày.
Veà Phaät söï, thôøi ñoù chöa coù chuøa. Caùc buoåi leã Phaät ñöôïc toå chöùc taïi caùc phoøng coâng coäng, thueâ hoaëc möôïn. Vaøo ñaàu thaäp nieân 70, caùc buoåi Leã Teát quy tuï haøng ngaøn ngöôøi.
Nghi thöùc tuïng nieäm hoaøn toaøn baèng tieáng Vieät, chæ coù phaàn "Tam quy, nguõ giôùi" thì baèng chöõ Pali, coù dòch chöõ Vieät, vì thuôû ñoù, trong caùc buoåi leã coù raát nhieàu phaät töû Phaùp hay ngöôøi nöôùc khaùc. Khi ñoâng ngöôøi ngoaïi quoác thì ñoïc Tam Quy Nguõ Giôùi baèng Pali, coøn thoâng thöôøng ñoïc baèng chöõ Vieät.
Vaøo naêm 1975, caùc Ñoaøn Sinh Vieân Phaät töû taïi Phaùp vaø Ñöùc giaûi theå, Ñoaøn vieân phaân taùn ñi moïi nôi. Cuøng moät soá ngöôøi cuõ, Thaày thaønh laäp Hoäi Phaät töû Vieät Nam taïi Phaùp, vaø ra tôø baùo Höông Sen (1975). Ñaàu naêm 1977, Thaày cuøng vôùi Ni Sö Maïn Ñaø La khôûi coâng quyeân goùp xaây Truùc Laâm Thieàn Vieän vôùi yù nguyeän xaây döïng "moät ngoâi chuøa Vieät Nam treân ñaát Phaùp", thöïc söï Vieät Nam. Sau ñoù Thaày Phöôùc Ñöôøng, ñang truï trì moät chuøa ôû Nha Trang, ñöôïc môøi qua tieáp söùc. Naêm 1980, Truùc Laâm Thieàn Vieän ñöôïc khôûi coâng xaây, vaø ñeán naêm 1990 laøm leã khaùnh thaønh. Trong khoaûng thôøi gian naøy, Thaày thöôøng ñi thuyeát giaûng vaø daïy Thieàn taïi moät soá tröôøng Ñaïi Hoïc hay tröôøng cao ñaúng ôû caùc nöôùc Phaùp, Taây Ñöùc, Thuïy Só, caùc Trung taâm toân giaùo quoác teá, Tin Laønh hay Gia Toâ Giaùo...
Töø naêm 1995 ñeán naêm 1998, Thaày toå chöùc nhieàu buoåi hoäi thaûo, vôùi muïc tieâu vaän duïng giaùo lyù Phaät ñeå tìm caâu traû lôøi cho nhöõng vaán ñeà lôùn cuûa thôøi ñaïi nhö: Sinh Ñaïo Ñöùc, Moâi Sinh, vò trí cuûa nöõ giôùi, vai troø cuûa ngöôøi cö só, Thieàn ñònh vôùi cuoäc soáng hoâm nay, Soáng thôøi ñaïi theo tinh thaàn Ñöùc Phaät ... Nhöõng buoåi hoäi thaûo naøy quy tuï raát nhieàu trí thöùc Vieät kieàu ñang sinh soáng taïi caùc nöôùc phöông taây, nhö Phaùp, Ñöùc, Myõ... vôùi söï tham gia cuûa nhieàu vò Toân Ñöùc töø trong nöôùc qua nhö Hoøa Thöôïng Thích Minh Chaâu, Hoøa Thöôïng Thích Trí Quaûng, Thöôïng Toïa Thích Chôn Thieän, nhieàu Cö só kyø cöïu cuûa Phong Traøo Chaán Höng Phaät Giaùo nhö CS Voõ Ñình Cöôøng, CS Toáng Hoà Caàm, GS Minh Chi, GS Traàn Tuaán Maãn...
Thaày cuõng thöôøng veà nöôùc tham döï coâng vieäc Hoaèng Phaùp Lôïi Sinh cuûa Giaùo Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam, vaø ñaõ giöõ nhöõng traùch nhieäm:
- UÛy Vieân Trung Öông Giaùo Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam
- Phoù Vieän Tröôûng Vieän Nghieân Cöùu Phaät Hoïc Vieät Nam
- Phoù Chuû Tòch Hoäi Ñoàng Phieân Dòch vaø AÁn Haønh Ñaïi Taïng Kinh Vieät Nam
- Phoù Vieän Tröôûng Hoïc Vieän Phaät Giaùo Vieät Nam taïi Hueá
- Ñaïi Dieän Giaùo Hoäi PGVN ôû Haûi Ngoaïi
- Chuû Tòch saùng laäp Hoäi Phaät Töû Vieät Nam taïi Phaùp
- Vieän Chuû Truùc Laâm Thieàn VieänVeà theá hoïc, Thaày ñaõ ñaït ñöôïc möùc ñoä toät cao, veà ñaïo hoïc Thaày coù moät kieán thöùc uyeân thaâm, Thaày ñöôïc moïi nôi bieát tieáng, töø queâ nhaø ñeán nôi haûi ngoaïi, nhöng phong caùch cuûa Thaày luoân luoân khieâm toán hieàn hoøa.
