Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Trang chuû ]
KHAÚNG ÑÒNH TÍNH :
-
CON ÑÖÔØNG GIAÙC NGOÄ GIAÛI THOAÙT
CUÛA PHAÄT GIAÙO
-
Phoå Nguyeät
VII. ÑAÏI THÖ ØA COÙ PHAÛI BAØ LA MOÂN GIAÙO KHOÂNG? a. Ñaïi Thöøa ñoàng quan ñieåm vôùi AÁn Ñoä giaùo.
Trích daãn: ÑAÏI THÖ ØA PHAÄT GIAÙO TÖ TÖÔÛNG LUAÄN (Thích Quaûng Ñoä Vieät dòch)
Thieân Thöù Nhaát : Lòch Söû Tö Töôûng cuûa Ñaïi Thöøa Phaät Gaùo
---
Chöông Moät: Toång Luaän
---
Tieát Thöù Nhaát : Ñòa Vò Lòch Söû cuûa Phaät Giaùo Trong Tö Traøo AÁn ÑoäTöø xöa, AÁn Ñoä laø moät nöôùc toân giaùo, trieát hoïc vaø thi ca, cho neân traøo löu tö töôûng phaùt sinh vaø naûy nôû ôû AÁn Ñoä raát nhieàu vaø döôùi hình thöùc khaùc nhau, nhöng tö traøo roäng lôùn hôn caû laø tö traøo Phaät giaùo. Song, Phaät giaùo ñaõ chieám moät ñòa vò nhö theá naøo trong nhöõng tö traøo ôû AÁn Ñoä?
Trong lòch söû tö töôûng AÁn Ñoä, Phaät giaùo laø saûn phaåm thuoäc thôøi kyø thöù tö. Thôøi kyø thöù nhaát laø thôøi ñaïi Leâ Caâu Veä Ñaø (Rg-veda-1,500-1,000 tröôùc TL), chuyeân suøng baùi caùc hieän töôïng thieân nhieân vaø laø thôøi ñaïi cuûa daân toäc Aryan môû döôøng tieán thuû. Ñöùng veà phöông dieän tö töôûng, ta coù theå cho ñoù laø thôøi ñaïi "thaàn thoaïi vuõ truï quan". Thôøi kyø thöù hai laø Gia Nhu Veä Ñaø - thôøi ñaïi Phaïm ngöõ (1,000-800 tröôùc TL). Gioáng ngöôøi Aryan töø caùc ñòa phöông Nguõ Haø tieán vaøo löu vöïc soâng Haèng (Gange), thaáy ñaát ñai phì nhieâu môùi soáng cuoäc ñôøi ñònh cö taïi nhöõng khu vöïc doïc theo con soâng aáy. Ñoù laø thôøi ñaïi maø cheá ñoäc xaõ hoäi haø khaéc (boán giai caáp) vaø nhöõng leã nghi toân giaùo voâ cuøng phöùc taïp ñöôïc thieát laäp, töùc laø thôøi ñaïi Baø La Moân giaùo vaäy.
Tö töôûng Baø La Moân raát bao quaùt, duøng cheá ñoä vaø leã nghi laøm neàn taûng cho vuõ truï luaän, cho neân ta coù theå cho thôøi kyø naøy laø thôøi ñaïi "teá ñaøn vuõ truï quan". Thôøi kyø thöù ba laø thôøi ñaïi U Ba Ni Saùt (Upanishad 800-500 tröôùc TL). Veà phöông dieän hình thöùc, thôøi kyø naøy tuy keá thöøa tö töôûng thôøi kyø tröôùc, song ñaõ daàn daàn thay ñoåi vaø cuoái cuøng ñaõ khai saùng moät thôøi ñaïi laáy con ngöôøi laøm trung taâm ñeå giaûi quyeát heát thaûy, töùc laø thôøi kyø Baûn ngaõ trieát hoïc ñöôïc thaønh laäp. Do ñoù ñeán ñaây, ta coù theå thaáy moät bieán chuyeån lôùn lao ñaõ xaûy ra trong tö töôûng giôùi AÁn Ñoä.
Nhöõng traøo löu tö töôûng keå treân tuy trieån khai qua ba thôøi kyø khaùc nhau, nhöng chung quy cuõng ñeàu baét nguoàn töø tö töôûng Veä Ñaø. Ñeán tö traøo thöù tö thì coù raát nhieàu ñieåm baát ñoàng. Chaúng haïn, noùi veà ñòa dö thì ba thôøi kyø tröôùc chuû yeáu laáy thöôïng löu soâng Haèng laøm trung taâm, maø thôøi kyø thöù tö thì laïi laáy khu vöïc haï löu soâng Haèng laøm cöù ñieåm phaùt huy tö töôûng. Noùi veà giai caáp thì nhöõng thôøi kyø tröôùc chæ coù gioøng taêng só Baø La Moân laø ngöôøi bieåu hieän vaø khai thaùc tö töôûng, ñeán thôøi kyø thöù tö thì khoâng nhöõng chæ coù tö töôûng Baø La Moân maø coøn thaáy caû hoaït ñoäng cuûa giai caáp thoáng trò Saùt ñeá lôïi nöõa. Do ñoù, neáu ñöùng veà phöông dieän tö töôûng maø noùi, thôøi kyø naøy tuy cuõng laáy tö töôûng truyeàn thoáng laøm boái caûnh duøng moïi hình thöùc ñeå môû roäng, song caùi tö töôûng ñaày söùc soáng aáy chính laø tö töôûng töï do, coi thöôøng truyeàn thoáng (phaàn nhieàu traùi vôùi Baø La Moân). Ñeán ñaây, caùc giaùo phaùi coù chuû tröông tín ngöôõng khaùc nhau laàn löôït keá tieáp nhau moïc leân. Bôûi theá ta coù theå goïi thôøi kyø naøy laø thôøi ñaïi caùch maïng cuûa caùc giaùo phaùi (500-300 tröôùc TL). Nhôø xu theá aáy maø trong thôøi kyø naøy Phaät giaùo cuõng quaät khôûi. Ñöùng trong tö traøo thöù tö naøy maø nhaän xeùt, thì ñaïi khaùi Phaät giaùo daõ chieám ñòa vò nhö sau:
Nhö ta ñaõ thaáy traøo löu tö töôûng boäc phaùt trong thôøi kyø thöù tö, tuy coù nhieàu xu höôùng khaùc nhau, nhöng ñaïi löôïc ta coù theå chia thaønh hai heä thoáng: Baø La Moân giaùo heä vaø Phi Baø La Moân giaùo heä, Baø La Moân giaùo heä nhaän uy quyeàn cuûa thaùnh kinh Veä Ñaø vaø tính caùch thieâng lieâng cuûa chuûng toäc Baø La Moân, coøn Phi Baø La Moân giaùo heä muoán hoaøn toaøn ñöùng treân laäp tröôøng töï do ñeå pheâ phaùn vaø giaûi thích heát thaûy. Heä thoáng naøy coù theå ñöôïc coi laø ñaïi bieåu cuûa thôøi kyø thöù tö. Cuõng coù moät vaøi giaùo phaùi khoâng nhöõng chæ coù aûnh höôûng trong thôøi ñaïi Ñöùc Phaät, maø caû ñeán nhöõng theá heä sau vaãn coøn coù uy löïc, chaúng haïn nhö phaùi Luïc Sö chính laø moät giaùo phaùi töï do vaäy.
Song aûnh höôûng cuûa nhöõng giaùo phaùi aáy ñoái vôùi nhaân taâm vaø söï caûm hoùa ñöông thôøi ra sao? Giaùo heä Baø La Moân vì theo quan nieäm truyeàn thoáng, neân coù nhieàu ñieåm tuy ñaõ aên saâu vaøo neàn taûng xaõ hoäi, nhöng vôùi thôøi ñaïi môùi thì cuõng ñaõ coù nhieàu ñieåm khoâng coøn ñöôïc thích öùng nöõa. Coøn phaùi töï do taân tieán tuy coù aûnh höôûng lôùn ñoái vôùi loøng ngöôøi khi ñaõ böøng tænh nhöng vì thieáu tích chaát kieän toaøn trong vieäc hoaït ñoäng vaø laïi ñi quaù ñaø, ñeán noãi gaây nguy haïi cho theå ñaïo nhaân taâm, theo trong kinh saùch cuûa Phaät giaùo ñaõ cheùp thì ñoù laø moät söï thaät hieån nhieân, khoâng coøn nghi ngôø. Noùi toùm laïi, tö töôûng giôùi thôøi baáy giôø, heä thoáng cuõ daàn daàn suy suïp, maø heä thoáng môùi thì vaãn chöa ñöôïc xaây döïng treân moät neàn taûng vöõng chaéc, cho neân ñöùng veà phöông dieän naøy maø nhaän xeùt ta thaáy coù söï tích cöïc hoaït ñoäng, nhöng ôû moät phöông dieän khaùc thì laïi voâ cuøng hoãn ñoän, bôûi vaäy khoâng khoûi khieán cho loøng ngöôøi rôi vaøo traïng thaùi baát an.
Chính vaøo luùc loøng ngöôøi baát an, tö töôûng hoån loaïn aáy maø Ñöùc Phaät Thích Ca (560-480 tröôùcTL), sau khi ñaõ töï löïc tìm ra chaân lyù, ñem ñaïo Giaùc Ngoä truyeàn baù khaép nôi, vaø Phaät giaùo ñaõ thöïc söï baét nguoàn töø giai ñoaïn ñoù. Ñöùng veà phöông dieän tö töôûng maø noùi, tuy Phaät giaùo dó nhieân khoâng thuoäc giaùo heä Baø La Moân giaùo maø dung hoøa, thoáng nhaát, xa haún con ñöôøng cöïc ñoan, theo laäp tröôøng trung ñaïo, saùng laäp moät neàn ñaïo phaùp vöøa môùi meû, vöøa kieän toaøn ñeå daãn ñöôøng cho theá gian, ñoù laø ñaëc ñieåm vó ñaïi nhaát cuûa Phaät giaùo. Maëc daàu ñöùng ôû ñòa vò ñoäc ñaùo vaø coù söùc caûm hoùa maõnh lieät, nhöng trong luùc traøo löu tö töôûng môùi, cuõ giao nhau, Phaät giaùo cuõng coù thaùi ñoä tuøy cô, tuøy thôøi vaø moät tinh thaàn bao dung, quaûng ñaïi, daàn daàn khieán cho loøng ngöôøi quy höôùng vaø oån ñònh.
