Ngöôøi Cö Só          [ Trôû veà  ]         [  Trang chuû]

---

NHAÁT NGUYEÂN LUAÄN & THEÅ CAÙCH TRI NHAÄN TAÙNH KHOÂNG Phoå Nguyeät

Muïc Luïc Toång Quaùt 1. Daãn Nhaäp 2. Taùnh Khoâng 3. Chuyeån Thöùc Thaønh Trí 4. Töø Nhaát Nguyeân Luaän Tôùi Thöïc Taïi Tuyeät Ñoái 5. Phöông Caùch Theå Hieän Thöïc Taïi 6. Keát Luaän

III. CHUYEÅN THÖÙC THAØNH TRÍ

Caùi Taâm laø doøng taâm thöùc löu chuyeån töø ñôøi naày sang ñôøi khaùc. Noù khoâng coù khôûi ñaàu cuõng khoâng coù chaám döùt vì söï nhaän thöùc khoâng ñeán töø söï baát ñoäng hay khoâng coù nguyeân nhaân.

A). TAÂM THÖÙC KHOÂNG COÙ THAÄT

Moãi laàn nhìn moät traàn caûnh laø coù moät thöùc qua söï ghi nhaän cuûa Taâm. Hieän thöùc aáy chæ xuaát hieän luùc aáy vaø döùt lieàn ngay, thöùc aáy laø chôn thöùc; qua 1 saùt na thöùc aáy laäp laïi, ñoù laø voïng thöùc chöù khoâng phaûi laø caùi thöùc ñaàu tieân. Thaáy moät hình aûnh chieác deùp quaêng treân cao rôi xuoáng, sau nhôù laïi, aûnh thöùc (deùp) sau laø voïng laø giaû. Neáu caùi hieän höõu aáy khi môùi thaáy lieàn bieán maát ngay, noù seõ hieän höõu (trong taøng thöùc) khoâng bao giôø chaám döùt. Hieän töôïng voâ thöôøng khoâng phaûi ñoät bieán, noù noái lieàn nhieàu ñieåm li ti cuûa saùt na bieán dòeät lieân tuïc. Nhöõng ñieàu maø Phaät goïi laø voïng chaáp meâ laàm, vôùi thuyeát Taùnh Khoâng, chuùng chæ laø nhöõng hieän töôïng nhö huyeãn nhö moäng. Ñoái töôïng cuûa cuûa Tri Giaùc khoâng laø gì khaùc hôn laø giaû töôïng. Baûn chaát cuûa Tri Giaùc ñaõ ñöôïc caáu taïo baèng nhieàu giaû töôïng nhö theá; chæ khi nhöõng giaû töôïng naày bò huûy dieät, baûn chaát Tri giaùc môùi trôû thaønh Chaân Trí. Luùc aáy söï theå môùi xuaát hieän nhö laø ñoái töôïng hieän quaùn. Do vaäy keát caáu cuûa Tri Giaùc (Perception) ñöôïc hình thaønh baèng nhöõng Caûm Giaùc (Sensation), kinh nghieäm hay quan nieäm con ngöôøi vaø va chaïm cuûa Y Ù Thöùc theo thôøi gian laäp ñi laäp laïi, chuùng ta môùi coù Tri Giaùc roõ raøng. Caùi Trí nhaän thöùc veà Tri Giaùc goïi laø Tri Thöùc (Cognition); ñoù laø theo danh töø trong Taâm lyù hoïc. Töông ñöông vôùi danh töø theo Phaät hoïc thì Thöùc laø Caûm Giaùc, Giaùc Thöùc laø Tri Giaùc, Giaùc Trí laø Tri Thöùc.

