Ñaïi
Thuû AÁn
(Mahamudra)
Ouang
Tchuk Dorjeù
Dòch giaû: Thích Trí Sieâu
|
Chöông II Thieàn ñònh Tö theá caên baûn cuûa thaân vaø taâm Söï tu taäp chính yeáu bao goàm hai phaàn: an truï taâm hay Thieàn Ñònh (Samatha, Shineù) vaø quaùn chieáu thaâm saâu hay Thieàn Quaùn (Vipasyana, Lhagtong). Tröôùc heát veà Thieàn Ñònh, coù nhieàu phöông thöùc tu taäp ñeå truï taâm vaøo moät ñieåm (Samadhi, Ting Dzin). Neáu bieát caùch thì nhöõng chöôùng ngaïi vaø voïng nieäm seõ khoâng khôûi leân nöõa, nhôø ñoù ta coù theå tröïc nghieäm ñöôïc gioøng taâm thöùc nguyeân thuûy [1] vaø ñi saâu vaøo Thieàn Quaùn. Haønh giaû ban ñaàu tu taäp, ngoài xeáp baèng theo tö theá kieát giaø (vajra) hoaëc baùn giaø ñeå tieát cheá nhöõng nguoàn nguyeân löïc [2] ñi xuoáng. Ñeå höôùng daãn nhöõng luoàng nguyeân löïc thuoäc ñòa ñaïi chaûy vaøo saïn ñaïo trung öông [3] thì phaûi giöõ xöông soáng thaúng nhö coät truï. Ñeå ñem nhöõng luoàng nguyeân löïc thuoäc thuûy ñaïi trôû veà saïn ñaïo trung öông thì ñ?t hai baøn tay phía döôùi ruùn theo aán Ñaïi Ñònh, vaø thaû nheï hai vai veà phía sau. Ñeå ñieàu khieån luoàng thuoäc hoûa ñaïi trôû veà trung öông thì giöõ coå thaúng vaø thu caèm vaøo nhö löôõi caâu. Ñeå höôùng daãn nhöõng luoàng thuoäc phong ñaïi trôû veà trung öông thì giöõ maét kheùp hôø moät phaàn ba, chuù vaøo moät ñieåm doïc theo soáng muõi. Moâi vaø löôõi ñeå töï nhieân, hoaëc neáu ñöôïc thì ñeå löôõi ñuïng oå gaø. Tö theá treân ñöôïc goïi laø tö theá Vairocana. Söï ñònh taâm hay an truï taâm laø moät traïng thaùi an laïc phaùt khôûi nhôø taâm an truï vaøo moät ñieåm, sau khi haøng phuïc ñöôïc 5 chöôùng ngaïi: taùn loaïn, hoân traàm, nghi ngôø, moûi meät, môø aùm. Coù nhieàu caùch tu taäp: hoaëc truù taâm vaøo moät vaät, moät vieäc hoaëc suy tö veà giaùo lyù nhö Töù Dieäu Ñeá, nhöng vaãn khoâng dính maéc vaøo "taø nieäm". Taø nieäm ôû ñaây laø nhöõng yù nghó hoaøn toaøn khoâng lieân quan gì ñeán ñeà muïc ñang quaùn chieáu. Khoâng neân laàm nghó "voâ nieäm" laø ngoài trô khoâng nghó gì heát, voâ nieäm coù nghóa laø voâ taø nieäm. Theo giaùo lyù Maät toâng (Tantra), taâm vaø nhöõng luoàng nguyeân löïc lieân quan raát maät thieát. Neáu nhöõng luoàng nguyeân löïc (prana, lung) troâi chaûy ñuùng ñöôøng thì taâm seõ vaéng laëng; nhöng neáu chuùng chaûy sai treäch thì voïng töôûng, voïng nieäm khôûi leân loaïn xaï. Nhöõng luoàng naøy troâi chaûy trong caùc oáng daãn löïc hay kinh löïc (nadi, tsa); trong soá ñoù coù ba ñöôøng chính laø ñöôøng kinh giöõa (saïn ñaïo trung öông), moät ôû beân phaûi vaø moät ôû beân traùi, caû ba chaïy song song phía tröôùc ñöôøng xöông soáng. Thoâng thöôøng, nhöõng luoàng nguyeân löïc chæ di chuyeån trong hai ñöôøng kinh phaûi vaø traùi, do ñoù laøm khôi daäy voïng nieäm, aûo töôûng. Moät khi