Ñaïi
Thuû AÁn
(Mahamudra)
Ouang
Tchuk Dorjeù
Dòch giaû: Thích Trí Sieâu
|
Chöông IV Keát luaän Lôïi ích cuûa Ñaïi Thuû AÁn vaø Thaäp Ñòa Boà Taùt Tröôùc tieân noùi veà lôïi ích cuûa caùc phaùp döï bò tu taäp, neàn taûng cuûa con ñöôøng giaùc ngoä vaø söï taùi sanh trong nhaøn caûnh. Quaùn chieáu veà söï may maén coù ñöôïc thaân ngöôøi (ñaày ñuû luïc caên) cuõng nhö veà caùi cheát vaø voâ thöôøng seõ keùo ta ra khoûi nhöõng caùm doã cuûa cuoäc ñôøi. Suy nghó veà nghieäp baùo vaø luaät nhaân quaû giuùp ta thaáy roõ ñaâu laø thieän aùc vaø nhö vaäy ta seõ coá gaéng giöõ giôùi thanh tònh. Quaùn saùt veà ñau khoå luaân hoài giuùp ta nhaøm chaùn ba coõi. Coù nhaøm chaùn thì chí nguyeän giaûi thoaùt môùi kieân coá. Thieàn quaùn veà tình thöông, töø bi khieán Boà Ñeà Taâm taêng tröôûng, caàu thaønh Phaät ñoä khaép chuùng sanh. Tu taäp Kim Cang quaùn, naêng trì chuù 100 chuûng töï, seõ gaët haùi ñöôïc nhieàu ñieàm baùo öùng beân ngoaøi hoaëc trong chieâm bao, chöùng nhaän raèng nghieäp chöôùng ñaõ taïo trong quaù khöù ñöôïc tieâu tröø. Cuùng döôøng Maïn Ñaø La, thaân theå trôû neân nheï nhaøng, taâm thaàn saùng suoát, muoán ít, bieát ñuû, tích tuï coâng ñöùc khoâng theå tính ñeám. Thieàn quaùn Boån Sö Du Giaø laøm taêng tröôûng loøng tin kính vò Thaày (Lama), nhôø ñoù seõ caûm nhaän ñöôïc söï gia hoä giuùp ta khai trieån kinh nghieäm chaùnh kieán vaø Thieàn Ñònh. Söï tu taäp coù ñöùng ñaén vaø tieán boä hay khoâng ñeàu tuøy thuoäc vaøo loøng tin kính ñoái vôùi vò Thaày. Veà phaàn tu taäp chính yeáu, lôïi ích cuûa Thieàn Ñònh giuùp ta khai trieån, chöùng ñaït ba ñaëc tính: an laïc, saùng suoát vaø voâ nieäm. Loøng ham muoán veà vaät chaát (quaàn aùo, thöùc aên, v.v...) giaûm daàn. Coù theå ñaéc nhieàu loaïi thaàn thoâng vaø nguõ nhaõn. Nhöõng yù nieäm vi teá, taùn loaïn bò môø daàn döôùi aùnh saùng cuûa ñònh löïc, töïa nhö nhöõng ngoâi sao döôùi aùnh saùng maët trôøi. Nguõ nhaõn goàm: 1) Nhuïc nhaõn, thaáy ñöôïc caûnh vaät ôû xa tröôùc maét, 2) Thieân nhaõn, thaáy ñöôïc söï taùi sinh trong quaù khöù, vò lai, 3) Hueä nhaõn, thaáy roõ, tröïc nhaän ñöôïc Khoâng taùnh, 4) Phaùp nhaõn, thaáy ñöôïc caên taùnh cuûa moãi chuùng sanh cuøng giaùo phaùp thích öùng ñeå ñoä hoï, 5) Phaät nhaõn, thaáy roõ taát caû caùc phaùp, töùc nhaát thieát chuûng trí. Veà Thieàn Quaùn, keát quaû lôïi ích thaâu thaäp ñöôïc tuøy thuoäc vaøo caên taùnh cuûa haønh giaû. Vôùi haøng thöôïng caên thì Thieàn Quaùn giuùp hoï tröïc chæ, tröïc ñaùo Boà Ñeà. Haøng trung caên thì coù luùc ñi thaúng moät maïch coù luùc laïi ñi theo thöù töï. Haøng haï caên thì tieán böôùc töø töø theo thöù töï sô phaùt taâm cho ñeán Thaäp Ñòa Boà Taùt, tuøy theo caùch phaùt trieån 12 (4 laàn 3) pheùp quaùn Du Giaø (Yoga). Naêm con ñöôøng (nguõ ñaïo) [1] vaø möôøi caûnh giôùi (Thaäp Ñòa) cuûa Boà Taùt daãn ñeán Chaùnh Giaùc (Phaät quaû) coù theå ñöôïc chia theo nhieàu caùch, hoaëc chöùng ñaït vôùi nhieàu phöông thöùc khaùc nhau. Caùc phöông thöùc toång quaùt ñöôïc tìm thaáy ôû caùc tröôøng phaùi Phaät giaùo coå AÁn vaø Taïng maät. Theo ngaøi Gampopa