Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [ Trang chính]
- Xin cöùu ñoä Meï Ñaát
Thích Trí Sieâu (France, 1993) Lôøi noùi ñaàu | Phaàn I | Phaàn II | - Phaàn I -
Trong khoaûng thaäp nieân 60, khi caùc phi thuyeàn gia rôøi traùi ñaát, ngoài trong phi thuyeàn, hoï ñaõ coù cô hoäi nhìn trôû laïi traùi ñaát, chuïp hình traùi ñaát vaø hoï ñaõ cho chuùng ta thaáy raèng traùi ñaát laø moät thöïc theå soáng ñoäng, moät haønh tinh xanh chöù khoâng phaûi chæ toaøn laø ñaát ñaù uø lì khoâ caèn nhö ôû Hoûa Tinh (Mars). Treân traùi ñaát coù naøo laø bieån caû, soâng hoà, röøng xanh, ñoàng luùa, nuùi non, sa maïc, v.v... Khi noùi ñeán traùi ñaát chuùng ta cuõng phaûi keå luoân caû vuøng khí quyeån bao quanh noù, vì nhôø vuøng khí quyeån naøy maø söï soáng treân traùi ñaát môùi coù maët, neáu khoâng thì traùi ñaát naøy seõ trôû thaønh moät haønh tinh cheát nhö maët traêng vaäy.
Thaày Nhaát Haïnh, khi noùi ñeán traùi ñaát ñaõ nhieàu laàn goïi ñoù laø Meï Ñaát (Mother Earth), quaû thaät laø moät caùi nhìn bao la vaø bieát ôn ñoái vôùi traùi ñaát. Ngoaøi vieäc daãm ñi treân maët ñaát haøng ngaøy, laùi xe treân ñöôøng xaù hoaëc ñaøo ñaát troàng caây, v.v... neáu nhìn kyõ vaø xa hôn moät chuùt, chuùng ta seõ thaáy raèng traùi ñaát chaúng khaùc gì moät baø Meï, vì baø Meï laø ngöôøi cho con söï soáng vaø nuoâi döôõng con lôùn khoân. Con ôû ñaây laø taát caû loaøi sinh vaät ñang luùc nhuùc baùm vaøo Meï Ñaát ñeå maø soáng, trong ñoù coù loaøi ngöôøi chuùng ta. Hieän nay Meï Ñaát ñang nuoâi hôn 5 tyû con ngöôøi vaø khoâng bieát bao nhieâu traêm ngaøn tyû caùc loaøi con khaùc (coân truøng, thuù vaät, thuûy toäc v.v...)
Taát caû söï vaät treân traùi ñaát ñeàu coù söï soáng, vì traùi ñaát laø moät haønh tinh soáng (planeøte vivante). Khoâng nhöõng ñoäng vaät nhö loaøi ngöôøi, thuù vaät, coân truøng coù söï soáng maø caùc loaøi thaûo vaät, thöïc vaät cuõng coù söï soáng cuûa chuùng. Moät caây taùo, neáu ta khoâng chaêm phaân töôùi nöôùc thì caây taùo seõ cheát. Ngay caû ñaát cuõng coù söï soáng, neáu ta khoâng caày caáy, khoâng gìn giöõ maø laïi phaù hoaïi, raûi böøa baõi nhöõng chaát hoùa hoïc saùt truøng, thì ñaát ñoù laâu ngaøy seõ cheát, khoâng theå troàng troït gì ñöôïc.
Taát caû moâi tröôøng thieân nhieân treân maët ñaát ñeàu goùp phaàn vaøo vieäc tieáp noái söï soáng, söï soáng cuûa muoân loaøi. Vì theá moâi tröôøng thieân nhieân chính laø Meï Ñaát vaäy.
Khi moät em beù sô sinh môû maét chaøo ñôøi, khoùc oa oa thì oâ hay, maàu nhieäm thay, beân em ñaõ coù baø Meï oâm aáp em vaøo loøng cho em buù. Khi loaøi ngöôøi môû maét chaøo ñôøi treân traùi ñaát naøy, khoâng bieát töø thuôû xa xoâi naøo, thì Meï Ñaát cuõng oâm aáp laáy, khoâng vöùt ra ngoaøi voøng quyõ ñaïo rôi vaøo khoâng gian voâ taän. Meï Ñaát cuõng ñaõ söûa soaïn chu ñaùo nhöõng gì caàn thieát cho söï soáng cuûa chuùng ta. Ñoùi thì coù röøng caây, chæ vieäc leo leân haùi quaû maø aên. Khaùt thì coù soâng, coù suoái, chæ vieäc voác nöôùc maø uoáng. Meät thì chui vaøo hang ñaù maø nguû.