Luùc ñaàu, Phaät giaùo chæ laø moät trong nhöõng giaùo phaùi chuû yeáu, nhöng laàn laàn vöôït xa haún caùc giaùo phaùi khaùc, coù theá löïc raát lôùn trong xaõ hoäi. Ñaëc bieät trong lòch söû chính trò AÁn Ñoä coù Hoaøng ñeá A Duïc (Ashoka)-(268-226 tröôùc TL) ñaõ taän löïc truyeàn baù Phaät giaùo khoâng nhöõng chæ baønh tröôùng ôû AÁn Ñoä maø coøn lan traøn ra caùc nöôùc ngoaøi, ñoù chính laø ñaàu moái cuûa Phaät giaùo theá giôùi vaäy. Töø ñaây trôû ñi, phaïm vi cuûa Phaät giaùo caøng ngaøy caøng ñöôïc môû roäng, ñoàng thôøi veà phöông dieän noäi taïi, Phaät phaùp thöïc theå tuy baát bieán song vì muoán thích öùng vôùi phong traøo tö töôûng cuûa moãi thôøi ñaïi, neân veà hình thöùc vaø phöông phaùp ñöôïc aùp duïng ñeå truyeàn ñaïo ñaõ coù thay ñoåi ít nhieàu. Nhö trong boâ Tieåu thöøa Phaät Giaùo Tö Töôûng Luaän (cuøng moät taùc giaû) ñaõ noùi, töø nguyeân thuûy Phaät giaùo tieán ñeán boä phaùi Phaät giaùo, roài laïi töø boä phaùi Phaät giaùo tieán ñeán Ñaïi thöøa Phaät giaùo, keát quaû laø theá löïc cuûa giaùo hoäi Phaät giaùo ñaõ baønh tröôùng khaép mieàn Tieåu AÙ. Cho ñeán theá kyû thöù V, VI sau Taây lòch thì toå chöùc giaùo lyù laïi caøng phaùt ñaït vaø ñaõ haáp thuï taát caû tö töôûng tinh hoa cuûa AÁn Ñoä (haáp thuï caû teä ñoan cuûa thôøi ñaïi cuõng coù) ñeå nghieãm nhieân trôû thaønh moät toân giaùo lôùn nhaát. Khôûi thuûy Phaät giaùo tuy laø moät chi phaùi trong tö traøo AÁn Ñoä, song baát luaän veà phöông dieän naøo, noäi dung cuõng nhö hình thöùc so vôùi toaøn boä tö traøo AÁn Ñoä, Phaät giaùo vaãn coù yù nghóa sieâu vieät hôn, ñieàu ñoù laø moät söï thaät hieån nhieân.
Cuõng vì Phaät giaùo bao haøm moät yù nghóa nhö theá vaø cuõng nhaân chí khí cuûa daân chuùng AÁn Ñoä muoán trôû laïi chuû nghóa truyeàn thoáng, vaû laïi cuõng do phaïm vi cuûa Phaät giaùo quaù roäng raõi, khoâng traùnh khoûi söï haáp thuï nhöõng teä beänh, cho neân töø theá kyû thöù VIII, ngay treân laõnh thoå AÁn Ñoä, Phaät giaùo ñaõ baét ñaàu thaát theá daàn daàn! Ñieàu ñoù khoâng nhöõng laø söï baát haïnh cho Phaät giaùo maø coøn laø moät söï kieän ñaùng buoàn cho caû AÁn Ñoä, bôûi leõ Phaät giaùo ñöôïc phaùt trieån maïnh meõ nhö vaäy laø nhôø ôû tinh thaàn töø bi, bình ñaúng, maø tinh thaàn aáy laïi raát caàn thieát cho söï ñoaøn keát cuûa nhaân daân AÁn Ñoä baát cöù veà phöông dieän naøo, xaõ hoäi, hay chính trò. Khi hoï trôû laïi vôùi tinh thaàn truyeàn thoáng roài, cheá ñoä giai caáp haø khaéc laïi ñöôïc taùi laäp, tinh thaàn ñoaøn keát daân toäc tan raõ, ñoù laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân khieán cho AÁn Ñoä phaûi chòu söï ñoâ hoä cuûa ngoaïi bang. Song Phaät giaùo khoâng phaûi hoaøn toaøn tieâu dieät ôû AÁn Ñoä, veà hình thöùc, Phaät giaùo coù veû suy vi, nhöng tinh thaàn Phaät giaùo thì baát dieät. Maáy naêm gaàn ñaây caùc phong traøo chaán höng Phaät giaùo taïi AÁn Ñoä ñaõ baét ñaàu hoaït ñoäng maïnh cho neân raát coù theå Phaät giaùo laïi coù cô phuïc höng.
Tieát Thöù Hai : Ñieåm Töông Ñoàng Giöõa Tö Töôûng AÁn Ñoä vaø Tö Töôûng Phaät Giaùo
Phaät giaùo tuy sieâu vieät taát caû tö töôûng AÁn Ñoä, song Phaät giaùo cuõng phaùt sinh ôû AÁn Ñoä, vaø nhö vaäy ñaõ noùi ôû treân, tuøy thôøi thích öùng vôùi tö töôûng maø phaùt ñaït, cho neân cuõng coù raát nhieàu ñieåm töông ñoàng vôùi tö töôûng AÁn Ñoä. Neáu muoán hieåu roõ tö traøo Phaät giaùo ôû AÁn Ñoä, tröôùc heát ta phaûi löu yù veà ñieåm naøy. Ta haõy thöû ñöa ra maáy söï kieän döôùi ñaây, ta seõ thaáy nhöõng ñieåm töông ñoàng aáy:
1) Vaán ñeà trung taâm:
Tö töôûng AÁn Ñoä tuy thieân sai, vaïn bieät, song ñeàu ñöa ñeán moät ñieåm then choát, ñoù laø vieäc giaûi quyeát vaán ñeà nhaân sinh. Nhöõng nhaø tö töôûng AÁn Ñoä ñi tìm chaân lyù laø mong tìm ra choã quy höôùng cuûa kieáp ngöôøi, tìm laáy moät phöông chaâm thöïc tieãn ñeå quyeát ñònh cho leõ soáng, chöù khoâng phaûi hoï chæ suy tö nhöõng ñieàu khoâng töôûng vieãn voâng, do ñoù môùi taïo thaønh trung taâm ñieåm cuûa tö töôûng. Vaán ñeà trung taâm cuûa Phaät giaùo cuõng ôû ñieåm aáy. Bôûi vaäy, khi nghieân cöùu Phaät giaùo, nhö Khang Ñöùc ñaõ noùi, ta phaûi ñöùng treân laäp tröôøng thöïc tieãn môùi coù theå quan saùt ñöôïc chính xaùc.
2) Ñieåm quan saùt cô baûn:
Ñoái vôùi vieäc giaûi quyeát vaán ñeà nhaân sinh, trong tö töôûng giôùi AÁn Ñoä cuõng coù raát nhieàu thuyeát khaùc nhau, nhöng töïu trung ñeàu quan saùt quanh vaán ñeà "Baûn ngaõ". Baûn ngaõ laø trung taâm cuûa vuõ truï, laø cuoán saùch chöùa ñaày yù nghóa thaâm aùo vaø coù moät giaù trò voâ cuøng cao caû. Veà sau, trong tö töôûng giôùi AÁn Ñoä cuõng coù ngöôøi khoâng taùn thaønh quan nieäm ñoù, nhöng chung quy ta khoâng thaáy moät thuyeát naøo laø khoâng laáy vaán ñeà Baûn ngaõ laøm ñieåm quan saùt cô baûn. Thuyeát "Voâ ngaõ" cuûa Phaät giaùo, môùi nhìn ta thaáy coù veû nhö maâu thuaãn vôùi laäp tröôøng Baûn ngaõ, nhöng thöïc ra thì cuõng chæ giaûi thích Baûn ngaõ döôùi moät hình thöùc khaùc maø vaãn laáy Baûn ngaõ laøm trung taâm ñieåm, nhö theá khoâng coù gì sai bieät caû.
3) Söï nhaát trí veà nhaân sinh quan vaø vuõ truï quan:
Töø vaán ñeà nhaân sinh, taát nhieân laïi phaûi tieán ñeán vaán ñeà vuõ truï, maø caùi ñaëc saéc veà vuõ truï quan cuûa caùc hoïc phaùi AÁn Ñoä ôû choã hoï cho raèng vuõ truï laø phaûn aûnh roäng lôùn cuûa con ngöôøi. Noùi moät caùch khaùc, muoán khaûo saùt vuõ truï taát phaûi ñöùng treân laäp tröôøng nhaân sinh ñeå quy ñònh baûn chaát cuûa vuõ truï. Nhö vaäy, con ngöôøi laø tieåu vuõ truï trong caùi ñaïi vuõ truï. Khuynh höôùng aáy ñaõ coù töø ngaøn xöa vaø ñöôïc löu truyeàn qua caùc theá heä döôùi nhieàu hình thöùc. Vuõ truï quan cuûa Phaät giaùo cuõng thöøa nhaän raèng, vuõ truï chaúng qua chæ laø saûn phaåm do taâm bieán hieän. Veà vaán ñeà naøy toâi xin baøn roõ ôû caùc chöông sau.