Moïi ngöôøi coøn nhôù hình aûnh cuûa moät vò sö treû, naêm xöa, soáng thanh ñaïm, ñôn sô, trong moät caên phoøng troï nhoû tí, choùt voùt treân laàu saùu, laàu baåy, xaùt maùi nhaø, taïi thaønh phoá Paris. Vaø hình aûnh cuûa nhöõng traïi heø sinh vieân, moät ngöôøi tu só aùo naâu, chieàu chieàu ngoài duøng traø tröôùc tuùp leàu nhoû, ñöôïc kín ñaùo döïng beân caïnh buïi caây. Moät bình traø nhoû, boán cheùn ñaát nung, nhoû baèng ñoát ngoùn tay, ai coù duyeân gheù ngang xin môøi ngoài, gioïng noùi luoân luoân hoøa aùi, dòu ngoït, khieâm toán, leã ñoä vôùi moïi ngöôøi, töø cuï giaø cho tôùi nhöõng thanh thieáu nieân, hay ñaùm sinh vieân cöùng ñaàu cöùng coå, töôûng nhö treân ñôøi chaúng bieát neå vì ai... Vaâng! "leã ñoä" vôùi moïi ngöôøi, khoâng maûy may phaân bieät ! Goùi gheùm trong nhöõng caùi ñôn sô, taàm thöôøng, nhoû beù aáy, laø moät loøng tin vöõng chaéc vaøo Ñaïo Phaät Vieät Nam, vaøo Daân toäc Vieät Nam, vaøo tieáng noùi cuûa ngöôøi Vieät Nam... vôùi moät quyeát taâm thöïc hieän cho ñöôïc lyù töôûng cuûa mình, khoâng sôï haõi baát cöù moät theá löïc naøo, vaø khoâng moät söùc maïnh naøo lay chuyeån noåi.
Luùc 11 giôø 30 ngaøy 05 thaùng 10 naêm 1998 töùc ngaøy raèm thaùng 8 naêm Maäu Daàn, Thaày ñaõ ra ñi ! Phaûi chaêng laø ra ñi vónh vieãn ? khoâng haún ñaâu, vì Thaày vaãn coøn ñeå laïi cho ñeä töû, cho haäu theá caû moät chöông trình to lôùn ñeå theo ñuoåi, vôùi nhöõng muïc tieâu roõ reät, cuï theå. Chöông trình naøy ñöôïc nhaéc ñi nhaéc laïi nhieàu laàn trong caùc baøi giaûng, caùc baøi baùo hay saùch vôû Thaày soaïn töø hôn 30 naêm qua, vaø coù theå toùm thaâu trong nhöõng ñieåm sau ñaây:
1 - Soáng sao cho ñuùng laø ngöôøi Phaät töû Vieät Nam, soáng ñaïo Phaät vôùi baûn saéc vaên hoùa Vieät Nam, goät saïch nhöõng vaån ñuïc cuûa meâ tín dò ñoan.
2 - Theå hieän phöông chaâm "ngöôøi Vieät noùi tieáng nöôùc Vieät", coá gaéng Vieät hoùa kinh ñieån, tuïng nieäm. Quyeån "Nghi thöùc tuïng nieäm" cuûa chuøa Truùc Laâm hoaøn toaøn baèng tieáng Vieät, khoâng moät baøi kinh chöõ haùn, khoâng moät baøi chuù. Vaø quyeån Nghi thöùc naøy ñaõ ñöôïc Phaät töû tuïng töø hôn 30 naêm nay.
3 - Vaän duïng "coäng nghieäp" ñeå thöïc thi phöông chaâm "Theå hieän ñaïo Phaùp, phuïc vuï daân toäc"
4 - Vaän duïng Giaùo lyù Phaät ñeå tìm caâu traû lôøi cho caùc vaán ñeà lôùn cuûa thôøi ñaïi.
Thaày ñaõ ra ñi, nhöng nhöõng ai coøn kieân taâm ñi theo ñöôøng Thaày chæ daïy seõ luoân luoân coù Thaày beân caïnh.
Nam moâ Boån Sö Thích Ca Maâu Ni Phaät.
Villebon ngaøy 11 thaùng 10 naêm 1998
( 21 thaùng 8 naêm Maäu Daàn )
ñeä töû Nguyeân Ñaïo Laïi Nhö Baèng*** Nhöõng taùc Phaåm cuûa
HT Thích Thieän Chaâu. Ñöôøng veà xöù Phaät (ñoàng taùc giaû), Saøi Goøn 1964
. Tin Töôûng, 1964
. Vaøi laù Boà ñeà, Paris 1972
. Phaät Töû, TPHCM 1972
. Nghi Thöùc Leã Phaät, Paris 1968
. Phaùp Cuù (Dhammapada) dòch töø Paøli, Paris 1980
. Tìm Ñaïo, TP HCM 1996
. Le traiteù des trois lois (Tridharmakasaøstra), Luaän aùn Tieán só Trieát Hoïc - Sorbonne 1971
. La litteùrature des personnalistes (Pudgalavadin) dans le boudhisme ancien, Luaän aùn Tieán só Quoác Gia veà vaên chöông vaø Khoa hoïc nhaân vaên - Sorbonne 1977
. La recherche spirituelle dans le bouddhisme, Paris 1978
. La vie et la mort dans le bouddhisme, Paris, Paris 1978
. Dictionnaire des philosophes (ñoàng soaïn giaû) - Paris 1988
. The literature of the Personnalists (Pudgalavadins) of early buddhism - 1997
. EÂtre Bouddhiste, Paris 1997
. Vaø raát nhieàu baøi baùo, giôùi thieäu, dieãn giaûi Kinh ñöôïc ñaêng trong Gioù Noäi, Tin Phaät, Ñi Tôùi, Höông Sen trong hôn 30 naêm.
[ Trôû Veà ] [^ ñaàu trang]