- THEÁ GIÔÙI HIEÄN TÖÔ ÏNG CUÛA TAÂM  (Theo Shamar Rinpoche, Luïc Thaïch dòch):

"Trong söï nhaän bieát coù hai thaønh phaàn: chuû theå nhaän bieát vaø vaät ñöôïc nhaän bieát. Hieån nhieân laø coù söï lieân quan giöõa hai beân, vì coù hieäu öùng cuûa caùc ñoái töôïng treân Taâm. Ñoái töôïng xinh ñeïp sinh ra tham muoán, ñoái töôïng khoâng haáp daãn gaây ra gheùt boû vaø ñoái töôïng trung tính mang laïi söï voâ taâm. Vaäy, hoaëc taâm vaø caùc ñoái töôïng coù cuøng tính chaát chính yeáu, hoaëc coù moät lieân heä nhaân quaû giöõa hai beân, nhö lieân heä giöõa khoùi vaø löûa.

Phaùi Sautrantika ñaõ noùi raèng taâm muoán nhaän bieát moät vaät gì thì vaät ñoù phaûi coù cuøng tính chaát vôùi taâm. Neáu ñoái töôïng coù baûn theå laø vaät chaát thì taâm laøm sao coù theå nhaän bieát? Taâm phi vaät chaát vaø voâ töôùng, tính chaát cuûa noù khoâng theå dieån taû ñöôïc, vì noù khoâng coù hình daïng, maøu saéc hay caùi gì khaùc. Do söï khaùc bieät hoaøn toaøn veà tính chaát vaø phi vaät chaát neân khoâng coù vaán ñeà lieân laïc giöõa hai beân. Thò giaùc khoâng bao giôø coù theå lieân laïc vôùi hình daïng, thính giaùc vaø caùc giaùc quan khaùc cuõng khoâng lieân laïc vôùi caùc ñoái töôïng. Söï khaùc bieät veà tính chaát naày cuõng loaïi tröø lieân heä nhaân quaû. Hoaøn toaøn khaùc tính chaát thì laøm sao caùc ñoái töôïng vaät chaát coù theå xuaát hieän nhö keát quaû cuûa taâm, hay laøm sao taâm laïi coù theå ñöôïc sinh ra bôûi vaät chaát?

Vaäy chæ coù moät keát luaän: ñoái töôïng chính laø taâm thöùc, nhö vaäy nhöõng vaán ñeà treân khoâng hieän höõu. Tuy nhaän bieát ñoái töôïng vì chuùng laø saûn phaåm cuûa taâm, vaø taâm coù theå sinh ra taâm. Thí duï trong giaác moäng: neáu moät ngöôøi mô thaáy con ngöïa, ngöôøi ñoù coù theå caûm nhaän con ngöïa, vì noù laø vaät do taâm taïo. Noù ñöôïc sinh ra bôûi taâm vaø coù cuøng tính chaát vôùi taâm. Cuõng vaäy, taát caû nhöõng ñoái töôïng khaùc nhau vaø nhöõng caûm giaùc v eà chuùng ñeàu naïp vaøo doøng taâm thöùc ñeàu do taâm taïo.

Neáu xeùt kyõ hôn chuùng ta seõ thaáy thuyeát theá giôùi vaät chaát ñöôïc taïo baèng caùc haït baát khaû phaân laø khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc, vì nhöõng haït naày khoâng theå coù thaät. Moät "nguyeân töû" ñöôïc ñònh nghóa laø phaàn töû nhoû nhaát, tôùi möùc khoâng theå chia nhoû hôn. Moät vaät coù tính chaát khoâng theå phaân chia ñöôïc thì noù seõ khoâng coù kích thöôùc gì caû, nhöng nhö vaäy laøm sao caùc nguyeân töû coù theå gaén vaøo nhau ñeå taïo ra nhöõng khoái lôùn? Vì khoâng coù kích thöôùc, moät nguyeân töû khoâng coù beà maët hay khía ñeå moät nguyeân töû khaùc gaén vaøo noù, hoaëc tröïc tieáp, hoaëc bôûi söï trung gian cuûa löïc naøo ñoù. Caùc phaàn töû töø taâm, caùc khoaûnh khaéc taâm trí ñöôïc coi laø taïo neân taâm cuõng coù theå ñöôïc phaûn baùc baèng caùch naày. Vaäy thuyeát nguyeân töû laø voâ lyù.