nhöõng luoàng nguyeân löïc ñöôïc ñieàu khieån vaø höôùng daãn trôû veà saïn ñaïo trung öông thì moïi voïng nieäm töï döùt. Ngoài trong tö theá Vairocana khoâng ngoaøi thöïc hieän muïc ñích treân. Coù nhieàu caùch phaân loaïi saép xeáp caùc luoàng nguyeân löïc. Theo saùu pheùp Du Giaø cuûa Naropa [4] thì coù naêm luoàng nguyeân löïc: 1) luoàng ñi xuoáng, nhaèm toáng khöù ra ngoaøi nhöõng ueá tröôïc qua hai ñöôøng ñaïi tieåu tieän; 2) luoàng ñi leân, ñieàu khieån söï haáp thuï thöùc aên, söï rung ñoäng cuûa coå hoïng vaø gioïng noùi; 3) luoàng tieáp giöõ söùc soáng (sinh löïc); 4) luoàng ñieàu hoøa söï tieâu hoùa; 5) luoàng chaïy khaép chaâu thaân, taøng aån trong moïi ñoäng taùc. Coù moät caùch phaân loaïi khaùc ñöôïc saép xeáp theo ñòa ñaïi, thuûy ñaïi, hoûa ñaïi, phong ñaïi vaø khoâng ñaïi. Trong taäp saùch naøy, caû hai caùch phaân loaïi ñöôïc phoái hôïp ñeå chæ daïy veà tö theá Vairocana vaø ñieàu khieån nhöõng luoàng nguyeân löïc. Sau khi an truï ôû tö theá naøy, taâm bôùt dính maéc vaøo gioøng tö töôûng voïng nieäm, daàn daàn traïng thaùi voâ khaùi nieäm seõ aûnh hieän. Ñeå traùnh söï caêng thaúng hay vaän coâng quaù möùc, tröôùc heát haõy thôû ra vaøi hôi maïnh roài sau ñoù chæ caàn hít thôû nheï nhaøng töï nhieân. Khi thôû ra haõy quaùn töôûng nhö ñang toáng khöù taát caû phieàn naõo vaø haéc nghieäp ra ngoaøi. Sau ñoù, taäp hít thôû trong chaùnh nieäm, vaø khi taâm trôû laïi vaéng laëng thì khoâng caàn chuù taâm theo doõi hôi thôû nöõa. Quaùn nieäm hay nhôù laïi sô veà caùc phaùp döï bò tu taäp, sau ñoù caét ñöùt taát caû yù nieäm, khoâng nghó gì veà quaù khöù, töông lai, khoâng baùm víu hoaëc xua ñuoåi, chæ ñeå taâm trong traïng thaùi troâi chaûy töï nhieân, baây giôø vaø ôû ñaây. Treân ñaây laø ñieåm thöù nhaát: nhöõng tö theá caên baûn cuûa thaân vaø taâm, neàn taûng quan troïng cuûa Thieàn Ñònh, haønh giaû caàn phaûi tinh taán thöïc taäp. Chuù thích:
Ñònh taâm treân moät hình saéc Neáu khoâng theå ñem taâm trôû veà traïng thaùi töï nhieân vaø an truù trong ñoù thì phaûi nöông vaøo moät vaät beân ngoaøi ñeå chuù taâm nhö moät khuùc goã, hoøn soûi, töôïng Phaät, ngoïn löûa, v.v... nhöõng vaät naøo töï caûm thaáy thích hôïp. Khoâng caàn suy nghó veà maøu saéc hay hình daùng cuûa vaät ñoù, chæ caàn chuù yù giöõ taâm an truù vaøo vaät tröôùc maët, khoâng quaù caêng thaúng hay thaû loûng. Chaët ñöùt taát caû tö töôûng ngoaïi bieät. Neáu taâm quaù caêng thaúng seõ caûm thaáy lo aâu vaø töùc toái; neáu thaû loûng thì laïi bò hoân traàm vaø môø aùm. Ñieàu taâm cuõng gioáng nhö leân giaây ñaøn, khoâng caêng maø cuõng khoâng loûng thì ñaøn môùi keâu. Caùch thöùc chuù taâm treân moät hình saéc cuõng töông tôï nhö vieäc quan saùt moät hoøn soûi naèm döôùi ñaùy ly nöôùc ñuïc. Hoøn soûi seõ hieän roõ raøng sau khi taát caû buøn nhô laéng xuoáng ñaùy. Cuõng vaäy, khi nhöõng yù nghó khoâng coøn khôûi leân khuaáy ñoäng, ta seõ nhìn thaáy roõ ñoái töôïng hình saéc. Haõy taäp nhìn hình saéc nhö moät ñöùa treû nhoû, khoâng bình luaän hay suy nghó [1]. Neáu chuù taâm maø khoâng khôûi yù nghó hay khaùi nieäm thì toát. Nhöng neáu chuùng khôûi leân, chæ caàn nhaän bieát vaø khoâng theo, vì chuùng töï khôûi töï dieät. Khi moät yù nieäm khôûi leân, neáu khoâng saùng suoát nhaän bieát thì noù seõ moùc noái laøm khôûi leân muoân vaøn yù nieäm khaùc gaây chöôùng ngaïi cho söï tu taäp. Nhöõng yù nieäm chæ laø troø chôi cuûa taâm, töïa nhö nhöõng gôïn soùng treân nöôùc, chôït khôûi roài töï tan bieán. Ta coù theå chuù taâm vaøo nhöõng chuûng töï OM maøu traéng, AH ñoû vaø HUM xanh, vieát ñeå tröôùc maët hoaëc quaùn töôûng trong taâm. Ba chöõ treân töôïng tröng cho thaân, ngöõ, yù cuûa chö Phaät. Trong luùc tu taäp, nhöõng yù nieäm nhö "Ta ñang thieàn, ta khoâng thieàn, ta phaûi laøm cho taâm yeân laëng, ...", ñeàu phaûi döùt boû. Caàn phaûi kieåm soaùt vaø ñieàu khieån taâm an truù vaøo ñeà muïc. Haõy thöïc taäp nhöõng khoùa ngaén haïn nhöng thöôøng xuyeân. Nhôø söï taäp luyeän naøy taâm seõ trôû veà traïng thaùi saùng suoát, tónh laëng. Ñaây laø ñieåm thöù hai cuûa Thieàn Ñònh. Chuù thích:
Nhöõng ñoái töôïng khaùc Sau khi taäp trung vaø ñònh taâm ñöôïc treân moät ñoái töôïng hình saéc, ta coù theå chuyeån sang caùc ñoái töôïng khaùc nhö: aâm thanh, ñoái töôïng cuûa nhó thöùc; muøi höông, ñoái töôïng cuûa tyû thöùc; muøi vò, ñoái töôïng cuûa thieät thöùc; söï xuùc chaïm, ñoái töôïng cuûa thaân thöùc. Baát cöù luùc naøo tieáp xuùc vôùi traàn caûnh, ta cuõng phaûi chuù yù ñònh taâm, ghi nhaän moät caùch khaùch quan, khoâng khôûi phaân bieät khaùi nieäm toát, xaáu, öa, gheùt, v.v... ÔÛ trong hoaøn caûnh naøo ta cuõng coù theå tu taäp ñöôïc. Neáu nôi ngoài thieàn boãng coù ngöôøi vaën nhaïc, ta coù theå truï taâm vaøo söï nghe maø khoâng caàn khôûi xeùt ñoaùn phaân bieät xem ñoù laø aâm thanh gì. Veà xuùc chaïm hay muøi vò cuõng vaäy. Khi taâm ñaõ ñöôïc taäp luyeän thuaàn thuïc an truù vaøo ñoái töôïng, ta neân ngöng nghæ buoåi taäp trong luùc taâm coøn saùng suoát, nhö vaäy seõ traùnh khoûi chaùn naûn, meät moûi. Trong thôøi gian ngöng taäp ngoaøi caùc thôøi khoùa aán ñònh, phaûi luoân luoân giöõ chaùnh nieäm, duø ñi ñöùng, naèm, ngoài hay noùi, nín, ñoäng, tònh; caét ñöùt nhöõng yù nieäm suy tö, xì xaøo trong taâm. Ñaây laø ñieåm thöù ba cuûa Thieàn Ñònh. Neáu muoán söï tu taäp ñöôïc deã daøng, ta caàn phaûi döùt boû vieäc ñôøi. Neáu oâm nhieàu vieäc ñôøi, taâm seõ luoân luoân tính toaùn, raát khoù ñieàu trò, hoaëc giaû neáu eùp taâm thì noù seõ chaùn naûn, meät moûi vaø rôi vaøo hoân traàm.