trong "Ngoïc baùu trang nghieâm giaûi thoaùt" thì heä thoáng treân ñöôïc chia laøm 13 giai ñoaïn: giai ñoaïn (sô) phaùt taâm, giai ñoaïn thaønh khaån mong caàu, 10 giai ñoaïn Thaäp Ñòa Boà Taùt vaø Phaät Ñòa. Trong tröôøng phaùi "Ñaïi Thaønh Töïu" (Maha-Ati, Dzogtchen) laïi chia theo caùch khaùc, nhöng ôû ñaây theo Ñaïi Thuû AÁn, nguõ ñaïo vaø Thaäp Ñòa ñöôïc chia theo 12 phaùp Du Giaø. Duø ñöôïc phaân chia khaùc nhau nhöng neàn taûng caên baûn vaø keát quaû chöùng ñaéc vaãn laø moät. (Thoâng thöôøng, khi ñaéc ñònh, töùc ñaït ñöôïc traïng thaùi an tònh taâm), ta coù theå tuøy yù truï trong traïng thaùi an laïc, saùng suoát, voâ nieäm baát cöù luùc naøo. Tuy vaäy, coù nhieàu luùc 3 traïng thaùi treân khoâng xaûy ñeán trong khi Thieàn Ñònh vaø ngöôïc laïi, khi khoâng coá yù Thieàn Ñònh thì noù laïi xaûy ñeán. Ta chöa hoaøn toaøn laøm chuû ñöôïc söï "taäp trung vaøo moät ñieåm". Ñaây laø trình ñoä sô caáp cuûa Thieàn Ñònh. Neáu ta ñaït ñöôïc taâm an tònh, khoâng bò xao laõng bôûi ngoaïi duyeân vaø baát cöù luùc naøo Thieàn Ñònh, 3 traïng thaùi treân cuõng ñeàu hieän khôûi. Laøm chuû ñöôïc söï "taäp trung vaøo moät ñieåm", ñaây laø trình ñoä trung caáp cuûa Thieàn Ñònh. An truù taäp trung khoâng giaùn ñoaïn, khoâng xao laõng, ngay caû trong tröôøng hôïp khaån caáp, yù nieäm vaãn bình laëng, trong taát caû caùc thôøi, haønh vi, cöû ñoäng vaø ngay trong giaác nguû, taâm vaãn an truù khoâng rôøi traïng thaùi an laïc, saùng suoát, voâ nieäm, ñaây laø trình ñoä thöôïng caáp cuûa Thieàn Ñònh. Ñeán ñaây ta coù theå nghó raèng mình ñaõ ñaït ñöôïc "Khoâng-Thieàn" [2] hoaëc chöùng ngoä. Nhöng ñaây chæ coù nghóa laø ta ñaõ chöùng ñaït Thieàn Ñònh maø thoâi, chöa phaûi thöïc söï thaáu hieåu taùnh Khoâng (hay kieán taùnh, noùi theo danh töø Thieàn toâng). Nhöõng traïng thaùi Thieàn Ñònh ôû treân ñöôïc xem nhö thuoäc hai con ñöôøng Tích Tuï vaø Chuaån Bò. Vì chöa thaáu hieåu hoaøn toaøn Taùnh cuûa taâm neân traïng thaùi (troáng roãng) maø ta ñaït ñöôïc chæ laø moät ñaëc tính cuûa Thieàn Ñònh. Caàn phaûi tieáp tuïc tu taäp laâu daøi, xa lìa moïi baùm víu thuû xaû, daàn daàn nhöõng traïng thaùi treân seõ trôû thaønh thanh tònh. Taát caû khaùi nieäm dö höôûng veà an laïc, saùng suoát, vaø voâ nieäm ñeàu tan vôõ, tieâu hoaïi (vì traïng thaùi naøy hieän khôûi vaø tan bieán cuøng luùc trong töøng saùt na), nhôø ñoù ta thaáy ñöôïc thöïc taïi (toái haäu) cuûa taùnh Khoâng. Noùi theo caùch khaùc, khi söï baùm víu vaøo 3 traïng thaùi treân (cho raèng chuùng coù thaät) ñöôïc hoùa giaûi baèng voâ-khaùi-nieäm, ñöa taâm vaøo traïng thaùi Khoâng-an-laïc, Khoâng-saùng-suoát, Khoâng-voâ-nieäm, thì luùc ñoù thöïc taùnh cuûa taâm ñöôïc hieån loä moät caùch thanh tònh, töïa nhö traùi caây ñaõ ñöôïc loät voû, kho taøng ñöôïc môû naép. Ñang ñoùi thaáy ñöôïc traùi caây ñaõ laø möøng, nhöng chöa aên ñöôïc. Muoán aên phaûi loät voû. Voû ôû ñaây chæ söï baùm víu vaøo 3 traïng thaùi an laïc cho raèng chuùng thöïc coù. Khi voû ñöôïc loät, thì thöïc chaát beân trong traùi caây môùi hoaøn toaøn hieån loä, töùc thöïc taùnh