Chuùng ta khoù coù theå chaáp nhaän yù töôûng theá giôùi vaät chaát ñöôïc laøm baèng caùc haït töû. Thí duï, moät caùi nhaø laø taäp hôïp nhöõng haït töû baèng ñaù, xi maêng vaø nhöõng vaät khaùc. Moät ñöùa treû treân baõi bieån xaây moät toøa laâu ñaøi baèng nhöõng haït caùt. Ñoái vôùi taâm voâ minh thì söï vaät coù veû nhö vaäy, nhöng söï thaät khoâng phaûi nhö vaäy. Taâm voâ minh roái loaïn, hay sai laàm thì gioáng nhö caùi taâm trong moäng töôûng söï vaät ñang dieãn ra laø thaät. Trong giaùc moäng veà moät ñöùa treû xaây laâu ñaøi caùt treân baõi bieån, thì caû toøa laâu ñaøi laãn nhöõng haït caùt ñeàu khoâng coù thaät; chuùng chæ coù veû laø thaät ñoái vôùi taâm meâ muoäi trong moäng, Cuõng vaäy, theo chaân lyù tuyeät ñoái thì caùc vaät hình nhö laøm baèng caùc haït töû, nhöng theo chaân lyù tuyeät ñoái thì khoâng coù ñoái töôïng cuûa caùc caûm giaùc naøo laø coù söï thaät vaät chaát.

Khi noùi veà caùc ñoái töôïng caûm giaùc, chuùng ta phaûi nhôù raèng taâm cuõng coù khaû naêng rieâng cuûa noù vôùi söï nhaän bieát naày kieán laäp yù nieäm töø thoâng tin maø taâm nhaän ñöôïc qua naêm khaû naêng caûm giaùc kia(nhaõn thöùc, nhó thöùc v.v...). nhöõng ñoái töôïng cuûa taâm hay yù thöùc (thöùc thöù saùu) thì ñöôïc goïi laø "Phaùp", moät phaùp trong tröôøng hôïp naày ñöôïc ñònh nghóa laø moät söï vaät gì coù theå nhaän bieát bôûi khaû naêng taâm.Thí duï sau ñaây cho thaáy söï lieân quan giöõa moät trong naêm caûm giaùc vaø yù thöùc.

Khi troâng thaáy moät caùi ly, tröôùc heát caùi ly laø moät hình theå töï loä dieän vôùi khaû naêng thò giaùc; noù ñöôïc nhaän ra moät hình theå (nhöng chöa laø moät caùi ly) bôûi vì nhaän thöùc vaø noù ñöôïc truyeàn tôùi yù thöùc nhö moät phaùp (moät hieän töôïng). Y Ù thöùc seõ ghi nhaän noù vaø taâm baét ñaàu tieán trình loaïi tröø ñeå coù yù nieäm veà ñoái töôïng caàn ñöôïc bieát naày. Do coù kinh nghieäm quaù khöù, taâm coù theå nhaän ra raèng hình aûnh maø noù nhaän ñöôïc khoâng phaûi laø moät caùi cheùn, moät caùi muoãng hay moätcaùi gì khaùc, maø laø moät caùi ly. Khi ñaõ nhaän xeùt vaø goïi teân ñoái töôïng, taâm bieát hình aûnh ñöôïc truyeàn bôûi nhaõn thöùc laø moät caùi ly.

Vaäy yù thöùc vaø söï bieát cuûa yù thöùc coù chöùc naêng yù nieäm hoùa caùc vaät ñoái töôïng vaø caûm nhaän chuùng laø vaät naày hay vaät kia baèng caùch phaân bieät moät vaät vôùi nhöõng vaät khaùc. Y Ù thöùc cuõng ñaùnh giaù caùc ñoái töôïng, phaùn xeùt chuùng laø ñaùng öa thích, khoâng ñaùng haøi loøng, hay trung tính, töø ñoù sinh ra nhöõng phaûn öùng tham muoán hay traùnh neù.

