Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Trang chính]
- Xin cöùu ñoä Meï Ñaát
Thích Trí Sieâu (France, 1993) Lôøi noùi ñaàu | Phaàn I | Phaàn II | - Phaàn II -
[03] Meï Ñaát beänh thì chuùng sinh beänh 1/ Tî naïn thieân nhieân
Nhaân danh kyõ ngheä vaên minh tieán boä, con ngöôøi ñaõ vaø ñang tieáp tuïc taøn phaù moâi tröôøng thieân nhieân : röøng caây, ñaát maàu, soâng bieån, khoâng khí v.v... khieán cho daân cö ôû ñaây, vì laâm vaøo tình traïng thaát nghieäp ñoùi keùm, phaûi ñi tî naïn veà tænh hoaëc thaønh phoá vôùi hy voïng kieám ñöôïc sinh nhai.
Tröôùc ñaây 40 naêm, daân soá ôû caùc thaønh thò treân theá giôùi coù khoaûng 600 trieäu, ngaøy nay soá ñoù ñaõ leân tôùi 2 tyû. Ñaâu phaûi ai veà tænh hoaëc soáng ôû tænh cuõng dö giaû hoaëc deã soáng heát ñaâu. Daân soá caøng ñoâng thì toå chöùc xaõ hoäi caøng khoù vaø phöùc taïp. Khoå nhaát laø cho caùc nöôùc chaäm tieán. Haøng trieäu ngöôøi soáng chui ruùc trong caùc chung cö baàn daân, nhöõng cö xaù luïp xuïp. Nhaø laøm baèng maùi toân ræ cuõ xieâu veïo, cöûa soå vaù víu baèng bao ny loâng hoaëc giaáy caùc toâng, nöôùc uoáng, nöôùc röûa pha chaûy laãn loän, treû con thieáu aên, buïng phình tröôùng, quanh naêm suoát thaùng soáng vôùi tieáng oàn, muøi xuù ueá, hôi khoùi, chaáy raän. Ñoù laø soá phaän cuûa nhöõng ngöôøi tî naïn thieân nhieân.
2/ Xaõ hoäi noâ leä hoùa
Thoâng thöôøng ngöôøi ta ñaùnh giaù lòch söû cuûa moät daân toäc qua tieán trình vaên minh. Töø luùc leân röøng haùi quaû, saên baén cho ñeán canh noâng troàng troït, töø xaây caát thaønh phoá cho ñeán cheá taïo phi thuyeàn. Ngöôøi ta tin töôûng vaøo khoa hoïc, vì nhôø khoa hoïc maø caùc nöôùc AÂu Myõ trôû neân tieán boä vaø giaøu coù nhaát treân theá giôùi. Caùc nöôùc AÙ Phi raát mô ñöôïc nhö vaäy, nhöng hoï ñaâu coù hay raèng giaác mô kia laø ñaàu moái cuûa moät côn aùc moäng. Caùc nöôùc AÂu Myõ hieän nay cuõng laâm vaøo tình traïng khuûng hoaûng kinh teá traàm troïng, naïn thaát nghieäp lan traøn, gia taêng. Ngay caû Hoa Kyø, moät quoác gia ñöôïc xem laø giaøu coù nhaát theá giôùi, moãi naêm ngaân quyû quoác gia cuõng thieáu huït caû chuïc tyû myõ kim.
Khoa hoïc thöôøng ñi ñoâi vôùi duy vaät. Ngaøy nay ngöôøi ta ñaùnh giaù söï thaønh coâng cuûa con ngöôøi qua nhöõng tieâu chuaån nhö : löông boång cuûa anh bao nhieâu ? Nhaø anh ôû khu naøo ? Xe hôi cuûa anh hieäu gì, maáy maõ löïc ? Anh ñi nghæ heø ôû ñaâu ? v.v... Con ngöôøi chæ bieát coù tieàn vaø laøm sao cho coù ñöôïc nhieàu tieàn caøng toát. Nhieàu tieàn ñeå laøm gì chöù ? - Ñeå tieâu thuï ! Chính vì taâm lyù tieâu thuï naøy maø vaät giaù cöù tieáp tuïc leo thang vaø naïn laïm phaùt khoâng theå ngöng ñöôïc. Teä haïi hôn nöõa, ôû AÂu Myõ coù moát baùn chòu (vente aø creùdit), nhö vaäy laïi caøng kích thích taâm lyù tieâu thuï. Daân chuùng khoâng coù tieàn maø cöù tha hoà mua saém. Mua tröôùc roài seõ traû sau. Khoâng coù xöù naøo maø daân chuùng thieáu nôï nhieàu nhö ôû AÂu Myõ. Nôï nhieàu thì phaûi nai löng ra laøm vieäc ñeå traû nôï. Ña soá ñeán cheát vaãn chöa traû heát nôï. Töôûng mình töï do, töï do mua saém, töï do xaøi sang, töï do tieâu thuï, nhöng coù ai ngôø ñaâu laø mình ñang laøm noâ leä cho vaät chaát. Tieâu thuï nhieàu thì phaûi saûn xuaát nhieàu, muoán saûn xuaát nhieàu thì phaûi khai thaùc nhieàu, khai thaùc khoâng nöông tay, khoâng kieâng neå, khoâng nghæ gì ñeán theá heä con chaùu sau naøy. Laøm nhö xaøi heát quaû ñaát naøy thì chuùng ta coøn coù quaû ñaát xô-cua (secours) thöù hai vaäy.
3/ Khoâng khí, nöôùc vaø thöùc aên oâ nhieãm.
Haõy thôû ñi baïn, chuùng ta laø sinh vaät maø ! Sinh vaät naøo maø chaû hít thôû. Caây coû kia coøn phaûi hít thôû nöõa huoáng chi laø con ngöôøi. Hít thôû laø söï soáng vaø cuõng laø moät nieàm töï do. Nhöng nieàm töï do ñoù ñang bò töôùc ñoaït. Hít thôû sao cho noåi khi khoâng khí chæ toaøn laø khoùi buïi, xaêng nhôùt ?
Moät baûn thoáng keâ naêm 1989 cho bieát, ôû Hoa Kyø moãi naêm coù khoaûng moät trieäu taán ñoäc toá hoùa hoïc ñöôïc toáng khöù leân baàu khí quyeån töø caùc xöôûng kyõ ngheä. Con soá naøy phaûi ñöôïc nhaân leân gaáp ba neáu ta keå luoân caû khoùi xe hôi, thuoác saùt truøng, pheá thaûi kyõ ngheä trong nöôùc boác hôi leân.
Soáng ôû tænh hay thaønh phoá maø muoán hít thôû ñöôïc moät chuùt khoâng khí trong laønh thaät khoâng phaûi laø chuyeän deã. Ra ñöôøng thì khoùi xe hôi, khoùi kyõ ngheä, vaøo sôû laøm thì khoùi thuoác laù, veà nhaø thì khoâng khí beá taéc. Do ñoù moãi cuoái tuaàn, raát nhieàu ngöôøi tìm caùch mau mau thoaùt khoûi caùi tænh "phoøng ngaït" ñeå veà mieàn queâ may ra hít thôû ñöôïc moät chuùt khoâng khí trong laønh.
Tìm ñaâu ra moät chuùt nöôùc saïch ñeå uoáng ?