4) Nghieäp löïc chi phoái con ngöôøi:
Ñoái vôùi caùi söùc chi phoái vaän meänh con ngöôøi, tuy caùc giaùo phaùi AÁn Ñoä laäp ra nhieàu nguyeân lyù, song baát luaän nguyeân lyù naøo cuõng ñeàu cho caùi söùc caên baûn ñoù laø "Nghieäp". Nghieäp laø nhöõng haønh vi thieän hay aùc maø ta ñaõ taïo taùc ôû kieáp tröôùc, roài chaát chöùa trong taïng thöùc cuûa ta ñeå ñeán kieáp naøy trôû thaønh ñoäng löïc chi phoái vaän meänh cuûa ta. Tö töôûng aáy ñaõ hình thaønh vaø taûn maùt trong caùc kinh saùch thaâm aùo töø xöa, ñeán khi caùc giaùo phaùi tranh nhau phaùt khôûi thì ñeàu thaâu naïp tö töôûng ñoù. Phaät giaùo tuy chuû tröông thuyeát Voâ ngaõ, song cuõng thöøa nhaän thuyeát nghieäp baùo vaø thuyeát luaân hoài, ñieàu ñoù cuõng khoâng ngoaøi traøo löu ñöông thôøi.
Laïi nöõa, keát quaû cuûa thuyeát nghieäp baùo vaø luaân hoài ñaõ ñem laïi moät yù nghóa bao quaùt lieân quan ñeán caùc loaøi sinh vaät; ngöôøi ta ñeàu coâng nhaän raèng, caùc loaøi sinh vaät vì cöù luaån quaûn trong voøng sinh töû neân ñeàu coù theå laø hoï haøng, thaân thuoäc cuûa nhau, trong nhieàu ñôøi kieáp. Ñoù cuõng laø ñieåm nhaát trí cuûa caùc phaùi. Theá roài ngay töø thôøi kyø thaàn thoaïi, ngöôøi ta cuõng ñaõ cho raèng, trôøi, thaàn, tieân, ma quyû cho ñeán caùc loaøi ôû ñòa nguïc ñeàu laø sinh vaät caû. Ñieåm naøy caùc phaùi laïi cuõng chuû tröông nhö nhau vaø nhö theá laø veà höõu tình quan cuûa caùc phaùi ñeàu nhaát trí.
5) Quan nieäm yeám theá vaø giaûi thoaùt:
Do aûnh höôûng cuûa thuyeát luaân hoài maø xöa kia ngöôøi ta cho raèng coõi trôøi laø moät nôi sung söôùng cao toät, song cuoái cuøng hoï laïi baûo ñoù khoâng phaûi laø moät choã vónh vieãn yeân vui. Töø sau thôøi kyø caùc hoïc phaùi moïc leân, trong tö töôûng giôùi AÁn Ñoä ñeàu coù khuynh höôùng yeám theá. Nhöng noùi cho ñuùng, khuynh höôùng yeám theá khoâng nhaát ñònh laø do quan nieäm luaân hoài phaùt sinh. Neáu noùi theo moät yù nghóa khaùc, ta coù theå cho raèng, vì ngöôøi ta quaù toân suøng quan nieäm lyù töôûng neân môùi coù khuynh höôùng yeám theá. Nhöng duø sao chaêng nöõa thì quan nieäm luaân hoài cuõng ñaõ laøm khuynh höôùng yeám theá bieåu hieän moät caùch roõ reät. Ñoù laø moät söï thaät lòch söû hieån nhieân, vaø keát quaû cuûa khuynh höôùng aáy ñaõ khieán cho toaøn theå tö töôûng giôùi AÁn Ñoä ñi tìm söï giaûi thoaùt, nghóa laø muoán thoaùt khoûi caùi kieáp ngöôøi ñaày lo aâu ñeå ñeán moät caûnh giôùi lyù töôûng yeân vui, baát bieán. Ñoù cuõng laø leõ töï nhieân. Cho neân noùi giaûi quyeát vaán ñeà nhaân sinh, baát luaän theo yù nghóa naøo, ñeàu laáy söï giaûi thoaùt laøm muïc tieâu. Do ñoù, vaán ñeà giaûi thoaùt trong tö töôûng AÁn Ñoä trôû thaønh vaán ñeà trung taâm, Phaät giaùo dó nhieân cuõng khoâng ngoaøi coâng leä aáy.
6) Thieàn ñònh laø phöông phaùp ñeå giaûi thoaùt:
Phöông phaùp ñeå ñaït tôùi söï giaûi thoaùt laø quan nieäm thöïc tieãn cuûa caùc phaùi. Khoâng caàn noùi ta cuõng thaáy raèng, nhöõng phöông phaùp ñoù coù nhieàu saéc thaùi baát ñoàng. Nhöng ta haõy cöù giaû töôûng raèng, trong caùc phaùi ñoù neáu coù moät phöông phaùp coäng ñoàng thì phöông phaùp aáy laø loái tu thieàn ñònh, töùc laø: Tam muoäi (Samadhi), Tónh löï (Dhyana) vaø Du giaø (Yoga). Trong Tam hoïc cuûa Phaät giaùo, ba moân ñoù ñöôïc meänh danh laø Ñònh hoïc, trong Baùt chính ñaïo thì goïi laø Chính ñònh. Nhö vaäy, taát caû caùc phaùi ñeàu aùp duïng phöông phaùp thieàn ñònh ñeå ñaït ñeán giaûi thoaùt.
Neáu ñöùng veà phöông dieän ñoù maø khaûo saùt, ta thaáy Phaät giaùo tuy noùi laø caên cöù vaøo caùi trí töï giaùc cuûa Ñöùc Phaät, song veà maët hình thöùc cuûa tö töôûng thì coù raát nhieàu choã töông ñoàng vôùi caùc tö töôûng phaùi ñöông thôøi. Nhöng coù moät ñieåm ñaëc thuø, laø Phaät giaùo khoâng phaûi moät saûn phaåm cuûa lyù luaän tröøu töôïng, maø raát thöïc teá, coù lieân heä ñeán toaøn daân, tuøy caên cô, trình ñoä giaùo hoùa cho moïi haïng ngöôøi, ñoù laø ñaëc ñieåm ta caàn phaûi ghi nhôù.
b. Tieát thöù ba : Ñaëc Tính cuûa Tö Töôûng Phaät Giaùo
Neáu noùi Phaät giaùo coù nhieàu ñieåm gioáng vôùi caùc tö töôûng phaùi ñöông thôøi, thì ñaëc tính cuûa tö töôûng Phaät giaùo ôû choã naøo? Ñoù laø caâu hoûi taát nhieân phaûi ñöôïc noùi leân. Noùi tyû myû thì vaán ñeà ñoù raát phieàn phöùc nhöng noùi moät caùch ñaïi theå thì Phaät giaùo cuõng coù nhöõng tö töôûng ñaëc thuø, coù theå neâu ta thaønh nhieàu soá muïc. Song neáu khaûo saùt moät caùch toång hôïp thì nhöõng tö töôûng caên baûn cuûa Phaät giaùo ñaõ bieán thaønh ñaëc tính löu baù. Chaúng haïn nhö Phaät, Phaùp, Duyeân sinh, Taâm, Trung ñaïo v.v.. ñeàu coù tính chaát löu baù. Tuy coù chia ra nhö theá song thaät thì cuõng chæ töø moät trung taâm maø phaùt xuaát. Baát luaän moät ñieåm naøo, neáu suy cöùu ñeán trieät ñeå ñeàu coù quan heä ñeán toaøn theå, ñoù cuõng laø laäp tröôøng caên baûn cuûa Phaät giaùo. Töø Phaät giaùo nguyeân thuûy tieán ñeán Tieåu Thöøa vaø Ñaïi thöøa Phaät giaùo, tuy noùi laø nhaát quaùn, song ngaøy nay ñieåm chuû yeáu vaãn phaûi caên cöù vaøo Phaät giaùo nguyeân thuûy. Döôùi ñaây toâi xin trình baøy moät caùch raát ñôn giaûn nhöõng söï kieän coù kieân quan vôùi nhau ñeå ta nhaän roõ choã khaùi yeáu cuûa noù.