Söï nhaän bieát cuûa naêm caûm giaùc kia khoâng lieân can gì tôùi vieäc yù nieäm hoùa naøy, chuùng chæ bieát veà saéc, thanh, höông, vò, xuùc. Vì vaäy vieäc yù nieäm hoùa cuûa yù thöùc chòu traùch nhieäm cho söï caûm nhaän theá giôùi quanh chuùng ta. Thí duï, coïp caùi chæ coù tính chaát haáp daãn ñoái vôùi con coïp ñöïc, chöù khoâng vôùi moät ngöôøi hay moät con vaät naøo khaùc, vì söï haáp daãn ñoù phaùt sinh töø söï yù nieäm hoùa töø yù thöùc cuûa con coïp ñöïc.

Vaäy, theá giôùi quanh chuùng ta ñöôïc veõ leân bôûi hoaït ñoäng yù nieäm hoùa cuûa taâm.

- TAÂM THÖÙC KHOÂNG COÙ THAÄT. Chuùng ta ñaõ nhaän xeùt raèng khoâng coù vaät chaát naøo hieän höõu ñoäc laäp, duø noù nhoû nhö haït töû hoaëc lôùn nhö quaû nuùi. Vaïn vaät chæ hieän höõu moät caùch töông ñoái, trong söï töông quan vôùi nhöõng vaät khaùc. Neáu coù traùi, aét coù phaûi, khoâng coù traùi thì khoâng coù phaûi. Neáu khoâng coù noùng ì khoâng theå coù laïnh, khoâng coù daøi khoâng coù ngaén, khoâng coù "ta" thì khoâng coù "ngöôøi".

Do ñoù, neáu khoâng coù ñoái töôïng bieát thaät, thì khoâng coù gì thaät ñeå bieát ñoái töôïng ñoù: Neáu ñoái töôïng cuûa caûm thöùc khoâng coù thaät, thì taâm caûm nhaän noù cuõng khoâng coù thaät. Nhöõng khoaûnh khaéc tri thöùc taïo neân taâm khoâng coù thöïc theå ñoäc laäp naøo caû. Söï hieän höõu cuûa nhöõng khoaûnh khaéc tri thöùc naøy tuøy thuoäc vaøo caùc ñoái töôïng cuûa chuùng. Neáu khoâng coù aâm thanh thì khoâng coù nhó thöùc hay thính giaùc v.v...Theá giôùi beân ngoaøi ñöôïc phaùt hoïa bôûi söï bieát baèng quan nieäm hoùa cuûa yù thöùc, nhöng caû söï bieát ñoù cuõng khoâng coù söï ñoäc laäp naøo cuûa rieâng noù. Caû söï bieát laãn ñoái töôïng cuûa noù ñeàu khoâng thaät vaø khoâng laø gì khaùc hôn nhöõng söï phoùng chieáu cuûa taâm thöùc. Taâm laø nguyeân nhaân cuûa moïi söï vaät, nhöng taâm khoâng coù thaät theo yù nghóa naøo."

