Phaàn hai cuûa söï tu taäp (chính yeáu) laø Thieàn Quaùn hay quaùn chieáu thaâm saâu. Cuõng nhö tröôùc, ta phaûi ngoài trong tö theá vöõng chaéc (Kim Cang toïa), nhöng laàn naøy caùch nhìn raát ö laø quan troïng. Hai maét khoâng coøn kheùp hôø, nöûa nhaém nöûa môû, khoâng ñöôïc lieác ngoù lung tung hay thay ñoåi ñieåm töïa. Ngöôïc laïi, vôùi söï taäp trung saéc beùn, maõnh lieät, ngoù thaúng ñaèng tröôùc, taàm maét höôùng nheï leân khoaûng troáng hö khoâng tröôùc maët.

Baây giôø haõy ñaët taâm trong traïng thaùi yeân tònh, buoâng thaû töï nhieân, khoâng khôûi nieäm hay yù thöùc veà moät caùi "Ta", khoâng lo nghó. Sau ñoù gia taêng töø töø söï taäp trung taâm yù khieán noù trôû neân saùng suoát vaø beùn nhaïy.

Ñeán ñaây baét ñaàu quaùn saùt kyõ löôõng theå taùnh cuûa taâm trong luùc noù ñang ôû traïng thaùi hoaøn toaøn vaéng laëng. Theå taùnh cuûa taâm ra sao? Coù hình töôùng, maøu saéc hay kích thöôùc khoâng? Coù khôûi ñieåm, keát thuùc hay toàn taïi khoâng? Noù ôû trong, ôû ngoaøi hay ôû ñaâu? Ngoaøi traïng thaùi an tònh naøy ra, coøn moät yù thöùc naøo khaùc khoâng? Chaû coøn gì khaùc hôn söï roãng laëng khoâng theå ñònh nghóa chaêng? Hoaëc giaû trong traïng thaùi an tònh naøy, coù moät yù thöùc hay moät "caùi bieát" maëc duø khoâng theå ñònh nghóa (laø caùi naøy hay caùi kia) trong saùng, thanh tònh khoâng theå dieãn taû baèng lôøi (nhö moät ngöôøi caâm khoâng theå dieãn taû vò ngoït cuûa ñöôøng)? Taùnh cuûa taâm an tònh naøy phaûi chaêng laø moät vuøng u toái voâ taän? Hay moät traïng thaùi saùng suoát beùn nhaïy?

Taát caû nhöõng nghi vaán quan troïng treân ñeàu lieân quan maät thieát ñeán caùi maø ta thöôøng goïi laø "boån taùnh" (nature primordiale) hay thöïc taùnh cuûa taâm.

Bôûi vaäy, khi vò Thaày (Lama) thaêm hoûi veà dieãn tieán cuûa söï tu taäp, neáu ta traû lôøi baèng khaùi nieäm trí thöùc hoaëc laäp laïi nhö moät con veït nhöõng gì ñaõ ñöôïc nghe nhö thuaät ngöõ Phaùp thoaïi (kyø quaëc maø ta khoâng hieåu nghóa) hoaëc teä hôn nöõa, vôùi taâm coøn noâ leä taùm tình ñôøi [1] muoán laøm cho Thaày mình kinh ngaïc, ta traû lôøi raèng ñaõ chöùng nghieäm ñöôïc nhieàu ñieàu ñaëc bieät, kyø bí maø chính baûn thaân chöa heà ñaït ñeán. Neáu traû lôøi nhö vaäy, voâ tình ta ñaõ töï ñaép leân maét moät maøn löôùi ñuïc vaø töï löøa doái mình maø thoâi. Hôn nöõa neáu ñaõ thoï giôùi thì ta laïi phaïm vaøo giôùi coá noùi doái veà söï chöùng ñaéc (voïng ngoân). Do ñoù, ta khoâng neân bòa ñaët hay töôûng töôïng maø caàn phaûi thaønh thaät trình baøy nhöõng kinh nghieäm thöïc coù trong luùc tu taäp.

Haõy chaêm chuù quaùn saùt taâm. Sau ñoù ngöng moät chuùt roài trôû laïi quaùn saùt tieáp. Muoán cho söï quaùn saùt ñöôïc deã daøng, ta caàn ñeå taâm an truï trong traïng thaùi tónh laëng, trong saùng töïa nhö baàu trôøi khoâng moät chuùt maây. Tieáp theo chaêm chuù, duøng heát söùc bình sinh nhìn kyõ xem taùnh cuûa taâm (nature de l’esprit) ra sao? Ñaây laø nguyeân nhaân ñaàu tieân daãn ñeán söï nhaän dieän noù. Theâm vaøo ñoù, vò Thaày caàn phaûi thaêm hoûi caùc ñeä töû, höôùng daãn hoï tuøy theo caù tính vaø trình ñoä. Neáu caàn, vò Thaày coù theå thuùc giuïc hoaëc laäp laïi nhieàu laàn moät caâu hoûi ñeå xem caâu traû lôøi cuûa ñeä töû phaûi chaêng do hieåu bieát trí thöùc, töôûng töôûng phuø du hay tröïc nghieäm vöõng chaéc. Veà phaàn ñeä töû, cuõng phaûi thaønh thaät trình baøy. Ñaây laø ñieåm thöù nhaát cuûa Thieàn Quaùn: quaùn chieáu taâm an tònh.

[1] Huit attitudes mondaines: Haùn Vieät thöôøng dòch laø "baùt phong".

 

Muoán döùt tuyeät goác reã cuûa voâ minh, ta caàn phaûi quaùn chieáu tieáp taâm dao ñoäng hay gioøng yù nieäm (tö töôûng) vaø nhaän ra thöïc taùnh cuûa noù. Baét ñaàu trong tö theá tónh toïa vaø höôùng taàm maét nhö ôû phaàn tröôùc. Sau ñoù ñieàu khieån taâm töø töø ñeán traïng thaùi an laïc, saùng suoát, voâ nieäm. Sau khi hoaøn toaøn an truï trong traïng thaùi naøy, haõy ñeå cho moät yù nieäm töï khôûi leân, neáu khoâng coù thì coá yù khôûi leân hoaëc suy nghó veà moät vaán ñeà naøo ñoù.

Khi moät yù nieäm baét ñaàu khôûi, haõy quaùn saùt noù, xem noù coù hình daùng maøu saéc khoâng? Khôûi leân töø ñaâu, toàn taïi choã naøo vaø tan bieán ôû ñaâu? Noù naèm ôû trong hay ôû ngoaøi thaân? Neáu ôû trong thì phaûi chaêng ôû tim, gan, phoåi hay ñaàu, oùc, v.v...? Duø ôû trong hay ôû ngoaøi, haõy quaùn saùt xem noù toàn taïi ra sao? Khôûi leân theá naøo? Cöù theá maø quaùn chieáu.