1) Phaät
- Phaät giaùo sau naøy tuy ñaõ phaùt trieån vaø thay ñoåi raát nhieàu, song ñeàu laáy nhaân caùch, giaùo phaùp vaø haønh ñoäng cuûa Ñöùc Phaät laøm neàn taûng, baát luaän nôi naøo, heã coù Phaät giaùo ñeàu nhö theá caû. Ngoaøi Ñöùc Phaät vaø lòch söû ra, sau naøy coøn coù Phaät vaø Boà Taùt lyù töôûng khaùc, nhöng cuõng do Ñöùc Phaät Thích Ca khai thò, chæ baøy thì ta môùi coù theå bieát ñeán, song ñìeàu ñoù cuõng khoâng ngoaøi Ñöùc Phaät lòch söû. Caùc ñeä töû cuûa Phaät xöa kia cuõng nhö ngaøy nay ñeàu noùi: Phaùp cuûa chuùng ta, laáy Ñöùc Theá Toân laøm goác, Ñöùc Theá Toân laø nhaõn muïc, Ñöùc Theá Toân laø nôi y chæ, Taát caû Phaät giaùo ñoà ñeàu tin chaéc nhö theá, baát cöù thôøi ñaïi naøo, hay quoác ñoä naøo, neáu xa lìa nieàm tin aáy thì khoâng coøn laø Phaät giaùo nöõa; Song tin ñaây khoâng phaûi laø tin muø môø, maø laø moät ñöùc tin ñaõ ñöôïc theå nghieäm qua giaùo phaùp, nhaân caùch vaø haønh ñoäng cuûa Ñöùc Phaät môùi coù. Cho neân ñöùc tin cuûa Phaät giaùo coù moät ñaëc ñieåm raát maïnh ñoái vôùi caùc giaùo phaùi khaùc.2) Phaùp
- Phaät giaùo tuy laáy Ñöùc Phaät laøm trung taâm ñeå thaønh laäp, song noùi theo Phaät giaùo, Ñöùc Phaät - duø laø Phaät lyù töôûng chaêng nöõa - khoâng gioáng nhö moät vò thaàn cuûa caùc toân giaùo khaùc chuû tröông, hoaëc gioáng baát cöù vò thaàn thieân nhieân naøo, maø chæ ñöôïc coi laø do söùc tu haønh cuûa ngöôøi ta ñaõ ñaït ñeán quaû vò Phaät maø thoâi. Ñoù laø ñieåm nhaát trí, bieán thoâng caû Ñaïi thöøa vaø Tieåu thöøa. Ngöôøi ta ñaõ caên cöù laø mình coù theå thaønh Phaät, thì duø coù noùi bao nhieâu phaùp chaêng nöõa cuõng khoâng ngoaøi vaán ñeà thöïc tu, thöïc nghieäm ñeå giaùc ngoä ñöôïc phaùp (Dhamma), ñoù cuõng laïi laø giaûi phaùp chung cuûa Phaät giaùo. Song Phaùp ñaây laø "Phaùp töï nhieân nhö theá", duø Phaät coù ra ñôøi hay khoâng, noù vaãn laø caùi ñaïo vónh vieãn, baát bieán. Ñöùc Phaät chaúng qua laø ngöôøi giaùc ñaõ giaùc ngoä vaø theå nghieäm ñöôïc Phaùp aáy, roài vì chuùng ta maø chæ baøy, mong chuùng ta cuõng chöùng ngoä ñöôïc Phaùp aáy maø thoâi. Giaùo lyù quaùn thoâng tuy nhö vaäy, song noùi veà ñaïi theå thì vaãn noùi ñeán Phaät nhieàu hôn, duø laø Phaät lòch söû hay Phaät lyù töôûng cuõng ñöôïc. Toùm laïi, Phaùp coù theå duøng moät phöông thöùc nhaát ñònh ñeå nhaân caùch hoùa. Ñeán khi Ñaïi thöøa phaùt trieån, thì ñaët Phaùp thaân (Phaùp) tröôùc ÖÙng thaân (nhaân caùch cuûa Phaät), lyù aáy cuõng khoâng ngoaøi khuynh höôùng nhaân caùch hoùa Phaùp vaäy. Ñöùng veà phöông dieän thöïc teá maø noùi thì Phaùp Phaät laø nhaát nhö, tuy laø chaân tinh thaàn cuûa Phaät giaùo, song baát luaän theá naøo chaêng nöõa, neáu noùi ñeán quan nieäm cô baûn cuûa Phaät giaùo maø khoâng laáy Phaät laøm trung taâm ñeå tieán ñeán trung taâm cuûa Phaùp thì quyeát khoâng theå ñöôïc.3) Duyeân sinh.
- Nhö treân ñaõ noùi Phaùp, nhöng Phaùp ñaây laø gì? Noùi theo duïng ngöõ thoâng thöôøng trong Phaät giaùo thì coù nhieàu nghóa, nhöng ñöùng veà maët lyù maø giaûi thích thì Phaùp töùc laø caùi phaùp taéc Duyeân sinh (Pratity Asamutpada). Cho neân noùi: "Heã thaáy duyeân sinh thì thaáy ñöôïc Phaùp, maø heã hieåu ñöôïc Phaùp laø hieåu duyeân sinh" hoaëc: "Duyeân sinh, Phaùp truï, Phaùp vò, khoâng lieân quan gì ñeán vieäc Nhö lai xuaát theá hay khoâng xuaát theá". Nhö vaäy, neáu ai hieåu ñöôïc Phaùp töùc laø thaønh ngöôøi giaùc ngoä, maø hieåu Phaùp cuõng khoâng ngoaøi vaán ñeà ngoä ñaït lyù Duyeân sinh. Ñöùc Phaät hieän taïi trong lòch söû cuõng do hieåu ñöôïc lyù duyeân sinh aáy döôùi goác caây Boà ñeà maø thaønh baäc Ñaïi Giaùc. Vaäy duyeân sinh quan laø trung taâm cuûa Phaùp quan ñoù laø moät söï thaät hieån nhieân. Neáu giaûi thích moät caùch tyû myû thì duyeân sinh coù nhieàu yù nghóa, song cuõng khoâng ngoaøi quan nieäm caên baûn laø: "Vaät naøy coù, cho neân vaät khaùc coù, caùi naøy khoâng thì caùi kia cuõng khoâng; vaät naøy sinh, cho neân vaät khaùc sinh, maø caùi naøy dieät thì caùi kia cuõng dieät". Noùi cho deã hieåu hôn, heát thaûy hieän töôïng ñeàu do nhaân duyeân maø phaùt sinh, ñeàu lieân quan maät thieát vôùi nhau maø toàn taïi, thaät ra khoâng coù moät nguyeân lyù thöïc theå naøo caû. Noùi theo thuaät ngöõ trong Phaät giaùo thì: "Caùc phaùp laø voâ thöôøng, vaïn vaät voâ ngaõ, heát thaûy ñeàu laø khoâng". Ñoù laø caên cöù vaøo lyù duyeân sinh, ñoàng thôøi cuõng laø keát luaän theo lyù duyeân sinh.Theo lyù duyeân sinh thì taát caû caùc phaùp ñeàu thay ñoåi, sinh, dieät, cho ñeán söï khoå, vui cuõng theá, chöù rieâng noù khoâng coù töï tính. Hieåu ñöôïc lyù aáy töùc laø ñaõ ñaït ñeán söï giaûi thoaùt. Xem theá ñuû bieát, Phaät giaùo noùi giaûi thoaùt laø phaûi thaáu suoát lyù duyeân sinh ñeå ñeán ñöôïc theå "khoâng tòch". Do ñoù, ta coù theå noùi heã thoâng ñaït lyù duyeân sinh, töùc laø ñaõ theå nghieäm ñöôïc nghóa "khoâng tòch". Song phaûi hieåu raèng, theå nghieäm "khoâng tòch" khoâng coù nghóa laø trôû veà vôùi caùi "hö voâ tuyeät dieät' maø chæ laø ñaõ phaù thaønh kieán chaáp ngaõ heïp hoøi cuûa ngöôøi ñôøi maø thoâi. Sau khi theå nghieäm ñöôïc "tính khoâng" thì moät chaân trôøi töï do môùi cuõng baét ñaàu heù môû. Phaät giaùo goïi chaân trôøi aáy laø "Chaân khoâng dieäu höõu". Song theá giôùi dieäu höõu chæ thaáy ñöôïc veà phöông dieän khaùch quan, cho neân treân quan heä thaønh laäp, vaãn tieán haønh theo lyù duyeân sinh. Duy coù ñieåm khaùc vôùi tröôùc: laäp tröôøng tröôùc kia (töï nhieân thaùi) chæ coù troùi buoäc, khoå naõo, traùi laïi, ñeán thôøi kyø naøy, heát thaûy ñeàu höôùng veà töï do. Nhö vaäy laø lyù duyeân sinh ñaõ ñoåi söï thuùc phoïc thaønh töï do. Noùi ñuùng ra chæ coù Ñaïi thöøa chuû tröông dieäu höõu duyeân sinh quan maø thoâi. Nhö Voâ taän duyeân sinh quan trong kinh Hoa nghieâm; Thöïc töôùng quan trong kinh Phaùp Hoa: Tònh ñoä quan trong kinh Voâ löôïng thoï; Chaân nhö quan trong Khôûi tín luaän, taát caû ñeàu phaùt xuaát töø quan nieäm ñoù.
Toùm laïi, cuøng moät duyeân sinh quan, do söï löu truyeàn, bieán hoùa maø trôû thaønh nguyeân nhaân chuû yeáu cuûa giaùo lyù trieån khai raát phöùc taïp cuûa Phaät giaùo. Song ñieåm caên baûn vaø nhaát quaùn laø:
* Heát thaûy ñeàu do nhaân duyeân hoøa hôïp maø thaønh chöù khoâng coù thöïc theå toàn taïi rieâng bieät.
* Cuoái cuøng, heát thaûy ñeàu do taâm cuûa ta.
Ñoù laø nhaân sinh quan vaø vuõ truï quan cuûa Phaät giaùo, khaùc haún vôùi laäp tröôøng cuûa caùc giaùo phaùi khaùc chuû tröông moät ñaáng chuùa teå, vaø ñoù laø ñieåm ñaëc thuø cuûa Phaät giaùo.
4) Taâm
- Vaán ñeà duyeân sinh tuy coù theå dieãn taû theo nhieàu caùch, song ñieåm phaùt xuaát cuûa noù vaãn khoâng ngoaøi Taâm, neáu lìa Taâm laø nguoàn goác cuûa duyeân sinh quan, cho neân caùi goïi laø Phaùp, laø Duyeân sinh roát cuoäc cuõng khoâng ngoaøi caùi taâm töôûng bieåu hieän cuûa ta. Ñoù laø ñieåm caên baûn ñoäc nhaát cuûa Phaät giaùo, Tieåu thöøa cuõng nhö Ñaïi thöøa. Ñieàu phuïc laáy Taâm ñaõ trôû thaønh moät phöông chaâm tu döôõng quyeát ñònh trong Phaät giaùo. Do ñoù, khi noùi ñeán duyeân sinh, taát nhieân ta phaûi ñeà caäp ñeán Taâm, vì giöõa hai ñieåm aáy coù moät moái quan heä raát maät thieát, vaø neáu ta muoán hieåu roõ duïng yù caên baûn cuûa Phaät giaùo, ta khoâng theå queân ñieåm heä troïng ñoù.5) Trung Ñaïo.