Trong cuoán saùch "Ñoái thoaïi giöõa Trieát Hoïc & Toân Giaùo cuûa ñoàng taùc giaû Jean Francois Revel & Mathieu Ricard, do B/S Hoà höõu Höng bieân soaïn", Mathieu cho raèng " Caùi Ngaõ coù hieän höõu trong gioøng taâm thöùc cuûa chuùng ta hay khoâng? Gioøng taâm thöùc coù theå chia thaønh nhöõng tö töôûng veà Quaù khöù, Hieän taïi vaø Vò lai. Caùi Ngaõ khoâng theå laø toång soá caùc thôøi lieäu ñoù, vì leõ noù khoâng heà coù vaøo baát cöù thôøi ñieåm ñaëc bieät naøo. Quaù khöù ñaõ qua khoâng coøn nöõa, laøm sao caùi toâi thuoäc veà Kyù öùc. Töông lai chöa ñeán, thì laøm sao coù caùi Toâi ñöôïc. Chæ coøn hieän taïi. Ñeå toàn taïi, caùi toâi caàn phaûi coù ñaëc taùnh roõ raøng. Nhöng noù khoâng coù hình theå, maøu saéc nôi choán. Caøng tìm, caøng khoâng tìm ra noù. Caùi Toâi chæ laø moät caùi nhaõn hieäu daùn leân moät söï hieän höõu lieân tuïc. Nhaän ñònh nhö vaäy giuùp con ngöôøi giaûm nheï ñi yù nieäm xem "caùi Toâi" nhö laø moät thöïc theå toái thöôïng baét buoäc chuùng muoán nhöõng gì chuùng ta thích vaø gheùt boû nhöõng gì chuùng ta khoâng öa. Caûm giaùc veà caùi Toâi ñoù khieán cho con ngöôøi taùch rôøi ra khoûi thieân haï. Vaø cuõng chính töø nhöõng tình caûm yeâu gheùt sai laïc ñoù, daáy leân nhöõng tö töôûng vaø tình caûm khôûi ñieåm cho nhöõng lôøi noùi vaø haønh ñoäng ñöa ñeán Ñau Khoå. Khaùm phaù baèng kinh nghieäm tröïc tieáp, baèng phaân tích, baèng thieàn ñònh raèng caùi "Ngaõ" khoâng thaät coù, seõ laø moät dieõn trình ñi ñeán giaûi thoaùt. Nhöõng phöông caùch ñoù thaät söï höõu ích, nhaát laø coù raát nhieàu kyõ thuaät ñeå taùc ñoäng leân tö töôûng, khieán ta khoâng coøn noâ leä chuùng nöõa." (tr 51, 52)

B). NHÒ NGUYEÂN TÍNH

Chuû theå goàm coù luïc caên: nhaõn nhó tó thieät thaân vaø yù. Luïc caên laø caên ñeå chuû yeáu tieáp xuùc ñoái töôïng ngoaøi vaø trong taâm, laø nguoàn goác, laø nhaân khi coù ñieàu kieän gaëp ñoái töôïng, sinh ra caûm giaùc. Luïc caên keát hôïp vôùi luïc traàn, laø ñoái töôïng, laø duyeân ñeå taïo ra caûm giaùc hay laø Thöùc. Thöùc naày do caên Y Ù Taùc Ñoäng vôùi ñoái töôïng vöøa sinh ra chôn Thöùc hay Caûm giaùc thì ñoàng thôøi Y Ù Taùc Naêng yù nieäm hoùa neân ta lieàn coù Tri giaùc hay goïi laø Giaùc Thöùc. Thí duï, khi ta thaáy coâ gaùi, ñaàu tieân maét ta thaáy moät hình aûnh, chæ thuaàn laø moät hình theå ñöôïc hoäi tuï trong voõng maïc cuûa maét maø thoâi, sau ñoù ñöôïc daây thaàn kinh truyeàn ñeán naõo boä vaø yù thöùc (hay bieát ñöôïc hay Tri Giaùc) ñöôïc coâ gaùi. Sôû dó Tri giaùc ñöôïc coâ gaùi laø vì Caên Y Ù Taùc Ñoäng tieáp xuùc vôùi coâ gaùi chæ nhaän ñöôïc hình aûnh thuaàn tuùy maø chöa bieát ñöôïc coâ gaùi. Y Ù Taùc Ñoäng chæ ghi nhaän, Y Ù Taùc Naêng hay Taâm baét ñaàu choïn loïc ñeå coù yù nieäm veà ñoái töôïng ghi nhaän caàn ñöôïc bieát naày. Y Ù Taùc Naêng coù saún trong Taøng Thöùc vaø Kyù ÖÙÖc (Kinh nghieäm) neân noù coù theå nhaän ra hình theå caûm giaùc ghi nhaän laø coâ gaùi. Vaäy Thöùc(Caûm giaùc) vaø Giaùc Thöùc (Tri giaùc) coù chöùc naêng yù nieäm hoùa ñoái töôïng, nhaän ra teân ñoái töôïng qua kinh nghieäm cuøng nhöõng ñaëc tính cuûa chuùng theo quan nieäm con ngöôøi.