Theå taùnh cuûa taâm dao ñoäng naøy ra sao? Coù nguyeân nhaân hay khoâng nguyeân nhaân? Coù khôûi ñieåm, chaám döùt, maøu saéc hay hình daùng khoâng? Neáu coù, noù ra sao? Neáu ta cho raèng noù khoâng theå ñöôïc ñònh nghóa hay khaùi nieäm nhö treân, vaäy laøm sao hieåu ñöôïc noù? Phaûi chaêng noù laø tri thöùc hay moät taùnh bieát voâ thæ voâ chung? Khi quaùn chieáu veà moät yù nieäm, ta coù thaáy raèng taát caû yù nieäm ñeàu troáng roãng, khoâng leä thuoäc vaøo haønh uaãn, khoâng ñaàu, khoâng ñuoâi?

Sau khi moät yù nieäm tan bieán, noù coù ñeå laïi daáu veát naøo khoâng? Taát caû yù nieäm khôûi leân, coù theå naém baét vaø nhaän ñònh ñöôïc khoâng? Haõy quaùn chieáu. Neáu baûo raèng khoâng theå nhaän ñònh ñöôïc, vaäy khi taâm yù thöùc ñöôïc moät yù nieäm ñang khôûi, thöû hoûi yù nieäm ñoù coù (hieän höõu) hay khoâng?

Ta coù theå ñaët voâ soá caâu hoûi nhö treân. Thí duï nhö: "Toâi gaëp moät ngöôøi baïn hoâm qua". Y Ù nieäm naøy töø ñaâu ñeán? Ñang ôû ñaâu? Caáu taïo ra sao? Y Ù nieäm naøy coù cuøng moät hình daùng vôùi ngöôøi baïn khoâng? Hình daùng naøy coù phaûi chính laø baûn thaân ngöôøi baïn khoâng? Khi yù nieäm naøy troâi qua, noù coù ñeå laïi daáu veát naøo khoâng, hay gioáng nhö moät chuøm maây tan bieán treân baàu trôøi? Neáu baûo raèng yù nieäm (veà ngöôøi baïn) vöøa roài khoâng coù thöïc chaát vaø khoâng theå tìm thaáy, vaäy caùi yù nieäm vöøa baûo (raèng yù nieäm tröôùc khoâng coù) ñoù coù hay khoâng coù? Neáu moät ngöôøi caâm khoâng theå dieãn taû ñöôïc yù nghó cuûa hoï, phaûi chaêng hoï khoâng coù yù nghó?

Neáu ñaët caâu hoûi ñoái vôùi moät yù nieäm nhö treân, ta coù theå hoûi cho ñeán cheát cuõng chöa heát. Khi bò quaáy nhieãu bôûi nhöõng teân aên troäm, neáu ta baét ñöôïc moät teân vaø ñem ra tröøng phaït tröôùc coâng chuùng nhieàu laàn, chaéc chaén nhöõng teân coøn laïi seõ khoâng coøn daùm ñeán phaù phaùch ta nöõa. Ñoái vôùi yù nieäm hay voïng töôûng cuõng vaäy. Nhöõng caâu hoûi kieân nhaãn vaø "hoùc buùa" [1] seõ laøm chuùng giaûm söùc maïnh, khoâng daùm beùn maûng thöôøng xuyeân. Neáu coù trôû laïi thì cuõng yeáu daàn vaø khoâng coøn laøm phieàn ta nhieàu. Nhö theá daàn daàn ta môùi coù theå nhìn roõ thöïc taùnh cuûa taâm vaø cuûa caùc yù nieäm.

Khi moät yù nieäm ñöôïc khôûi leân, töï nhieân hoaëc coá yù, haõy quaùn saùt noù moät caùch khaùch quan, khoâng ngaên caûn cuõng khoâng dính maéc. Neáu coù nhöõng caûm giaùc khoå vui cuøng phaùt sanh vôùi noù, ta cuõng quaùn saùt nhö treân. Khoâng caàn ñeám bieát coù bao nhieâu yù nieäm ñaõ khôûi, chæ caàn nhìn thaúng vaø quaùn saùt chuùng, khoâng tham döï hay gaùn theâm cho chuùng nhöõng yù nghó toát, xaáu, v.v...

Khi thaáy raèng taùnh cuûa nhöõng yù nieäm laø moät caùi bieát trong saùng, luùc ñoù haõy tìm laïi vaø so saùnh noù vôùi caùi bieát trong saùng ñaït ñöôïc trong luùc taâm an tònh. Neáu khoâng thaáy khaùc bieät, luùc ñoù haõy ngöng moïi suy tö vaø truï taâm vaøo traïng thaùi saùng suoát, roãng laëng. ÔÛ traïng thaùi naøy, neáu boãng nhieân coù moät yù nieäm khôûi leân, haõy nhìn thaúng vaøo thöïc taùnh cuûa noù ñeå thaáy raèng noù khoâng coù hieäu löïc naøo laøm dao ñoäng caùi taùnh bieát (saùng suoát, roãng laëng) nguyeân thæ.

Haõy chaêm chuù quaùn chieáu ñeå tröïc nghieäm thaáy ñöôïc nhöõng ñieàu treân. Toùm laïi, khi vò Thaày vaø ñeä töû cuøng nhau ñaït ñeán keát luaän ruùt tæa töø söï thaáu hieåu (sau khi quaùn chieáu) veà caùc yù nieäm hieän khôûi nôi ñeä töû, töùc thì goác reã voâ minh bò caét ñöùt vaø boån taùnh cuûa taâm hieån loä. Ñaây laø ñieåm thöù hai cuûa Thieàn Quaùn.

[1] Veà yù nieäm coù theå chia laøm hai loaïi:

1/ ngöôïc doøng: ñaây laø nhöõng yù nieäm phaân taùch, tìm toøi nguyeân nhaân cuûa moät vieäc, noù laø moät phaàn cuûa trí hueä (thí duï nhö nhöõng caâu hoûi "hoùc buùa") coù coâng naêng keùo taâm trôû veà gaàn boån taùnh hay thöïc taïi.
2/ xuoâi doøng (ñôøi): ñaây laø nhöõng yù nieäm suy nghó tính toaùn chuyeän theá gian lieân quan ñeán caùi Ta (ngaõ) loâi daãn haønh giaû ra khoûi ñeà muïc quaùn chieáu. Do ñoù ñöôïc xem laø voïng nieäm.