- Duø noùi Phaùp hay Duyeân sinh, song chung quy cuõng chæ laø Taâm, vaø phöông dieän tö töôûng vaø haønh vi, nhö theá sôï khoâng khoûi thieáu maát kieän toaøn tính. Phaät giaùo xoay quang vaán ñeà Taâm, muoán xaùc laäp moät phöông chaâm sinh hoaït ñuùng möùc, khoâng thaùi quaù, khoâng baát caäp, neân môùi xöôùng leân thuyeát Trung ñaïo. Söï öùng duïng thuyeát trung ñaïo aáy tuøy theo thôøi cô coù sai khaùc, song ñieåm heä troïng laø thaùi ñoä pheâ phaùn vaø thöïc tieãn ñoái vôùi giaù trò nhaân sinh. Cuõng vì toâi quan nieäm nhö theá, neân toâi haõy thöû xin trình baøy hai ñieåm sau ñaây:Tröôùc heát xin noùi ñeán ñieåm pheâ phaùn giaù trò nhaân sinh. Nhö trong Duyeân sinh quan ta ñaõ thaáy söï soáng cuûa ta bieán chuyeån khoâng ngöøng vaø do moät ñònh luaät taát nhieân chi phoái, vaø vì theá neân bò troùi buoäc khoå naõo. Ñoái vôùi nhaân sinh, Phaät giaùo cho laø khoå bôûi vaäy môùi laáy töï do giaûi thoaùt laøm lyù töôûng tieâu chuaãn. Song söï khoå naõo vaø troùi buoäc aáy khoâng phaûi söï thöïc toàn taïi khaùch quan, maø laø caên cöù vaøo thaùi ñoä cuûa taâm ta caû, nghóa laø ta cöù khö khö chaáp laáy caùi "ngaõ" giaû doái laø caùi "ta" chaân thaät roài truø möu, tính keá, ñeå laøm cho noù thoûa maõn moïi ñoøi hoûi, neân môùi coù khoå naõo, troùi buoäc; neáu ta coù theå vöôït haún ra ngoaøi voøng tham duïc cuûa caùi "ngaõ" nhoû nhoi aáy, thì khoâng nhöõng ta seõ khoâng thaáy khoå, thaáy troùi buoäc, maø traùi laïi ta seõ thaáy moät caûnh giôùi töï do vaø yeân vui voâ haïn. Nhö treân ñaõ noùi, ñoù laø muïc ñích giaûi thoaùt cuûa ñaïo Phaät. Duø Phaät giaùo coù cho nhaân sinh laø thoáng khoå thaät, nhöng ñöùng treân laäp tröôøng giaûi thoaùt thì Phaät giaùo laïi cho nhaân sinh coù moät giaù trò cao quyù. Bôûi theá neáu ñem so saùnh Phaät giaùo vôùi baát cöù giaùo phaùi naøo ôû AÁn Ñoä, ta coù theå noùi Phaät giaùo laø nhaân sinh khaúng ñònh luaän (Proposition Affirmative). Song ñieàu ñoù hoaøn toaøn laáy taâm laøm tieâu chuaãn neân môùi coù moät keát luaän trung ñaïo ñeå pheâ phaùn giaù trò nhaân sinh.
Theá roài ñem phöông chaâm thöïc tieån thích öùng vôùi söï soáng theo trung ñaïo quan neân môùi coù danh töø "khoâng khoå" "khoâng vui". Nghóa laø, theo chuû nghóa khoaùi laïc cuõng khoâng phaûi cuoäc soáng chính ñaùng, maø töï daøy voø, haønh haï thaân theå cho cöïc khoå cuõng laïi laø cuoäc soáng ngu si. Loái soáng chaân chính laø phaûi ñieàu hoøa khoå, vui theo söï sinh hoaït cuûa tinh thaàn. Ñieåm aáy tuy laø keát luaän cuûa Phaät giaùo, song laø ñieåm khôûi sô do Ñöùc Phaät ñeà xöôùng khi Ngaøi khai saùng ñaïo Phaät, cho neân môùi coù moät keát luaän trung ñaïo ñeå pheâ phaùn giaù trò nhaân sinh.
Roài ñeán vaán ñeà thích duïng Trung ñaïo quan giöõa caù nhaân vôùi xaõ hoäi. Chuû yeáu cuûa Phaät giaùo laø cöùu ñoä heát thaûy, song luùc ñaàu chöa haún ñaõ laáy toaøn theå xaõ hoäi laøm muïc tieâu, maø laø cöùu ñoä töøng caù nhaân. Nhöng caên cöù cöùu ñoä cuûa Phaät giaùo ñöôïc ñaët treân laäp tröôøng taâm, chöù khoâng nhö caùc giaùo phaùi Baø La Moân, ñoái vôùi vieäc cöùu giuùp caù nhaân coøn coù haïn cheá. Neáu ngöôøi ta quyeát taâm thì ai cuõng coù khaû naêng giaûi thoaùt. Keát quaû laø Phaät giaùo ñaõ trôû neân chuû nghóa toân troïng nhaân caùch, chuû nghóa bình ñaúng vaø töø bi, cao caû. Trong caùc giaùo phaùi khaùc, ta khoâng thaáy moät saéc thaùi luaân lyù huy hoaøng nhö theá. Toùm laïi, ta thaáy Phaät giaùo ñi töø chuû tröông cöùu ñoä caù nhaân ñeán chuû tröông cöùu ñoä toaøn theå xaõ hoäi, vaø caên cöù treân nhöõng söï thöïc lòch söû, ta thaáy Phaät giaùo ñaõ bieán thaønh moät toân giaùo xaõ hoäi. Song vaán ñeà ñöôïc neâu leân laø: noùi cöùu ñoä toaøn theå xaõ hoäi coù ñuùng khoâng? Veà ñieåm naøy, treân thöïc teá, laäp tröôøng cuûa Phaät giaùo tuy raát hoaït ñoäng, nhöng lyù töôûng cuûa Phaät giaùo thì vaãn laø trung ñaïo, nghóa laø tuy cöùu ñoä caù nhaân maø laø cöùu ñoä xaõ hoäi, tuy cöùu ñoä xaõ hoäi, maø laø cöùu ñoä caù nhaân, ñieàu ñoù ñaõ trôû neân muïc tieâu toái cao cuûa Phaät giaùo.
6) Keát
- Trôû leân, toâi ñaõ neâu ra nhöõng ñeà muïc chuû yeáu, ñaïi bieåu cho tö töôûng ñaëc thuø cuûa Phaät giaùo, trong nhöõng chöông sau, toâi seõ trình baøy söï töông quan giöõa caùc ñeà muïc aáy. Tö töôûng Phaät giaùo noùi ra tuy raát phieàn toaùi, nhöng neáu lyù hoäi ñöôïc thì trong nhöõng caùi phieàn toaùi aáy, ta coù theå naém ñöôïc moät nguyeân taéc cöïc kyø ñôn giaûn. Nhö trong kinh Hoa Nghieâm noùi: 'Taâm, Phaät, chuùng sinh, ba caùi ñoù ñeàu do moät taâm". Tuy laø caâu noùi haøm suùc, song noù ñaõ dieãn ñaït ñöôïc caùi tinh thaàn raát ñôn giaûn cuûa Phaät giaùo.Toùm laïi, tinh thaàn caên baûn cuûa Phaät giaùp laø caên cöù treân caùi taâm ñeå nhaän ñònh phaùp taéc duyeân sinh, roài laïi caên cöù vaøo phaùp taéc duyeân sinh ñeå pheâ phaùn söï vaät moät caùch coù lyù luaän vaø thöïc tieãn.
c. Ñaëc Tính cuûa Tö Töôûng Baø La Moân Giaùo
c.1. Nhaän ñònh veà trieát thuyeát ñaït ñeán ñích ñaïo cuûa Baø La Moân Giaùo.(Phaàn naày trích trong saùch Yoga Ñaïo Giaûi Thoaùt" cuûa NAWAMI, Nhaø xuaát baûn Trung Thu)
c.1.1. Ñaïo Lyù Ñaïi Ñoàng
Ñaïo giaûi thoaùt laø theå hieän moät toân giaùo Ñaïi Ñoàng, Duy Nhöùt hoøa hôïp cuøng taát caû vaø khoâng tranh chaáp vôùi toân giaùo naøo khaùc, daàu toân giaùo ñoù bò nhieàu tong phaùi khaùc lieät vaøo haøng taø ñaïo.
Ñaëc ñieåm cuûa Yoga laø bieåu loä tình Thöôïng Ñeá taùnh ôû nôi moãi ngöôøio vaø moãi vaät.
Khi Thöôïng Ñeá taùnh bò che ñaäy bôûi Trí Thoâng Minh (nhöùt laø Haï trí) thì con ngöôøi vaø vaïn vaät soáng trong aûo aûnh (maya). Ngöôøi thöùc giaû hieåu bieát caûnh traïng naày thì thaáy bieát ñôøi soáng cuûa moät nhôn loaïi vaø vaïn höõu treân theá gian naày chæ laø moät giaác moäng daøi (trong linh hoàn chaúng sanh chaúng dieät). Vaø, linh hoàn ôû beân trong xaùc thaân con ngöôøi cuøng loaøi vaät ñeàu nhö nhöõng keû tuø toäi bò giam haûm vaøo nguïc tuø roäng raûi hay chaät heïp. Nhöõng tuø nguïc naày laø aûnh höôûng cuûa vieõc laøm laønh vaø laøm döû trong nhöõng kieáp ñaû qua.