roãng laëng (vide) cuûa taâm, thöôøng ñöôïc taïm khaùi nieäm hoùa baèng söï an laïc, saùng suoát vaø voâ nieäm, tuy roãng chaát nhöng vaãn khôûi dieät töøng saùt na. Ñeán ñaây ta ñaõ böôùc vaøo con ñöôøng thöù ba (kieán taùnh), coøn ñöôïc goïi laø trung ñaïo baát nhò. Tuy nhieân neáu chöa hoaøn toaøn döùt boû thoùi quen hay khaùi nieäm (ñoùng khung) taùnh Khoâng, hoaëc chæ thaáy vaøi laàn boån taùnh thì ta môùi ôû trình ñoä sô caáp. Sau khi thanh loïc, taâm trôû neân trong suoát, khoâng coøn quaùn chieáu moät caùch khaùi nieäm nöõa, ñaây laø trình ñoä trung caáp. Khi traïng thaùi naøy trôû neân vöõng chaéc, khoâng coøn khaùi nieäm veà taâm vaø vaät thì ta ñaït ñöôïc "Khoâng kieán" thaáy taát caû caùc phaùp ñeàu roãng laëng. Chaët ñöùt moïi phaân bieät caân nhaéc veà Khoâng taùnh cuûa caùc phaùp beân ngoaøi laãn beân trong, ñaây laø trình ñoä thöôïng caáp. Trong thôøi gian naøy, moïi caûnh vaät ñeàu aûnh hieän nhö aûo aûnh, döông dieäm (mirage). Treân con ñöôøng (thöù 3) kieán taùnh naøy, ta chöùng ngoä ñöôïc thöïc taùnh cuûa Boà Ñeà Taâm vaø goät saïch 82 kieán hoaëc; khoâng coøn taùi sinh trong 3 coõi, tröø khi bôûi nguyeän löïc (muoán trôû laïi hoùa ñoä chuùng sanh). Tôùi ñaây laø hoaøn thaønh con ñöôøng kieán taùnh hay Sô Ñòa cuûa Boà Taùt, "Hoan Hyû Ñòa". Tieáp tuïc tu taäp, ta tieán ñeán giai ñoaïn "Ñoäc vò" (moät vò duy nhaát). ÔÛ böôùc ñaàu giai ñoaïn naøy, ta vaãn coøn gaëp vaøi khoù khaên ñeå truï trong "baây giôø vaø ôû ñaây". Ñeán khi nhöõng khoù khaên naøy ñöôïc vöôït qua thì duø ñaõ hay chöa thoaùt khoûi söï chi phoái cuûa yù nieäm hieän khôûi [3], duø caùc phaùp coù hay khoâng coù, chæ caàn nhôù vaø nhaän laïi taùnh cuûa (traïng thaùi) "baây giôø vaø ôû ñaây". Thaáu hieåu ñöôïc thöïc taùnh caùc phaùp, ta seõ thaáy taát caû ñeàu cuøng moät vò (roãng laëng). Treân ñaây laø trình ñoä sô caáp cuûa "Ñoäc vò", kinh nghieäm ñoäc vò giöõa caûnh vaät vaø Khoâng taùnh chöa hoaøn toaøn, vaãn coøn moät chuùt dính maéc voïng töôûng. Voïng töôûng laø: cho "baây giôø vaø ôû ñaây" laø moät phaùp. Khi voïng töôûng naøy ñöôïc thanh loïc, taùnh cuûa phaùp ñeàu tan hoaø thaønh moät vò duy nhaát, luaân hoài vaø giaûi thoaùt, sinh töû vaø Nieát Baøn cuõng vaäy. Ñaây laø trình ñoä trung caáp cuûa "Ñoäc vò". Tieáp theo, caùi vò duy nhaát naøy luoân luoân aûnh hieän xuyeân qua moïi vaät, ñaây laø trình ñoä thöôïng caáp cuûa "Ñoäc vò". Ñeán ñaây ta ñaõ chöùng ngoä hoaøn toaøn söï hieän khôûi khoâng thöïc cuûa caùc phaùp. Con ñöôøng naøy baét ñaàu töø Nhò Ñòa cho ñeán Thaát Ñòa (theo vaøi luaän sö thì noù bao goàm caû Baùt Ñòa), thuoäc con ñöôøng Thieàn Quaùn. Trong heä thoáng cuûa Ñaïi Thuû AÁn, coù nhieàu caùch phaân chia 12 pheùp Du Giaø. Theo taøi lieäu, buùt tích cuûa Kontrul Rinpocheù ñeä III, caùch ñònh nghóa coù veû ñôn giaûn hôn: Trong giai ñoaïn taäp trung taâm yù cuûa Thieàn Ñònh, ôû sô caáp, 3 traïng thaùi an laïc xuaát hieän laàn löôït, luùc khoâng luùc coù. ÔÛ trung caáp, 3 traïng thaùi naøy xuaát hieän töï nhieân vaø ôû thöôïng caáp thì chuùng tan hoøa vaøo Thanh Quang, ngay