Ñoái trò hoân traàm vaø taùn loaïn Muoán ñoái trò hoân traàm vaø taùn loaïn haõy quaùn töôûng ôû ngay giöõa traùn moät ñieåm troøn nhoû baèng haït ñaäu, maøu traéng, toûa aùnh saùng trong suoát vaø truï taâm ôû ñoù. Ñoâi khi quaùn töôûng moät ñieåm nhoû nhö treân maøu ñen, cuõng toûa aùnh saùng nhöng naèm phía döôùi khoaûng giöõa hai ñaàu goái. Ñeå ñoái trò hoân traàm, haõy chuù taâm vaøo ñieåm traéng, thaân ngoài nôi thoaùng khí, roäng raõi, laâu laâu coù theå duøng nöôùc maùt lau maët. Neân maët y phuïc nheï moûng vaø aên ñoà deã tieâu; khoâng neân ngoài choã noùng, gaàn löûa hoaëc döôùi maët trôøi. Ngöôïc laïi neáu bò taùn loaïn, taâm döôøng nhö chaïy khaép nôi khaép choán, thì phaûi quaùn töôûng vaø chuù taâm vaøo ñieåm ñen. Thaân neân ngoài choã noùng aám, hay taäp theå duïc vaø aên nhöõng ñoà boå, laâu tieâu. Hoân traàm vaø taùn loaïn laø nhöõng chöôùng ngaïi lôùn nhaát cho söï tu thieàn. Hoân traàm khieán cho haønh giaû khoâng coøn nhìn roõ ñoái töôïng vaø trôû neân ñôø ñaãn. Maøu traéng coù coâng naêng ñoái trò hoân traàm; ban ñaàu haønh giaû coù theå duøng moät mieáng vaûi traéng ñeå tröôùc maët, vaø moãi khi hoân traàm thì chuù taâm vaøo ñoù. Maët khaùc, neáu ngoài döôùi maët trôøi hoaëc nôi noùng böùc seõ deã bò buoàn nguû, do ñoù caàn phaûi ngoài nôi maùt meû vaø thoaùng khí. Söï aûnh höôûng cuûa thöùc aên cuõng quan troïng khoâng keùm. AÊn nhöõng moùn nheï deã tieâu seõ giuùp taâm trôû neân nheï nhaøng, saùng suoát. Taùn loaïn thì ngöôïc laïi, luoân luoân khích ñoäng vaø loâi keùo taâm ra khoûi ñoái töôïng quaùn chieáu. Chuù taâm vaøo ñieåm ñen phía döôùi seõ haõm taâm laïi vaø maøu ñen coù coâng naêng giaûm söï kích thích cuûa taâm. Bò taùn loaïn nhieàu laø do aûnh höôûng cuûa nhöõng luoàng nguyeân löïc quaù nhanh nheï, duøng thöùc aên boå vaø laâu tieâu seõ khieán nhöõng luoàng naøy chaûy chaäm laïi, nhôø ñoù taâm bôùt phoùng. Muoán tu taäp deã daøng caàn phaûi bieát ñieàu hoøa cô theå, vì gioøng taâm thöùc nöông chaûy treân nhöõng luoàng nguyeân löïc qua caùc saïn ñaïo cuûa thaân vi teá [1]. Ñieàu hoøa thaân (thoâ keäch) cuõng töùc laø ñieàu hoøa taâm. Haõy neân ngöøng nghæ trong luùc taâm coøn saùng suoát vaø seõ tieáp tuïc laïi sau. Neân chia söï tu taäp laøm nhieàu thôøi khoùa ngaén nhöng ñeàu ñaën. Ñaây laø ñieåm thöù tö cuûa Thieàn Ñònh. Chuù thích:
Thieàn Ñònh khoâng söï töôùng Trong phaàn tu taäp naøy haõy môû maét nhìn thaúng vaøo khoaûng troáng hö khoâng tröôùc maët, khoâng truï taâm treân moät ñoái töôïng naøo caû. Hö khoâng cuõng töông tôï nhö taùnh cuûa taâm, khoâng leä thuoäc vaøo söï giaû hôïp cuûa nhaân duyeân. Quaùn chieáu hö khoâng tröôùc maët laø moät phöông phaùp chuaån bò ñeå quaùn chieáu thaúng vaøo taâm. Phaùp quaùn chieáu thaúng vaøo taâm khoâng qua söï töôùng raát thöôøng trong Maät toâng, noù taäp cho haønh giaû laøm quen vôùi traïng thaùi trung aám (bardo) vaø trôû veà vôùi Phaùp thaân. Thieàn quaùn khoâng söï töôùng khoâng coù nghóa laø laøm cho taâm troáng roãng, mô mô maøng maøng, nhö ngu nhö ngaây. Ngöôïc laïi ñoù laø moät traïng thaùi raát tænh thöùc, trong saùng vaø vaéng laëng. Khoâng khôûi taâm suy nghó veà quaù khöù, hieän taïi hay vò lai. Haõy truï trong tónh laëng cuûa "baây giôø vaø ôû ñaây". Luoân tænh taùo vaø chaêm chuù quaùn saùt taâm nhö ñang xoû moät muõi kim nhoû. Haûy xaû boû moïi hy voïng vaø lo aâu. Khi hoaøn toaøn tænh thöùc vaéng laëng thì nhöõng yù nieäm cuõng maát daïng. Thoaûng nhö hôi thaát nieäm xao laõng thì yù nieäm seõ tieáp noái nhau khôûi leân tôùi taáp, gaëp tröôøng hôïp naøy haõy taäp nhaän dieän vaø nhìn thaúng vaøo chuùng khi chuùng vöøa khôûi. Khoâng neân nghó "ta phaûi ngaên chaën chuùng", hoaëc "ta ñaõ tieâu dieät chuùng" v.v... haõy ghi nhaän chuùng moät caùch khaùch quan khoâng dính maéc vaø duøng ngay chuùng laøm ñoái töôïng quaùn saùt. Caån thaän giöõ taâm khoâng quaù caêng thaúng cung khoâng xao laõng. Ñaây laø ñieåm thöù naêm. Khi môùi tu taäp thieàn, ta coù caûm töôûng nhö caùc yù nghó khôûi leân khoâng ngôùt. Ñoù chaúng qua vì ta baét ñaàu quay trôû vaøo trong, bieát nhìn vaø yù thöùc ñöôïc söï hieän khôûi cuûa chuùng. Taâm vaø nhöõng yù nieäm khoâng phaûi laø moät cuõng khoâng phaûi hai. Neáu laø moät thì khoâng theå naøo tu taäp trôû veà boån taâm vaø cuøng luùc loaïi tröø yù nieäm. Neáu laø hai (vaät khaùc bieät) thì caùi baøn, caùi gheá cuõng coù theå khôûi yù nieäm ñöôïc. Taâm trong saùng ví nhö maët göông, yù nieäm ví nhö hình aûnh trong göông; hình aûnh khoâng phaûi laø göông nhöng cuõng khoâng theå taùch rôøi göông ñöôïc. Y Ù nieäm daáy khôûi baét nguoàn töø söï laàm queân thöïc taùnh cuûa caùc phaùp. Coù nhieàu loaïi yù nieäm hay voïng töôûng: thoâ vaø teá. Thí duï, khi ta ñang quaùn chieáu veà moät caùi ly, boãng nhieân yù nieäm "muoán uoáng traø" khôûi leân theá roài ta lieàn goïi ngöôøi ñi pha traø cho ta. Ñoù laø yù nieäm thoâ, vì noù daãn ta hoaøn toaøn ra khoûi ñeà muïc. Nhöõng yù nieäm nhö "ñaây laø moät caùi ly, caùi ly naøy baèng saønh" hoaëc baát chôït chuù yù ñeán moät aâm thanh thay vì ñònh taâm vaøo caùi ly; ñaây thuoäc loaïi vi teá. Phaûi luoân tænh thöùc nhaän dieän nhöõng yù nieäm hieän khôûi, ghi nhôù chuùng chæ laø troø huyeãn (aûo ñoà) cuûa taâm nhö nhöõng hình aûnh trong göông, khoâng neân dính maéc, cöù ñeå chuùng töï khôûi töï dieät.