Röøng caây, soâng hoà, nuùi bieån, khoâng ai baûo ai, khoâng ai ñieàu khieån ai maø vaãn laøm vieäc hoøa ñieäu vôùi nhau moät caùch kyø dieäu ñeå baûo ñaûm söï soáng cho con ngöôøi. Coù ngöôøi nhaân ñaây seõ baûo taát caû ñeàu do OÂng Trôøi laøm ra vaø ñieàu khieån. Nhöng ai ñaõ thaáy OÂng Trôøi ra sao ? OÂng ta maäp hay gaày ? Da traéng hay da ñen ? OÂng Trôøi coù hay khoâng, vieäc ñoù khoâng quan troïng, vì khi ñoùi chuùng ta vaãn phaûi aên, khaùt vaãn phaûi uoáng. Coù moät ñieàu maø chuùng ta coù theå quaû quyeát chaéc chaén, ñoù laø neáu khoâng coù röøng caây, soâng hoà, nuùi bieån, khoâng khí, maët trôøi, v.v... thì taát caû moïi loaøi sinh vaät ñeàu seõ cheát heát, trong ñoù coù loaøi ngöôøi chuùng ta.
Con sinh ra maø khoâng coù Meï buù môùm thì con seõ cheát. Con ngöôøi sinh ra maø khoâng coù Meï Ñaát nuoâi döôõng thì con ngöôøi cuõng seõ cheát. Meï Ñaát ôû ñaây, chính laø moâi tröôøng thieân nhieân caàn thieát cho söï soáng.
Con ngöôøi thöôøng töï haøo raèng mình laø gioáng vaät khoân lôùn hôn caùc loaøi khaùc, coù trí khoân bieát phaûi bieát traùi, bieát luaân thöôøng ñaïo lyù, bieát tieán boä vaên minh, bieát ñieàu khieån khai thaùc thieân nhieân, bieát thaùm hieåm khoâng gian, bieát ñuû thöù khoa hoïc kyõ ngheä, khoâng nhö caùc loaøi traâu, boø, heo, ngöïa. Nhöng coù moät ñieàu maø con ngöôøi khoâng bieát, ñoù laø con ngöôøi raát tham lam, ñoäc aùc, u meâ. Cuõng vì tham lam, ñoäc aùc, u meâ maø con ngöôøi trôû thaønh vong aân boäi nghóa. Hieän nay con ngöôøi ñang taøn phaù caùc loaøi khaùc vaø cuõng taøn phaù luoân caû Meï Ñaát. Chuùng ta soáng nhôø Meï Ñaát, aên uoáng moãi moãi ñeàu ruùt tæa töø Meï Ñaát, vaäy maø khoâng bieát ôn laïi ñi phaù hoaïi. OÂi ! Coøn gì ñieân roà, ngu xuaån vaø voâ ôn baïc nghóa hôn ? Neáu Meï Ñaát bò taøn hoaïi vaø cheát thì thöû hoûi chuùng ta coù theå tieáp tuïc soáng ñöôïc khoâng ? Tieáp tuïc aên chôi, höôûng thuï phung phí khoâng ?
-ooOoo-
1/ Maøng ozone bò thuûng loã
Töø ñaàu kyû nguyeân kyõ ngheä tôùi nay, con ngöôøi ñaõ cheá taïo ra khoaûng saùu trieäu hôïp toá hoaù hoïc, trong soá ñoù coù baûy chuïc ngaøn chaát ñöôïc duøng thöôøng xuyeân trong ñôøi soáng haøng ngaøy. Cöù moãi naêm treân thò tröôøng tieâu thuï laïi xuaát hieän khoaûng hôn 1.000 chaát hoùa hoïc môùi. Taát caû nhöõng chaát naày ñeàu laø nhöõng chaát ngoaïi lai vì khoâng phaûi töø Meï Ñaát thieân nhieân maø ra. Trong soá nhöõng chaát ngoaïi lai naày coù nhieàu chaát raát ñoäc, thí duï nhö nhöõng chaát saùt truøng, saùt coû DDT, CFC (chlorafluorocarbones). Khi ñöôïc xòt vaøo caây coû, moät soá thaám xöoáng ñaát, moät soá boác hôi leân vuøng khí quyeån. Haäu quaû cuûa noù ra sao, ngöôøi ta chöa xaùc ñònh ñöôïc, nhöng coù moät ñieàu chaéc chaén: nhöõng chaát naày laø nguyeân nhaân taïo ra nhöõng caên bònh ung thö vaø quaùi thai. Nhöõng chaát hoùa hoïc nhö CFC vaø caùc chaát khí gaz khi boác leân khoâng trung, coù taùc duïng phaù moûng maøng ozone cuûa khí quyeån. Vaøo khoaûng caùc naêm 80, caùc veä tinh Hoa Kyø ñaõ phaùt giaùc ra moät loã hoång cuûa maøng ozone treân vuøng khí quyeån Nam Cöïc. Maøng ozone laø moät lôùp khí bao boïc chung quanh vaø caùch xa maët ñaát khoaûng töø 15 ñeán 35 caây soá, nôi maø aùnh saùng maët trôøi, khi chieáu ñeán traùi ñaát, ñuïng phaûi caùc phaân töû oác-xy (oxygeøne) 02, taïo ra phaûn öùng hoaù hoïc vaø bieán caùc phaân töû oxygeøne naày thaønh ozone (03).