ÔÛ caùc xöù chaäm tieán, nhaát laø vuøng thaønh thò, vieâc vöùt ñoå raùc reán phaân tieåu trong gioøng nöôùc, soâng hoà laø moät chuyeän raát thöôøng khoâng coù gì laø laï caû. Vi truøng, vi khuaån, saùn laûi ñua nhau sinh nôû trong caùc oáng coáng, oáng daãn nöôùc. Xöù ñaõ ngheøo, daân chuùng laïi thaát hoïc khoâng bieát giöõ gìn veä sinh, tìm ñöôïc moät chuùt nöôùc saïch ñeå uoáng khoâng phaûi chuyeän deã. ÔÛ caùc xöù vaên minh, nöôùc khoâng bò nhieãm oâ bôûi phaân tieåu, raùc reán nhöng bôûi söï pheá thaûi hoùa hoïc. Veà nöôùc uoáng, 20 trieäu daân AÂu chaâu tuøy thuoäc veà soâng Rhin, nhöng con soâng naøy ñaõ bò nhieãm oâ traàm troïng. Bieát ñöôïc nöôùc bò nhieãm oâ, thay vì tìm caùch chöõa trò taän goác, ngöôøi ta laïi lôïi duïng luoân tình theá, cheá baùn caùc loaïi nöôùc suoái (eau mineùrale) ñuû thöù nhaõn hieäu. Baùn cho nhöõng daân yù thöùc ñöôïc söï oâ nhieãm cuûa nöôùc vaø chæ muoán uoáng nöôùc trong laønh. ÔÛ treân traùi ñaát naøy coù 7 phaàn 10 laø nöôùc, nöôùc coù raát nhieàu, coù khaép nôi, ngay caû trong nhaø chæ caàn voùi tay vaën moät caùi laø coù nöôùc chaûy. Vaäy maø khoâng uoáng ñöôïc, laïi phaûi ra chôï mua nöôùc suoái uoáng. Teä hôn nöõa, khi uoáng nöôùc suoái ngöôøi ta laïi caøng haõnh dieän vì noù bieåu loä söï giaøu sang, ñaøi caùc tröôûng giaû. Chuùng ta caàn nhaän thöùc raèng vieäc tieâu thuï nöôùc suoái chính laø haäu quaû cuûa söï taøn phaù vaø nhieãm oâ moâi sinh. Ngay caû vieäc cheá baùn nöôùc suoái cuõng vaäy, phaûi khai quaät caùc nguoàn suoái, cheá taïo bình ny loâng, voâ chai, chaát leân xe vaän taûi ñi haøng ngaøn caây soá ñeán tröng baùn ôû caùc sieâu thò. Taát caû caùi ñoù ñeàu goùp taêng theâm söï nhieãm oâ.
Veà thöùc aên, boä canh noâng Anh quoác ñaõ phaûi coâng nhaän raèng taát caû thöùc aên baøy baùn treân thò tröôøng, khoâng coù thöù naøo maø khoâng bò nhieãm thuoác saùt truøng, khoâng nhieàu thì ít. Ñaâu phaûi chæ nhieãm coù thuoác saùt truøng maø thoâi, caùc thöùc aên maø chuùng ta duøng haøng ngaøy coøn bò nhieãm raát nhieàu ñoäc toá hoùa hoïc khaùc, nhaát laø caùc chaát kích thích toá (hormones) vaø truï sinh (antibiotiques). Caùc suùc vaät nhö gaø, vòt, heo, boø ngaøy nay ñöôïc nuoâi döôõng nhöõng chaát treân ñeå da thòt maäp maïp, naëng kyù ñeå baùn.
Thöùc aên khoâng nhöõng bò oâ nhieãm maø laïi coøn khan hieám nöõa. Laø ngöôøi Vieät, may maén soáng ôû haûi ngoaïi, vaät chaát dö giaû, chuùng ta ít coù khi naøo ñeå yù tôùi söï khan hieám cuûa thöùc aên treân theá giôùi, nhaát laø ôû caùc xöù chaäm tieán AÙ Phi, moãi naêm coù ñeán haøng trieäu treû em cheát ñoùi. Chuùng ta caøng aên sung maëc söôùng, höôûng thuï tha hoà bao nhieâu thì daân ôû caùc xöù naøy caøng cheát ñoùi baáy nhieâu.
-ooOoo-
1/ Söï u meâ, tham lam, ích kyû
Taøn hoaïi Meï Ñaát, phaù saûn vaø nhieãm oâ moâi sinh khoâng ai khaùc hôn laø con ngöôøi. Vi u meâ, tham lam, ích kyû neân con ngöôøi ñaõ lôïi duïng trí khoân cuûa mình cuøng vôùi nhöõng khaùm phaù khoa hoïc ñeå taøn phaù moâi sinh, vaø cuøng luùc xaây ñaép ñôøi soáng höôûng thuï cuûa mình treân moà hoâi nöôùc maét cuûa keû khaùc.
Taát caû söï vaät treân ñôøi naøy ñeàu phaûi nöông nhau maø coù, caùi naøy coù vì caùi kia coù. Söï soáng cuûa con ngöôøi coù maët vì muoân ngaøn söï soáng khaùc coù maët, söï soáng cuûa ñaát ñaù, cuûa coû caây, soâng bieån, nuùi röøng, v.v... Taát caû ñeàu goùp phaàn vaøo söï soáng cuûa con ngöôøi. Con ngöôøi khoâng theå soáng rieâng reû moät mình neáu taát caû caùc loaøi khaùc bò tieâu dieät. Söï soáng laø moät toaøn theå. Ñaây laø tính caùch duyeân khôûi cuûa vaïn höõu vaø cuõng laø lyù "truøng truøng duyeân khôûi" cuûa kinh Hoa Nghieâm. Vì u meâ, khoâng bieát ñöôïc ñieàu naøy neân con ngöôøi ñaõ thaûn nhieân ra tay töôùc ñoaït söï soáng cuûa moïi loaøi, cho raèng ñoù laø nhöõng thöù ñöôïc oâng Trôøi hay Taïo Hoùa sinh ra cho mình höôûng thuï. Höôûng thuï cho rieâng mình TA chöa ñuû, chuùng ta coøn muoán höôûng thuï luoân cho caû vôï Ta, con Ta, gia ñình Ta, xaõ hoäi Ta, quoác gia Ta. Vì muoán höôûng thuï cho taát caû nhöõng caùi lieân quan ñeán Ta vaø cuûa Ta, neân chuùng ta trôû thaønh tham lam, ích kyû. Coù moät muoán möôøi, coù möôøi muoán traêm. Muoán nhieàu thì tìm ôû ñaâu ra ? Phaûi moi nôi Meï Ñaát, khai quaät caùc moû nguyeân lieäu. Nhöng nguyeân lieäu thieân nhieân thì coù haïn maø loøng tham cuûa con ngöôøi thì khoâng ñaùy. Töø ñoù sinh ra tranh daønh vaø boùc loät laãn nhau, maïnh hieáp yeáu, giaøu laán ngheøo.
Khoâng hieåu caùc nöôùc chaäm tieán AÙ Phi laøm gì maø hôn nöûa theá kyû nay vaãn maõi ngheøo ñoùi khoâng ngoùc ñaàu leân ñöôïc ? Chaúng leõ hoï khoâng bieát baét chöôùc Taây phöông phaùt trieån kyõ ngheä, canh noâng, taêng gia saûn xuaát hay sao ? Hoï bieát chöù sao khoâng ? Chính vì muoán baét chöôùc neân hoï ñaõ mua saém raát nhieàu maùy moùc taây phöông, mua chòu (aø creùdit). Vì mua chòu hay noùi moät caùch khaùc laø maéc nôï neân phaûi coá gaéng xuaát caûng nhieàu. Haøng naêm soá löông thöïc xuaát caûng nhieàu hôn soá nhaäp caûng vaø ñöôïc vieän trôï bôûi Lieân Hieäp Quoác. Vaøo naêm 1973, 36 nöôùc ngheøo ñoùi nhaát theá giôùi vaãn phaûi xuaát caûng löông thöïc ñeán Hoa Kyø. Hôn theá nöõa, caùc thöùc aên ñöôïc xuaát caûng thöôøng laø caùc thöù haûo haïng, coù nhieàu chaát dinh döôõng hôn caùc thöùc aên nhaäp caûng hay ñöôïc vieän trôï. Daân ngheøo phaûi cong löng ra caày caáy, ñoå moà hoâi soâi nöôùc maét, ñeå roài nhöõng saûn phaåm ñoù ñöôïc ñem ñi baùn reû ôû caùc nöôùc giaøu coù Taây phöông. Ñaây haù khoâng phaûi laø moät hình thöùc boùc loät sao ?
Cuõng vì muoán xuaát caûng kieám ngoaïi teä traû nôï maø khoâng bieát bao nhieâu ruoäng ñaát toát ñaõ bò ñem ñi duøng ñeå troàng caùc thöù xa xí phaåm nhö hoa maàu, thuoác laù, thay vì troàng luùa gaïo cho daân aên ñôõ ñoùi.
ÔÛ AÙ Phi moãi naêm coù ñeán haøng trieäu treû em cheát ñoùi, trong khi ñoù ôû Taây phöông ngöôøi ta vaãn thaûn nhieân tieáp tuïc aên chôi tieâu thuï laøm nhö hai beân khoâng lieân quan gì vôùi nhau. Nhö vöøa thaáy ôû treân, cuoäc soáng aên chôi tieâu thuï cuûa Taây phöông ñöôïc xaây döïng treân söï boùc loät moà hoâi nöôùc maét cuûa daân ngheøo AÙ Phi, nhö vaäy laøm sao coù theå noùi laø khoâng lieân quan ñeán nhau. Thaày Nhaát Haïnh coù noùi trong quyeån Töông Lai Vaên Hoùa Vieät Nam: "Neáu Taây phöông bôùt aên thòt vaø uoáng röôïu laïi 50% thì haøng chuïc trieäu treû em AÙ Phi seõ khoûi phaûi cheát ñoùi moãi naêm... Haït luùa thay vì duøng ñeå nuoâi traâu boø gaø vòt vaø ñeå naáu röôïu thì coù theå ñem ñi cöùu ñoùi taïi caùc nöôùc naøy."