Ñònh taâm treân hôi thôû Coøn moät phöông phaùp khaùc, ñoù laø truï taâm vaøo hôi thôû. Haõy ñieàu phuïc hôi thôû theo caùch "hít-thôû-bình" (respiration-vase). Neáu khoâng theå giöû laâu caùch "hít-thôû-bình" thì coù theå "ñeám-hôi-thôû". Hít vaøo thôû ra ñeám moät. Ban ñaàu taäp ñeám tôùi 21 sau ñoù taêng daàn ñeán 100. Coá gaéng giöõ chaùnh nieäm trong suoát thôøi gian hít thôû. Nhö ñaõ noùi ôû phaàn tröôùc, taâm lieân heä maät thieát vôùi caùc luoàng nguyeân löïc hay khí löïc. Hít thôû moät caùch loaïn ñoäng seõ khieán yù nieäm theo ñoù maø daáy khôûi. Hít thôû moät caùch nheï nhaøng ñeàu ñaën thì taâm cuõng trôû neân yeân laëng. Coù nhieàu loaïi hít thôû. Caùch thoâng thöôøng laø hôi thôû cuûa moät ngöôøI khoâng beänh taät, khoâng xuùc ñoäng hay kích thích. Caùch hít thôû côõ trung laø hít vaøo, giöõ hôi laïi moät chuùt roài thôû ra. Caùch hít-thôû-bình laø hít hôi vaøo, hoùp nhöõng cô voøng (sphincter) vaø giöõ hôi laïi. Caùch hít thôû naøy cuõng chia laøm nhieàu loaïi: ñaïi, tieåu, noäi, ngoaïi. Ñaïi: giöõ hôi giöõa ruùn vaø coå hoïng; tieåu: giöõ hôi ngay ruùn; noäi: hít vaøo roài giöõ ôû trong; ngoaïi: thôû ra heát roài nín hôi. Thoâng thöôøng caùch hít-thôû-bình coù 4 ñaëc tính: 1) giöõ hôi, 2) laøm giaûn nhöõng thôù gaân ôû buïng, 3) coù theå khieán hôi khí thoaùt ra ngoaøi baèng nhöõng loã chaân loâng hoaëc trôû vaøo saïn ñaïo trung öông, 4) sau khi giöõ hôi thaät laâu, coù theå toáng luoàng khí löïc ra ngoaøi xuyeân qua ñöôøng saïn ñaïo nôi ñænh ñaàu. Caùch hít-thôû-bình thuoäc loaïi tu taäp khoù vaø nguy hieåm, chæ ñöôïc daïy sau khi ñaõ hoaøn taát caùc phaùp döï bò tu taäp. Neáu khoâng tu taäp ñöùng ñaén, nhöõng luoàng khí löïc seõ chaïy loaïn xaï, sanh ra toån khí, taâm thaàn caùu kænh vaø coù theå loaïn trí. Khi hoân traàm vaø loaïn töôûng keùo ñeán, haõy duøng phöông phaùp ñoái trò ôû treân. Neáu khoâng theå ñònh taâm ñöôïc treân nhöõng ñoái töôïng trình baøy ôû tröôùc thì coù theå löïa moät vaät hay ñeà muïc maø caûm thaáy thích hôïp. Vì caên cô moãi ngöôøi khoâng ñoàng, coù ngöôøi sau khi nghe giaûng hai, ba laàn lieàn coù theå an truï ñöôïc taâm, coù ngöôøi laïi khoâng an truï ñöôïc taâm duø ñaõ tu taäp thieàn ñònh laâu ngaøy. Ngoaøi ra cuõng caàn söï höôùng daãn cuûa moät vò Thaày töøng traûi kinh nghieäm ñeå giaûi toûa nhöõng khuùc maéc vaø chöôùng ngaïi khi tu taäp. Tu taäp ñeàu ñaën, ta seõ traûi qua ba giai ñoaïn ñieàu taâm. Giai ñoaïn thöù nhaát, voïng töôûng hay yù nieäm thoâ khôûi leân raát nhieàu töïa nhö thaùc nöôùc ñoå. Giai ñoaïn thöù hai, voïng nieäm thoâ giaûm daàn, laâu laâu môùi phaùt hieän nhöng ta nhaän dieän ñöôïc ngay vaø noù lieàn bieán maát, ôû ñaây töông tôï nhö gioøng soâng chaûy maïnh. Giai ñoaïn sau cuøng, taát caû voïng nieäm thoâ, teá ñeàu tan bieán vaø ta an truï trong traïng thaùi baát nhò, nhö soâng nhaäp bieån lôùn. Ñeán traïng thaùi naøy, tieáp tuïc gia coâng khoâng giaùn ñoaïn. Ñaây laø ñieåm thöù saùu.
