Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [Home Page]
Chín yeáu toá phaùt trieån Thieàn Quaùn
Thieàn sö Kundalaøbhivamsa - Tyø kheo Thieän Minh dòch VieätChöông I
Tu Taäp Thieàn Quaùn
-ooOoo- a. Thieàn quaùn
Ñôøi soáng con ngöôøi baän roän vôùi bao nhieâu coâng vieäc nhö sinh hoaït haøng ngaøy, giao teá xaõ hoäi, phuïng söï ñaát nöôùc v.v... Neáu so vôùi chö Thieân hay Phaïm Thieân thì kieáp soáng con ngöôøi thaät laø ngaén nguûi. Moät traêm naêm trong coõi ngöôøi chæ baèng moät giôø röôõi ôû coõi trôøi Tha Hoùa Töï Taïi (Paranimmita Vasavatti).
Maëc daàu coù quaù nhieàu coâng vieäc trong moät kieáp soáng quaù ngaén nguûi nhö vaäy, nhöng chính coõi ngöôøi laïi cho ta nhöõng cô hoäi toát nhaát ñeå ñaép boài vaø thaønh töïu caùc phaùp Ba-la-maät, chöùng ñaéc haïnh phuùc Nieát Baøn, nôi moïi ñau khoå ñeàu ñöôïc dieät taän. Chö Phaät Toaøn giaùc, Ñoäc giaùc, Thanh Vaên giaùc ñeàu thaønh töïu Ba-la-maät vaø nhaäp Nieát-baøn trong chính coõi ngöôøi.
Ñaõ bieát raèng"nhaân thaân nan ñaéc" (thaân ngöôøi khoù ñöôïc) thì moät khi ñöôïc sanh laøm ngöôøi, ñieàu coát yeáu laø phaûi bieát taän duïng thôøi gian quyù baùu moät caùch höõu hieäu nhaát. Vaø Phöông phaùp toát nhaát ñeå taän duïng thôøi gian laø haønh thieàn Töù Nieäm Xöù, vì chæ coù Thieàn Töù Nieäm Xöù môùi thaät söï ñem laïi phaàn thöôûng cao quyù nhaát cho moãi ngöôøi.
Chæ baèng moät coâng vieäc ñôn giaûn laø chuù taâm, Thieàn Töù Nieäm Xöù moät maët seõ mang laïi keát quaû laø ñoaïn taän phieàn naõo (nhö tham, saân, si) voán luoân luoân loâi keùo chuùng ta vaøo 4 ñöôøng aùc ñaïo ñeå roài laõnh chòu ñau khoå, maët khaùc, cuõng ñoàng thôøi laøm taêng tröôûng Ñònh vaø Tueä, laø phaùp coù theå ñöa chuùng ta tôùi nôi cao thöôïng nhaát Nieát-baøn. Do ñoù khi ñang soáng kieáp soáng cuûa moät con ngöôøi, chuùng ta neân coá gaéng haønh thieàn Töù Nieäm Xöù ngoû haàu nhaän ñöôïc phaàn thöôûng coù giaù trò nhaát cho chính mình.
Chaéc chaén raèng nhôø haønh thieàn Töù Nieäm Xöù, cuoái cuøng con ngöôøi seõ ñaït ñeán ñaïo quaû giaûi thoaùt. Vaø taát caû öôùc nguyeän höôùng ñeán chöùng ñaéc Nieát baøn maø chuùng ta vaãn thöôøng phaùt taâm moãi khi laøm vieäc thieän, chaéc chaén cuõng seõ ñöôïc vieân thaønh. Ngoaøi Töù Nieäm Xöù khoù coù phaùp moân naøo khaùc coù theå ñöa chuùng ta ñeán ñaïo quaû Nieát-baøn. Vì vaäy vieäc öu tieân tröôùc heát trong ñôøi soáng cuûa moãi ngöôøiuï phaûi uïlaø vieäc haønh thieàn Töù Nieäm Xöù.
Haønh thieàn Töù Nieäm Xöù laø chuù nieäm ñeå khaùm phaù baûn chaát nhö thaät trong söï bieán ñoåi nhanh choùng cuûa saéc phaùp vaø danh phaùp.