Maøng ozone naày raát quan troïng vì noù loïc vaø caûn laïi nhöõng quang tuyeán ngaén UV-B (ultraviolet). Nhöõng quang tuyeán naày neáu loït qua khoûi vuøng ozone thì coù theå gaây ra caùc bònh ung thö da, haïi maøng maét vaø cô khaùng cuûa con ngöôøi. Taùc duïng cuûa noù cuõng aûnh höôûng tai haïi ñeán caây coû, canh noâng vaø caùc loaøi thuûy toäc. Trong khi ñoù thì caùc xöôûng maùy kyõ ngheä treân theá giôùi, nhaát laø ôû AÂu Myõ vaãn tieáp tuïc nhaû nhöõng khí hoaù hoïc pheá thaûi laøm oâ nhieãm khoâng khí vaø phaù moûng maøng ozone.
2/ Baàu khí quyeån taêng nhieät
So saùnh vôùi hai haønh tinh laân caän nhö Kim Tinh (veùnus) vaø Hoûa Tinh (mars) thì traùi ñaát thaät laø lyù töôûng vaø ñaëc bieät. Khoâng noùng quaù nhö ôû Kim Tinh (450 ñoä C) cuõng khoâng laïnh quaù nhö ôû Hoûa Tinh (tröø 53 ñoä C). Nhieät ñoä trung bình treân maët ñaát khoaûng 15 ñoä C vöøa ñuû hôïp cho sinh vaät. Ñoù cuõng laø nhôø soá löôïng caùc khí phaân chia ñuùng möùc : 21% oxygeøne (dö"ng khí), 78% azote (ñaïm khí) vaø 0,03% gaz carbonique (thaùn khí). Neáu chaúng may soá döôõng khí giaûm xuoáng coøn 16% thì caùc loaøi ñoäng vaät seõ bò huït hôi, ngôïp thôû, hoaëc ngöôïc laïi neáu noù taêng leân khoaûng 25% thì moät tieáng saám noå cuõng ñuû laøm boác chaùy caùc khu röøng vuøng nhieät ñôùi. Nhieät ñoä traùi ñaát ñöôïc giöõ oân hoøa ñoù laø nhôø soá löôïng raát ít cuûa khí carbonique. Chaát khí naày coù coâng naêng haáp thuï söùc noùng cuûa maët trôøi vaø giöõ laïi söùc noùng cuûa traùi ñaát khoâng cho taûn maùt vaøo khoâng gian. ÔÛ Kim Tinh soá löôïng khí carbonique laø 96%, cuøng luùc laïi gaàn maët trôøi hôn neân nhieät ñoä cuûa noù raát noùng. Nhö chuùng ta ñaõ thaáy, neáu tyû leä caùc chaát khí treân ñöôïc giöõ quaân bình thì söï soáng treân traùi ñaát seõ eâm aû tieáp tuïc khoâng coù gì ñaùng noùi. Nhöng khoå noãi hieän nay caùc soá löôïng treân ñang bò ñaûo loän, khoâng phaûi do oâng trôøi maø do chính con ngöôøi laøm ñaûo loän vôùi söï khai thaùc vaø ñoát chaùy quaù nhieàu nhieân lieäu vaø röøng nuùi.
Soá löôïng khí carbonique treân traùi ñaát hieän nay ñaõ taêng theâm 25% keå töø giöõa theá kyû thöù 20 vaø neáu cöù theo ñaø kyõ ngheä vaên minh tieâu thuï naày thì ñeán naêm 2.050, nhieät ñoä traùi ñaát seõ taêng theâm töø 1,5 ñeán 4,5 ñoä C.