Ñoái trò baèng c aêng thaúng vaø buoâng thaûSau thôøi gian tu taäp maø vaãn chöa ñaït ñeán giai ñoaïn thöù ba, ta caàn phaûi duøng ñeán phöông phaùp laøm cho taâm caêng thaúng roài thaû loûng vaø dung hoøa caû hai traïng thaùi. Ñeå laøm caêng thaúng (khi taâm lô laø thaát nieäm) haõy ngoài thaúng löng, tö theá ngay ngaén, môû to maét vaø nhìn hôi xa roài chuù taâm vaøo caûm giaùc vaø tri giaùc. Tænh giaùc chaêm chuù nhö meøo rình chuoät, khoâng ñeå cho taâm phoùng ñi moät giaây phuùt. Haõy taäp laøm nhieàu thôøi khoùa ngaén. Neáu taâm quaù caêng thaúng, haõy xaû thieàn, taäp theå duïc hay laøm vieäc khaùc roài sau ñoù taäp trôû laïi. Tieáp theo, khoâng chuù taâm vaøo vaät gì nöõa caû, haõy ñeå noù töï nhieân thoaûi maùi trong traïng thaùi buoâng thaû, khoâng coøn bieát coù moät caùi Ta hay nhöõng ñieàu lo aâu. Cöù theá töï taâm seõ trôû veà traïng thaùi vaéng laëng cuûa noù, khoâng caàn phaûi laøm gì theâm hay coá gaéng caû. Haõy truï trong baây giôø vaø ôû ñaây. Ngoaøi vieäc naøy ra chaû coøn gì ñeå quaùn töôûng hay suy nghó caû. Neáu coù theå haõy taêng theâm thôøi gian toïa thieàn. Thoaït khi coù nhöõng yù nieäm hieän khôûi, ta chæ caàn nhìn thaúng vaø nhaän dieän chuùng, khoâng caàn xua ñuoåi hay gheùt boû. Duø taâm tónh laëng hay loaïn nieäm cuõng ñöøng khôûi vui möøng hay chaùn naûn. Khoâng theå ñaït ñöôïc traïng thaùi voâ nieäm baèng caùch ngaên chaën hay ñeø neùn yù nieäm. Chæ caàn chuù yù nhaän dieän chuùng, chuùng seõ töï dieät vaø traïng thaùi voâ nieäm ñöôïc hieån loä. Ñaây laø ñieåm thöù baûy.
Chaùnh ñònh Sau ñaây laø phaàn taêng tröôûng traïng thaùi Ñònh vaø nhaän roõ baûn taùnh cuûa taâm. Theo ñònh nghóa, chaùnh ñònh laø moät traïng thaùi trong ñoù taâm hoaøn toaøn vaéng laëng, khoâng coøn chuùt voïng ñoäng duø laø yù nghó hay khaùi nieäm, khoâng coøn hoân traàm, taùn loaïn hay nghi ngôø. Tröôùc ñaây phaûi khoå nhoïc tu taäp môùi ñaït ñeán, nhöng nay traïng thaùi naøy ñöôïc ñaït ñeán moät caùch deã daøng vaø ta caûm thaáy an nhieân töï taïi töïa hoà khoâng coøn vöôùng baän vaøo gì nöõa. Ngay caû luùc xaû thieàn, duø ñi hay ñeán traïng thaùi naøy vaãn thöôøng truï. Töông tôï tröôøng hôïp cuûa moät con chim boà caâu, ñöôïc thaû töï do töø moät chieác taøu treân bieån caû, noù khoâng laøm gì khaùc hôn laø, sau khi bay ñaûo nhieàu voøng, trôû veà ñaäu laïi treân taøu. Cuõng vaäy, moät khi ñaõ ñaït ñöôïc chaùnh ñònh, duø noùi naêng hay hoaït ñoäng, taâm seõ khoâng laøm gì khaùc hôn laø trôû veà traïng thaùi vaéng laëng. Duø laøm baát cöù vieäc gì ñi nöõa taâm vaãn luoân luoân vaéng laëng, thoaûi maùi, tænh thöùc, chieáu soi vaø nhaän dieän taát caû caùc phaùp nhöng hoaøn toaøn khoâng dính maéc vaøo chuùng. Luoân luoân giöõ taâm vöõng chaéc nhö nuùi Tu Di, trong saùng nhö maët göông phaûn chieáu moïi vaät. Khoâng neân noùng naûy hay toø moø vì seõ laøm khôi ñoäng caùc yù