Caùc nöôùc AÙ Phi vaãn khoâng ngôùt caàu cöùu Taây phöông vieän trôï ñeå phaùt trieån kyõ ngheä, hoï cho raèng söï ngheøo ñoùi cuûa hoï laø do chaäm tieán maø ra, nhöng hoï khoâng hay raèng "phaùt trieån kyõ ngheä" theo loái Taây phöông ngaøy ngay ñoàng nghóa vôùi "khai thaùc moâi sinh". Bao nhieâu taøi nguyeân (töùc laø taëng phaåm cuûa Meï Ñaát) nhö daàu hoûa, than, saét, ñoàng, chì, v.v... ñeàu ñang caïn daàn vì söï khai thaùc quaù loá. Taïi sao nhö vaäy ? Ñoù chaúng qua laø ñeå thoûa maõn nhu caàu tieâu thuï (noùi goïn hôn laø loøng tham) cuûa daân giaøu coù, dö aên dö maëc.
Moät ñieån hình cuï theå vaø roõ raøng nhaát cuûa söï tieâu thuï phí phaïm voâ lyù ñoù laø kyõ ngheä xe hôi. Caùc nöôùc Taây phöông ñua nhau saûn xuaát xe hôi, ngaøy caøng toái taân hôn, chaïy nhanh hôn (coù theå chaïy trung bình töø 200 ñeán 300 caây soá giôø) trong khi ñoù thì luaät löu thoâng nhö ôû Phaùp caám khoâng cho chaïy quaù 60 caây coá giôø trong thaønh phoá hoaëc 140 caây soá giôø treân xa loä. Thöû hoûi cheá taïo xe hôi nhö theá coù ích lôïi gì, neáu khoâng laø ñeå daân chuùng chaïy quaù toác ñoä, vi phaïm luaät löu thoâng hoaëc gaây ra tai naïn. ÔÛ Phaùp moãi naêm coù ñeán haøng ngaøn ngöôøi cheát vì tai naïn xe coä. Ñoù laø chuùng ta chöa keå ñeán giaù "sinh moâi", töùc laø aûnh höôûng cuûa söï khai thaùc moâi sinh ñeå taïo ra moät chieác xe hôi. Muoán cheá taïo xe hôi, tröôùc tieân caàn phaûi coù kim khí nhö saét, nhoâm, keõm, ñoàng, chì, v.v... vaø nhö vaäy thì phaûi khai quaät caùc moû kim khí, naáu chaûy, ñuùc nguoäi; tieáp theo caàn ñeán caùc chaát nhöïa, cao su vaø thuûy tinh, töùc laø phaûi khai thaùc caùc moû nhieân thaïch; sau ñoù phaûi chuyeân chôû taát caû caùc thöù treân ñeán xöôûng cheá taïo. Caùc xöôûng naøy caàn phaûi vaän duïng nhieàu naêng löôïng, do ñoù caàn phaûi ñöôïc kieán thieát roäng lôùn vaø trang bò maùy moùc toái taân. Cuøng luùc cheá taïo xe hôi, ngöôøi ta phaûi xaây caát ñöôøng xaù, xa loä, töùc laø phaûi caàn ñeán ñaù, soûi, xi maêng, daàu haéc, v.v... vaø nhö vaäy laïi phaûi khai moû, giöït mìn, phaù nuùi, laáp vaù ruoäng ñoàng. Khi xe ñöôïc cheá taïo xong, ñaâu phaûi laø chaïy ñöôïc ngay, caàn phaûi coù xaêng, daàu, nhôùt, töùc laø phaûi khai thaùc caùc moû daàu hoûa, phaûi bôm, loïc, chuyeân chôû. Raát nhieàu taøu chôû daàu hoûa thöôøng gaëp tai naïn laøm ñoå daàu lai laùng bieån caû. Kyõ ngheä daàu hoûa toáng khöù raát nhieàu khí ñoäc vaø laøm oâ nhieãm moâi sinh nhieàu nhaát trong soá caùc loaïi kyõ ngheä. Töø ñaàu ñeán cuoái, cöù moãi giai ñoaïn laø moãi khai thaùc vaø laøm oâ nhieãm moâi tröôøng sinh soáng thieân nhieân. Ñeán ñaây chöa phaûi laø heát, moãi laàn xe chaïy, noù nhaû nhieàu khoùi ñoäc coù haïi cho söùc khoûe con ngöôøi vaø coû caây. Sau cuøng khi xe cuõ moøn, khoâng chaïy ñöôïc nöõa, ngöôøi ta tìm caùch pheá thaûi vaø nhö vaäy laïi laøm oâ nhieãm moâi sinh laàn nöõa.
Treân ñaây chæ laø moät thí duï nhoû noùi leân söï phí phaïm taøi nguyeân gaây ra bôûi xaõ hoäi tieâu thuï Taây phöông. Tieâu thuï nhieàu bao nhieâu thì taøi nguyeân caïn daàn baáy nhieâu, luùc ñoù phaûi tính ñeán chuyeän nhoøm ngoù nöôùc khaùc vaø nhö vaäy gaây ra tranh daønh giöõa caùc cöôøng quoác, hoaëc chieán tranh xaâm löôïc caùc nöôùc nhöôïc tieåu. Treân theá giôùi hieän nay, vôùi soá löôïng vuõ khí dö ñuû ñeå laøm noå tung 20 laàn quaû ñaát, ngöôøi ta vaãn tieáp tuïc cheá taïo nhöõng thöù ñoäc ñòa hôn, duø ñoù laø vuõ khí hoùa hoïc, nguyeân töû hay haït nhaân. Maëc daàu giöõa hai cöôøng quoác Nga Soâ vaø Hoa Kyø, söï kình choáng nhau ñaõ nhöôøng choã cho söï thoûa hôïp baét tay nhau ñeå giaûi toûa bôùt caùc hoûa tieãn, vuõ khí nguyeân töû, nhöng khoâng phaûi vì theá maø vuõ löïc nguyeân töû giaûm daàn. Caùc nöôùc chaäm tieán vaãn ñang haêng say trang bò vuõ khí nguyeân töû nhö Do Thaùi, Nam Phi, AÁn Ñoä, Pakistan vaø Irak. Moät soá ñoâng caùc nöôùc khaùc, vì ngheøo hôn, cuõng coá gaéng trang bò vuõ khí hoùa hoïc maø hoï meänh danh laø "bom nguyeân töû cuûa nöôùc ngheøo". Vieän côù raèng caùc nöôùc nhöôïc tieåu vaãn tieáp tuïc cheá taïo vuõ khí nguyeân töû neân caùc nöôùc tieán boä Taây phöông khoâng chòu giaûm vuõ löïc cuûa mình, ngöôïc laïi hoï nhaân cô hoäi naøy ñeå baùn vuõ khí cho caùc nöôùc chaäm tieán khaùc. Vôùi söï thoûa hôïp hai khoái Ñoâng Taây hieän nay, coù theå caùc daøn hoûa tieån AÂu chaâu seõ khoâng coøn chóa muõi veà phöông Ñoâng nöõa maø seõ quay 90 ñoä ñeå chóa veà phöông Nam. Ñeán naêm 2000, söï saûn xuaát daàu hoûa cuûa Hoa Kyø vaø Anh quoác seõ khoâng coøn ñaùng keå vaø cuøng luùc caùc quoác gia thuoäc vònh Ba Tö (Golf Persique) seõ chieám phaàn quaûn lyù tieáp vaän daàu hoûa cho theá giôùi. Neáu luùc ñoù caùc nöôùc naøy dôû chöùng khoâng chòu baùn daàu hoûa hoaëc laøm khoù deã taêng giaù quaù möùc thì sao ? Caùc nöôùc kyõ ngheä Taây phöông coù chòu ñeå yeân khoâng hay laø seõ saün saøng duøng vuõ löïc uy hieáp ? Vôùi ñaø trang bò vaø cheá taïo vuõ khí hieän nay ôû vuøng Trung Ñoâng lieäu caùc nöôùc Hoài giaùo naøy coù chòu thua keùm khoâng ? Trong töông lai vuøng Trung Ñoâng seõ laø moái ñe doïa lôùn nhaát cho neàn hoøa bình theá giôùi.