Vaäy, Chuû Theå (Luïc Caên), Ñoái Töôïng (Luïc Traàn) keát hôïp nhôø Caên Y Ù (thöôøng goïi laø Y Ù Thöùc) môùi sanh ra Luïc Thöùc. Thöùc vaø Giaùc Thöùc coøn goïi laø Taâm Thöùc. Taâm thöùc naày ñöôïc hình thaønh bôûi Nhò Nguyeân Tính cuûa Chuû Theå vaø Khaùch Theå.

C). CHUYEÅN THÖÙC THAØNH TRÍ

1). Nhaát Nguyeân Töông Ñoái
Doøng taâm thöùc luoân troâi chaûy khoâng ngöøng nghæ voâ thuûy voâ chung chaïy daøi theo thôøi gian vaø laên troâi trong khoâng gian voâ taän. Doøng taâm thöùc aáy hieän dieän trong quaù khöù, ngay caû hieän taïi vaø caû töông lai khoâng luùc naøo noù vaéng maët. ÔÛ ngoaïi giôùi (khoâng gian) hay trong noäi taâm (taâm khaûm) khoâng nôi naøo maø doøng taâm thöùc khoâng bò aûnh höôûng. Saùu Thöùc ra vaøo saùu Caên, nhaân ñoù coù tham tröôùc muoân caûnh taïo thaønh Nghieäp döõ (Voâ minh), che khuaát Boån theå Chôn nhö. Do ba ñoäc (Tham Saân Si) saùu giaëc (Luïc Thöùc hay Luïc Taëc), neân chuùng ta bò meâ hoaëc vaø roái loaïn thaân taâm, troâi giaït trong sanh töû luaân hoài, laên loùc trong saùu ñöôøng (Luïc ñaïo: Thieân, Nhôn, A Tu La, Suùc Sanh, Ngaï Quyû vaø Ñòa Nguïc), chòu caûnh khoå ñau. Nghieäp Thöùc nhö coù haáp löïc, loâi keùo Thaân Khaåu Y Ù chaïy theo Taâm vieân Y Ù maõ cuûa mình. Taâm thöùc theo Thôøi Gian keát tuï. Doøng Taâm Thöùc bò chi phoái bôûi Nhò Nguyeân Tính hay laø söï laên troâi cuûa Giaùc Thöùc. Giaùc Thöùc laø Voâ Minh laø Taâm Baát An. Muoán ra khoûi voøng kieàm toûa cuûa Voâ Minh ta phaûi coù Giaùc Trí cuõng nhö ta muoán ra khoûi boùng toái (Voâ Minh) thì phaûi coù aùnh saùng (Giaùc Trí). Laøm sao ñaït ñöôïc Giaùc Trí?