Daàu nhöõng ngöôøi gaây taïo nghieäp naày, taát caû ñeàu bình ñaúng cuøng nhau treân laûnh vöïc Thöôïng Ñeá taùnh, nghóa laø ñang coù moät linh hoàn trong saïch, thanh cao, sang suoát, chaúng sang chaúng dieät, baét nguoàn töø Thöôïng Ñeá hay bieán theå cuûa Thöôïng Ñeá (linh hoàn).
c.1.2. Giaùc.
Khi phaàn giaùc theå hieän, ñoù laø giai ñoaïn bieåu loä ñöôïc chôn ngaû. Vì trí thong minh trong suoát nhö thuûy tinh khoâng coù söï che ñaäy maø ngöôïc laïi laø hoøa ñoàng, neân chôn ngaõ môùi hieän baøy ñöôïc. Thöùc sau cuøng naày raát khoù phaân bieät ñöôïc, neáu chöa nhaän ñònh ñöôïc yù thöùc vaø tri thöùc, khi con ngöôøi chöa hoïc ñöôïc Ñaïo, chöa tu haønh, chöa laøm chuû ñöôïc yù thöùc vaø haï trí, thì chöa goïi laø Giaùc. Giaùc laø Thöôïng –trí, laø söï tinh khieát trong saïch cho neân tuy noù bao truøm chôn ngaõ, nhöng noù khoâng che ñaäy chôn ngaõ vì noù trong suoát nhö thuûy tinh, trong ñaëc taùnh tinh-khieát. Gíaùc laø trí thoâng minh quyeát ñònh (khoâng do döï), noù goàm chöùa phaàn Sattva laø phaàn tinh vi thanh tònh hôn heát ôû nôi co ngöôøi.
Chôn ngaõ cuûa moãi ngöôøi laø linh hoàn, laø ñieåm linh-quang cuûa Thöôïng Ñeá. Ñoù laø phaàn tinh khieát thanh tònh sang suoát ñoàng theå vôùi Ishvara.
Ñoái vôùi Ishvara thì phaàn vaät chaát laø vaïn höõu, phaàn tinh thaàn treân heát laø toaøn giaùc (theo giaùo lyù Jnaâna), laø tình thöông (theo quan nieäm Bhakti), l2 söï hieän toàn lien tuïc (chaúng dieät), vì chöa Ishvara thöông taát caû muoân loaøi maø khoâng phaân bieät loaøi ñoäng vaät hay loaøi ngöôøi. Cho ñeán loaøi coû caây, cuõng tieáp nhaän tình thöông cuûa Ishvara xuyeân qua aùnh saùng.
Ñeå ñaùp laïi tình thöông aáy taát caû ai ai cuõng ñeàu phaûi thöông meán Ishvara. Ñoù laø trieát lyù cuûa Bhakti Yoga. Khi hieåu raèng Ishvara laø toaøn theå vaïn vaät, coù taâm bình ñaúng cuøng vaïn vaät chính laø thöông Ishvara vaäy.
Theå hieän ñöôïc yù nghóa sau cuøng naày maø khoâng coù gì chöôùng ngaïi thì ñaõ hoøa ñoàng cuøng Thöôïng Ñeá töùc laø ñeán laûnh vöïc töï do giaûi thoaùt. AÁy laø muïc duy nhöùt maø taát caû moân phaùi Yoga ñeàu nhaém vaøo ñoù.
c.1.3. Töï Do, Giaûi Thoaùt: Hieäp Nhöùt vôùi Ishvara.
[Cheát laø moät traïng thaùi thay ñoåi saéc töôùng. Ngöôøi ñaõ ñöôïc giaûi-thoaùt thì khoâng bao giôø cheát]
Töï do töùc laø giaûi thoaùt nhöõng gì troùi buoäc. Tö töôûng laø ñieàu troùi buoäc thieâng lieâng maàu-nhieäm, khoù côûi môû nhöùt. Neáu ta hieåu vaø haønh ñoäng ñuùng theo tinh thaàn töï do ôû beân trong, töùc laø t ñaõ tieán ñeán laûnh vöïc baát dieät khoâng bao giôø cheát nöõa. Vì ta ñaõ tghöïc hieän Chôn Ngaõ.
Thöïc hieän ñöôïc Chôn Ngaõ laø tieán ñeán laûnh vöïc hoøa ñoàng cuøng Thöôïng Ñeá. Khi con ngöôøi coøn nghó töôûng moät ñieàu gì, daàu tö töôûng toaûn thieän cuõng coøn bò troùi buoäc, chöa haún hoaøn toaøn töï do.
Chæ coù Ishvara môùi hoaøn toaøn töï do vaø chæ luùc naøo theå hieän ñöôïc Chôn Ngaõ môùi tieán ñöôïc ñeán laûnh vöïc ñoù. Ngoaøi ra, ngöôøi coøn laên loùc vì ñôøi, coøn meâ maån theo ñôøi thì khoâng sao hieåu ñöôïc laûnh vöïc töï do thieâng lieâng cao caû, khoâng sao thaáy ñöôïc caûnh traïng töï do, nghóa laø khoâng laøm sao gaàn guõi ñöôïc Ishvara.
Tu haønh ñeå mong hieäp nhöùt cuøng ñaáng Ishvara laø moät vieäc laøm, phaûi caàn ñeán thôøi gian trong "voâ löôïng kieáp" maø moãi kieáp laø moät ñôøi ngöôøi. Ngöôøi thieáu ñöùc "kieân nhaãn", thieáu "yù chí" thì khoâng theå hoïc taäp, tu haønh theo giaùo lyù Bhakti ñöôïc.
Ñoù laø lyù do maø caùc tu só thöôïng thaëng cuûa Yoga, ñeàu nhìn nhaän giaùo lyù Bhakti cao hôn taát caû, coù theå "ñoát giai ñoaïn" tieán ñeán laûnh vöïc töï do, giaûi thoaùt moïi phieàn naõo, moïi troùi buoäc ñeå hoøa ñoàng cuøng Ishvara.
Chæ coù Ishvara môùi hoaøn toaøn ñöôïc töï do. Tu só Yoga thaáy bieát ñöôïc söï töï do cuûa Ishvara, töùc nhieân hoï ñaõ thaáy bieát con ñöôøng vaø muïc ñích. Töø söï gaàn guõi ñeán söï hieäp nhöùt, noù chæ laø vaán ñeà thôøi gian… Ñoái vôùi ngöôøi coù yù chí, thì thôøi gian khoâng coøn laø chöôùng ngaïi. Vì tröôùc thôøi gian voâ löôïng kieáp hoï vaãn khoâng sôøn loøng.
Muoán hieäp nhöùt vôùi Ishvara thì tröôùc tieân phaûi töï taïo moät tình traïng töï do, khoâng coøn bò rang buoäc moät ñieàu gì.
Töø boû taát caû (taän xaõ) laø ñieàu kieän caên baûn troïng ñaïi duy nhöùt, ñeå tieán ñeán laõnh vöïc hoaøn toaøn töï do.. Phaûi hoaøn toaøn töø boû môùi ñeán choã hoaøn toaøn töï do.
Ñeán luùc baáy giôø tu só Bhakti seõ nhaän ñöôïc phaûn aûnh tình thöông cuûa Ishvara. Ishvara laø hình aûnh tình thöông thieát thöïc, coøn tu só Bhakti laø phaûn aûnh tình thöông ñoù. Nhö vaäy tình thöông cuûa tu só Bhakti laø tình thöông cuûa Thöôïng Ñeá, tu só ñaõ hoøa ñoàng, ñaõ hieäp nhöùt cuøng thöïng Ñeá roài vaäy.
c.1.4. Minh Trieát
Söï saùng suoát treân laõnh vöïc Trieát laø söï saùng suoát taän cuøng. Danh töø Minh Trieát laø ñònh nghóa cuûa Jnaâna, cuõng goïi laø trí tueä. Nhöõng nhaø thong thaùi coå kim AÁn Ñoä, ñöôïc lieät vaøo hang tu só Jnaâna raát ít oi, vaø phaàn lôùn ñeàu laø hieàn thaùnh voâ danh trong thôøi kyø Upanishasd. Hoï laø nhöõng böïc sieâu nhaân, khoâng coøn caù taùnh.
Ngöôøi tu só Jnaâna laø ngöôøi roõ thong kinh ñieån AÁn Giaùo goàm: kinh Pheä Ñaø (Veda), AÙo Nghóa Thö (Upanishad), Pheä ñaøn ñaø (Vedanta), Soá luaän (Samkhya) v.v….
Tom keát: ngöôøi tu só Jnaâna laø tu só Raja trong Ñaïi Ñònh, thong suoát taát caû moïi vieäc treân theá gian.
Minh Trieát laø hieåu bieát söï thaät, laø taém mình trong chôn lyù..
c.1.5. Moät Thôøi Thieàn
Döôùi ñaây laø moät thôøi Thieàn cuûa tu só Jnaâna. Trong suoát cuoäc ñôøi tu haønh tu só thöôøng töø trong Thieàn maø quaùn xeùt (taát caû moïi söï vieäc höõu hình ñeán voâ hình) nhhu vaäy, choã bieâeát ñoù khoâng theå suy löôøng ñoái vôùi phaøm phu.
Thieàn gia chöa vaøo Ñaïi Ñònh cuõng khoâng quan nieäm ñöôïc tu só Jnaâna seõ veà ñaâu. Neáu quyù baïn hieåu raèng moãi moät thôøi Thieàn (Sau Ñaïi Ñònh) ñoàng vôùi sö hieåu bieát cuûa phaøm phu traûi qua muoân trieäu kieáp, thì phaàn ghi sau ñaây coù theå laøm ñeà taøi, laøm göông maãu, ñeå roõ thong tu só Jnaâna ñeán ñaâu!