Toùm laïi neáu con ngöôøi cöù tieáp tuïc tieâu thuï quaù möùc, khai thaùc vaø taøn hoaïi moâi sinh thì khoâng bieát xaõ hoäi taân thôøi naøy seõ soáng coøn trong vaøi theá kyû tôùi hay khoâng ? Hay laø seõ bò tieâu dieät bôûi söï buøng noå cuûa chieán tranh nguyeân töû. Hoaëc giaû neáu khoâng cheát vì chieán tranh thì cuõng cheát vì ñoùi, vì thieân tai, haïn haùn, baûo luït vaø beänh dòch.
2/ Göông xöa chaâu Ñaïi Döông
Caùch ñaây khoaûng hôn 12.000 naêm veà tröôùc, treân traùi ñaát coù moät chaâu teân laø chaâu Ñaïi Döông (Atlantide). Ngöôøi ôû ñaây raát thoâng minh, neàn vaên minh cuûa hoï tieán boä gaáp traêm hay ngaøn laàn neàn vaên minh khoa hoïc cuûa chuùng ta hieän nay. Hoï ñaõ cheá bieán nhöõng duïng cuï raát toái taân, coù theå laøm ñaûo loän thôøi tieát nhö bieán muøa Ñoâng ra muøa Heø, coù theå vaän duïng yù töôûng ñeå di chuyeån ñoà vaät, v.v... Tuy nhieân söï tieán boä khoa hoïc maø khoâng ñi ñoâi vôùi ñaïo ñöùc thì deã gaây ra thaûm hoïa. Moät soá ngöôøi gian aùc ñaõ lôïi duïng khoa hoïc ñeå gaây phe ñaûng vaø cuûng coá quyeàn lôïi caù nhaân. Töø ñoù xaûy ra chieán tranh giöõa caùc beø phaùi, hoï ñem ra nhöõng vuõ khí raát ö laø toái taân vaø ñoäc ñòa ñeå taøn saùt laãn nhau, vaø cuøng luùc hoï cuõng voâ tình huûy hoaïi vuøng ñaát nôi hoï ñang ôû. Moät soá caùc hieàn giaû ñaïo ñöùc thaáy roõ nguy cô dieät chuûng saép ñeán, neân hoï ñaõ tìm caùch di cö laùnh naïn. Moät soá di cö sang chaâu AÂu vaø laäp nghieäp ôû Ai Caäp (Egypte), nôi ñaây coù nhöõng Kim Töï Thaùp ñöôïc xaây tröôùc ñaây treân 6000 naêm, ñoù laø nhöõng veát tích vaên minh cuûa nhieàu theá heä con chaùu gioáng daân Ñaïi Döông (Atlantes), moät soá khaùc di cö sang chaây Myõ vaø hoï laø sô toå cuûa caùc gioáng daân Mayas, Incas. ÔÛ mieàn nam Myõ chaâu cuõng coù nhöõng Kim Töï Thaùp töông tôï nhö ôû Ai Caäp, vôùi vaøi neùt kieán truùc hôi khaùc.
Caùc nhaø tieân tri Atlantes ñaõ ñoaùn ñuùng, sau cuøng chaâu Ñaïi Döông ñaõ bò moät traän Ñaïi Hoàng Thuûy, töùc ñaõ bò nhöõng traän thieân loâi ñòa chaán vaø chìm xuoáng ñaùy bieån. Nôi ñaây sau naøy trôû thaønh bieån Ñaïi Taây Döông (Oceùan Atlantique) ngaên caùch chaâu AÂu vaø chaâu Myõ.
Söï tích cuûa chaâu Ñaïi Döông ñöôïc ña soá xem laø moät huyeàn thoaïi, nhöng vaãn coù moät soá ít caùc nhaø khoa hoïc khaûo coå tin chaéc söï hieän höõu cuûa chaâu naøy. ÔÛ ñôøi ñaâu phaûi chæ coù nhöõng gì maét thaáy tai nghe môùi laø thaät coù, coù raát nhieàu ñieàu tai traàn maét thòt cuûa chuùng ta khoâng nghe khoâng thaáy maø chuùng vaãn hieän höõu. Thí duï ñieån hình nhö Kim Töï Thaùp Ai Caäp, ñeán nay vaãn chöa ai hieåu noåi laøm sao caùch ñaây 6000 naêm, con ngöôøi ñaõ coù theå khieâng vaø choàng leân nhau gaàn 2 trieäu taûng ñaù, vôùi moãi taûng naëng khoaûng 2 taán.
Hieän nay nhaân loaïi ñang ñi vaøo con ñöôøng dieät vong cuõ cuûa chaâu Ñaïi Döông maø khoâng hay bieát. ÔÛ ñôøi ñaõ coù bieát bao nhieâu cuoäc beå daâu, tröôùc kia laø bieån nay thaønh ñoàng hoang, tröôùc kia laø nuùi nay thaønh bieån caû. Maët muõi cuûa Traùi Ñaát cuõng thay ñoåi nhö maët muõi cuûa chuùng ta. Khi vui maët ñeïp, khi buoàn saàu ñau. Khi con ngöôøi bieát soáng trong thöông yeâu, hoøa thuaän vôùi nhau thì maët ñaát cuõng xinh töôi, luùa maï phì nhieâu, nhaø nhaø aám no haïnh phuùc. Khi con ngöôøi thaâm hieåm, gian aùc, ích kyû, chæ gaây ñau khoå cho nhau thì maët Traùi Ñaát cuõng nhaên nhoù, ñoäng ñaát, thieân tai, baõo luït, nhaø nhaø ñoùi khoå, than oaùn.
-ooOoo-
Coù yù thöùc ñöôïc tính caùch ñoàng sinh coäng töû cuûa moïi loaøi vaø tình traïng bi ñaùt cuûa Traùi Ñaát ñang bò taøn hoaïi thì môùi nghó ñeán chuyeän cöùu ñoä Traùi Ñaát. Coøn neáu cöù tieáp tuïc soáng tham lam ích kyû chæ lo höôûng thuï caù nhaân thì vieäc cöùu ñoä Traùi Ñaát seõ trôû thaønh moät vieäc lo sôï vieãn voâng.
1/ Phaät phaùp baát ly theá gian phaùp
Töø ñaàu saùch ñeán ñaây, baïn ñoïc coù theå töï hoûi sao maõi chöa thaáy noùi gì ñeán giaùo lyù ñaïo Phaät. Xin nhaéc baïn moät ñieàu : "Phaät phaùp baát ly theá gian phaùp". Neáu taùch rôøi caùc phaùp theá gian ra thì khoâng theå coù Phaät phaùp. Ñöùc Phaät xöa kia cuõng phaûi aên, maëc, ñi, ñöùng, nguû, nghæ... Giaùo lyù cuûa Phaät khoâng noùi chuyeän treân trôøi döôùi bieån hay nhöõng chuyeän sieâu hình maø noùi veà nhöõng chuyeän raát thöïc teá nhö sinh, giaø, beänh, cheát. Vaû laïi cuoäc taàm ñaïo cuûa thaùi töû Taát Ñaït Ña (Siddhartha) phaûi chaêng ñaõ baét nguoàn töø söï nhaän thöùc thöïc taïi khi ngaøi daïo chôi qua boán cöûa thaønh ? Coù thaáy khoå môùi tìm caùch cöùu khoå. Nhaän thöùc ñöôïc thöïc taïi khoå ñau laø cöûa vaøo ñaàu tieân cuûa ñaïo Phaät. Cuõng vaäy, vaán ñeà nhaän thöùc veà hieän traïng taøn hoaïi cuûa Traùi Ñaát laø vaán ñeà chính yeáu caàn phaûi ñöôïc nhaán maïnh tröôùc khi noùi ñeán vieäc cöùu ñoä Traùi Ñaát. Duø coù laø Phaät töû ñi nöõa, baïn ñoïc cuõng khoâng neân ñeå giaùo lyù hay nhöõng danh töø Phaät hoïc quaûn thuùc vaø haïn cuoäc mình. Baïn ñoïc haõy taäp nhìn thaúng vaøo thöïc taïi baèng con maét quaùn chieáu cuûa thöông yeâu vaø hieåu bieát.