Boán phaùp maø haønh giaû caàn chuù nieäm ñeå bieát ñöôïc baûn chaát nhö thaät trong söï bieán ñoåi nhanh choùng cuûa saéc phaùp vaø danh phaùp goàm coù:
1. Nieäm thaân (Kaøyanupassanaø Satipatthaøna): quaùn nieäm moãi hieän töôïng sinh lyù phaùt sinh leân.b. Phöông phaùp nieäm Thaân
2. Nieäm thoï (Vedanaønupassanaø Satipatthaøna): quaùn nieäm ba loaïi caûm thoï.
3. Nieäm taâm (Cittaønupassanaø Satipatthaøna): quaùn nieämmoïi tieán trình taâm.
4. Nieäm phaùp (Dhammaønupassanaø Satipatthaøna): quaùn nieäm taát caû caùc hieän töôïng coøn laïi maø haønh giaû chöa thaáy roõ trong ba laõnh vöïc treân.Nieäm thaân laø ghi nhaän caùc cöû ñoäng cuûa thaân moãi khi phaùt sinh leân, nghóa laø bieát ñöôïc baûn chaát nhö thaät cuûa taát caû oai nghi vaø cöû chæ cuûa thaân nhö chuùng ñang laø.
Caùc oai nghi cuûa thaân laø:
1. Oai nghi ñi.Khi môùi baét ñaàu haønh thieàn, thaät khoù chuù taâm ñöôïc taát caû caùc cöû ñoäng cuûa thaân. Söû duïng tö theá ngoài seõ giuùp cho taâm deã yeân tónh. Sau khi ñaït ñöôïc traïng thaùi taâm yeân tónh baèng caùch thieàn quaùn trong tö theá ngoài, daàn daàuïn haønh giaû coù theå quaùn nieäm ñöôïc taát caû cöû ñoäng cuûa thaân.
2. Oai nghi ñöùng.
3. Oai nghi ngoài.
4. Oai nghi ñöùng leân.
5. Oai nghi co duoãi tay chaân.Khi thieàn quaùn trong tö theá ngoài, neân ngoài kieát giaø hoaëc baùn giaø ñeå coù theå ngoài laâu. Ñaàu vaø löng phaûi luoân giöõ thaúng. Chuù taâm ôû buïng.
Khi thôû vaøo phaûi chuù taâm söï phoàng leân daàn daàn cuûa buïng. Haønh giaû khoâng neân chuù taâm ñeán hình daùng vaø tö theá cuûa buïng (Pannatti) maø chæ chuyeân chuù ñeå nhaän bieát söï caêng cöùng ñang taêng daàuïn, caûm giaùc veà söï naâng leân (paramattha) cuûa buïng. Haønh giaû chuù nieäm ñaây laø "phoàng".
Khi thôû ra, phaûi chuù taâm söï xeïp xuoáng daàn daàn cuûa buïng. Haønh giaû cuõng khoâng neân chuù taâm ñeán hình daùng cuûa buïng (Pannatti) maø chæ taäp trung ñeå thaáy söï naâng ñôõ ñang giaûm daàn, vaø thaáy roõ töøng chuyeån ñoäng nhoû cuûa buïng. Haønh giaû chuù nieäm ñaây laø "xeïp".
Neáu söï phoàng xeïp cuûa buïng khoâng roõ raøng thì haønh giaû neân chuyeån sang nieäm "ngoài, ñuïng".
Khi nieäm "ngoài", chuù taâm ñeán töøng chuyeån ñoäng nhoû cuûa thaân, töø ñaàu xuoáng ñeán baøn toïa. Khoâng caàn chuù yù ñeán hình daùng cuûa ñaàu, thaân, tay, chaân (Pannatti) maø chæ chuù taâm caøng nhieàu caøng toát ñeán tính thoâ cöùng (ñòa ñaïi) maø thoâi.
Khi nieäm "ñuïng", khoâng chuù yù ñeán tö theá vaø hình daùng cuûa chaân vaø baøn toïa, maø chæ chuyeân taâm chuù nieäm tính thoâ cöùng vaø tính baønh tröôùng (ñòa ñaïi) maø thoâi.
Ñang nieäm "phoàng xeïp", neáu vaãn coøn phoùng taâm, haønh giaû coù theå nieäm theâm "ñuïng", töùc laø nieäm "phoàng, xeïp, ñuïng". Laøm nhö vaäy, taâm seõ khoâng coøn phoùng ra khoûi ñeà muïc vaø söï chuù nieäm seõ ñöôïc cuûng coá. Tuy nhieân, neáu ñaõ nieäm theâm "ñuïng" maø vaãn khoâng gia taêng söï ñònh taâm, haønh giaû neân "ngoài" theâm vaøo trong tieán trình quaùn nieäm cuûa mình. Nhö vaäy haønh giaû seõ nieäm tuaàn töï: "phoàng, xeïp, ngoài, ñuïng".
c. Chuù nieäm trong khi ñi
Coù 4 caùch chuù nieäm trong khi ñi.