Nhöõng cuoäc tuaàn hoaøn
Tuaàn hoaøn laø vieäc gì dieãn ñi, dieãn laïi. khoâng bao giôø döùt. Noù chæ döùt khi söï vieäc tan raõ, bieát ñoãi.
Tæ duï: moät baùnh xe khi quay xong moât voøng laø noù ñaõ laøm xong moät söï vieäc, khi noù quay ñöôïc hai voøng laø noù baét ñaàu laøm vieõc tuaàn hoaøn vaø noù laên quay cho ñeán luùc hö hoaïi thì söï tuaàn hoaøn noù môùì chaám döùt.
Linh hoàn soáng traûi qua nhieàu xaùc thaân, nhieàu kieáp maø Phaät giaùo goïi söï tuaàn hoaøn ñoù laø Luaân Hoài. Söï haønh ñoäng cuûa chuùng ta nhö laøm moïi söï vieäc ñeå sanh soáng, aên nguû, v.v… goàm trong moät ngaøy ñeâm, ñöôïc goïi laø vieäc tuaàn hoaøn trong moät ngaøy.
Tieán leân moät chuùt nöõa, ta thöû xem tuaàn hoaøn cuûa ñòa caàu,
Khi ñòa caàu quay troøn vöøa ñuùng moät voøng laø 24 giôø, thì chuùng ta ñaõ traûi qua moät ngaøy, moät ñeâm. Nhöõng ngaøy keá tieáp maø ta soáng treân ñòa caàu laø cuoâc tuaàn hoaøn nhoû nhöùt, noù theå hieän ngaøy vaø ñeâm.
Keá tieáp laø cuoäc tuaàn hoaøn cuûa maët traêng. Söï vieäc cuûa noù laø taïo cho nhôn loaïi bieát khoaûng thôøi gian trong moät thaùng.
Caùc daân toäc nhö Trung Hoa, Nhöït Boån, Vieät Nam thöôøng duøng aâm lòch.
Moät thaùng aâm lòch, xin goïi taïm laø ñôn vò keát hôïp cuûa cuoäc tuaàn hoaøn ñòa caàu ñoái vôùi maët traêng. Thaùng aâm lòch coù khi 29 ngaøy, coù khi 30 ngaøy, khoâng ñeàu nhau.
Nhöõng daân toâc xöû duïng thôøi gian theo döông li6ch thì caên cöù vaøo vieäc tuaàn hoaøn cuûa ñòa caàu ñoái vôùi maët trôøi. Nghóa laø khi quaû ñòa caàu quay chung quanh maët trôøi heát moät voøng thì ñuùng laø 365 ngaøy (theâm ¼ ngaøy) laø troïn moät naêm. Vì moät phaàn tö ngaøy ñoù cho neân ñuùng 4 naêm laïi coù moät naêm nhuaàn (366 ngaøy) thuoäc vaøo thaùbg hai.
Ngoaøi ra caqc haønh tinh khaùc trong Thaùi Döông heä cuõng töông töï nhö vaäy.
Cuoäc Tuaàn Hoaøn cuûa Nhôn Loaïi
Cuoäc tuaàn hoaøn cuûa nhôn loaïi laø söï tieán hoùa baét nguoàn töø caùc neàn vaên minh coå cho ñeán ngaøy nay. Theo söï vieäc, coøn löu truyeàn, chöùng minh thì neàn vaên minh aáy phaùt khôûi töø Phi Chaâu, keá ñeán laø AÙ Chaâu, roài Trung AÙ sang laàn AÂu Chaâu vaø nay chuyeån veà Myõ Chaâu.
Söï tieán hoùa ñoù seõ phaùt trieån maõi cho ñeán luùc naøo daân toäc Chaâu Phi trôû laïi laøm baù chuû trong thieân haï, nhö Chaâu Myõ hieän nay, thì nhôn loaïi sanh soáng ôû quaû ñòa caàu naày ñaõ theå hieän moät cuoäc tuaàn hoaøn tieán hoùa vó ñaïi.
Ngaøy aáy ta khoâng theå chöùng kieán ñöôïc, cuõng nhö ta ñaâu roõ ñöôïc ngaøy hung cöôøng cuûa daân tyoäc Chaâu Phi ñaõ qua, maø hieän taïi noi daáu haõy coøn, nhö Kim Töï Thaùp ôû Ai Caäp. Traùi laïi ta chæ thaáy caùc daân toäc ôû Chaâu phi laøm noâ leä khaép theá giôùi. Vaø ngaøy hoâm nay vöøa vöôn mình choå daäy…
Cuõng nhö trong thôøi kyø toaøn theå daân toäc AÙ Chaâu (thuoäc gioáng da vaøng) bò leä thuoäc AÂu Chaâu (tröø Nhaät Boån), theá maø caùc nhaø tieân tri nhö: Nostradamus, Ulrich laïi baøn luaän ñeán hoaøng hoïa… Thaät ra thì chöøng naøo daân toäc Chaâu Phi cöôøng thònh nhaát hoaøn caàu thì luùc ñoù môùi ñuùng laø cuoäc tuaàn hoaøn cuûa nhôn loaïi. Caùi maàm moùng aáy khôûi ñaàu khai dieãn… khi caùc quoác gia Phi Chaâu duøng daàu hoûa laøm chieán cuï hoáng haùch vaø lung laïc caùc quoác gia treân theá giôùi ñaõ ñaët troïng taâm vaøo daàu hoûa.
Töø Nguyeân Töû Ñeán Quaû Ñòa Caàu.-
Hình theå nhoû nhöùt treân quaû ñòa caàu vaø vuõ truï, theo luaän ñeà cuûa caùc nhaø baùc hoïc hieän nay, laø nguyeân tuû khinh khí. AÁy laø phaàn vaät chaát tinh vi maø maét thöôøng maø maét thöôøng khoâng theå thaáy.
Khi hai nguyeân tuû khinh khí keát hôïp thì ngöôøi ta goïi laø laø nguyeân töû Heùlium. Vaø khi nguyeân töû Uranium bò phaù tan, phaùt ra caùc vuï noå nguyeân töû thì ñoù laø cuoäc tuaàn hoaøn cuûa nguyeân töû khinh khí.
Vaø sau caùc vuï noå nguyeân töû, cuõng coù ngaøy seõ naûy sanh ra vuï tan raõ cuûa quaû Ñòa caàu, cuûa Thaùi Ñöông heä ñeå noùi leân yù nghóa: caùi gì coù sanh ra laø coù dieät. Nhöng khi ngaøy aáy ñeán, chuùng ta ñaâu coøn soáng ñeå hieåu bieát> Thieân vaên hoïc thaáy ñöôïc söï tan raõ cuûa caùc haønh tinh khaùc vaø sinh ra nhöõng aùnh sang goïi laø sao sa, ñoù laø nhöõng maûnh vuïn cuûa haønh tinh bò tan raõ. Hôn nöõa Thieân vaên hoïc coøn minh chöùng caùc Thaùi Döông heä ôû caùch xa chuùng ta (beân trong nhieàu giaûi ngaân haø khaùc) ñaõ tan raõ maø aùnh sang (maûnh vuïn) nop1 chöa ñeán Ñòa caàu naày.
Cuoäc Tuaàn Hoaøn Cuûa Chôn Ngaõ
Theo Trieát lyù Yoga, chôn ngaõ laø ñieåm linh quang cuûa ISHVARA. Chôn linh cuûa moãi ngöôøi (chôn ngaõ) ñoái vôùi Ishvara cuõng nhö nguyeân töû khinh khí ñoái vôùi baàu khoâng khí trong vuõ truï.
Khi chôn linh keát hôïp vôùi ñaát nöôùc gioù löûa (theo Phaät giaùo), hay keát hôïp vôùi caùt buïi (theo Thieân Chuùa giaùo) thì thaønh ra loaøi ñoäng vaät hay thaønh loaøi ngöôøi, thöôøng goïi chung laø vaïn höõu.
Moät laàn sing vaø töû cuûa moãi ngöôøi, moãi vaät theo thuyeát Yoga laø cuoäc tuaàn hoaøn cuûa moät taâm linh trong moät kieáp (chæ laø giaác moäng daøi).
Cho ñeán khi taâm linh moãi ngöôøi phaù tan ñöôïc maøn voâ minh, xa lìa caùc ueá tröôïc. dieät löûa saân haän trrôû veà hôïp nhöùt cuøng ñaáng Ishvara laø ñaõ traûi qua moät cuoäc tuaàn hoaøn vó ñaïi. Cuoäc tuaàn hoaøn naày noùi leân yù nghóa con ngöôøi töø ñaâu ñeán vaø seõ veà ñaâu?
Ñieàu naày ñoái vôùi tu só Jnaâna (khi caûm thong) thì chæ laø giaác moäng coûn con. Nhöng ñoái vôùi nhôn loaïi, chuùng sinh traûi qua voâ löôïng kieáp. Thôøi gian ñoù coøn laâu hôn quaû ñòa caàu quay chung quanh maët trôøi töø khôûi thuûy ñeán nay… Muoán dieãn taû thôøi gian ñoù chæ coù theå duøng danh töø voâ löôïng voâ bieân.
Nhöõng Giai Ñoaïn Tieán Hoùa Cuûa Vaïn Höõu
Vaïn höõu chia ra laøm hai loaïi?
1) Loaïi voâ tri giaùc goàm: kim thaïch, thaûo moäc v.v…
2) Loaïi tri giaùc (thöùc) goàm coù: saâu boï, coân truøng, raén reát, thuûy toäc, thuù caàm, loaøi ngöôøi, hang trôøi, kinh ñieån goïi laø loaøi höõu tình.