Trong theá gian coù raát nhieàu ngöôøi thöïc haønh Boà Taùt ñaïo maø khoâng mang danh Boà Taùt hoaëc khoâng heà hay bieát gì veà ñaïo Phaät. Ñoù laø nhöõng ngöôøi hy sinh thaân maïng, taøi söùc cuûa mình ñeå cöùu giuùp keû khaùc. Thí duï nhö Meï Teùreùsa (ngöôøi laõnh giaûi Nobel Hoøa Bình naêm 1979), suoát ñôøi cöùu giuùp ngöôøi cuøi, caùc hoäi töø thieän nhaân ñaïo nhö Hoäi Baùc Só Khoâng Bieân Giôùi (Meùdecins sans frontieøres), Hoäi Baùc Só cuûa Ñòa Caàu (Meùdecins du Monde), Hoäi Hoàng Thaäp Töï (Croix Rouge), v.v... Hoï laên xaû vaøo caùc vuøng khoùi löûa chieán tranh ñeå cöùu caáp, chöõa trò daân laønh bò taøn saùt bôûi hai phe thuø nghòch. Caùc nhaø baûo veä moâi sinh (eùcologistes) ñöùng ra lôùn tieáng hoâ haøo phaûn ñoái söï laïm duïng baønh tröôùng kyõ ngheä nguyeân töû. Vieäc laøm cuûa hoï hình nhö khoâng dính líu gì ñeán Phaät phaùp caû, nhöng ñöùng treân tinh thaàn cuûa ñaïo Phaät thì chuùng ta coù theå xem hoï nhö nhöõng vò Boà Taùt, vì hoï ñang ra tay cöùu ñoä Traùi Ñaát.
Cöùu ñoä Traùi Ñaát laø vieäc chung cuûa taát caû moïi ngöôøi, moïi daân toäc, moïi quoác gia treân theá giôùi chöù khoâng phaûi cuûa rieâng moät nhoùm ngöôøi naøo. Rieâng haøng Phaät töû, chuùng ta laïi caøng phaûi yù thöùc vaø ra tay ngay töø baây giôø, vì chuùng ta ñaõ nguyeän theo göông Ñöùc Phaät, soáng töø bi hyû xaû, ban vui cöùu khoå moïi loaøi, chaúng leõ chuùng ta laïi thôø ô maëc cho Meï Ñaát bò taøn hoaïi ñeå roài nhöõng theá heä con em cuûa chuùng ta sau naøy seõ laâm vaøo caûnh ñoùi khaùt, haïn haùn, thieân tai, baõo luït vaø chieán tranh ? Trong caùc thôøi kinh nhaät tuïng, chuùng ta vaãn thöôøng nguyeän cöùu ñoä taát caû chuùng sinh, ñaây laø moät ñieàu nguyeän cao thöôïng raát toát. Nguyeän coù nghóa laø töï höùa vôùi mình, laø ñieàu caên baûn ñaàu tieân cuûa söï tu haønh, nhöng sau ñoù phaûi taäp böôùc sang phaàn thöïc haønh thì lôøi nguyeän ñoù môùi coù theå thaønh töïu ñöôïc. Cöùu ñoä Traùi Ñaát cuõng naèm trong phaàn cöùu ñoä chuùng sinh vì neáu Traùi Ñaát bò taøn phaù hoaïi dieät thì chuùng sinh cuõng theo ñoù maø cheát daàn, cheát moøn.
Caùc nhaø baûo veä moâi sinh treân theá giôùi coù ñöa ra raát nhieàu giaûi phaùp ñeå cöùu vaõn tình hình nhö : haïn cheá söï khai thaùc taøi nguyeân; taùi thieát vaø söûa sang caùc moâi tröôøng ñaõ bò taøn phaù; pheá boû daàn nhöõng sinh hoaït gaây toån haïi thieân nhieân vaø cuøng luùc khuyeán khích caùc kyõ thuaät saûn xuaát bieát neå thöông Traùi Ñaát; chuyeån hoùa daàn xaõ hoäi tieâu thuï phung phí veà moät xaõ hoäi bieát tieát kieäm nguyeân lieäu höõu haïn vaø giaûm thieåu söï pheá thaûi ñeå bôùt oâ nhieãm moâi sinh, v.v... Taát caû nhöõng döï aùn naøy ñeàu hay vaø ñuùng caû, nhöng neáu nhìn kyõ moät chuùt, ta seõ thaáy noù vaãn chöa nhaèm giaûi quyeát taän goác vaán ñeà. Nguyeân nhaân hay thuû phaïm cuûa söï taøn phaù, nhieãm oâ moâi sinh chính laø con ngöôøi chöù khoâng phaûi laø khoa hoïc hay kyõ thuaät. Haún baïn ñoïc coøn nhôù thuyeát nhaân duyeân cuûa ñaïo Phaät, caùi naøy coù vì caùi kia coù, caùi naøy sinh vì caùi kia sinh, caùi naøy dieät vì caùi kia dieät. Coù nhieãm oâ beân ngoaøi vì coù nhieãm oâ beân trong. Beân ngoaøi ôû ñaây töùc laø moâi tröôøng sinh soáng thieân nhieân vaø beân trong chính laø con ngöôøi. Trong con ngöôøi thì taâm laøm chuû cuûa moïi haønh ñoäng taïo taùc. Neáu taâm bò nhieãm oâ bôûi tham lam, saân haän, u meâ, ích kyû thì ñöông nhieân con ngöôøi seõ haønh ñoäng oâ nhieãm vaø nhö vaäy thì moâi sinh laõnh ñuû. Do ñoù neáu chuùng ta muoán thanh tònh hoùa thieân nhieân thì phaûi thanh tònh hoùa thaân taâm cuûa mình tröôùc heát.
Muoán cöùu ñoä Meï Ñaát, chuùng ta khoâng caàn phaûi Caàu An hay Caàu Sieâu nhieàu cho Meï Ñaát maø haõy taäp soáng ñôøi tænh thöùc, tu taäp chaùnh nieäm, soáng ñôøi thieåu duïc, nuoâi döôõng ñöùc hieáu sinh. Cuoäc soáng cuûa chuùng ta lieân quan aûnh höôûng ñeán söï soáng cuûa moïi loaøi vaø ngöôïc laïi cuõng vaäy. Ñaây chính laø lyù "truøng truøng duyeân khôûi" cuûa kinh Hoa Nghieâm. Cuõng may laø nhôø coù söï töông quan töông duyeân nhö theá maø chuùng ta môùi mong thanh tònh hoùa ñöôïc moâi sinh.
2/ Soáng ñôøi tænh thöùc
Soáng ñôøi tænh thöùc töùc laø ngöôïc laïi vôùi soáng ñôøi laõng queân, soáng say cheát nguû. Soáng maø khoâng laøm chuû ñöôïc mình ñeå cho söï ñam meâ vaät chaát loâi cuoán ñi nhö keû say, aên chôi tieâu thuï, thoûa maõn duïc laïc ñeå roài cuoái ngaøy laên ra nguû nhö moät ngöôøi cheát. Soáng tænh thöùc töùc laø yù thöùc ñöôïc söï soáng cuûa mình vaø cuûa moïi loaøi, yù thöùc ñöôïc söï maàu nhieäm vaø quyù baùu cuûa söï soáng, yù thöùc ñöôïc nhöõng gì ñanh xaûy ra nôi mình vaø chung quanh mình. Thí duï khi caén moät mieáng baùnh mì, ta yù thöùc ñöôïc söï taøn saùt haøng tyû coân truøng, saâu boï cuûa ngöôøi noâng daân khi troàng luùa; khi caàm trong tay moät baùt côm deûo thôm, ta yù thöùc ñöôïc söï may maén cuûa mình vaø cuøng luùc thaáy ñöôïc coâng phu lao taùc, caày saâu cuoác baãm cuûa haøng trieäu daân ngheøo ñoùi AÙ Phi; khi uoáng moät taùch traø thôm, ta bieát traø naøy töø ñaâu ñeán, ñaõ coù raát nhieàu ñaát ñai maàu môõ, thay vì ñöôïc duøng ñeå troàng luùa gaïo, thöïc phaåm, ñaõ bò ñem ñi troàng traø hay caø pheâ ñeå xuaát caûng, trong khi ñoù moãi naêm coù ñeán haøng chuïc trieäu ngöôøi cheát ñoùi; moãi khi caàm trong tay moät tôø baùo, ta yù thöùc ñöôïc ñaõ coù khoâng bieát bao nhieâu röøng caây bò ñoán phaù ñeå laøm boät giaáy; moãi khi leân xe roà maùy, ta bieát ñöôïc aûnh höôûng cuûa söï di chuyeån cuûa ta treân baàu khí quyeån v.v...