Doøng Giaùc Thöùc (Taâm Thöùc) troâi laên töøng saùt na lieân tuïc. Trong Hieän Taïi naày ta khoâng theå naém baét ñöôïc. Duø cho ta naém baét ñöôïc moät ñieåm naøo treân doøng Taâm Thöùc ñang troâi chaûy, thì chæ laø moät ñieåm cuûa Taâm Thöùc. Duø moät ñieåm khoâng coù kích thöôùc khoâng coù ba chieàu ñi nöõa thì Giaùc Thöùc ñoù trôû thaønh Nhaát Nieäm cuõng coøn naèm trong Nhò Nguyeân Tính maø thoâi (Chuû Khaùch, Caên Traàn). Thaáy coâ gaùi duø thaáy coâ gaùi trong moät saùt na thôøi gian roài ta duyeân qua ñoái töôïng khaùc, thì Giaùc Thöùc aáy cöõng löu laïi trong Kyù ÖÙc (Maït Na thöùc vaø Taøng Thöùc). Vaäy thì phaûi duøng Giaùc Trí (Y Ù Taùc Naêng) tri nhaän Giaùc Thöùc nguyeân sô taïi thöïc taïi ñieåm cuûa Giaùc Thöùc Ñang Laø. Vì leõ neáu khoâng naém ngay khôûi ñieåm cuûa Giaùc Thöùc Nguyeân Sô thì Giaùc Thöùc cuûa ñoái töôïng maø ta ghi nhaän ñaõ huyeãn hoaù roài qua moät saùt na. Neân khoâng theå naém moät ñieåm khaùc hôn laø ñaàu nguoàn. Nhò Nguyeân bieán thaønh Nhaát Nguyeân khi Chuû Theå vaø Ñoái Töôïng hieäp laïi laøm moät; nghóa laø Giaùc Thöùc ñaõ ñöôïc Taâm yù nieäm hoùa ñoái töôïng laø Caùi Bieát cuûa Caên. Caùi Bieát aáy laø do Taâm Bieát neân goïi laø Taâm Thöùc. Caùi Bieát cuûa Trí do Y Ù Taùc Naêng, noù ôû saün trong Taâm (Taøng Thöùc) vaø Caùi Bieát cuûa Thöùc cuøng moät Taâm, cuøng ôû trong moät nhaø, cuøng ôû trong Khoâng Gian cuûa Taâm (Taâm Khaûm), khoâng coøn hai beân, ñoái töôïng vaø chuû theå, khoâng coøn khoaûng khoâng gian ngoaøi naøo xen vaøo Giaùc Trí), cuøng moät coäi nguoàn, neân Giaùc Trí xoùa heát doøng Taâm Thöùc, Voâ Minh. Ñoù laø theå caùch CHUYEÅN THÖÙC THAØNH TRÍ.Tuy vaäy Giaùc Trí naày cuõng seõ huyeãn hoùa theo Thôøi Gian. Do ñoù Giaùc Trí Ñang Laø löu chuyeån maõi thaønh ra Tö Töôûng, hayTrí Thöùc cuõng coøn bò raøng buoäc cuûa voïng töôûng theo Thôøi Gian. Giaùc Trí laø ñaïo lyù Nhaát Nguyeân Töông Ñoái.

2). Naêng Sôû Song Vong
Caên Y Ù coù hai phaàn, moät phaàn höôùng ra ngoaøi laø Y Ù Taùc Ñoäng vôùi ñoái töôïng thaønh Y Ù Thöùc hay Taâm Thöùc, phaàn höôùng saâu vaøo trong coù saún trong Taâm laø Y Ù Taùc Naêng, khi yù nieäm hoùa Y Ù Thöùc hay Taâm Thöùc thaønh Y Ù Trí hay Taâm Trí. Luùc Y Ù Thöùc ôû cuøng chung moät nhaø vôùi Y Ù Trí, thì Naêng Sôû ñaõ song vong, caên traàn ñaõ phuû ñònh, laø Thöùc ñöôïc chuyeån thaønh Trí roài, töùc Nhaát Nguyeân Tính Töông ñoái. Ñoù cuõng laø Phaùp Moân Khoâng Hai.

Thí Duï:

Trong Kinh Duy Ma Caät (do Thích Hueä Höng Vieät dòch), Phaåm Vaøo "Phaùp Moân Khoâng Hai" ñöôïc giaûi lyù nhö sau.

Baáy giôø oâng Duy Ma Caät baûo caùc vò Boà Taùt raèng:

- Caùc nhaân giaû! Theá naøo laø Boà Taùt vaøo "phaùp moân khoâng hai"? Cöù theo sôû thích cuûa mình maø noùi.

