Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
Toång quan veà Lòch Söû Phaät giaùo Vieät Nam
Nguyeãn Ñöùc Sôn [ daãn nhaäp ]
Baøi 1 . Phaät Giaùo Vieät Nam töø du nhaäp ñeán thôøi Lyù Nam Ñeávôùi söï ra ñôøi cuûa nhaø nöôùc ñoäc laäp Vaïn Xuaân
Baøi 2 - Phaät Giaùo Vieät Nam töø thôøi kyø nhaø nöôùc ñoäc laäp Vaïn Xuaân ra ñôøi ñeán vua Traàn Nhaân Toâng
Baøi 3 - Phaät Giaùo töø thôøi Traàn Nhaân Toâng ñeán caän ñaïiDaãn Nhaäp
Phaät giaùo töø AÁn Ñoä du nhaäp Vieät Nam ñaõ treân hai ngaøn naêm. Ngay töø raát sôùm, Phaät giaùo ñaõ ñöôïc tieáp nhaän vaø trôû thaønh moät tö töôûng chuû ñaïo trong neàn vaên hoùa daân toäc, dó nhieân laø sau khi ñaõ baûn ñòa hoùa Phaät giaùo. Suoát hôn hai ngaøn naêm lòch söû, Phaät giaùo luoân ñoàng cam coäng khoå vôùi vaän meänh thaêng traàm cuûa xöù sôû, trong coâng cuoäc choáng ngoaïi xaâm cuõng nhö söï nghieäp döïng nöôùc, môû mang bôø coõi, ñaùnh baït aâm möu xaâm laêng vaø noâ dòch veà vaên hoùa cuûa theá löïc phöông Baéc trong nhieàu giai ñoaïn. Do vaäy, lòch söû Phaät giaùo Vieät Nam phaûi ñöôïc trình baøy nhö theá naøo ñeå phaûn aùnh ñöôïc söï thaät sinh ñoäng vaø moái quan heä maät thieát ñoù? Ñaây laø moät vaán ñeà khoâng ñôn giaûn, bôûi nhöõng khoù khaên nhaát ñònh, ñaëc bieät laø veà tö lieäu, maø chuùng ta gaëp phaûi.
Vôùi khuoân khoå cuûa baøi giôùi thieäu toång quan veà lòch söû Phaät giaùo Vieät Nam, ñoái töôïng laø hoïc vieân trong chöông trình Phaät hoïc haøm thuï naêm thöù ba, chuùng toâi khoâng theå trình baøy caùc vaán ñeà moät caùch töôøng taän, ñaëc bieät laø caùc döõ kieän vaø quan ñieåm lòch söû môùi. Neáu muoán tìm hieåu moät caùch kyõ löôõng hôn, thì xin tham khaûo caùc saùch vaø taøi lieäu chuùng toâi seõ giôùi thieäu trong phaàn cuoái baøi cuõng nhö trong caùc phaàn trích daãn.
Vaû laïi, nghieân cöùu lòch söû laø moät ñòa haït luoân soâi ñoäng vôùi caùc phaùt hieän môùi, hoaëc coù theå laø boå sung hoaëc coù theå laøm thay ñoåi caùc quan ñieåm cuõ. Vaø trong nhöõng thaäp nieân gaàn ñaây, lónh vöïc naøy ñaõ coù moät söï quan taâm lôùn cuûa giôùi laøm coâng taùc nghieân cöùu vaên hoùa, lòch söû nöôùc nhaø(1), ñaùng chuù yù hôn caû laø coâng trình Lòch söû Phaät giaùo Vieät Nam cuûa taùc giaû Leâ Maïnh Thaùt vöøa môùi xuaát baûn (2). Vôùi tinh thaàn ñoù, nhöõng gì ñöôïc giôùi thieäu ôû ñaây cuõng vaäy, chuùng toâi coá gaéng caäp nhaät nhöõng phaùt hieän vaø quan ñieåm môùi veà lòch söû Phaät giaùo daân toäc ñeå goùp phaàn giuùp hoïc vieân coù nhöõng kieán thöùc cô baûn veà truyeàn thoáng vaø baûn saéc cuûa daân toäc noùi chung vaø Phaät giaùo Vieät Nam noùi rieâng. Töø ñoù laøm cô sôû ñeå tìm hieåu vaø goùp phaàn hieåu theâm, hieåu chính xaùc hôn veà neàn Phaät hoïc Vieät Nam.
Noäi dung cuûa phaàn Toång quan veà lòch söû Phaät giaùo Vieät Nam naøy trình baøy qua naêm thôøi ñaïi, chia thaønh 3 baøi. Baøi 1 laø Phaät giaùo töø thôøi du nhaäp ñeán söï ra ñôøi cuûa Nhaø nöôùc ñoäc laäp Vaïn Xuaân theá kyû thöù VI. Baøi 2 laø Phaät giaùo töø Nhaø nöôùc Vaïn Xuaân cuûa Lyù Nam Ñeá ñeán thôøi Traàn Nhaân Toâng. Baøi 3 laø giai ñoaïn Phaät giaùo töø thôøi ngaøi Traàn Nhaân Toâng ñeán caän ñaïi.