Nhöõng yù nieäm ngöôïc doøng khoâng haún laø chaùnh nieäm maø chæ laø phöông tieän thieän xaûo ñoái trò voïng nieäm, khai môû daàn trí hueä, töông töïa nhö nhöõng coâng aùn thieàn.

 

Ñeå thaáu hieåu tính baát khaû phaân chia giöõa taâm vaø caûnh, ta phaûi tieáp tuïc quaùn chieáu taâm khi noù chieáu soi caûnh vaät (vôùi moät tri giaùc thuaàn tuùy). Ngoài trong tö theá tónh toïa nhö ôû phaàn tröôùc, taäp trung taâm yù höôùng maét veà moät vaät nhö: bình hoa, böùc tranh hay baát cöù hình saéc naøo ñaët phía tröôùc maët. Haõy nhìn moät caùch kyõ löôõng, sau ñoù giaûm daàn cöôøng ñoä, roài laïi gia taêng.

Töông töïa nhö theá, ta coù theå chuù taâm vaøo moät tieáng ñoäng, moät aâm thanh ñoái töôïng cuûa nhó thöùc, quaùn chieáu xem taùnh cuûa moät aâm thanh eâm dòu vaø khoù chòu laø moät hay khaùc? Quaùn chieáu aâm thanh gioïng noùi cuûa chính mình vaø cuûa ngöôøi khaùc, v.v... Cöù theá, quaùn chieáu ñoái töôïng cuûa 5 caên, töùc 5 traàn: saéc, thanh, höông, vò, xuùc.

Khi taâm tieáp xuùc chieáu soi caûnh vaät, taâm vaø caûnh laø moät hay hai thöïc theå bieät laäp? Caûnh vaät ñi töø beân ngoaøi vaøo taâm hay taâm (naêng chieáu) phoùng ra ñeán caûnh vaät vaø nghó raèng: "Ta seõ chieáu soi chuùng"? Thaät ra taâm vaø caûnh khoâng theå taùch rôøi (gioáng nhö maët göông vaø hình aûnh trong göông).

Haõy quaùn saùt taùnh bieát (nhaän thöùc) khi noù tieáp xuùc vôùi 5 traàn. Nhìn kyõ xem coù söï khaùc bieät naøo giöõa taùnh bieát (taâm) vaø 5 traàn (caûnh) khoâng? Khi nhìn moät vaät, vaät aáy phaûi hoaøn toaøn hieän höõu beân ngoaøi?

Neáu traû lôøi laø khoâng, töùc ñöông nhieân coâng nhaän taâm vaø vaät laø moät, khoâng khaùc. Neáu baûo taâm vaø vaät laø hai vaø vaät thöïc söï coù (hieän höõu) beân ngoaøi, vaäy caùi taâm hay bieát (vaät ñoù) ôû ñaâu? Noù naèm ôû trong hay ôû ngoaøi vaät? Haõy caån thaän, quaùn chieáu kyõ löôõng.

Tieáp theo, ta quaùn chieáu veà thaân vaø taâm xem laø moät hay khaùc. Thaân do töù ñaïi giaû hôïp, voâ thöôøng sinh dieät, coøn taâm thì töï taùnh baát sinh baát dieät, voâ thæ voâ chung, laøm sao coù theå laø moät ñöôïc? Neáu baûo laø khaùc thì phaûi nhaän ñònh vaø taùch rôøi ñöôïc ñaâu laø thaân, ñaâu laø taâm. Nhöng taâm khoâng phaûi moät vaät maø ta coù theå xaùc ñònh ñöôïc vò trí cuûa noù. Noù khoâng haún naèm ôû phía treân hay phía döôùi thaân theå, maø noù naèm ôû khaép chaâu thaân. Neáu khoâng nhö vaäy, laøm sao coù theå bieát ñöôïc raèng ta ñau nhöùc ôû ñaâu?

Thaân vaø taâm lieân heä nhau nhö naêng vaø sôû (nhö taùch traø vaø traø ñöôïc chöùa). Neáu baûo raèng thaân ôû ngoaøi, taâm ôû trong nhö hai vaät caùch bieät, vaäy khi xaûy ñeán moät caûm giaùc thì caùi naøo hay bieát? Neáu baûo thaân hay bieát thì xaùc cheát kia (khoâng coøn taâm) cuõng phaûi hay bieát chöù! Neáu baûo taâm hay bieát töùc thaân vaø taâm khoâng theå laø hai vaät hoaøn toaøn khaùc bieät.

Maët khaùc, taâm laø vaät voâ hình töôùng, khoâng theå gieát haïi hay ñaùnh ñaäp, vaäy khi thaân bò kim chích, sao taâm cuõng bieát ñau? Phaûi chaêng neáu chích vaøo thaân, ta cuõng chích luoân taâm? Haõy quaùn chieáu kyõ löôõng tröôùc khi keát luaän.

Töông töïa nhö theá, ta caàn hieåu roõ söï lieân quan giöõa caûm giaùc vaø taâm chaúng khaùc gì soùng vaø nöôùc. Tieáp tuïc quaùn chieáu nhö vaäy cho ñeán khi naøo thaáu hieåu hoaøn toaøn veà boån taùnh cuûa thöïc taïi. Ñaây laø ñieåm thöù ba cuûa Thieàn Quaùn.

Haõy ñaët taâm trôû laïi traïng thaùi trong saùng, roãng laëng, vaø quaùn saùt taùnh cuûa noù. Sau ñoù khôûi leân moät yù nieäm vaø cuõng quaùn saùt taùnh cuûa noù. Nhìn kyõ xem hai taùnh naøy laø moät hay khaùc? Neáu baûo laø khaùc thì khaùc choã naøo? Taâm an tònh vaø taâm dao ñoäng xuaát hieän cuøng moät luùc hay luaân phieân nhau, caùi naøy tröôùc, caùi kia sau? Taâm an tònh coù gioáng nhö moät caùnh ñoàng trong ñoù taâm dao ñoäng khôûi leân nhö nhöõng caây luùa chaêng? Hoaëc giaû caû hai ñeàu gioáng nhau töïa nhö moät cuoän daây vaø nhöõng sôïi chæ deät neân noù? Khi taâm an tònh, khoâng maûy may voïng nieäm, noù coù di chuyeån khoâng? Khi taâm dao ñoäng (khôûi nieäm), noù coù cuøng luùc an tònh khoâng? Chaéc chaén phaûi coù söï khaùc bieät giöõa hai taâm, vì taâm dao ñoäng hay suy nghó, khaùi nieäm söï vaät, trong khi ñoù taâm an tònh laïi khoâng maûy may voïng ñoäng, roãng laëng nhö nhö. Nhöng neáu cho raèng hai taâm naøy taùnh khaùc nhau, vaäy khaùc nhau ôû maøu saéc, hình daùng chaêng? Khaùc nhau ôû sinh, truï, dieät hoaëc ôû quaù khöù, hieän taïi, vò lai, hoaëc ôû thöôøng, voâ thöôøng? Haõy quaùn chieáu kyõ löôõng xem söï khaùc bieät naèm ôû ñaâu?