Töø laâu chuùng ta ñaõ quen soáng moät caùch hoái haû, phoùng tuùng, beân ngoaøi thì chaïy theo vaät chaát, danh lôïi, beân trong thì chaïy theo quaù khöù, töông lai, soáng vôùi nhöõng aûo töôûng vaø phieàn naõo, vì theá neân khoù coù theå moät sôùm moät chieàu maø trôû veà cuoäc ñôøi tænh thöùc. Muoán soáng tænh thöùc chuùng ta phaûi tu taäp chaùnh nieäm, töùc laø ñöa taâm trôû veà giôø phuùt hieän taïi, yù thöùc ñöôïc nh"ng gì ñang xaûy ra trong vaø ngoaøi thaân : ñang aên bieát mình ñang aên, ñang ñi bieát mình ñang ñi, v.v... Trong ñaïo Phaät coù moät phaùp moân raát hay ñeå tu taäp chaùnh nieäm ñoù laø phaùp Thieàn Töù Nieäm Xöù (Satipatthana). Nhôø coù chaùnh nieäm tænh thöùc, chuùng ta môùi coù theå nhìn saâu vaøo loøng thöïc taïi (danh töø ñaïo Phaät goïi laø quaùn chieáu) thaáy ñöôïc moái lieân quan giöõa ta vaø vaïn vaät. Thaáy vaø hieåu ñöôïc nhö vaäy chuùng ta seõ khoâng daùm taøn saùt sinh vaät vaø tieâu thuï thaû cöûa nöõa maø ngöôïc laïi seõ bieát xoùt thöông moïi loaøi vaø muoán soáng ñôøi thieåu duïc.
3/ Ñöùc Hieáu sinh vaø Tình Thöông Nhaân Loaïi
Hieáu sinh laø quyù troïng vaø baûo veä söï soáng. Chuùng ta tham sinh uùy töû bao nhieâu thì caùc loaøi khaùc cuõng ham soáng sôï cheát baáy nhieâu. Hôn nöõa sau khi thaáy ñöôïc tính caùch ñoàng sinh coäng töû cuûa moïi loaøi laøm sao chuùng ta coù theå ñieàm nhieân töôùc ñoaït söï soáng cuûa loaøi khaùc ? Ñöùc Hieáu sinh laø moät ñöùc lôùn nhaát cuûa ñaïo laøm ngöôøi. Phaät töû aên chay cuõng chính laø ñeå theå hieän ñöùc naøy. Ngoaøi vieäc aên chay traùnh saùt sinh, chuùng ta cuõng caàn tham gia tích cöïc "choáng laïi taát caû nhöõng gì ñe doïa söï soáng vaø ñe doïa taøn phaù moâi tröôøng cuûa söï soáng : chieán tranh, vuõ khí nguyeân töû, phoùng xaï nguyeân töû, söï khai thaùc vaø xaøi phí khoâng nöông tay nhöõng nguyeân lieäu cuûa traùi ñaát, söï cheá taïo vaø tieâu thuï nhöõng hoùa phaåm khoâng thöïc söï caàn thieát" (Trích Töông Lai Vaên Hoùa Vieät Nam).
Ngoaøi ñöùc hieáu sinh, chuùng ta cuõng caàn phaùt trieån tình thöông nhaân loaïi. Laø con ngöôøi, ai cuõng caàn tình thöông ñeå soáng. Neáu khoâng coù tình thöông, con ngöôøi seõ khoâ heùo, ñau khoå maø cheát. Tình thöông cuõng nhö moät thöù nöôùc cam loà vaäy. Tình thöông trong ñaïo Phaät thöôøng ñöôïc bieåu hieän qua hình aûnh cuûa Quan Theá AÂm Boà Taùt. Ai cuõng bieát ñaây laø moät vò Boà Taùt giaøu loøng töø bi, ñaõ phaùt nguyeän cöùu vôùt nhöõng ai keâu khoå, bôûi lyù do ñoù neân chuùng ta thöôøng nieäm danh hieäu cuûa Ngaøi. Khi nieäm danh hieäu cuõng coù hai caùch : tieâu cöïc vaø tích cöïc. Caùch nieäm tieâu cöïc laø ngöôøi nieäm chæ thaáy mình laø naïn nhaân ñau khoå cuûa cuoäc ñôøi, cuûa nghieäp baùo, neân keâu goïi teân Ngaøi caàu cöùu. Noùi moät caùch khaùc, ngöôøi nieäm kieåu naøy laø ngöôøi raát caàn tình thöông. Caùch nieäm tích cöïc laø ngöôøi nieäm yù thöùc ñöôïc trong taâm mình cuõng coù nhöõng ñöùc tính töø bi cuûa Quan Theá AÂm, nhöng nhöõng ñöùc tính naøy khoâng ñöôïc phaùt trieån. Do ñoù nieäm Quan Theá AÂm Boà Taùt laø ñeå nhôù laïi nhöõng ñöùc tính naøy, tìm caùch phaùt trieån vaø theå hieän ra ngoaøi. Nieäm danh hieäu Quan Theá AÂm laø tìm caùch trôû thaønh Quan Theá AÂm, töôùi taåm mình baèng nöôùc cam loà cuûa tình thöông vaø chia xeû cho ngöôøi khaùc. Nieäm caøng nhieàu thì tình thöông caøng lôùn, ngöôøi maø coù tình thöông roäng lôùn ñoái vôùi moïi loaøi, neáu khoâng phaûi Boà Taùt thì laø gì nöõa ?
Chuùng ta thaáy, cuõng cuøng nieäm danh hieäu nhö nhau, nhöng hieäu quaû coù khaùc : Moät ñaøng nieäm maø vaãn maõi maõi laøm chuùng sanh ngheøo ñoùi tình thöông, moät ñaøng nieäm maø daàn daàn trôû thaønh Boà Taùt giaøu coù tình thöông ban raûi cho ngöôøi khaùc. Vaäy ngöôøi Phaät töû haõy coá gaéng nieäm danh hieäu Phaät hay Boà Taùt theo caùch tích cöïc naøy.
Hieäu löïc cuûa tö töôûng hay taâm nieäm quan troïng laém. Trong Ñaïo Phaät coù noùi raèng moät nieäm dung thoâng tam giôùi, hoaëc TAÂM daãn ñaàu caùc Phaùp, v.v... Thieân ñaøng hay Ñòa nguïc cuõng ñeàu do TAÂM maø ra. Chieán tranh buøng noå ñaâu phaûi ngaãu nhieân maø coù, noù baét nguoàn töø nhöõng tö töôûng, yù nieäm chia reõ, haän thuø, gian aùc. Xaõ hoäi suy ñoài, thoaùi hoùa laø do aûnh höôûng cuûa nhöõng tö töôûng ích kyû, tham lam, truïy laïc. Chuùng ta thöôøng cho raèng tö töôûng hay yù nieäm khoâng coù hình töôùng, nhöng ñoù chæ vì maét traàn khoâng troâng thaáy maø thoâi. Maét traàn khoâng troâng thaáy ñöôïc khoâng khí, vi truøng hay vi khuaån nhöng phaûi chaêng chuùng khoâng coù? Phaûi caàn nhöõng maùy moùc khoa hoïc, kính hieån vi môùi thaáy ñöôïc. Nhöõng ngöôøi tu coù thieân nhaõn hay tha taâm thoâng ñeàu coù theå thaáy ñöôïc taâm nieäm cuûa keû khaùc.
Ngaøy nay khoa hoïc ñaõ coù nhöõng maùy ño laøn soùng ñieän naõo (eùlectro-enceùphalogramme) hoaëc maùy chuïp hình haøo quang cuûa Kirlian (moät nhaø khoa hoïc Nga) coù theå chuïp ñöôïc haøo quang (aura) theå phaùch, theå vía, vaø theå trí cuûa con ngöôøi. Thí duï nhö moät ngöôøi ñang coù söï giaän töùc trong taâm thì hình chuïp cho thaáy chung quanh ngöôøi ñöôïc bao phuû bôûi moät ñaùm maây maøu ñen, hoaëc ñoû thaãm. Moät ngöôøi tu haønh ñaïo ñöùc thì coù haøo quang maøu vaøng cam. Qua maøu saéc vaø cöôøng ñoä cuûa haøo quang, ngöôøi ta coù theå ñoaùn bieát ñöôïc tình traïng söùc khoûe, tình caûm vaø taâm linh cuûa ñöông söï. Neáu 100 ngöôøi gaàn nhau vaø cuøng coù nhöõng taâm nieäm saân haän thì ngöôøi coù thieân nhaõn seõ thaáy ñoù laø moät ñaùm maây khoång loà maøu ñen ñoû thaåm. Coù leõ vì theá maø xöa kia trong truyeän Taây Du Kyù, Teà Thieân Ñaïi Thaùnh thaáy ñöôïc töø xa nhöõng nôi coù yeâu khí boác leân nguøn nguït ?