I . Con ñöôøng vaø nieân ñaïi du nhaäp
II . Trung taâm Phaät Giaùo Luy Laâu
III .Tình hình Phaät Giaùo trong giai ñoaïn ñaàu du nhaäp
1. Ngöôøi Phaät töû Vieät Nam ñaàu tieânIV . Nhöõng göông maët Phaät töû tieâu bieåu vaø tình hình Phaät Giaùo töø Theá kyû II ñeán theá kyû VI
2. Tieán trình tieáp thu vaø baûn ñòa hoùa Phaät giaùo
a. Tö töôûng Phaät giaùo taïi nöôùc ta trong buoåi ñaàu
b. Söï ra ñôøi cuûa tín ngöôõng Phaät Phaùp Vaân, moät söï hoøa nhaäp böôùc ñaàu giöõa Phaät giaùo vaø vaên hoùa baûn ñòa, hay chính laø böôùc Vieät hoùa Phaät giaùo vaø Phaät giaùo hoùa vaên hoùa baûn ñòa ñaàu tieân1. Maâu Töû, ngöôøi ñaàu tieân duøng Phaät giaùo laøm cô sôû ñeå ñaùnh tan luaän ñieäu töï toân daân toäc cuûa daân toäc Haùn:
a. Ñoâi neùt veà con ngöôøi Maâu Töû
b. Vaøi neùt veà noäi dung saùch "Lyù hoaëc luaän"
2. Khöông Taêng Hoäi, vò Taêng Vieät Nam ñaàu tieân thaønh coâng röïc rôõ trong coâng taùc khai hoùa truyeàn baù Phaät giaùo ôû nöôùc ngoaøi (Trung Quoác)
a. Vaøi neùt veà con ngöôøi Khöông Taêng Hoäi
b. Vaøi neùt veà söï nghieäp hoaèng phaùp cuûa ngaøi Khöông Taêng Hoäi vaø tình hình Phaät giaùo Vieät Nam theá kyû thöù III
3. Ñoâi neùt veà nhaø dòch thuaät Thích Ñaïo Thanh
4. Vu Phaùp Lan vaø Vu Ñaïo Thuùy, hai danh taêng cuûa Phaät giaùo Trung Quoác ñeán Vieät Nam vaøo theá kyû IV
5. Ñaïo Cao, Phaùp Minh, Lyù Mieãu vôùi söï kieän "saùu laù thö" vaø cuoäc ñaáu tranh tö töôûng chuaån bò cho moät giai ñoaïn phaùt trieån môùi cuûa Phaät giaùo Vieät Nam
a. Veà caùc nhaân vaät Ñaïo Cao, Phaùp Minh vaø Lyù Mieãu
b. Nguyeân nhaân söï ra ñôøi cuûa saùu laù thö hay tình hình cuûa Phaät giaùo Vieät Nam theá kyû V
c. Noäi dung cuûa cuoäc trao ñoåi giöõa Lyù Mieãu vaø hai vò thaày cuûa oâng laø Phaùp sö Ñaïo Cao vaø Phaùp Minh, hay söï khuûng hoaûng cuûa neàn Phaät giaùo quyeàn naêng
6. Veà caùc ngaøi Hueä Thaéng vaø Ñaïo Thieàn, hai baäc cao taêng Vieät Nam cuoái cuøng cuûa thôøi ñaïi Phaät giaùo thöù nhaát, thôøi ñaïi Phaät giaùo quyeàn naêng
a. Veà sö Hueä Thaéng
b. Ñaïo Thieàn vôùi coâng taùc giaûng daïy vaø hoaèng phaùp thaønh coâng röïc rôõ taïi Trung Quoác
Baøi 2 - Phaät Giaùo Vieät Nam töø thôøi kyø nhaø nöôùc ñoäc laäp Vaïn Xuaân ra ñôøi ñeán vua Traàn Nhaân ToângI . Phaät Giaùo töø thôøi Lyù Nam Ñeá ñeán thôøi Lyù Thaùnh Toâng
1. Doøng thieàn Tyø Ni Ña Löu Chi ra ñôøi, böôùc ñaàu giaûi quyeát nhöõng khuûng hoaûng cuûa neàn Phaät giaùo quyeàn naêngII . Phaät Giaùo töø thôøi Lyù Thaùnh Toâng ñeán thôøi Traàn Nhaân Toâng
a. Ñoâi neùt veà Tyø Ni Ña Löu Chi
b. Tö töôûng cuûa Tyø Ni Ña Löu Chi vaø nguyeân nhaân ra ñôøi cuûa doøng thieàn mang teân Ngaøi
c. Veà ngaøi Phaùp Hieàn vaø heä thoáng truyeàn thöøa cuûa doøng thieàn Tyø Ni Ña Löu Chi:
2. Söï ra ñôøi cuûa doøng thieàn Voâ Ngoân Thoâng ôû theá kyû thöù IX
a. Vaøi neùt veà Thieàn sö Voâ Ngoân Thoâng
b. Tö töôûng Thieàn cuûa ngaøi Voâ Ngoân Thoâng hay nguyeân nhaân ra ñôøi cuûa doøng Thieàn mang teân Ngaøi ôû nöôùc ta vaøo theá kyû thöù IX:
c. Söï truyeàn thöøa cuûa doøng thieàn Voâ Ngoân Thoâng
3. Moät soá ñaëc ñieåm cuûa Phaät giaùo giai ñoaïn töø thôøi Lyù Nam Ñeá ñeán thôøi Lyù Thaùnh Toâng
a. Phong traøo du hoïc caàu phaùp ôû AÁn Ñoä
b. Phong traøo caùc cao taêng sang giaûng kinh ôû Trung Quoác
b. Söû duïng saám vyõ ñeå nuoâi döôõng yù thöùc ñoäc laäp töï chuû daân toäc vaø laøm neân caùc cuoäc caùch maïng baát baïo ñoäng hieám thaáy trong lòch söû1. Söï ra ñôøi cuûa doøng thieàn Thaûo Ñöôøng ñôøi Lyù
2. Vaøi neùt veà tình hình Phaät giaùo
Baøi 3 - Phaät Giaùo töø thôøi Traàn Nhaân Toâng ñeán caän ñaïi
I . Phaät Giaùo töø thôøi vua Traàn Nhaân Toâng ñeán chuùa Nguyeãn Phuùc Chu
1. Ñoâi neùt veà con ngöôøi vua Traàn Nhaân Toâng vaø söï ra ñôøi cuûa doøng thieàn Truùc Laâm Yeân TöûII . Phaät Giaùo töø thôøi chuùa Nguyeãn Phuùc Chu ñeán thôøi caän ñaïi
a. Ñoâi neùt veà Ngaøi Traàn Nhaân Toâng
b. Boái caûnh ra ñôøi cuûa doøng thieàn Truùc Laâm Yeân Töû
c. Ñaëc ñieåm cuûa doøng thieàn Truùc Laâm Yeân Töû
2. Veà caùc ngaøi Phaùp Loa, Huyeàn Quang vaø Kim Sôn
3. Ñoâi neùt veà tình hình Phaät giaùo sau thôøi ngaøi Kim Sôn
a. Cuoäc noåi daäy cuûa sö Phaïm Sö OÂn cuoái ñôøi Traàn
b. Sö Phaïm Ngoïc vôùi cuoäc khaùng chieán choáng Minh cöùu nöôùc
c. Sô löôïc veà tình hình Phaät giaùo1. Chuùa Nguyeãn Phuùc Chu, moät Traàn Nhaân Toâng thöù hai trong lòch söû
2. Moät soá ñaïi bieåu cuûa neàn hoïc lyù Phaät giaùo ôû thôøi ñaïi Nguyeãn Phuùc Chu
a. Doøng thieàn Taøo Ñoäng
b. Doøng thieàn Laâm Teá
c. Caùc ngaøi Chaân Nguyeân, Minh Chaâu-Höông Haûi vaø tình hình Phaät giaùo ôû Ñaøng Ngoaøi
d.Cuoäc khuûng hoaûng cuûa xaõ hoäi Vieät Nam ôû thôøi Nguyeãn vaø nhöõng phaûn öùng cuûa Phaät giaùo
3. Ñoâi neùt veà phong traøo chaán höng Phaät giaùo ñaàu theá kyû XX
Keát luaän
Chuù thích : (1) Sau nhöõng coâng trình môû ñöôøng tröôùc naêm 1975, ñaùnh keå nhö khuyeát danh, Phaät giaùo Nam lai khaûo (1928); Traàn Vaên Giaùp, Le Bouddhisme en deøs orgigines au XIII e-sieøcle (1932); Maät Theå, Vieät Nam Phaät giaùo söû löôïc (1943); Nguyeãn Lang, Vieät Nam Phaät giaùo söû luaän taäp I; v.v...moät soá coá gaéng nghieân cöùu trong lónh vöïc naøy ñöôïc coâng boá nhö Nguyeãn Lang, Vieät Nam Phaät giaùo söû luaän taäp II (1978), taäp III (1985); Vieän Trieát hoïc, Lòch söû Phaät giaùo Vieät Nam (1988), baûn naøy sau ñoù ñöôïc dòch sang chöõ Anh vaø chöõ Phaùp.
(2) Taäp 1, Hoïc vieän Phaät giaùo Vieät Nam taïi Hueá thöïc hieän, Nxb. Thuaän Hoùa, 1999.
[ Trôû Veà ]