Kieân nhaãn tu taäp, quaùn chieáu veà sinh khôûi cuûa yù nieäm, ta seõ hieåu taùnh cuûa taâm an tònh vaø taâm dao ñoäng chæ laø moät, noù thay phieân nhau hieän khôûi. Khi taâm ñöùng laëng thì khoâng coù gì di ñoäng; khi taâm di ñoäng thì khoâng coù gì ñöùng yeân caû, nhö nöôùc vaø soùng. Hieåu roõ taùnh khoâng hai cuûa taâm, ñoù laø ñaõ giaùc ngoä ñöôïc moät phaàn nhoû.

Töø nay moãi laàn thieàn quaùn, ta phaûi quaùn chieáu tieáp tuïc nhöõng yù nieäm, xem noù coù phaûi laø moät phaàn cuûa "taùnh roãng laëng" [1], hay noù tan bieán roài nhöôøng choã laïi cho "taùnh roãng laëng"?

Hoaëc giaû chính yù nieäm töï thaân noù cuõng laø roãng laëng? Neáu cho raèng moät trong hai giaû thuyeát treân laø ñuùng, ta phaûi thaønh khaån tham vaán vò Thaày caàu gia hoä, vaø sau ñoù trôû veà coá gaéng quaùn chieáu moät laàn nöõa ñeå thaáu hieåu theá naøo laø thöïc taùnh cuûa caùc phaùp.

Caùch thöùc quaùn chieáu (thöïc) taùnh cuûa taâm coù theå chia laøm 3 loaïi tuøy theo caên taùnh cuûa haønh giaû:

1) Tu taäp Thieàn Quaùn tröôùc roài ñeán Thieàn Ñònh.
2) Tu taäp cuøng luùc Thieàn Quaùn vaø Thieàn Ñònh.
3) Tu taäp Thieàn Ñònh tröôùc roài ñeán Thieàn Quaùn

Loaïi 1) vaø 2) thöôøng thích hôïp vôùi ngöôøi nghieäp nheï, caên taùnh lanh lôïi. Ngöôøi caên taùnh trung bình neân tu taäp theo loaïi 3) vôùi söï chæ daãn thöù töï maïch laïc nhö ñaõ trình baøy ôû caùc chöông tröôùc.

Haõy tinh taán tu taäp, khoâng neân giaûi ñaõi, taêng tröôûng loøng tin vaø kính troïng ñoái vôùi vò Thaày. Cuûng coá söï taäp trung taâm yù khoâng ñeå xao laõng, khoâng mong caàu cuõng khoâng lo sôï.

Neáu coá gaéng tu taäp quaùn chieáu taâm (coäng theâm chí nguyeän Boà Ñeà), chaéc chaén seõ tröïc ngoä nhanh choùng taùnh giaùc nguyeân thæ (boån taùnh). Ñeán ñaây, haõy döùt baët caùc yù nieäm nghi vaán veà taâm an tònh vaø taâm dao ñoäng. Ñaây laø ñieåm thöù tö.

[1] Vacuiteù thöôøng ñöôïc dòch laø taùnh Khoâng, nhöng ôû ñaây toâi dòch laø "taùnh roãng laëng" vì taùnh Khoâng tröøu töôïng vaø hay gaây nhieàu hieåu laàm

 

Thöïc ra vò Thaày khoâng caàn ra tay chæ baøy, neáu ta tinh taán tu taäp y theo nhöõng lôøi chæ daãn ôû tröôùc, thì boån taùnh seõ hieån loä töï nhieân. Song le coù nhieàu ngöôøi duø tinh taán vaãn khoâng theå nhaän ra. Laïi coù moät soá khaùc, chöa bao giôø ñaït ñöôïc kinh nghieäm tröïc tieáp, nhöng nhôø ñoïc saùch nghe Kinh, coù ñöôïc söï hieåu bieát khaùi nieäm, laïi baøy ñaët duøng nhöõng thuaät ngöõ, Phaùp ngöõ dieãn taû boån taùnh. Do ñoù vò Thaày caàn phaûi coù khaû naêng nhaän ñònh caên taùnh cuûa ñeä töû, vaø ñeä töû cuõng phaûi luoân thaønh thaät vôùi Thaày.

Sau ñaây laø caùch thöù nhaát giuùp cho nhöõng ngöôøi sô cô nhaän ra boån taùnh (cuûa taâm):

Sau khi ñieàu taâm trôû veà traïng thaùi an tònh, haõy nhìn thaúng vaøo taùnh cuûa noù. Ñoù laø moät vaàng aùnh saùng (haøo quang) trong suoát vaø linh ñoäng, khoâng phaûi laø hö voâ. Trong traïng thaùi naøy coù moät caùi bieát trong saùng, roäng toûa, eâm dòu, thoâng suoát, khoâng theå ñònh nghóa ñöôïc. Khoâng theå noùi ñoù laø caùi naøy hay caùi kia, maøu naøy hay daùng noï, v.v... cuõng khoâng theå dieãn taû baèng lôøi ñöôïc. Duø khoâng theå ñònh nghóa hay dieãn taû, caùi bieát nguyeân thæ, thanh tònh chieáu soi roõ raøng moïi vaät khoâng ngaên ngaïi, vaãn hieån loä sôø sôø tröôùc maët. Caùi bieát naøy khoâng phaûi laø moät caùi gì tröôùc kia khoâng thaáy nay môùi thaáy, tröôùc kia khoâng kinh nghieäm, nay môùi kinh nghieäm, hoaëc tröôùc khoâng bieát nay môùi bieát.