Vieäc traùi ñaát coù noùng hôn 1 hay 2 ñoä C ñoái vôùi chuùng ta hình nhö khoâng coù gì ñaùng lo vì chuùng ta ñaâu coù yù thöùc ñöôïc aûnh höôûng tai haïi cuûa noù treân toaøn boä sinh moâi. Neáu baàu khí quyeån taêng nhieät thì seõ aûnh höôûng tôùi möïc nöôùc bieån. Caùc taûng baêng tuyeát ôû hai vuøng Nam Cöïc vaø Baéc Cöïc seõ chaûy daàn vaø nhö theá möïc nöôùc bieån seõ daâng cao leân khoaûng töø 7 ñeán 165 phaân taây (cm). Nöôùc daâng cao thì seõ gaây luït loäi, baõo toá, thieät haïi muøa maøng, nhaát laø ôû caùc vuøng duyeân haûi hoaëc caùc vuøng thaáp gaàn möïc soâng nhö soâng Gange (Haèng), soâng Nil vaø caùc baùn ñaûo Maldives, v.v... Ngay caû caùc thaønh phoá lôùn nhö Luaân Ñoân, Nöõu Öôùc, Voïng Caùc (BangKok) cuõng khoù traùnh khoûi thieân tai. Trong khi ôû caùc vuøng duyeân haûi bò baõo luït thì ôû vuøng nhieät ñôùi ñaõ noùng laïi noùng theâm vaø töø ñoù gaây ra haïn haùn, caây coû cheát khoâ.
Baõo luït, thieân tai, haïn haùn muøa maøng caây coû thieät haïi, luùc ñoù duø coù nhieàu tieàn ñi nöõa cuõng khoâng tìm ñaâu ra thöùc aên ñeå maø mua.
3/ Röøng caây bò ñoán phaù
Röøng caây bò ñoán phaù thì lieân quan gì ñeán chuùng ta ?
Phi chaâu ñaõ maát gaàn phaân nöûa soá röøng xanh ñaõ coù tröôùc ñaây, Myõ chaâu ñaõ maát moät phaàn ba. Hieän taïi AÙ chaâu cuõng ñang baét chöôùc caùc nöôùc vaên minh AÂu Taây maø ñoán phaù röøng nuùi.
Ai cuõng bieát con ngöôøi phaûi hít thôû thì môùi soáng ñöôïc. Hít döôõng khí (oxygeøne) vaø thôû ra thaùn khí (gaz carbonique). Trong khi ñoù thì caây coû cuõng hít thôû ñeå soáng, nhöng laï luøng vaø may maén thay chuùng khoâng daønh laáy döôõng khí cuûa chuùng ta maø ngöôïc laïi chuùng hít thaùn khí vaø thôû ra döôõng khí. Caây coû hít thôû cuøng vôùi chuùng ta vaø cho chuùng ta, vaø nhö vaäy taât caû nhöõng röøng caây treân traùi ñaát chaúng khaùc gì nhöõng laù phoåi thieân nhieân hay laø nhöõng maùy ñieàu hoøa khoâng khí khoång loà.
Coù ngöôøi baûo neáu khoâng chaët caây ñoán röøng thì laáy ñaâu ra cuûi ñeå söôûi, laáy goã laøm nhaø. Khoâng ai caám chuùng ta chaët caây ñoán röøng caû, vaán ñeà ñöôïc neâu ra ôû ñaây laø röøng caây (saûn phaåm cuûa maáy ngaøn naêm) ñang bò ñoán phaù vôùi toác ñoä quaù möùc töôûng töôïng. Xöa kia khi caàn cuûi ñeå ñoát hay goã laøm nhaø thì ngöôøi tieàu phu vaùc buùa vaùc rìu vaøo röøng chaët caây ñoán cuûi, nhöng khoâng vì theá maø röøng caây bò tieâu dieät. Ngaøy nay vôùi maùy moùc toái taân, chæ trong choác laùt ngöôøi ta coù theå ñoán haøng ngaøn caây röøng. Ñoán thì cöù ñoán, nhöng phaûi ñeå cho caây coái coù thì giôø moïc laïi chöù ? Khoâng ! Ñaøng naøy con ngöôøi yû vaøo maùy moùc maëc tình ra tay ñoán caây khoâng bieát ngöøng. Coâng trình xaây döïng ngaøn ñôøi, chæ moät phuùt choác tan hoang.
Neáu trong vöôøn ta coù nuoâi 10 con gaø vaø moãi ngaøy ta quyeát aên moät con thì chæ sau 10 ngaøy laø ta seõ khoâng coøn con naøo ñeå maø aên nöõa. "AÊn tham thì choùng heát, aên chaäm thì daøi laâu". Neáu ta khoân kheùo, bieát ñeå cho gaø coù thì giôø sinh con ñeû tröùng, gaø con lôùn thaønh gaø meï thì chaéc chaén sau 10 ngaøy ta vaãn coøn gaø ñeå aên. Ñoái vôùi röøng caây cuõng vaäy, neáu chuùng ta ra tay ñoán quaù möùc, röøng caây seõ khoâng coù thì giôø moïc trôû laïi vaø nhö vaäy laø chuùng ta ñaõ voâ tình taøn phaù nhöõng laù phoåi thieân nhieân, nhöõng maùy ñieàu hoøa khoâng khí. Phoåi hö, maùy hoûng thì con ngöôøi coù coøn tieáp tuïc soáng ñöôïc khoâng ?