nieäm. Haõy taäp töï chuû vaø ñeå tö töôûng cuøng caùc hình aûnh troâi chaûy töï nhieân maø khoâng dính maéc vaøo chuùng. Ngay caû khi ñi treân ñöôøng, neáu coù moät vuõ nöõ xuaát hieän muùa may ca haùt, cuõng khoâng ñöôïc hieáu kyø ñeå yù. Töï chuû vaø giöõ ñöôïc taâm vaéng laëng trong moïi hoaøn caûnh, ñoù laø bieåu hieäu cuûa chaùnh ñònh. Khi ñaït ñeán traïng thaùi naøy, ta seõ gaët haùi ñöôïc ba ñieàu: söï an laïc, saùng suoát vaø voâ nieäm. Töø ñoù coù theå phaùt sanh nhieàu loaïi thaàn thoâng nhö thieân nhaõn, thieân nhó, tha taâm, v.v... Ñeán tröôøng hôïp naøy caàn phaûi ñeà cao caûnh giaùc khoâng ñöôïc khôûi taâm öa thích tìm caàu hay dính maéc, vì chuùng hoaøn toaøn khoâng coù töï taùnh. Dính maéc vaøo chuùng seõ laø nhaân troùi buoäc vaøo sinh töû luaân hoài. Ba keát quaû: an laïc, saùng suoát vaø voâ nieäm laø nhöõng trôï duyeân caàn thieát cho söï Thieàn Quaùn phaùt sanh trong toaøn taùnh Khoâng cuûa noù. Neáu dính maéc vaøo moät trong ba ñieàu treân, khoâng yù thöùc ñöôïc söï giaû hôïp cuûa chuùng seõ daãn ñeán taùi sanh ôû caùc coõi trôøi: Duïc giôùi neáu öa an laïc, Saéc giôùi neáu öa saùng suoát, Voâ Saéc giôùi neáu öa voâ nieäm. Caàn phaûi tu taäp döôùi söï höôùng daãn cuûa moät vò Thaày. Caû Thaày laãn troø ñeàu khoâng ñöôïc laàm laãn veà phöông phaùp cuõng nhö thaønh quaû gaët haùi trong tieán trình tu taäp Thieàn Ñònh. Ñieàu quan troïng caàn nhôù laø khoâng bao giôø ñeå taâm bò thu huùt hay dính maéc vaøo duïc vaät, luoân luoân thaønh taâm bieåu loä söï toân troïng vaø kính meán vò Thaày cuûa mình. Phaùt trieån chí nguyeän giaùc ngoä, caàu giaûi thoaùt ñeå cöùu ñoä saùu loaøi chuùng sinh. Trong moãi thôøi ñeàu taäp trung taâm yù khoâng cho xao laõng. Nguoàn goác cuûa moïi thaønh töïu ñeàu xuaát phaùt töø söï toân kính vaø loøng tin töôûng vöõng chaéc nôi vò Thaày (Lama) cuûa mình. Phoái hôïp vôùi chí nguyeän toái thöôïng cuûa Boà Ñeà Taâm chaéc chaén seõ daãn ñeán Phaät quaû. Voâ thöôøng coù theå xaûy ñeán baát cöù giôø phuùt naøo, khoâng neân laäp nhöõng döï aùn phuø du nhö "naêm tôùi ta seõ mua nhaø, cöôùi vôï, seõ coù 3 con vaø seõ daønh cho chuùng nhöõng phoøng nhoû, ñeïp, vaø ... ", v.v... Haõy soáng vôùi hieän taïi nhöng khoâng rôøi muïc ñích giaùc ngoä. Neáu döï ñònh nhaäp thaát 3 ngaøy hoaëc 7 ngaøy haõy laøm ñeán nôi ñeán choán. Khoâng neân boû dôû nöûa chöøng, vì ñoù chính laø nguyeân nhaân cuûa thaát baïi. Khoâng neân chaïy theo nhöõng caùm doã cuûa cuoäc ñôøi, nhö nònh hoùt beà treân ñeå ñöôïc lôïi döôõng hoaëc döïa uy theá ñeå nhuïc maï keû khaùc. Haõy noi göông Milareùpa, soáng ñôøi du phöông, aån daät, khoâng caàn chuû tôù haàu haï, xa lìa moïi duïc laïc theá gian. Neáu tu taäp tinh taán ñuùng nhö phaùp, chaéc chaén seõ gaët haùi nhieàu thaønh quaû vaø söï hieåu bieát chaân chaùnh. Ñaây laø ñieåm thöù taùm (cuûa söï tu taäp chaùnh ñònh). -ooOoo- |