Theâm nöõa ta phaûi yù thöùc chaéc chaén raèng noù khoâng theå ñònh nghóa hay khaùi nieäm ñöôïc. Neáu chæ coù moät söï hieåu bieát trí thöùc, vaên töï, haøo nhoaùng cho raèng boån taùnh laø moät traïng thaùi trong suoát, tónh laëng thì seõ khoâng bao giôø ñaït ñöôïc tieán boä naøo caû. Ngöôïc laïi neáu thöïc söï ñaït ñeán kinh nghieäm naøy qua thieàn taäp, ñoù laø ta ñaõ thaáy ñöôïc taùnh cuûa taâm an tònh. Ngoaøi söï tu taäp Thieàn Quaùn, khoâng coøn caùch naøo khaùc ñeå tröïc nhaän ñöôïc taùnh naøy. Neáu vò Thaày giaûng noùi quaù sôùm (tröôùc khi ta thöïc söï chöùng nghieäm), ta seõ dính maéc vaøo hieåu bieát khaùi nieäm cheát cöùng vaø daàn daàn seõ chaùn naûn. Duø coá gaéng giaûng giaûi ñi nöõa, ñieàu ñoù cuõng chæ laøm haïi cho ta maø thoâi. Vì lyù do naøy, vò Thaày khoâng neân giaûng noùi veà taùnh (cuûa taâm) tröôùc khi kinh nghieäm cuûa ñeä töû chín muøi.

Neáu chöa caét ñöùt ñöôïc gioøng tö töôûng, yù nieäm, ta seõ khoâng thaáy ñöôïc taùnh (cuûa taâm an tònh). Neáu khoâng thaáy ñöôïc, laøm sao ta coù theå bieát noù ra sao? Chöa nhaän ra ñöôïc noù thì vaãn chöa thöïc söï böôùc vaøo con ñöôøng giaùc ngoä.

Trong luùc Thieàn Quaùn, neáu coù nhöõng kinh nghieäm chaùn naûn xaûy ñeán thì phaûi kieân nhaãn gia taêng söùc quaùn chieáu.

Giaûng daïy nhöõng caùch thöùc tu taäp nhö treân goïi laø truyeàn khaåu. Khi ta hieåu ñöôïc toaøn boä caùch thöùc tu taäp thì cuoäc truyeàn khaåu ñöôïc xem nhö chaám döùt. Sau ñoù ta coù theå töï tu taäp deã daøng, khai trieån kinh nghieäm quaùn chieáu. Tuy nhieân neáu muoán bieát chaéc ñaõ tröïc ngoä ñuôïc taùnh cuøng xoùa tan moïi nghi ngôø, ta vaãn caàn söï aán chöùng vaø chæ ñaïo cuûa vò Thaày.

Moät caùch toång quaùt, tu thieàn bao goàm hai ñieàu thieát yeáu: Thieàn Ñònh vaø Thieàn Quaùn. Thieàn Ñònh laø ñöa taâm trôû veà truï trong traïng thaùi boån nhieân, eâm dòu trong saùng, caùc yù nieäm ñeàu tieâu tan (ngay khi chuùng vöøa phaùt khôûi). Taâm khoâng coøn phoùng chaïy böøa baõi theo yù nieäm vaät chaát theá gian nöõa, noù hoaøn toaøn an laïc, taát caû voïng töôûng döôøng nhö chìm vaøo giaác nguû vuøi. Luùc naøy ta hoaøn toaøn töï chuû, coù theå tuøy yù keùo daøi hay thaâu ngaén traïng thaùi naøy vaø nhieàu khi coù caûm giaùc nhö khoâng coøn hoâ haáp nöõa. Ñaây chính laø daáu hieäu thaønh töïu Thieàn Ñònh.

Nhöõng giaây phuùt tröïc nghieäm veà an laïc, saùng suoát vaø voâ nieäm naøy raát quan troïng. Tuy khoâng haún laø thöïc taùnh (vì chöa phoái hôïp vôùi Thieàn Quaùn) nhöng thieáu chuùng, ta khoâng coù theå tieáp tuïc ñöôïc. Tinh taán tu taäp, khai trieån an truï trong Thieàn Ñònh, khoâng ñeå rôi vaøo hoân traàm, taùn loaïn, daàn daàn ta seõ nhaän ra ñöôïc theá naøo laø taùnh cuûa taâm. Noù vöøa roãng laëng, vöøa trong saùng, vöôït khoûi moïi khaùi nieäm yù thöùc. Noù hieån loä töï nhieân, nhö nhö, nguoàn goác cuûa taát caû phaùp laønh. Neáu chöa nhaän ñöôïc noù töùc coøn voâ minh vaø troâi laên trong sanh töû. Nhaän ñöôïc noù thì goïi laø trí hueä, Caên Baûn trí, Nieát Baøn, taùnh giaùc, boån taùnh, Thanh Quang [1], v.v...

Khi ñöôïc vò Thaày khai thò thaáy ñöôïc taùnh (cuûa Taâm) roài, ta seõ coù caûm töôûng nhö gaëp laïi moät ngöôøi baïn thaân ñaõ quen bieát töø laâu. Söï kieän naøy coøn ñöôïc goïi laø nhaän ra (laïi) taùnh (cuûa Taâm). Taùnh cuûa Taâm khoâng phaûi laø caùi gì ñaït ñöôïc do söï thoâng minh cuûa ngöôøi ñeä töû hay taøi dieãn thuyeát kheùo leùo cuûa vò Thaày.

Taâm coù maët töø ñôøi voâ thæ, nhöng vì baát giaùc voïng nieäm daáy khôûi che laáp boån taùnh laøm ta queân haún noù. Ngaøy nay nhôø chaët ñöùt gioøng yù nieäm trôû veà nhìn thaúng vaøo Taâm, neân ta nhaän laïi ñöôïc boån taùnh. Sau khi nhaän ra roài, phaûi tieáp tuïc tinh taán tu taäp khoâng xao laõng. Quaùn chieáu thaâm saâu taâm an tònh vaø nhaän ra boån taùnh ñöôïc xem laø söï khai thò ñaàu tieân (cuûa vò Thaày) . Haõy ghi khaéc vaøo taâm vaø tinh taán thieàn taäp khoâng ngôi nghæ. Ñaây laø ñieåm thöù naêm (cuûa Thieàn Quaùn): nhaän ra taùnh (cuûa taâm an tònh).

[1] Claire lumieøre. Trong Maät giaùo Taây Taïng thöôøng duøng nhöõng danh töø nhö Thanh Quang (Claire lumieøre meøre), Töû Quang (Claire lumieøre fille) ñeå noùi veà kieán taùnh.

 

Ñieåm thöù hai cuûa Thieàn Quaùn (töùc quaùn chieáu taâm dao ñoäng) coù coâng naêng chaët ñöùt goác reã cuûa voâ minh. ÔÛ nhöõng chöông tröôùc ñaõ trình baøy hai caùch thöùc: 1) quaùn chieáu taâm voâ nieäm hay an tònh, vaø 2) quaùn chieáu taâm dao ñoäng hay suy nghó.