caû trong giaác nguû. Trong giai ñoaïn sô caáp cuûa Kieán Taùnh, ta thaáy ñöôïc taâm khoâng sanh, khoâng dieät, khoâng truï. ÔÛ trung caáp, ta khoâng coøn baùm víu vaøo taùnh Khoâng cuøng caûnh vaät. ÔÛ thöôïng caáp, ta hoaøn toaøn döùt lìa khaùi nieäm phaân bieät veà caùc phaùp hieän höõu. Trong giai ñoaïn Ñoäc vò, ôû sô caáp nhöõng hieän töôïng (tröôùc ñaây ñöôïc xem nhö töï höõu) ñeàu tan hoøa vaøo taùnh Khoâng (roãng laëng). ÔÛ trung caáp, taâm vaø caûnh töïa nhö nöôùc hoøa vôùi nöôùc. ÔÛ thöôïng caáp, ta thoaùng thaáy ñöôïc söï hieän khôûi cuûa nguõ trí [4] (xuaát phaùt töø Ñoäc vò). Nhöõng phaân chia, ñònh nghóa ôû treân khoâng neân ñöôïc xem laø choáng traùi, vì noù ñöôïc thieát laäp töø nhöõng kinh nghieäm thieàn taäp caù nhaân cuûa chö Toå. Tröôùc ñaây ngoaøi thôøi gian thieàn taäp, trong taâm vaãn coøn löu laïi vaøi veát dính maéc vaøo taùnh Khoâng. Nhöng nay, traïng thaùi trong luùc thieàn taäp vaø ngoaøi giôø thieàn taäp vaãn nhö nhö khoâng khaùc, taát caû ñeàu ñöôïc bao truøm trong moät khoái roãng laëng, thanh tònh, trong ñoù khoâng coøn gì ñeå chöùng ñaït cuõng khoâng coøn ai chöùng ñaéc, khoâng coøn moät chuùt khaùc bieät giöõa xao laõng hay khoâng xao laõng. Hoaøn toaøn thoaùt ly khoûi moïi ñoái ñaõi nhò nguyeân giöõa naêng quaùn vaø sôû quaùn, ñaây laø giai ñoaïn sô caáp cuûa Khoâng Thieàn, hay Baùt Ñòa Boà Taùt. ÔÛ möùc naøy, coù theå laâu laâu trong giaác nguû, vaøi daáu veát vi teá dính maéc (naêng, sôû) vaãn coøn hieän khôûi. Khi nhöõng daáu veát treân ñöôïc taåy saïch vaø caùc phaùp hieån hieän nhö nhö trong traïng thaùi ñaïi ñònh cuûa Caên Baûn Trí [5], ñoù laø giai ñoaïn trung caáp cuûa Khoâng Thieàn, hay Cöûu Ñòa cuûa Thaäp Ñòa Boà Taùt. Tieáp theo, khi löôõi kieám cuûa Phaân Bieät Trí vaø Caên Baûn Trí vung leân chaët ñöùt taän goác nhöõng laäu hoaëc toät cuøng vi teá (nguyeân nhaân cuûa voâ minh) thì Maãu Quang, toaøn khoái thanh tònh roãng laëng vaø Töû Quang, trí hueä nguyeân thuûy trong nhö göông [6], töông hoøa nhaäp moät. Ñaây laø söï toaøn giaùc cuûa moät ñöùc Phaät, coøn goïi laø thöôïng caáp cuûa Khoâng Thieàn hay Phaät quaû. Taùnh thanh tònh töï nhieân cuûa traïng thaùi nguyeân thuûy, keát quaû cuûa söï hôïp nhaát (giöõa toaøn khoái roãng laëng vaø Ñaïi Vieân Caûnh Trí) chính laø Phaùp thaân (Dharmakaya) maø ta ñaõ laøm hieån loä treân haønh trình töø Baùt Ñòa ñeán Phaät quaû. Thaân cuûa Phaät coù theå ñöôïc nhìn duôùi 2 khía caïnh: Phaùp thaân vaø Saéc thaân [7]. Phaùp thaân laø keát quaû cuûa söï toaøn thaéng phieàn naõo voâ minh, töï taùnh noù cuï tuùc. Saéc thaân laø keát quaû cuûa söï thaønh töïu taát caû haïnh laønh vaø xuaát phaùt töø Boà Ñeà Taâm (Bodhicitta) ñeå hoùa ñoä chuùng sinh. Phaùp thaân baát sinh, baát dieät laø taùnh thöôøng haèng baát bieán, thanh tònh cuûa taâm vaø moïi hieän töôïng. Taùnh thanh tònh cuûa nhöõng yù nieäm chính laø Baùo thaân (Sambhogakaya) maø ta ñaõ laøm hieån loä. Coù nhieàu ñònh nghóa veà Baùo thaân, nhöng theo kinh taïng thì Baùo thaân coù 5 ñaëc tính sau: Veà 1) saéc töôùng: luoân luoân ñaày ñuû 112 