Ngoaøi vieäc ñieàu hoøa khoâng khí, röøng caây coøn laø moät moâi sinh quan troïng vaø toái ö caàn thieát cho taát caû moïi loaøi sinh vaät. Röøng caây vöøa laø nôi truù aån vöøa laø kho thöùc aên cuûa thuù röøng, cuûa chim choùc. Khi möa xuoáng, röøng caây huùt nöôùc vaø giöõ ñaát khoâng ñeå cho nöôùc cuoán troâi ñi, taát caû nhöõng sinh toá cuûa caây coû trôû laïi hoøa laãn vôùi ñaát laøm giaøu khoaùng chaát. Vôùi ñaø tieâu thuï röøng caây hieän nay, maët ñaát trôû neân sô xaùc vì bao nhieâu khoaùng chaát, sinh toá ñeàu bò möa gioù cuoán ñi heát. Khoâng coøn caây che naéng muøa heø, khoâng coøn caây ñeå giöõ nöôùc muøa möa, haäu quaû cuûa noù chính laø nhöõng traän luït loäi vaø haïn haùn thöôøng xuyeân xaûy ra treân theá giôùi. Ñoù laø chöa keå coù nhieàu nôi nhö ôû Nam Myõ chaâu vuøng Amazonie, hoï khoâng ñoán röøng laáy goã maø laïi ñoát röøng cho chaùy mau hôn ñeå laáy ñaát troàng coû nuoâi boø xuaát caûng. Söï kieän naøy laïi aûnh höôûng lôùn ñeán nhieät ñoä cuûa khí quyeån vì khi bò ñoát chaùy thì röøng caây tieát ra khoâng bieát bao nhieâu maø keå nhöõng chaát khí carbonique. Chaát khí naøy laø moät trong nhöõng chaát laøm taêng nhieät khí quyeån. Qua söï ñoát röøng, ngöôøi ta öôùc chöøng moãi naêm rieâng ôû xöù Breùsil (Ba Taây) ñaõ toáng leân baàu khí quyeån khoaûng 400 trieäu taán khí carbonique.
Tham gia vaøo vieäc tieâu dieät röøng caây khoâng phaûi chæ coù söï ñoát röøng hay ñoán röøng maø coøn coù moät yeáu toá khaùc nöõa, ñoù laø nhöõng traän möa aù-xít (pluie acide). Nhöõng traän möa naøy rôi xuoáng röøng laøm cho caây coái taøn uùa, maát laù, nhöõng reã caây teo laïi, nhoû daàn vaø tan raõ. Söï kieän naøy ñaõ ñöôïc ghi nhaän xaûy ra ôû caùc nöôùc vuøng Taây AÂu (Anh, Ñöùc, Thuïy Ñieån ... ) vaø ôû vuøng Baéc Myõ chaâu (Hoa Kyø, Gia Naõ Ñaïi). Nguyeân nhaân cuûa noù khoâng gì xa laï, chính laø söï gia taêng tieâu thuï xe hôi vaø maùy bay, söï saûn xuaát haøng ngaøn chaát lieäu hoùa hoïc moãi naêm, söï kyõ ngheä hoùa canh noâng, söï khai thaùc quaù möùc caùc moû nhieân lieäu, taát caû ñaõ hoïp nhau laïi maø phaù hoaïi thieân nhieân.
Treân ñaây chæ laø khaùi löôïc sô veà aûnh höôûng cuûa söï tieâu dieät röøng caây. Chuùng ta khoâng caàn phaûi ñi saâu vaøo chi tieát laøm gì, chæ caàn nhôù raèng röøng caây laø nguoàn soáng. Neáu cha meï laø ngöôøi ñaõ sinh ra ta thì röøng caây chính laø ngöôøi vuù em ñaõ nuoâi ta lôùn. Röøng caây ñieàu hoøa khoâng khí cho chuùng ta thôû, loïc nöôùc cho chuùng ta uoáng, taïo ñaát cho chuùng ta troàng troït. Tieâu dieät röøng caây töùc laø tieâu dieät nguoàn soáng.