Veà caùch thöù nhaát, sau khi quaùn chieáu taâm an tònh, trong saùng voâ nieäm, khoâng hoân traàm taùn loaïn, ta thaáu trieät ñöôïc taùnh cuûa noù khoâng sanh, khoâng dieät, nhöng ta khoâng heà khôûi nghó (khaùi nieäm) raèng: "taùnh naøy khoâng sanh, khoâng dieät, khoâng hình, khoâng saéc". Thöïc hieän nhö vaäy goïi laø quaùn chieáu thaâm saâu taâm voâ nieäm.

Veà caùch thöù hai, töông töïa nhö treân, neáu baûo raèng taùnh cuûa taát caû yù nieäm voïng töôûng laø Khoâng, khoâng sinh, khoâng dieät, ñoù laø ñaõ gheùp taùnh Khoâng vaøo vaên töï vaø rôi vaøo chaáp ñoaïn, cho raèng caùc phaùp khoâng coù (hieän höõu). Thöïc teá ñoù laø moät söï linh ñoäng haèng chuyeån, khoâng löu laïi daáu veát; taùnh cuûa noù chöa heà sanh, cuõng khoâng bao giôø dieät, vöôït khoûi moïi ñònh nghiaõ, khaùi nieäm. Hieåu roõ ñieàu naøy, ñoù laø ñaõ coù ñöôïc moät chuùt chaùnh kieán. Sau ñoù phaûi tieáp tuïc quaùn chieáu ñeå nhaän ra ñieàu treân moät caùch tröïc tieáp chöù khoâng phaûi khôûi nieäm suy nghó: "Taùnh cuûa noù baát sinh, baát dieät, v.v...". Khoâng neân phaân bieät thuû xaû giöõa hai taùnh roãng laëng vaø linh ñoäng cuûa nhöõng yù nieäm, phaûi tröïc ngoä raèng chuùng sinh khôûi vaø tieâu dieät cuøng moät luùc (gioáng nhö veõ hình treân nöôùc). Theâm nöõa, ta phaûi thaáy roõ raèng khoâng coù moät söï khaùc bieät naøo giöõa taùnh cuûa taâm vaø vaät, giöõa taâm an tònh vaø taâm dao ñoäng, giöõa taâm quaù khöù vaø hieän taïi, v.v... Taát caû ñoàng moät taùnh saùng suoát, roãng laëng (roãng saùng).

Khi ta laøm khôûi leân moät yù nieäm (ñeå quaùn chieáu) hoaëc khi noù tan bieán, ñoù khoâng phaûi laø noù ñöôïc khôûi leân roài laïi trôû veà taùnh roãng saùng maø ngay khi ñang khôûi, chính noù vaãn laø taùnh roãng saùng. Hieåu vaø ñích thaân tröïc nghieäm ñieàu naøy, goïi laø nhaän ra taùnh (cuûa nhöõng yù nieäm).

Taâm an tònh, taâm dao ñoäng vaø yù nieäm, caû ba ñeàu saùng suoát, roãng laëng, linh ñoäng nhö nhau. Neáu baûo laø khaùc bieät thì ñoù laø suy luaän cuûa ngöôøi chöa taäp quaùn chieáu.

Tröôùc kia, chöa nhaän ra ñöôïc thöïc taùnh cuûa yù nieäm neân ta raát khoù chòu muoán xua ñuoåi chuùng trong luùc thieàn taäp. Ñoù laø voâ minh. Nhöng nay ñaõ nhaän ñöôïc taùnh roài, ta coù theå quaùn chieáu thaúng vaøo yù nieäm (laáy ñoù laøm ñoái töôïng).

Quaùn chieáu veà yù nieäm sinh khôûi ñöôïc xem nhö cao hôn moät baäc ñoái vôùi söï quaùn chieáu veà traïng thaùi voâ nieäm. Baát cöù yù nieäm naøo khôûi leân ta cuõng ghi nhaän khaùch quan. Khi khoâng coøn voïng nieäm, haõy an truï trong voâ nieäm khoâng caàn coá yù laøm noù daáy khôûi. Neáu baát chôït noù daáy khôûi, ta cuõng an truï trong traïng thaùi dao ñoäng, khoâng caàn xua ñuoåi hay daäp taét noù. Taát caû yù nieäm khoâng laø gì khaùc hôn laø taâm. Caùi taâm vaéng laëng töï nhieân naøy chính laø Phaùp thaân töï taùnh saùng suoát roãng laëng, trong ñoù khoâng coù gì caàn phaûi khôûi hay dieät. Ñaït ñeán caùi thaáy naøy, caùi thaáy thaâm saâu veà thöïc taùnh cuûa yù nieäm, ñoù laø nhaän ra ñöôïc Phaùp thaân.

Ta caàn chöùng nghieäm raèng taát caû yù nieäm ñeàu laø taùnh roãng saùng, vöøa khôûi vöøa dieät cuøng luùc, gioáng nhö in daáu tay treân maët nöôùc. Töø luùc khôûi ñeán khi dieät khoâng coù moät saùt na toàn taïi naøo, cuõng khoâng coù moät khoaûng caùch naøo giöõa hai yù nieäm khaùc nhau, ñaây chính laø caùi goïi laø "vaéng laëng töï nhieân", coøn coù nghóa laø "töï tan bieán laáy".

Toùm laïi, ta phaûi nhaän dieän taát caû nhöõng yù nieäm phaùt sanh, taäp trung taâm yù nhìn thaúng vaøo taùnh cuûa chuùng vaø cöù theá taêng tröôûng söùc quaùn chieáu. Ñaây laø ñieàu khai thò thöïc söï thöù hai (cuûa vò Thaày) veà boån taùnh (cuûa taâm). Tröïc ngoä (nhaän ra) ñöôïc boån taùnh nhö vaäy chöa phaûi laø xong, ta phaûi tieáp tuïc tu taäp tinh taán cuûng coá söï tröïc ngoä naøy. Ñaây laø ñieåm thöù saùu.

Ñieàu khai thò thöù ba nhaèm giuùp ta nhaän ra taùnh cuûa taâm naêng chieáu, hay ñuùng hôn laø taùnh baát nhò (khoâng theå taùch rôøi) giöõa taâm vaø caûnh vaät. ÔÛ nhöõng phaàn tröôùc ta ñaõ quaùn chieáu thaáy raèng caûnh vaät (5 traàn) khoâng haún laø nhöõng gì thöïc söï hieän höõu beân ngoaøi vaø taâm naêng chieáu khoâng phaûi laø moät cuõng khoâng phaûi khaùc. Tuy nhieân ta khoâng ñöôïc khôûi taâm suy nghó (khaùi nieäm) raèng chuùng khoâng phaûi moät cuõng khoâng phaûi khaùc.