daáu hieäu chính [8] vaø phuï cuûa moät ñöùc Phaät; 2) giaùo lyù: giaûng daïy Ñaïi Thuû AÁn; 3) ñeä töû: goàm chö Ñaïi Boà Taùt; 4) ñòa vöùc: chæ xuaát hieän ôû caùc coõi Tònh Ñoä; 5) thôøi gian: truï cho ñeán taän cuøng cuûa luaân hoài. Ñaïi Boà Taùt laø nhöõng ngöôøi, nuoâi döôõng vaø thuùc ñaåy bôûi Boà Ñeà Taâm, coù ñöôïc söï chöùng ngoä thanh tònh, khoâng khaùi nieäm veà Khoâng taùnh. Do ñoù coõi nöôùc, ñòa phöông cuûa caùc ngaøi trôû thaønh tònh ñoä, caûnh giôùi cuûa chö Phaät. Ngoaøi chö Ñaïi Boà Taùt, khoâng coù chuùng sinh naøo khaùc coù theå tröïc nhaän ñöôïc taùnh thanh tònh cuûa yù nieäm. Taùnh thanh tònh cuûa caûnh vaät chính laø Hoùa thaân (Nirmanakaya) maø ta ñaõ laøm hieån loä. Neáu maët ñaát toaøn baèng löu ly maø khoâng ñöôïc lau chuøi, boùng cuûa vua Trôøi Ñeá Thích cuõng khoâng aûnh hieän ñöôïc. Töông töïa nhö vaäy, neáu taâm cuûa chuùng sanh khoâng trong saïch, duø ñöùc Phaät coù hieän ra tröôùc maët, hoï cuõng khoâng nhìn thaáy. Ñoái vôùi chuùng sanh caên taùnh thoâng thöôøng, Hoùa thaân Phaät xuaát hieän nhö moät hieän töôïng bò chi phoái bôûi luaät nhaân duyeân vaø coù theå saép xeáp thaønh 3 haïng. Hoùa thaân thöôïng, nhö Thích Ca Maâu Ni Phaät, ñaày ñuû 32 töôùng toát, 80 veû ñeïp, thöïc hieän 12 vieäc: xuoáng töø cung trôøi Ñaáu Suaát (Tushita), sinh trong hoaøng toäc, tinh thoâng voõ ngheä, xuaát gia, tu khoå haïnh, giaùc ngoä döôùi caây Boà Ñeà, chuyeån phaùp luaân, v.v... Neáu khoâng ñaày ñuû phöôùc ñöùc vaø taâm thanh tònh thì ta seõ chæ nhìn thaáy nôi Thích Ca Maâu Ni Phaät, moät ngöôøi to lôùn vôùi ñoâi tai daøi maø thoâi. Neáu ñaày ñuû taâm thanh tònh thì vò Thaày (Lama) cuõng chaúng khaùc chi ñöùc Phaät. Hoùa thaân trung thöôøng xuaát hieän döôùi hình thöùc ngheä só, baùc só, nhaïc só, v.v... Hoùa thaân haï xuaát hieän döôùi hình thöùc thuù vaät nhö voi, khæ, chim, v.v... ñeå hoùa ñoä chuùng sanh. Taát caû haïnh laønh phaùt xuaát töø tam thaân Phaät ñeå hoùa ñoä chuùng sanh, vöôït ngoaøi söùc töôûng töôïng cuûa phaøm nhaân. Chuùng sanh voâ bieân thì söï hoùa ñoä cuõng voâ cuøng nhö hö khoâng, cho ñeán ngaøy khoâng coøn moät ai trong luaân hoài nöõa. Treân ñaây laø nhöõng lôïi ích cuûa caùc phaùp döï bò tu taäp vaø cuûa taát caû tieán trình tu taäp cho tôùi möùc Khoâng Thieàn. Chuù thích:
Ñònh nghóa cuoái cuøng Toät cuøng maø noùi, moãi ngöôøi chuùng ta, töø ñôøi voâ thæ, ñaõ coù moät taùnh, thöôøng ñöôïc goïi laø boån taùnh (cuûa taâm), thöïc taùnh cuûa caùc Phaùp hay Ñaïi Thuû AÁn, vaø taùnh naøy khoâng khaùc vôùi caùi taùnh ñaït ñöôïc sau khi hoaøn toaøn giaùc ngoä. Ñaïi Thuû AÁn caên laø caùi maø taát caû chuùng sanh ñeàu coù, noù laø neàn taûng treân ñoù haønh giaû baét ñaàu moïi söï tu taäp thieàn quaùn. Sau khi nhaän ra thöïc taùnh cuûa taâm, tieáp tuïc cho ñeán Thaäp Ñòa Boà Taùt, goïi laø Ñaïi Thuû AÁn ñaïo. Sau cuøng, khi hoaøn toaøn tænh thöùc thoaùt khoûi giaác nguû trieàn mieân cuûa voâ minh, taùnh thanh tònh toái haäu cuûa thöïc taïi ñöôïc chöùng ñaït, goïi laø Ñaïi Thuû AÁn quaû. Ñaïi Thuû AÁn caên, ñaïo vaø quaû töông quan töông