Ngaøy nay, neáu moät phi haønh gia coù thieân nhaõn, ôû trong khoâng gian maø nhìn laïi Traùi Ñaát thì seõ thaáy noù bò bao phuû bôûi nhöõng ñaùm maây ñen, ñoû u aùm, maøu cuûa nhöõng tö töôûng tham lam, ích kyû, u meâ, haän thuø ... Vaø nhö vaäy thì Traùi Ñaát seõ phaûi cheát, hoaëc neáu muoán soáng thì noù phaûi vuøng vaãy chuyeån mình ñeå thoaùt khoûi ñaùm maây ñoäc haïi naøy. Moät con choù maø treân ngöôøi noù coù nhieàu raän hay boï choù baùm vaøo huùt maùu thì noù seõ, hoaëc cheát daàn cheát moøn, hoaëc vuøng vaãy, daõy duïa ñeå tìm caùch haát tung nhöõng con raän ra khoûi mình noù. Quaû ñaát cuõng seõ nhö theá!
Ñeå cöùu vaõn tình theá, hoùa giaûi nhöõng ñaùm maây haøo quang u aùm bao boïc Traùi Ñaát, chuùng ta haõy taäp phoùng ra nhöõng yù nieäm laønh, phaùt khôûi thaät nhieàu vaø thöôøng xuyeân nhöõng tö töôûng thöông yeâu, hieåu bieát. Khi nhöõng tö töôûng naøy thaám nhuaàn thaân taâm ta roài thì noù seõ khôûi ra hieän hình moät caùch töï nhieân, khoâng caàn ai sai baûo, khoâng caàn ai bieát teân ñeå yù.
Ñeå coù moät yù nieäm khôûi ñaàu, chuùng ta coù theå taäp phaùt khôûi thöôøng xuyeân trong ngaøy nhöõng yù nieäm nhö sau :
1) Nguyeän cho taát caû moïi loaøi ñeàu ñöôïc an vui haïnh phuùc, chuyeân taïo ñieàu laønh.Treân ñaây laø boán ñieàu maø trong Phaät giaùo goïi laø Töù Voâ Löôïng Taâm, töùc laø boán taâm nieäm roäng lôùn ñem laïi haïnh phuùc cho muoân loaøi.
2) Nguyeän cho taát caû ñeàu thoaùt khoûi ñau khoå, phieàn naõo, ngöng taïo ñieàu aùc.
3) Nguyeän cho taát caû ñeàu coù taâm hoan hyû, thöông yeâu nhau, khoâng oaùn gheùt, haän thuø.
4) Nguyeän cho taát caû ñeàu coù taâm bình ñaúng, khoâng phaân bieät chia reõ ngöôøi thaân, keû thuø.Coù nhöõng vò tu só, ñaïo só thöôøng aån tu hay aån mình nôi thaâm sôn cuøng coác. Beà ngoaøi hoï coù veû nhö laùnh ñôøi, khoâng giuùp ích gì cho theá gian, nhöng ta naøo coù bieát, ngaøy ñeâm hoï khoâng ngöøng phoùng ra nhöõng tö töôûng thieän laønh cho nhaân loaïi. Neáu ta coù trong tay maùy ño ñieän töø tröôøng, hoaëc maùy chuïp haøo quang thì coù leõ ta seõ thaàm caûm ôn hoï ñaõ goùp phaàn vaøo söï cöùu ñoä Traùi Ñaát, vaøo söï soáng coøn cuûa nhaân loaïi.
4/ Thieåu duïc tri tuùc
Thieåu duïc tri tuùc coù nghóa laø ít ham muoán vaø bieát duøng vöøa ñuû. Khoâng neân laàm thieåu duïc vôùi keo kieät. Keo kieät töùc laø ích kyû, khö khö oâm laáy tieàn baïc khoâng daùm chi xaøi gì caû, khoâng bieát boá thí laøm phöôùc, khoâng bieát giuùp ñôõ keû ngheøo khoù. Ngöôøi keo kieät laø ngöôøi ham muoán nhieàu, ham muoán tích tröõ tieàn baïc cuûa caûi cho caù nhaân mình. Thieåu duïc tri tuùc ñöôïc keå laø ñieàu giaùc ngoä thöù hai trong taùm ñieàu giaùc ngoä cuûa caùc baäc ñaïi nhaân (Kinh Baùt Ñaïi Nhaân Giaùc). Ngöôøi coù trí hieåu raèng ham muoán nhieàu laø nguyeân nhaân cuûa khoå ñau, bao nhieâu cöïc nhoïc trong cuoäc ñôøi ñeàu do ham muoán maø ra. Ngöôøi ít ham muoán thì khoâng bò hoaøn caûnh sai söû vaø nhôø ñoù caûm thaáy thaân taâm ñöôïc thö thaùi nheï nhaøng. Ngöôøi thieåu duïc tri tuùc laø ngöôøi bieát soáng tieát kieäm, khoâng chi xaøi phung phí, thaùi quaù. Trong Luaät Taïng coù keå raèng, moät ngaøy kia thaày Ananda ñaõ coù dòp caét nghóa cho Vua Udena (Öu Ñieàn) caùch duøng tieát kieäm moät taám aùo caø sa. Khi thaày Tyø Kheo ñöôïc cuùng döôøng moät taám y caø sa môùi thì taám y cuõ khoâng bò vöùt ñi maø seõ ñöôïc duøng laøm khaên traûi giöôøng. Khi taám khaên traûi giöôøng naøy cuõ thì noù seõ ñöôïc duøng laøm khaên traûi neäm. Khi khaên traûi neäm cuõ thì noù ñöôïc duøng laøm chaên ñaép nguû. Khi chaên ñaép nguû cuõ thì noù ñöôïc duøng laøm gieû lau. Khi gieû lau naøy raùch naùt thì noù ñöôïc troän vôùi ñaát seùt ñeå laáp vaù saøn nhaø hay vaùch töôøng bò nöùt lôû, vaø nhö vaäy khoâng coù gì bò phí phaïm caû.
Ngöôøi tieâu xaøi phung phí ñöôïc ví nhö "keû aên taùo röøng". Coù moät ngöôøi muoán aên taùo beøn vaøo röøng haùi taùo. Ñeán döôùi chaân caây taùo, anh ta khoâng leo leân haùi maø laïi ñöùng rung caây laøm taát caû taùo treân caây ñeàu ruïng heát, chín cuõng nhö chöa chín. Sau ñoù anh ta chæ nhaët löïa nhöõng traùi ñeïp öa thích coøn bao nhieâu traùi khaùc ñeå laïi maëc cho taát caû bò thoái röõa. Haønh ñoäng naøy tröôùc heát ñöôïc xem laø voâ yù thöùc (khoâng tænh thöùc), thöù hai laø phí phaïm, chæ caàn vaøi ba quaû maø laøm rôi ruïng thoái röõa haøng chuïc quaû, thöù ba laø baát nhaân, khoâng bieát thöông nghó ñeán keû khaùc ñang thieáu aên. Ña soá chuùng ta trong ñôøi soáng haøng ngaøy ñeàu coù nhöõng haønh ñoäng khoâng khaùc gì "keû aên taùo röøng" treân. Quaàn aùo chæ caàn vaøi ba boä laø ñuû maëc che thaân, vaäy maø mua heát boä naøy ñeán boä kia roài chaát ñoáng trong tuû, coù khi caû naêm khoâng ñuïng ñeán. AÊn thì nhaát ñònh ñoøi aên thòt naøy caù noï, cao löông myõ vò, trong khi ñoù thì rau caûi, nguõ coác cuõng ñuû chaát dinh döôõng ñeå soáng. Thay vì coù theå ñi boä ñöôïc 100 thöôùc, vöøa laøm theå duïc vöøa khoûe chaân toát maùu thì laïi nhaûy leân xe hôi roà maùy, vöøa toán xaêng laïi laøm oâ nhieãm khoâng khí.