Rieâng ôû Vieät Nam hieän nay röøng caây cuõng ñang bò ñoán phaù traàm troïng. Hoài thaùng 2 naêm 1992 ñöông kim Thuû Töôùng Voõ Vaên Kieät ñaõ kyù baùn vaø cho pheùp haõng thaàu Ñaøi Loan Franck International Investment Corp. san baèng 350 maãu röøng trong soá 535 maãu ôû Thuû Ñöùc ñeå laøm moät baõi chôi Golf coù taàm voùc quoác teá vôùi ñaày ñuû thuù tieâu khieån vaø du lòch. Trong khi ñoù thì möùc ñoä nhieãm oâ baàu khí quyeån trung taâm vaø ngoaïi oâ Saøigoøn ñaõ taêng gaàn ñeán möùc cuûa tænh Bangkok. Theo caùc nhaø sinh moâi Vieät Nam thì 535 maãu röøng ôû Thuû Ñöùc laø moät trong nhöõng laù phoåi nhoû coøn soùt laïi cuûa tænh Saøigoøn, vaø nhö theá söï san baèng caùc maãu röøng treân seõ aûnh höôûng tai haïi khoâng nhoû ñeán söï thaêng baèng sinh moâi cuûa tænh. Hôn nöõa, ai laø ngöôøi seõ giao du caùc saân golf vaø nhöõng troø tieâu khieån AÂu Myõ neáu khoâng laø du khaùch ngoaïi quoác vaø nhöõng caùn boä cao caáp ?
ÔÛ Ñaø Laït, hoài thaùng 9 naêm 92 cuõng moät haõng thaàu Ñaøi Loan ñaõ mua vaø ñang xaây moät saân golf ngay beân caïnh hoà Xuaân Höông, moät thaéng caûnh cuûa ñaát nöôùc.
Theo thoáng keâ cuûa nhöõng chuyeân gia thì töø naêm 1976, chính phuû Coäng Saûn Vieät Nam ñaõ tieâu dieät khoaûng 200.000 maãu röøng haøng naêm ñeå khai thaùc hoaëc xuaát caûng goã. Naêm 1943 ôû Vieät Nam coù khoaûng 14 trieäu maãu röøng, naêm 1975 coøn 9,5 trieäu vaø ñeán naêm 1991 chæ coøn 6,4 trieäu. Cöù theo ñaø naøy thì trong 10 hay 15 naêm nöõa röøng caây Vieät Nam seõ chaúng coøn laø bao.
Haäu quaû töùc thôøi cuûa söï ñoán phaù treân laø caùc daân thieåu soá sôn cö mieàn Baéc vaø mieàn Trung nhö ngöôøi Thaùi, Nuøng, Möôøng, Chaøm soáng raát khoå sôû thieáu aên töø 3 ñeán 9 thaùng moät naêm. Beänh böôùu coå vaø beänh dòch hoaønh haønh, khoâng coù nhaø thöông, baùc só, tröôøng hoïc. (Trích Le Monde Diplomatique, tr. 24).
4) Ñaát maàu thaønh ñaát muoái
Cuoái thaäp nieân 60, hai kyõ sö cuûa Boä Thuûy Lôïi Nga Soâ ñaõ laäp moät döï aùn khoång loà : ñaûo ngöôïc doøng hai con soâng lôùn vuøng Trung AÙ, soâng Amou-Daria vaø soâng Syr-Daria, ñeå daãn nöôùc veà vuøng ñoàng baèng khoâ caèn cuûa hai tænh Ouzbekistan vaø Turmenistan. Muïc ñích cuûa döï aùn naøy laø muoán bieán 10 trieäu maãu ñaát, tröôùc ñaây laø ñoàng coû daïi, thaønh nhöõng caùnh ñoàng troàng troït.
Moät naêm sau, keát quaû cuûa döï aùn daãn thuûy nhaäp ñieàn treân laø hai phaàn ba vuøng ñaát ñöôïc töôùi nöôùc ñaõ bieán thaønh nhöõng caùnh ñoàng muoái khoâng theå troàng troït gì ñöôïc. Lyù do laø söï daãn nöôùc vó ñaïi ñaõ laøm troài leân maët ñaát nhöõng chaát muoái tröôùc kia naèm döôùi loøng ñaát. Soá ñaát "soáng soùt" coøn laïi ñöôïc khai thaùc trieät ñeå quaù möùc ñeán noãi neáu khoâng duøng phaân boùn hoùa hoïc thì khoâng theå gaët haùi gì ñöôïc vaø cuøng luùc ñeå baûo veä soá muøa maøng hieám hoi, ngöôøi ta ñaõ phaûi xòt haøng ngaøn taán thuoác saùt truøng khieán nöôùc uoáng ôû caùc vuøng naày ñeàu bò nhieãm ñoäc. Tình traïng söùc khoûe cuûa daân chuùng ñòa phöông cuõng bò aûnh höôûng raát lôùn. Moät treû em treân möôøi cheát luùc coøn beù vaø caùc tröôøng hôïp ung thö coå hoïng, duyeán giaùp traïng (thyroide) cuøng caùc beänh ñau bao töû, cuoáng phoåi ñang ñaø gia taêng.