duyeân, khoâng theå hieän höõu rieâng bieät, gioáng nhö tröôøng hôïp cuûa moät em beù, ngöôøi lôùn vaø oâng laõo. Ta khoâng theå naøo laø moät oâng laõo neáu chöa bao giôø ñaõ laø moät em beù hay ngöôøi lôùn. Cuõng vaäy Ñaïi Thuû AÁn quaû töï nhieân ñeán, sau khi traûi qua Ñaïi Thuû AÁn caên vaø ñaïo. Thaáy ñöôïc taùnh thanh tònh baát dieät cuûa thöïc taïi, thoaùt khoûi moïi khaùi nieäm veà vaät sôû quaùn vaø thöùc naêng quaùn, goïi laø Caùi Thaáy veà Ñaïi Thuû AÁn. Suy nghó quaùn chieáu veà Caùi Thaáy naøy khoâng xao laõng, goïi laø Thieàn Quaùn veà Ñaïi Thuû AÁn. Tu taäp caàn phaûi phoái hôïp ñaày ñuû Caùi Thaáy (chaùnh kieán) vaø thieàn taäp (chaùnh ñònh). Coù thieàn taäp maø thieáu chaùnh kieán, chaúng khaùc ngöôøi muø ñi treân ñoàng troáng. Coù chaùnh kieán maø khoâng thieàn taäp, chaúng khaùc ngöôøi baàn tieän, söï hieåu bieát khoâng ñem laïi ích lôïi naøo cho mình vaø cho ngöôøi caû. Neáu ñaày ñuû caû hai, seõ gioáng nhö chim ñuû hai caùnh bay nhanh ñeán giaùc ngoä. Sau ñoù, haønh giaû ñöôïc khuyeán khích khai trieån moät trong boán coâng vieäc, trong luùc laøm khoâng khôûi khaùi nieäm veà vieäc ñöôïc laøm vaø ngöôøi ñang laøm. Ñaây laø Hoaït Ñoäng veà Ñaïi Thuû AÁn. Boán coâng vieäc naøy laø: laøm haïnh laønh, maät haïnh, laøm trong ñaùm ñoâng vaø ñem laïi thaønh coâng trong moïi ngaønh. Haõy thaønh taâm tin töôûng, kính meán caùc vò Thaày (Lamas). Döùt boû vaø xa lìa nhöõng caùm doã cuûa cuoäc ñôøi. Luoân taäp trung taâm yù khoâng ñeå xao laõng. Chaët ñöùt sôïi daây ích kyû chæ muoán höôûng lôïi caù nhaân. Baát cöù daáu hieäu naøo xaûy ñeán trong thieàn taäp cuõng khoâng chaùn naûn, phaûi tinh caàn tieáp tuïc. Haønh giaû caàn nhaän ñònh roõ raøng söï khaùc bieät giöõa kinh nghieäm nhaát thôøi vaø kinh nghieäm thaâm nhaäp. Neáu coøn thaáy ñaây laø moät taâm naêng chieáu vaø kia laø ñoái töôïng quaùn chieáu, ñoù laø kinh nghieäm nhaát thôøi. Nhöõng kinh nghieäm nhaát thôøi vaø ba traïng thaùi an laïc vaãn coøn ñöôïm maøu nhò nguyeân (dualiteù). Tröïc nhaän ñöôïc taùnh baát nhò, trong ñoù khoâng coù ngöôøi ñang thieàn vaø ñoái töôïng thieàn quaùn, ñaáy goïi laø thaâm nhaäp. Tuy ba traïng thaùi (an laïc, saùng suoát, voâ nieäm) khoâng phaûi laø toái cao nhöng chuùng laø neàn taûng cuûa Thieàn Quaùn. Neáu gia taêng, trau gioài chuùng moät caùch khoâng dính maéc, chaéc chaén söï thaâm nhaäp seõ ñeán töï nhieân. Trong boán loaïi aán, Hoaït Ñoäng AÁn thích hôïp cho haøng ñoän caên. Qua aán naøy, ta coù theå chöùng ñaït nhöõng naêng löïc thaàn thoâng cuûa Duïc giôùi. Coù nhieàu trình ñoä giaûi nghóa veà boán aán. ÔÛ ñaây, Hoaït Ñoäng AÁn, Karmamudra, chieáu theo söï tu taäp veà caùc: 1) hoaït ñoäng an bình ñeå giaûi tröø bònh taät vaø truø eám, 2) hoaït ñoäng laøm gia taêng tuoåi thoï, phaåm haïnh vaø phöôùc ñöùc, 3) hoaït ñoäng nhaèm chöùng ñaït quyeàn naêng sai khieån ñoà vaät, 4) hoaït ñoäng döõ daèn ñeå giaûi tröø ñieàu aùc, chöôùng ngaïi. Giôùi AÁn vaø Phaùp AÁn laø con ñöôøng thích hôïp cho haøng trung caên. Vôùi hai aán naøy, ta coù theå chöùng ñaït nhöõng thaønh töïu cao