Cuõng vaäy thaân vaø taâm khoâng phaûi moät cuõng khoâng phaûi hai. Khoâng theå taùch rôøi ñöôïc taùnh saùng suoát ra khoûi taùnh roãng laëng, taùnh naêng khôûi (dieäu höõu) ra khoûi taùnh roãng laëng (chôn khoâng).

Töông töïa nhö boùng traêng döôùi nöôùc. Neáu baûo laø moät, vaäy khi laáy tay che nöôùc, sao boùng traêng khoâng coøn. Neáu baûo laø hai thì phaûi coù theå taùch rôøi boùng traêng ra khoûi maët nöôùc chöù?

Ngoaøi ra taát caû caûm giaùc nhö noùng, laïnh, v.v... cuõng ñeàu laø hình aûnh (aûo töôûng); vì chöa giaùc ngoä ñöôïc theå taùnh chôn khoâng, dieäu höõu cuûa chuùng neân ta dính maéc vaøo, cho raèng chuùng coù thöïc beân ngoaøi.

Baát cöù hình aûnh naøo xuaát hieän tröôùc maét (ngoùn tay ta chaúng haïn), haõy taäp trung taâm yù quan saùt noù vaøi phuùt. Sau ñoù nôùi loûng söï chuù yù. Ban ñaàu nhöõng neùt nhoû coøn hieän roõ nhöng sau moät laùt hình aûnh tröôùc maét môø daàn vaø ta caûm thaáy nhaøm chaùn khoâng muoán tieáp tuïc nhìn laâu hôn nöõa, hoaëc hai maét meät moûi baét ñaàu chaûy nöôùc maét. Nhöng neáu taäp trung taâm yù nhìn trôû laïi thì hình aûnh ñoù laïi hieän roõ raøng. Ñeán ñaây caàn nhaän thöùc raèng taâm (ta) vaø hình aûnh (ñi, ñeán töø taâm) khoâng phaûi hai vaät coù theå taùch rôøi. Nhöõng hình aûnh (ñoái töôïng cuûa thöùc) sôû kieán vaø thöùc naêng kieán, caû hai ñeàu laø söï phaùt hieän cuûa aûo giaùc. Moät khi phaùt hieän thì khoâng theå naøo taùch rôøi ñöôïc; hình aûnh xuaát hieän vì chuùng laø aûo giaùc cuûa taâm, vaø nhö vaäy taâm cuõng chính laø hình aûnh. Ngoaøi ñieàu naøy ra, khoâng coù moät caûnh vaät hay hình aûnh naøo coù theå ñöôïc xem laø hieän höõu töï taùnh, ñoäc laäp ngoaøi taâm caû.

Tröôùc kia vì voâ minh chaáp tröôùc cho raèng caùc phaùp thöïc coù neân khoâng theå thaáy ñöôïc ñi?u naøy. Ngaøy nay nhôø chaët ñöùt gioøng taâm thöùc hay khaùi nieäm chaáp tröôùc (bieán keá chaáp) neân nhaän ra ñöôïc taùnh cuûa taâm naêng chieáu, naêng khôûi, khoâng coøn baùm víu vaøo caûnh vaät vì thaáy chuùng troáng roãng vaø trong saùng chaúng khaùc chi aùnh saùng cuûa Phaùp thaân.

Haõy an truï trong thöïc taùnh cuûa hieän taïi. Khoâng caàn tìm caàu an laïc, taùnh Khoâng hay Baùt Nhaõ. Khoâng dính maéc quaù khöù, khoâng töôûng ñeán töông lai cuõng khoâng suy nghó hieän taïi. Khoâng thieàn quaùn baèng khaùi nieäm yù thöùc. Haõy buoâng thaû taát caû, an truï taâm trong traïng thaùi töï nhieân, ngay baây giôø vaø ôû ñaây. An truï trong taùnh baát nhò cuûa chaân khoâng vaø dieäu höõu, cuûa an laïc vaø roãng laëng, cuûa khoâng vaø thöùc. Khi hieåu ñöôïc taùnh baát nhò giöõa khoâng vaø coù - caûnh vaät tuy aûnh hieän roõ raøng nhöng khoâng theå naém baét - ñoù laø ñaït ñöôïc caùi thaáy thaâm saâu veà taùnh cuûa taâm naêng chieáu. Tieáp tuïc tu taäp tröôûng döôõng traïng thaùi naøy, chaéc chaén seõ gaët haùi ñöôïc keát quaû baát khaû tö nghì.

Nhaän ra taùnh cuûa taâm naêng chieáu (caûnh vaät) laø söï khai thò thöù ba (cuûa vò Thaày) vaø cuõng laø ñieåm thöù baûy cuûa Thieàn Quaùn.

[1] Moät ñaïi haønh giaû Du Giaø Taây Taïng, cuõng laø nhò Toå cuûa phaùi aùo vaûi (Kagyupa) noåi tieáng laø ñaõ ñaït ñöôïc giaùc ngoä (hoaøn toaøn) ngay trong moät ñôøi, nhôø söï tu haønh khoå haïnh, tinh taán treân vuøng tuyeát laïnh cuûa Hy Maõ Laïp Sôn.

 

Khi quaùn chieáu veà taâm an tònh vaø taâm dao ñoäng (ôû nhöõng chöông tröôùc), ta ñaõ hieåu ñöôïc söï xuaát hieän, caáu taïo cuûa nhöõng yù nieäm vaø bieát taâm an tònh vôùi taâm dao ñoäng khoâng phaûi laø hai taâm (khaùc bieät). Khi taâm an tònh thì noù khoâng dao ñoäng, vaø khi dao ñoäng thì noù khoâng an tònh. Taùc nhaân vaø taùnh cuûa hai traïng thaùi treân chính laø moät taâm roãng laëng, saùng suoát.

Khoâng phaûi söï phaùt hieän cuûa moät yù nieäm cho ra taùnh roãng saùng, cuõng khoâng phaûi, khi yù nieäm naøy dieät, noù trôû veà taùnh roãng saùng. Ngay khi ñang khôûi noù vaãn laø taùnh roãng saùng. Thaáy ñöôïc ñieàu naøy töùc laø hieåu ñöôïc taùnh thöôøng truï cuûa taâm.

Khi bieát taát caû hình aûnh, caûnh vaät khoâng gì khaùc hôn laø nhöõng daáy ñoäng cuûa taâm, nhö soùng treân nöôùc, khoâng hieän höõu thöïc söï, goïi laø nhaän ra caûnh vaät chính laø taâm (khoâng khaùc).