Vì thieáu nhaän thöùc hoaëc baát chaáp aûnh höôûng sinh moâi, caùc nhaø coâng doanh Soâ Vieát ñaõ taøn hoaïi ñaát ñai vaø phaù saûn daân cö ôû vuøng Trung Nga AÙ. Khoán khoå thay, treân theá giôùi hieän nay coù raát nhieàu quoác gia cuõng ñang taùi dieãn laïi caùi göông phaù saûn naøy.
Laøm canh noâng, vieäc daãn nöôùc veà töôùi ruoäng laø ñöông nhieân, nhöng sau ñoù phaûi bieát cho ñaát "nghæ ngôi" moät thôøi gian ñeå nöôùc möa coù ñuû thì giôø cuoán troâi ñi soá löôïng muoái treân ñaát. Ngaøy nay vôùi taâm lyù tieâu thuï, con ngöôøi muoán gaët haùi cho nhieàu, cho mau neân daãn nöôùc cho coá ñeå roài sau moät thôøi gian ngaén, ruoäng ñaát maàu môõ trôû thaønh ñaát cheát. ÔÛ Trung Hoa töø naêm 1971 ñeán naêm 1985 ñaõ coù hôn 900.000 maãu ñaát trôû thaønh ñaát cheát vì lyù do treân. Duø maùy moùc, kyõ thuaät coù toái taân caùch maáy ñi nöõa, neáu khoâng bieát ñeå cho ñaát nghæ ngôi thì khoù traùnh khoûi ñaát maàu thaønh ñaát muoái.
5) Soâng bieån thaønh coáng raõnh
Trung bình moãi naêm coù hôn 400.000 kíloâ meùt khoái nöôùc boác hôi töø bieån leân khoâng trung, sau ñoù bieán thaønh möa hoaëc tuyeát rôi trôû xuoáng, 10% soá nöôùc naøy thaám xuoáng loøng ñaát, 90% coøn laïi chaûy veà bieån caû döôùi nhieàu hình thöùc : soâng ngoøi, laïch, thaùc, suoái v.v... Nhaø trieát gia coå Hy Laïp Heùraclite coù noùi : "Moät ngöôøi khoâng theå taém hai laàn trong moät gioøng soâng". Ñaïi yù caâu naøy noùi leân tính chaát haèng chuyeån, voâ thöôøng cuûa caùc gioøng nöôùc. Nhôø tính chaát haèng chuyeån naøy maø caùc soâng ngoøi khoâng bò öù ñoïng, sình thoái, caùc chaát pheá thaûi oâ ueá cuûa con ngöôøi vöùt xuoáng soâng ñeàu ñöôïc cuoán troâi ñi vaø nhôø ñoù caùc loaïi thuûy toäc, caù, toâm v.v... môùi sinh soáng ñöôïc. Khoâng nhöõng caù, toâm soáng nhôø nöôùc maø nay caû con ngöôøi cuõng phaûi nhôø nöôùc môùi soáng ñöôïc. Ngöôøi ta coù theå nhòn aên moät thaùng nhöng khoâng theå nhòn uoáng quaù moät tuaàn. Trong cô theå con ngöôøi coù hôn 70 % laø nöôùc. Do ñoù nöôùc laø nguoàn soáng, khoâng coù nöôùc laø cheát. Nöôùc chaúng khaùc gì söõa cuûa Meï Ñaát. Töø thuôû xa xöa con ngöôøi ñaõ bieát tuï hoïp nhau thaønh caùc boä laïc soáng doïc theo hai bôø soâng vaø ngay caû hieän taïi caùc thaønh phoá lôùn cuõng ñöôïc döïng treân hai bôø soâng : Paris, London, Roma, New York, Bangkok ...
Ngoaøi vieäc laáy nöôùc ñeå uoáng, giaët duõ, taém röûa, v.v... con ngöôøi cuõng bieát toáng laïi cho gioøng nöôùc nhöõng chaát pheá thaûi oâ ueá cuûa mình. Khi coøn soáng thoâ sô, giaûn dò, tieâu thuï ít thì söï pheá thaûi cuõng ít, nhôø ñoù soâng coù thì giôø cuoán troâi ñi nhöõng chaát oâ ueá hoaëc nhöõng chaát naøy coù thì giôø tan raõ. Nhöng nay vôùi kyõ ngheä khueách tröông, caùc tænh vaø thaønh phoá lôùn daàn, söï pheá thaûi cuûa tieâu thuï cuõng theo ñoù maø gia taêng.