nhaát cuûa caûnh giôùi luaân hoài, coõi trôøi Akanistha (Og-minn). Giôùi AÁn, Samayamudra, laø söï toân troïng caùc giôùi luaät ñaõ thoï. Phaùp AÁn, Dharmamudra, laø quaùn töôûng töï thaân döôùi hình töôùng cuûa moät Thaàn Linh Quaùn. AÙp duïng hai aán naøy, maø chöa thöïc hieän ñöôïc Khoâng taùnh coù theå daãn tôùi ñænh cuûa tam giôùi nhöng khoâng ñeán giaùc ngoä. Ñaïi Thuû AÁn (Mahamudra), con aán lôùn cuûa Khoâng taùnh, laø con ñöôøng cuûa haøng lôïi caên, daãn ñeán söï thaønh töïu toái thöôïng cuûa giaùc ngoä. Ñaïi Thuû AÁn laø taùnh baát nhò cuûa caûnh vaät vaø Khoâng taùnh, cuûa an laïc vaø Khoâng taùnh, cuûa Thöùc vaø Khoâng taùnh, cuûa saùng suoát vaø roãng laëng, vöôït khoûi moïi ñoái ñaõi taâm linh veà coù vaø khoâng. Noù khoâng phaûi moät vaät coù theå chæ baøy bôûi moät vò Thaày, khoâng theå hieåu ñöôïc baèng trí khoân cuûa ngöôøi ñeä töû, khoâng theå dieãn taû ñöôïc baèng lôøi. Noù cuõng khoâng phaûi caùi naøy hay caùi kia. Ñoù laø moät söï Ñaïi An Laïc, chæ coù theå töï chöùng nghieäm chöù khoâng theå ñònh nghóa. Khoâng coù gì maø noù khoâng thaáu suoát, duø ñoù laø caûnh vaät, sinh töû hay Nieát Baøn... Noù vöøa laø taâm vöøa laø yù nieäm, vöøa laø Phaùp thaân, vaø ñaõ coù maët töø ñôøi voâ thæ. Söï tan hoøa, hôïp nhaát cuûa taâm, yù nieäm vaø Phaùp thaân khoâng gioáng nhö troän caùt laãn vôùi xi maêng, maø gioáng nhö hoøa nöôùc vôùi nöôùc vaäy. Taùnh cuûa yù nieäm (hieän khôûi) chính laø taùnh cuûa taâm: caû hai cuøng laø Phaùp thaân. Nhöõng yù nieäm, maëc duø khoâng thöïc vaø meâ hoaëc nhöng ta khoâng caàn xaû boû hay ngaên chaën chuùng; khi nhaän ra ñöôïc taùnh thì töï chuùng trôû thaønh thanh tònh. Taâm, yù nieäm vaø Phaùp thaân caû ba cuøng coù töø ñôøi voâ thæ. Neáu ñaët caâu hoûi: "voâ minh coù tröôùc hay giaùc ngoä coù tröôùc?" chaúng khaùc chi hoûi: "gaø (con) coù tröôùc hay tröùng coù tröôùc?". Khoâng phaûi tröôùc tieân coù giaùc ngoä roài sau ñoù thaønh voâ minh, cuõng khoâng phaûi voâ minh tröôùc roài sau môùi giaùc ngoä. Song le, moät ñöùc Phaät khoâng coøn voïng töôûng nöõa, theá nghóa laø sao? Y Ù nieäm (voïng töôûng) thaám nhuaàn trong Phaùp thaân, do ñoù khoâng theå noùi laø ñöùc Phaät ñaõ tröø boû yù nieäm. Ñöùc Phaät ñaõ nhaän ra yù nieäm chính laø Phaùp thaân neân taát caû haønh ñoäng taïo taùc vaø hoùa hieän cuûa Phaät hoaøn toaøn voâ nieäm, töï nhieân vaø lôïi ích cho taát caû chuùng sanh. Gioøng truyeàn thöøa cuûa Ñaïi Thuû AÁn baét nguoàn töø ñöùc Phaät Vajradhara xuoáng ñeán Tilopa, Naropa, Marpa, Milareùpa, Gampopa vaø sau ñoù toûa ra nhieàu gioøng truyeàn töø caùc ñeä töû cuûa Gampopa goàm gioøng truyeàn Ñaïi Thuû AÁn Shang, Barom, Drikhung Kagyu, Pagmo Drupa. Töø Pagmo Drupa laïi chia ra caùc gioøng Tag-Lung, Tchugna, Maryeù, Shub-seùoua, Tropu, Yazang vaø Drukpa Kagyu. Rieâng ôû ñaây, gioøng Karma Kamtsang Kagyu ñaõ ñöôïc truyeàn töø Gampopa, roài Tusum Khyenpa (Karmapa ñeä I) xuoáng ñeán Boån Sö cuûa ta laø Keuntchok Yenlag (Shamar Rinpocheù ñeä V). Neáu tu taäp ñöùng ñaén, chaéc chaén seõ chöùng ñaït nhieàu kinh nghieäm vaø trí hueä.