Chuùng ta haõy taäp laøm chuû laáy mình, ñöøng ñeå cho bích chöông quaûng caùo, voâ tuyeán truyeàn hình haáp daãn meâ hoaëc, chaïy theo loái soáng tieâu thuï, ñua ñoøi xa hoa cuûa AÂu Myõ. Ñoái vôùi ñoà duøng hö cuõ cuõng khoâng neân pheá thaûi böøa baõi. ÔÛ Vieät Nam coù moát baùn ve chai raát toát maø ngaøy nay ôû Taây phöông hoï cuõng laøm töông töïa baèng caùch ñaët ôû caùc ñaàu ñöôøng nhöõng thuøng raùc ñaëc bieät chuyeân thaâu nhaët voû chai thuûy tinh ñeå naáu loïc duøng laïi. Hoï cuõng bieát mua laïi caùc saùch baùo cuõ ñeå xay ra vaø cheá taïo thaønh giaáy duøng trôû laïi. Nhö vaäy traùnh khoûi phaù röøng khai moû, laøm kieät queä taøi nguyeân cuûa Traùi Ñaát.
Khoâng ai caám chuùng ta tieâu thuï caû, nhöng haõy tieâu thuï moät caùch thoâng minh vaø yù thöùc. Haõy xem göông loaøi ong böôùm kia, chuùng huùt nhuïy hoa ñeå soáng maø khoâng laøm haïi hoa, khoâng taøn phaù hoa, ngöôïc laïi chuùng laøm cho hoa theâm veû ñeïp. Neáu so saùnh caùch bieát tieâu thuï thì chuùng ta thua xa loaøi ong böôùm kia nhieàu laém. Chuùng ta ñaõ vaø ñang tieáp tuïc huùt nhöïa soáng cuûa Meï Ñaát vaø taøn hoaïi Meï Ñaát. Coù theå vì maõi lo laøm aên sinh soáng neân chuùng ta khoâng hay bieát hoaëc khoâng yù thöùc ñöôïc vieäc Meï Ñaát ñang laâm nguy, nhöng nay bieát ñöôïc thì chuùng ta phaûi lo cöùu ñoä Meï Ñaát caøng sôùm caøng toát, keûo sau naøy coù hoái thì ñaõ quaù muoän.
5/ Thoâng ñieäp
Cöùu ñoä Meï Ñaát laø moät thoâng ñieäp quan troïng hieän nay treân theá giôùi maø ngöôøi Phaät töû khoâng theå khoâng bieát ñeán. Nhieàu baäc toân ñöùc trong Phaät giaùo töø laâu ñaõ yù thöùc ñöôïc tính caùch ñoàng sinh coäng töû, töông quan töông duyeân cuûa moïi loaøi neân ñaõ leân tieáng caûnh tænh vaø nhaéc nhôû chuùng ta, nhöng thoâng ñieäp cuûa caùc ngaøi, chuùng ta vaãn chöa tieáp nhaän ñöôïc vì maûi meâ theo vaät chaát, soáng ñôøi laõng queân.
Thieàn sö Ajahn Pongsak truï trì chuøa Palad (Wat Palad) gaàn tænh Chiang Mai vuøng baéc Thaùi Lan, naêm 1980 ñaõ ñích thaân ra tay höôùng daãn daân laøng vuøng Mae Soi taùi thieát laïi caùc khu röøng bò taøn phaù vaø daãn nöôùc veà laøm soáng laïi vuøng ñaát khoâ caèn, maëc duø vuøng Mae Soi ñaõ bò chính phuû tòch thaâu vaø ra leänh caám khoâng cho ai ñöôïc quyeàn ñuïng tôùi. Ban ñaàu vieäc laøm cuûa ngaøi gaëp nhieàu trôû ngaïi, phaûn ñoái cuûa nhaø caàm quyeàn. Ngay caû moät soá ñeä töû cö só cuûa ngaøi, hieän nay coù chöùc saéc trong chính phuû cuõng laøm ngô khoâng giuùp ñôõ vì hoï khoâng hieåu ñöôïc raèng söï taùi thieát röøng caây chính laø Phaät söï. Ñoái vôùi hoï, Phaät söï coù nghóa laø xaây chuøa thaùp vaø cuùng döôøng chö Taêng. Tuy vaäy ngaøi vaãn kieân nhaãn tuï hoïp daân laøng vaø giaûng giaûi cho hoï raèng : " Ñoái vôùi ngöôøi noâng daân, röøng caây khoâng nhöõng laø caên nhaø thöù nhaát (töø ñoù môùi coù goã ñeå xaây nhaø ôû) maø cuõng laø cha meï thöù hai. Ñaát maàu coù theå troàng troït ñöôïc vaø cho ra hoa quaû laø nhôø nöôùc, vaø nöôùc ôû ñaây chính laø do röøng caây cung caáp. Coù röøng caây thì môùi coù thöùc aên. Neáu ta mang ôn cha meï ñaõ sinh ra ta thì sao ta coù theå queân ôn röøng caây nuoâi soáng ta ? Moät caùi taâm khoâng bieát ôn röøng caây laø moät caùi taâm thoâ tuïc, khoâng coù giôùi phaùp, vaø moät caùi taâm nhö theá laøm sao coù theå mong giaùc ngoä ñöôïc? " (Trích Buddhism and Ecology). Vieäc laøm cuûa ngaøi sau cuøng cuõng ñaõ thaønh coâng vaø ñöôïc söï uûng hoä cuûa trong vaø ngoaøi nöôùc.
Ñöùc Dalai Lama, vò laõnh ñaïo quoác gia vaø Phaät giaùo Taây Taïng, ngöôøi ñaõ laõnh giaûi thöôûng Nobel Hoøa Bình theá giôùi naêm 1989, trong buoåi dieãn vaên taïi Oslo nöôùc Na Uy coù noùi : "Chuùng ta bieát raèng gaây ra chieán tranh nguyeân töû ngaøy nay chính laø moät hình thöùc töï saùt toaøn theå; laøm oâ nhieãm khoâng khí hoaëc bieån caû, chæ vì muoán kieám moät chuùt lôïi töùc phuø du, chính laø taøn phaù neàn taûng cuûa söï soáng coøn. Moãi caù nhaân vaø moãi quoác gia ñaõ trôû neân töông quan töông sinh moät caùch maät thieát ñeán noãi chuùng ta khoâng coù caùch naøo khaùc hôn laø phaûi taäp soáng vôùi tinh thaàn traùch nhieäm ñaïi ñoàng".
Trong giôùi Phaät Giaùo Vieät Nam thì coù Thaày Nhaát Haïnh, töø laâu trong caùc taùc phaåm cuûa Thaày ñaõ baøng baïc nhaán maïnh tính caùch töông duyeân töông sinh cuûa moïi loaøi, nhaát laø vaán ñeà baûo veä moâi sinh.
Rieâng ôû ñaây, trong khi vieát taäp saùch naøy, toâi coát höôùng veà haøng Phaät töû vaø gôïi leân moät vaán ñeà nhaän thöùc lieân quan ñeán lyù duyeân khôûi cuûa ñaïo Phaät qua vaøi ba taøi lieäu löôïm laët. Do ñoù chaéc chaén coù nhieàu ñieàu thieáu xoùt vaø loãi thôøi, khoâng theo kòp vôùi tin töùc bieán chuyeån thôøi söï, raát mong caùc baïn chuyeân gia veà moâi sinh, kinh teá hay chính trò vui loøng mieãn thöù cho.
Nguyeän soáng ñôøi tænh thöùc,
Ñeå thaáy roõ thöïc taïi.
Nguyeän tu taäp chaùnh nieäm,
Ñeå loøng heát say meâ.
Nguyeän soáng ñôøi thieåu duïc,
Cho Meï Ñaát xinh töôi.
Nguyeän nuoâi ñöùc hieáu sinh,
Cho muoân loaøi an laïc.Taøi lieäu tham khaûo
Dharma No. 7 Institut Karma Ling, Hiver 1989-1980
Edward Golsmith, Nicolas Hildyard, Peter Bunyard, Patrick Mc Cully: - 5000 jours pour sauver la planeøte - France Loisirs 1991
Martine Batchelor and Kerry Brown: - Buddhism and Ecology. Cassell 1992
Le Monde Diplomatique, Avril 93
Science & Avenir, Hors-Seùrie No. 61
Science & Vie No. 900, Septembre 1992
Thích Nhaát Haïnh: - Being Peace - Parallax 1987
Thích Nhaát Haïnh: - Töông Lai Vaên Hoùa Vieät-Nam - Laù Boái 1982
Thích Nhaát Haïnh: - Töøng böôùc nôû Hoa Sen - Laù Boái 1985
Lôøi noùi ñaàu | Phaàn I | Phaàn II |
[ Trôû Veà ]