Ngoaøi söï pheá thaûi phaân tieåu, raùc reán cuûa con ngöôøi, laïi coù theâm söï pheá thaûi caùc chaát kim khí, ñoäc toá hoùa hoïc cuûa caùc xöôûng kyõ ngheä, hoaëc caùc chaát saùt truøng töø nhöõng caùnh ñoàng do möa daãn veà. Do ñoù caùc gioøng nöôùc, soâng laïch trôû thaønh oâ nhieãm chaúng khaùc gì coáng raõnh, ñeán noãi caù toâm khoâng coøn oxygeøne ñeå soáng. Khoâng nhöõng caù toâm cheát maø con ngöôøi cuõng cheát. Gieo nhaân naøo thì gaët quaû naáy. Cheá taïo vaø gieo vaøo loøng ñaát phaân boùn hoùa hoïc, thuoác saùt tuøng, toáng vaøo gioøng nöôùc nhöõng thöù oâ nhieãm, ngöôøi laõnh ñuû haäu quaû khoâng ai khaùc hôn laø con ngöôøi, vì nhöõng chaát treân ñeàu laø nhöõng chaát gaây ra caùc chöùng beänh, nhaát laø beänh ung thö.
Teä haïi nhaát laø ngaøy nay caùc nöôùc vaên minh AÂu Myõ tuy yù thöùc ñöôïc vaán ñeà oâ nhieãm moâi sinh, thay vì tìm caùch chöõa trò taän goác, söûa ñoåi möùc soáng tieâu thuï, laïi tìm caùch toáng nhöõng pheá thaûi nhieãm oâ cuûa mình ñeán caùc nöôùc ngheøo chaäm tieán ôû Phi chaâu hoaëc AÙ chaâu. Ngöôøi ta tính moãi naêm coù ñeán khoaûng 20 trieäu taán pheá thaûi kyõ ngheä AÂu Myõ ñöôïc chôû ñeán AÙ Phi.
Caù toâm ôû soâng cheát, caù toâm ôû bieån cuõng cheát. Treân quaû ñòa caàu, 7 phaàn 10 laø bieån caû, do ñoù ngöôøi ta vaãn thöôøng nghó raèng bieån laø kho taøng caù toâm voâ taän vaø coù theå dö söùc haáp thuï nhöõng pheá thaûi : "cöù vöùt heát ra bieån roài bieån seõ ñem ra khôi hoaëc ñem ñi choã khaùc khoâng coù haïi". Nhöng treân thöïc teá thì khoâng haún nhö vaäy, caùc luoàng soùng bieån tuy coù cuoán ñi nhöõng pheá thaûi, nhöng khoâng phaûi ñem ra khôi maø laïi ñaåy vaøo caùc vònh bieån laân caän.
Laøm oâ nhieãm bieån nhieàu nhaát ñoù laø daàu hoûa. Caùc taøu chuyeân chôû daàu hoûa thöôøng bò vôõ oáng vaø laøm chaûy heát soá daàu hoûa ra bieån. Ngoaøi ra, ñaëc bieät nöôùc Anh vaø AÙi Nhó Lan vaãn tieáp tuïc, maëc duø quy öôùc quoác teá ñaõ caám, chôû vöùt ra bieån nhöõng pheá thaûi daàu hoûa. Hieän nay taát caû bôø bieån Phi chaâu, Ñoâng Nam AÙ chaâu, Baéc AÂu chaâu, Baéc Myõ chaâu vaø Ñaïi Taây Döông ñeàu bò oâ nhieãm daàu hoûa. Caùc loaïi thuûy toäc, caù toâm, chim haûi aâu, v.v... ñeàu cheát voâ soá keå. Caù toâm cheát thì daân chaøi löôùi thaát nghieäp. Buoàn cöôøi hôn nöõa, caùc nhaø ngö nghieäp nhö ôû Anh quoác laïi cho vay vaø khuyeán khích ngö daân cheá taïo hoaëc mua caùc taøu ñaùnh caù toái taân hôn, to lôùn hôn ñeå ñaùnh ñöôïc nhieàu caù hôn. Trong khi ñoù thì caù cheát nhö raï, chaøi löôùi khoâng ñöôïc bao nhieâu, tieàn vay lôøi vaãn maëc tình gia taêng, ñaõ thaát nghieäp laïi theâm nôï naàn choàng chaát. Thaät ñuùng laø voøng laån quaån.
Bieån khoâng tha maø ñaûo cuõng khoâng chöøa. Caùc haûi ñaûo nhoû cuõng ñöôïc con ngöôøi chuù yù tôùi khai thaùc toái ña. Khai thaùc trong chieàu höôùng oâ nhieãm baèng caùch bieán nhöõng hoøn ñaûo xinh ñeïp vuøng Thaùi Bình Döông thaønh nhöõng baõi thí nghieäm bom nguyeân töû.
Lôøi noùi ñaàu | Phaàn I | Phaàn II |
[ Trôû Veà ]