Lôøi chuù cuûa taùc giaû Trong taäp saùch naøy, toâi ñaõ coá gaéng giaûng giaûi nhöõng caùch thöùc nhaän ra taùnh cuûa taâm vaø nhaán maïnh veà phaàn tu taäp neân khoâng trích daãn nhieàu töø Kinh taïng. Duø baûn thaân chöa coù ñöôïc kinh nghieäm thaâm saâu, toâi, Mipam Tcheu Ouang, Vajreshvara (Karmapa Ouang Tchuk Dorjeù ñeä IX, 1556-1603) ñaõ bieân soaïn taäp saùch naøy, ñuùng theo lôøi cuûa chö Toå quaù khöù, taïi Tu vieän cuûa Sho-Ka-Ouor, theå theo lôøi thænh caàu cuûa Samdeù Lama Rabjam Mawa Samten Kunga. Coù chuùt coâng ñöùc naøo, toâi xin hoài höôùng caàu cho taát caû chuùng sanh - cha meï quaù khöù nhieàu ñôøi - thaûy ñoàng thoaùt ly khoûi moïi caùm doã cuûa duïc laïc vaø tröïc kieán boån taùnh. Shoubhamastou
sarouadjagatam
Lôøi phuï keát cuûa dòch giaû Tröôùc khi tu taäp Ñaïi Thuû AÁn, haønh giaû caàn roõ ba ñieàu: Yeåm ly, Boà Ñeà Taâm vaø Khoâng taùnh. Yeåm ly laø chaéc thöïc, thaáy roõ söï voâ thöôøng ñau khoå cuûa caûnh ñôøi, sanh taâm nhaøm lìa, caàu giaùc ngoä giaûi thoaùt. Boà Ñeà Taâm laø chí nguyeän thaønh Phaät ñeå cöùu ñoä chuùng sanh laø cha meï anh em töø nhieàu ñôøi. Khoâng taùnh (Vacuiteù, Sunyata) töùc taùnh khoâng thöïc cuûa caùc phaùp. Haõy caån thaän, Khoâng taùnh ôû ñaây khoâng phaûi laø caùi chôn khoâng chöùng ñaït sau khi tu taäp Ñaïi Thuû AÁn, maø laø moät khaùi nieäm yù thöùc veà Khoâng taùnh, noù coù theå giuùp haønh giaû thoaùt khoûi nhöõng khaùi nieäm nhò bieân. Ñeå hieåu roõ Khoâng taùnh (treân phöông dieän yù thöùc), ñoïc giaû coù theå nghieân cöùu hoïc hoûi theo luaän lyù cuûa Trung Quaùn (Madhyamika). Veà caùc phaùp döï bò tu taäp, coù 4 phaùp thuoäc Maät giaùo vaø 4 thuoäc Hieån giaùo. Neáu ñoïc giaû chöa bao giôø thoï giaùo vôùi caùc vò Sö Laït Ma Taây Taïng thì chæ neân tu taäp 4 phaùp thuoäc Hieån giaùo. Troïng taâm cuûa 4 phaùp: Quy laïy, Kim Cang quaùn, cuùng döôøng Maïn ñaø La, Boån Sö Du Giaø, chính laø vò Thaày Boån Sö (Lama-racine, Root-Guru). Neáu chöa gaëp hoaëc chöa hoaøn toaøn tin töôûng moät vò Thaày thì khoâng neân tu taäp 4 phaùp naøy. Veà phaàn tu taäp chính yeáu, töùc Chæ Quaùn (Shineù-Lhaktong), ñoïc giaû coù theå nöông theo saùch maø tu taäp, nhöng chaéc ñoïc giaû cuõng ñaõ ñeå yù, vaø trong nguyeân baûn cuõng nhaán maïnh raèng söï chæ ñaïo tröïc tieáp cuûa moät vò Thaày raát quan troïng vaø caàn thieát. Tu thieàn khoâng phaûi chæ ngoài thieàn khoâng laø ñuû, caàn phaûi ñoïc saùch nghe Kinh, tham vaán hoïc hoûi baäc Thaày, thieän tri thöùc. Boà Taùt Sô Ñòa coøn phaûi hoïc vôùi Boà Taùt Nhò Ñòa, Boà Taùt Thaäp Ñòa coøn phaûi hoïc vôùi Ñaúng Giaùc. Ngaøy naøo chöa giaùc ngoä, ngaøy ñoù coøn phaûi tìm Thaày hoïc ñaïo cho khai ngoä, ñöôïc khai ngoä roài caàn phaûi tieáp tuïc nöông töïa vò Thaày ñoù cho ñeán ngaøy chöùng ñaïo. Ñöôïc vaäy môùi sôùm giaûi thoaùt, sôùm phaù tröø ngaõ chaáp cho laø mình ñaõ hieåu thieàn roài töï maõn ngaâm thô vònh khuùc. Tuy nhieân, trong vieäc tìm Thaày cuõng phaûi caån thaän, duøng trí hueä xeùt soi, khoâng neân nghe noùi ai hay, noåi tieáng, coù theá löïc laø voäi vaøng tin theo. Vaøi lôøi nhaén nhuû baïn ñaïo, neáu khoâng hôïp xin vui loøng boû qua, tieáp tuïc soáng ñôøi cuûa mình. Duø coù haän thuø hay yeâu thöông, öa thích hay chaùn gheùt thì nöôùc kia vaãn chaûy, maây kia vaãn troâi ... -ooOoo- |