Trong Phaùp hoäi coù Boà Taùt teân laø Quaùn Töï Taïi noùi:

- Caùc nhaân giaû! "Sanh", "dieät" laø hai. Phaùp voán khoâng sanh cuõng khoâng dieät, ñaëng voâ sanh phaùp nhaãn, ñoù laø vaøo "phaùp moân khoâng hai".

Boà Taùt Ñöùc Thuû noùi:

- "Ngaõ", "Ngaõ Sôû", laø hai. Nhaân coù ngaõ môùi coù ngaõ sôû, neáu khoâng coù ngaõ thôøi khoâng coù ngaõ sôû, ñoù laø vaøo "phaùp moân khoâng hai"....

Boà Taùt Ñöùc Ñaûnh noùi:

- "Nhô", "Saïch" laø hai. Thaáy ñöôïc taùnh chôn thaät cuûa nhô, thì khoâng coù töôùng saïch, thuaän theo töôùng dieät, ñoù laø vaøo "phaùp moân khoâng hai".

Boà Taùt Thieän Tuùc noùi:

- "Ñoäng", "Nieäm" laø hai. Khoâng ñoäng thôøi khoâng nieäm, khoâng nieäm thôøi khoâng phaân bieät; thoâng suoát lyù aáy laø vaøo "phaùp moân khoâng hai"...

Boà Taùt Sö Töû noùi:

- "Toäi", "Phöôùc" laø hai. Neáu thoâng ñaït ñöôïc taùnh cuûa toäi, thì toäi cuøng phöôùc khoâng khaùc, duøng tueä kim cang quyeát lieãu töôùng aáy, khoâng buoäc khoâng môû, ñoù laø vaøo "phaùp moân khoâng hai"...

Boà Taùt Thieän Y Ù noùi:

- "Sanh töû", "Nieát baøn" laø hai. Neáu thaáy ñöôïc taùnh sanh töû thôøi khoâng coù sanh töû, khoâng buoäc khoâng môû, khoâng sanh khoâng dieät, hieåu nhö theá ñoù laø vaøo "phaùp moân khoâng hai"v.v...

Khi ñoù Ngaøi Vaên Thuø Sö Lôïi hoûi oâng Duy Ma Caät raèng:

- Chuùng toâi ai ai cuõng noùi roài, ñeán löôït Nhaân giaû noùi theá naøo laø Boà Taùt vaøo "phaùp moân khoâng hai?

OÂng Duy Ma Caät im laëng khoâng noùi. Ngaøi Vaên Thuø Sö Lôïi khen raèng:"Hay thay! Hay Thay! Cho ñeán khoâng coù vaên töï ngöõ ngoân, ñoù môùi thaät laø vaøo "phaùp moân khoâng hai". Chaân lyù thì khoâng phaûi duøng ngoân ngöõ maø ñöôïc! Tuy vaäy, neáu khoâng coù ngoân ngöõ thì khoâng theå moâ taû chaân lyù. Ngoân ngöõ laø phöông tieän ñeå dieãn ñaït chaân lyù. Ngoùn tay chæ maët traêng. Töø ngoùn tay ñeå thaáy maët traêng, chöù ngoùn tay khoâng phaûi laø maët traêng!

* "Phaùp moân khoâng hai" laø lyù thuyeát höôùng daãn laøm theá naøo naém baét thöïc töôùng cuûa söï vaät taùc ñoäng trong doøng taâm thöùc cuûa chuùng ta, laø söï thaáy bieát ñoái töôïng, laø chaùnh kieán, höôùng daãn ñeå traàm tö tónh laëng ñònh taâm hay laø thieàn, ñoàng thôøi cuõng höôùng daãn haønh ñoäng trong sinh hoaït haøng ngaøy.

Khoâng hai ôû ñaây coù nghóa laø khoâng coù chuû vaø khaùch, naêng sôû song vong, nhaát nguyeân tính hay laø chaân lyù töông ñoái, laø Taùnh khoâng.

-ooOoo-

---

[ Trôû veà  ]