Loaøi kim thaïch vaø thaûo moäc treân phöông dieän vaät chaát goïi laø voâ tri, nhöng treân phöông dieän thaàn linh hoïc thì loaøi kim thaïch vaø thaûo moäc cuõng coù taâm linh nhö taâm linh loaøi ngöôøi, taâm linh cuûa Thaùnh Tieân. Vì noù cuõng laø moät ñieåm linh quang cuûa Ishvara, bôûi do toäi nghieäp naëng neà maø bò giam haõm vaøo ñaáy, nhö toäi nhôn bò xieàng xích, khoâng theå cöïa quaäy hay bò caám coá, bò giam caàm vaøo nguïc tuø chaät heïp vaäy.
Roõ thong nhö vaäy, tu só Jnaâna thaáy raèng vaïn höõu ñoàng moät theå chaát, ñoàng moät taâm linh vôùi mình neân vaïn höõu cöõng laø Ta. Vaïn höõu töø nôi ISHVARA maø phaùt sing, neân tu só quan nieäm vaïn höõu laø ISHVARA, laø Ñaïi Ngaõ.
Taát caû nhôn loaïi hieän nay moãi ngöôøi ñeàu traûi qua (trong quaù khöù soá kieáp voâ löôïng. voâ bieân goàm nhöõng linh theå ít ra cuõng ñoàng vôùi hình theå taát caû vaïn vaät hieän höõu.
Söï hieåu bieát bao truøm caû vaïn höõu, thôøi gian vaø khoâng gian, goïi laø Toaøn giaùc, Toaøn tri. Muïc ñích cuûa tu sóJnaâna laø tu haønh ñeå ñeå ñaït ñeán möùc toaøn tri, toaøn giaùc ñoù. AÁy laø hoøa ñoàng cuøng ISHVARA, vì ISHVARA laø toaøn tri, toaøn giaùc.
Neáu quyù baïn hieåu ñöôïc taâm linh loaøi kim thaïch, thaûo moäc ñoái vôùi ISHVARA trong yù nghóa "taâm linh vuõ truï" thì quyù baïn töï hieåu roõ taâm linh cuûa loaøi ñoäng vaät.
Loaøi ñoäng vaät (daàu nhoû beù nhö saâu, kieán) cuõng hôn loaøi kim thaïch vaø thaûo moäc, nghóa laø luaän veà toäi nghieäp th2 taâm linh con kieá, con saâu v.v… haõy coøn nheï toäi nghieäp hôn loaøi kim thaïch, thaûo moäc.
Söï tieán hoùa cuûa vaïn höõu ñoàng trieát lyù luaân hoài cuûa Ñaïo Phaät, laø söï vaän chuyeån xoay vaàn cuûa linh hoàn trong saùu loaøi, noù lien quan vôùi nhôn quaû, maø chuùng t6i ñeà caäp sau ñaây hay noùi moät caùch khaùc noù phaûn aûnh vôùi toäi loãi, nghieäp baùo maø taâm linh chuùng sinh nhaän laáy (ñeå chöùng minh lyù thuyeát nhôn quaû).
Theo Yoga, söï tieán hoùa cuûa con ngöôøi, caên cöù nôi söï hieåu bieát ñöôïc coäi nguoàn taâm linh, theå hieän chôn ngaõ. Con ngöôøi laø moät thöïc theå tieán hoùa ñoái vôùi vaïn höõu.
Vaät theå naøo khoâng coù taâm linh thì khoâng thuoäc vaøo caùi khoái ISHVARA, khoâng ñöôïc coi laø ñoàng nhaá theå.
Kim thaïch coù söï soáng khoâng?
- Neáu kim thaïch khoâng coù söï soáng thì ta khoâng theå phaân bieät ñöôïc moû naày non, moû kia giaø, nuùi naày non (ñaát vöøa thaønh ñaù), nuùi kia giaø.
Vaø taâm linh cuûa loaøi kim thaïch thì caùc vò tu coù hueä nhaõn ñaõ töøng thaáy taâm linh cuûa chuùng khi ñöôïc thaønh thaàn.
Caùc vò thaàn aáy laø taâm linh soáng trong kim thaïch raát laâu ñôøi, neân tieán hoùa ñeán toät ñoä… vaø cuõng vì hoï tham luyeán caùi thaân ñoù neân giuõ gìn noù, ñoàng thôøi choáng ñoái nhöõng ai phaù hoaïi thaân theå cuûa hoï (l2 kim thaïch maø taâm linh ñoù an truï). AÁy laø nhöõng taâm linh coù theå saép giaûi thoaùt khoûi caùi nguïc tuø kim thaïch, ñieàu ñoù ñöôïc thöïc hieän khi naøo hoï boû moäng luyeán aùi hình theå kim thaïch hieän höõu.
Tuøy söï sang suoát hay meâ muoäi keát hôïp cuøng nghieäp quaû, nhöõng taâm linh aáy seõ töï tìm mang xaùc thaân khaùc tieán hoùa hôn. Moãi hình theå laø moät cô tieán hoùa ñoái vôùi loaøi döôùi (thaáp keùm).
Taâm linh con ngöôøi laø taâm linh bò tuø toäi nheï nhöùt, chæ coù nhöõng taâm linh ti61n hoùa ñeán laõnh vöïc naày môùi coù cô hoäi tu haønh ñeå hoøa ñoàng vaø hieäp nhöùt cuøng ISHVARA.
Giaùo lyù yoga cuõng nhö giaùo lyù ñaïo Phaät, ñaõ saép haïng loaøi ngöôøi cao hôn caùc vò thaàn.
Nhöõng vò thaàn nuùi, thaàn caây, thaàn thuù, thaàn ngöôøi ñeàu thieáu caùc phöông tieän ñeå tu haønh hôn con ngöôøi.
Hoï thieáu moät theå xaùc, muoán tieán hoùa ñeán laõng vöïc hieåu bieát (tri thöùc) ISHVARA thì vieäc ñaàu tieân laø phaûi coù xaùc thaân con ngöôøi.
Xaùc thaân con ngöôøi laø moät duïng cuï raát toát giuùp taâm linh tieán hoùa ñeán laõnh vöïc ñoàng theå cuøng ISHVARA, ñeå ñöôïc hoaøn toaøn sang suoát quang minh. Ñoù laø caûnh traïng töï do, giaûi thoaùt.
Theå hieän chôn ngaõ laø theå hieän söï quang minh cuûa mình, hoøa ñoàng cuøng aùnh quang minh cuûa ñaáng ISHVARA.
Nhöõng taâm linh may maén ñöôïc mang xaùc thaân ngöôøi nhö chuùng ta hoâm nay, neáu khoâng bieát tu haønh, neáu khoâng ngöôøi chæ daãn, laïi laøm neân toäi loãi thì phaûi ñoïa, laøm uoång kieáp con ngöôøi, aáy laø ñieàu maø ñaáng Thích Ca ñaõ noùi: "Baù thieân vaïn kieáp nan tao ngoä". Nghóa laø: traêm ngaøn muoân kieáp khoù gaëp.
Tyû duï baây giôø ta may maén ñöôïc laøm ngöôøi, moät khi chaúng tu, maát kieáp ngöôøi roài thì ñôøi ñôøi kieáp kieáp veà sau khoù khoù mong coù cô hoäi ñöôïc laïi thaân ngöøi nöõa.
Theá neân, muïc ñích con ngöôôøi sing ra coõi ñôøi naày laø ñeå tìm con ñöôøng tieán hoùa cho taâm linh, phaûi luoân luoân tìm hoïc ñeå tieán ñeán laõnh vöïc minh trieát, laø thöïc haønh Jnaâna-Yoga, laø söï hieåu bieát goàm caû Tình Thöông Thöôïng Ñeá maø sang loøng hieán daâng ñôøi soáng cuûa mình cho Ñaïi Ngaõ.
Vì tình thöông Ñaïi Ngaõ maø sang loøng phuïng söï nhôn loaïi vaø taát caû vaïn höõu.
AÁy laø khi tu só Jnaâna tu haønh ñeán choå vieân maûn roát raùo thæ hieåu bieát caû ba con ñöôøng. Vì do nôi toaøn tri, toaøn giaùc laø an truï trong taát caû.
Cuõng nhö:
Trong aùng saùng thì khoâng coøn moät ñieåm ñen naùo toái caû.
Trong thanh tònh thì khoâng moät söï lay ñoäng.
Trong bình an laø hoøa ñoàng cuøng taát caû.
Bình an laø söï bìng ñaúng, hoøa bình, an phaän, yeân tònh.
Neáu khoâng hoøa ñoàng laø ñen toái, laø lay ñoäng, laø tham lam, saân haän maø roát raùo laø chieán tranh.
d). Söï khaùc bieät roõ reät giöõa Phaät Giaùo vaø BLMG
Roát raùo, duø cho lyù thuyeát Baø La Moân Giaùo coù noùi giaûi thoaùt, nhöng xeùt theo con ñöôøng ñi ñeán cöùu caùnh nhö phaùp Thieàn BLMG laø quaùn töôûng, thì quaû ñaït ñöôïc seõ naèm trong thöïc taïi töông ñoái maø thoâi. Phoå Nguyeät khoâng xeùt theo lyù thuyeát hay lich söû maø chí baøn ñeán con ñöôøng tu taäp ñeå ñi ñeán ñích ñaïo. Vì lich söû, lyù thuyeát hay giôùi luaät chæ laø phaàn boå tuùc cho vieäc tu thaân. Coøn tu taâm laø moät vaán ñeà troïng ñaïi trong vieäc giaûi thoaùt sanh töû luaân hoài. Sau ñaây PN xin giôùi thieäu caâu chuyeän naøng BHADDA, noùi leân khoâng nhöõng trieát thuyeát thaâm saâu maø cuõng laø phaùp moân thöïc haønh cuûa Phaät giaùo trong vaán ñeà giaùc ngoä giaûi thoaùt khoûi doøng boäc löu sanh töû.
[ Trang tröôùc ] [ Trang sau ]