Khi quaùn chieáu thaáy roõ taùnh cuûa taâm khoâng ñeán, khoâng ñi, khoâng toàn taïi cuõng khoâng theå naém baét (nhö vaät trong mô) ñaây goïi laø nhaän ra taùnh Khoâng (thöïc) roãng laëng cuûa taâm.

Taâm maø ta caàn nhaän ra, ñoù laø "taùnh bieát", taùc nhaân yù nieäm cuûa caùc phaùp hieän höõu, naêng giaùc vaø naêng khôûi, hôïp theå cuûa roãng laëng vaø saùng suoát, coøn goïi laø Ñaïi Laïc (grande beùatitude) hay Ñaïi Thuû AÁn (Mahamudra) con aán lôùn cuûa Khoâng taùnh. Khi nhaän ra ñöôïc noù thì goïi laø trí hueä cuûa Ñaïi Thuû AÁn. Haõy an truï trong taùnh bieát roãng saùng naøy, khoâng xao laõng, mong caàu hay lo laéng. Chính trong giôø phuùt naøy, baây giôø vaø ôû ñaây, ta ñang thöôûng thöùc ngaém nhìn Ñaïi Thuû AÁn.

Luùc naøy Thieàn Quaùn ñöôïc phoái hôïp (song tu) vôùi Thieàn Ñònh, nhöõng kinh nghieäm giaùc ngoä seõ xaûy ñeán moät caùch töï nhieân vaø ñaây môùi thöïc söï baét ñaàu böôùc chaân treân con ñöôøng giaûi thoaùt.

Hieän theå cuûa taâm laø roãng laëng, ñaëc tính cuûa taâm laø saùng suoát, caû hai hôïp laïi chính laø boån taùnh cuûa taâm. Coù raát nhieàu danh töø ñöôïc duøng ñeå goïi taùnh naøy nhö: tinh yeáu cuûa Ñaïi boån thöùc, thöôøng truï taùnh cuûa caùc phaùp, baïch tònh thöùc, phaùp taùnh, Nieát Baøn, Phaät taùnh, Baùt Nhaõ, nhaát thieát trí, Khoâng taùnh baát dieät, v.v...

Vì caùc phaùp khoâng theå coù ngoaøi taâm neân goïi laø Duy Taâm (Cittamatra). Vì khoâng thuoäc nhò bieân neân goïi laø Trung Quaùn (Madhyamika). Vì noù raát khoù hieåu, khoù laõnh hoäi neân goïi laø Maät giaùo (Tantra). Vì noù phaù tan moïi voïng töôûng neân goïi laø Kim Cang thöøa (Vajrayana). Vì noù nhaän ra Phaät taùnh neân goïi laø Phaùp thaân (Dharmakaya).

Haõy duøng chieác beø keát baèng tin töôûng vaø thaønh kính (ñoái vôùi vò Thaày) ñeå vöôït qua bieån sanh töû, luoân luoân caàu nguyeän ôn treân gia hoä vaø khoâng bao giôø nghó raèng nhöõng gì ta ñaït ñöôïc laø ñaày ñuû roài töï maõn. Haõy tin chaéc raèng nhöõng aân hueä hay phöôùc laønh ñeán vôùi ta ñeàu baét nguoàn töø vò Thaày.

Khi taùnh saùng suoát thanh tònh ñöôïc nhaän ra, khoâng coøn bò ngaên che, hieån loä moät caùch töï nhieân, ñoù laø ñaït ñöôïc Ñaïi Thuû AÁn caên (caên baûn). Tieáp tuïc quaùn chieáu thöïc taùnh cuûa taâm, goïi laø Ñaïi Thuû AÁn ñaïo (con ñöôøng). Chöùng ñaït (trôû veà) hoaøn toaøn boån taùnh moät caùch chaéc chaén, goïi laø Ñaïi Thuû AÁn quaû. Vôùi taâm an vui töï taïi, chuùng ta haõy y theo maø tu taäp.

Töø nay söï coù maët cuûa ta trôû neân ñaày yù nghóa. Ta ñaõ thöïc söï ñaët chaân treân con ñöôøng giaûi thoaùt, xa lìa vónh vieãn sinh töû. Do ñoù haõy vui möøng, tieáp tuïc tinh taán tu taäp.

Sau khi quaùn chieáu taâm an tònh vaø taâm dao ñoäng, sau khi ñöôïc khai thò thaáy ñöôïc thöïc taùnh, nhaän ra hình aûnh, caûnh vaät chính laø taâm (khoâng khaùc), chôït khôûi chôït bieán, khoâng taùnh (roãng laëng). Ñaây goïi laø Ñaïi Thuû AÁn, khai loä daãn ñeán Phaùp thaân. Haõy tinh taán tu taäp cho ñeán ngaøy thaønh töïu ñaïo quaû, khoâng neân ngöøng böôùc nöûa ñöôøng ñeå noù trôû thaønh moät söï hieåu bieát trí thöùc (voâ boå). Ñaây laø ñieåm thöù taùm cuûa Thieàn Quaùn.

Phaàn chính cuûa taäp saùch naøy, noùi veà Thieàn Ñònh vaø Thieàn Quaùn, ñeán ñaây coi nhö chaám döùt. Ban ñaàu, taäp trung taâm yù vaøo söï quaùn tìm boån taùnh, sau ñoù daàn daàn seõ nhaän ra noù, tuøy theo söï phaùt hieän thöù lôùp cuûa kinh nghieäm thieàn taäp. Ñaây laø nhöõng ñieàu kieän, nguyeân nhaân töông quan töông duyeân khoâng theå taùch rôøi. Coù nhieàu taäp saùch khaùc, trong söï khai thò ñöôïc trình baøy theo söï hieåu bieát cuûa moãi ngöôøi. Rieâng veà taäp saùch naøy, toâi ñaõ trình baøy söï khai thò theo boán caùch quaùn chieáu, ruùt tæa töø nhöõng kinh nghieäm tu taäp thöïc chaát. Moãi haønh giaû caàn phaûi thaáu hieåu vaø aùp duïng tuøy theo söï tieán boä cuõng nhö chöùng ñaït cuûa mình. Neáu ñöôïc khai thò ngay töø ñaàu veà taùnh cuûa taâm (tröôùc khi chín muoài), ta seõ sinh chaùn naûn. Neáu chaùn naûn thì kinh nghieäm vaø chaùnh kieán raát khoù phaùt trieån, in saâu vaøo taâm khaûm. Ñeå traùnh tröôøng hôïp (nguy hieåm) naøy, toâi ñaõ trình baøy theo thöù lôùp.

-ooOoo-

Muïc luïc | 01 | 02 | 03 | 04