1. Moät söï chuù nieäm trong moãi böôùc ñi.1. Moät söï chuù nieäm trong moãi böôùc ñi
2. Hai söï chuù nieäm trong moãi böôùc ñi.
3. Ba söï chuù nieäm trong moãi böôùc ñi.
4. Saùu söï chuù nieäm trong moãi böôùc ñi.Khi quaùn nieäm chaân traùi, chuù taâm vaøo söï chuyeån ñoäng cuûa chaân traùi. Khi quaùn nieäm chaân phaûi, chuù taâm vaøo söï chuyeån ñoäng cuûa chaân phaûi. Khoâng neân coá yù kìm chaäm söï chuyeån ñoäng cuûa chaân. Chæ caàn böôùc nheï nhaøng, khoâng quaù chaäm, khoâng quaù nhanh. Khoâng caàn chuù yù ñeán tö theá vaø hình daùng cuûa chaân, maø chæ chuù taâm quan saùt töøng chuyeån ñoäng nhoû nhaát cuûa vieäc böôùc tôùi, töø ñaàu ñeán cuoái söï chuyeån ñoäng cuûa chaân, töùc laø chuù taâm ñeán tính chuyeån ñoäng (phong ñaïi) caøng nhieàu caøng toát.
2. Hai söï chuù nieäm trong moãi böôùc ñi.
Chuù taâm vaøo söï "giôû leân" vaø "ñaïp xuoáng" cuûa baøn chaân. Neân giôû vaø ñaïp moät caùch heát söùc nheï nhaøng.
Khi töø töø giôû chaân leân, khoâng chuù yù ñeán hình daùng cuûa chaân maø chæ quan saùt thaät kyõ löôõng töø ñaàu ñeán cuoái ñoäng taùc giôû chaân ñeå thaáy töøng chuyeån bieán cuûa söï giôû, töùc laø chuù taâm ñeán tính nheï (paramattha) caøng nhieàu caøng hay.
Khi ñaïp baøn chaân xuoáng, khoâng chuù yù ñeán hình daùng cuûa chaân maø chæ quan saùt kyõ löôõng töø ñaàu ñeán cuoái ñoäng taùc ñaïp ñeå thaáy töøng chuyeån bieán cuûa söï ñaïp, chuù taâm ñeán tính naëng caøng nhieàu caøng hay.
3. Ba söï chuù nieäm trong moãi böôùc ñi.
Chuù taâm vaøo söï "giôû leân", "böôùc tôùi" vaø "ñaïp xuoáng" cuûa baøn chaân. Khoâng neân kìm chaäm söï chuyeån ñoäng cuûa chaân. Chæ caàn giôû, böôùc, ñaïp moät caùch nheï nhaøng, ñeàu ñaën.
Neáu do tinh taán quaù möùc, maø coá gaéng kìm cheá böôùc chaân thì khoù thaáy ñöôïc phaùp.
Khi giôû chaân leân, khoâng neân chuù yù ñeán hình daùng baøn chaân maø chæ quan saùt thaät kyõ löôõng töø ñaàu ñeán cuoái ñoäng taùc giôû ñeå thaáy töøng chuyeån bieán cuûa söï giôû vaø thaáy söï nheï ñang taêng daàn. Thaáy ñöôïc tính nheï vaø thaáy chuyeån ñoäng giôû leân töùc laø thaáy Hoûa ñaïi vaø Phong ñaïi.
Khi böôùc tôùi, khoâng neân chuù yù ñeán hình daùng baøn chaân maø chæ quan saùt kyõ löôõng töø ñaàu ñeán cuoái ñoäng taùc böôùc tôùi ñeå thaáy töøng chuyeån bieán cuûa söï böôùc vaø thaáy söï nheï ñang taêng daàn. Thaáy ñöôïc tính nheï laø thaáy ñöôïc Hoûa ñaïi vaø Phong ñaïi. Xin haõy ñoïc 3 laàn.
Yeáu Phaùp:
Trong löûa vaø gioùKhi ñaïp chaân xuoáng, khoâng neân chuù yù ñeán hình daùng cuûa baøn chaân maø chæ quan saùt kyõ löôõng töø ñaàu ñeán cuoâaùi ñoängtaùc ñaïp xuoáng ñeå thaáy töøng chuyeån bieán cuûa söï ñaïp vaø thaáy söï naëng ñang taêng daàn. Thaáy ñöôïc tính naëng töùc laø thaáy ñöôïc Ñòa ñaïi (yeáu toá cöùng, meàm) vaø Thuûy ñaïi (yeáu toá keát dính). Xin haõy ñoïc 3 laàn:
Hai yeáu toá naøy
Noåi baät laø nheï.Yeáu Phaùp:
Trong ñaát vaø nöôùcd. Töø chuyeån ñoäng daàn daàn ñeán vieäc thaáy ra sinh dieät
Hai yeáu toá naøy
Noåi baät laø naëng.Khi ñònh taâm vaø tueä giaùc daàn chín chaén vaø maïnh meõ thì:
* Ngay khi vöøa chuù nieäm "giôû", haønh giaû lieàn caûm thaáy giôû nheï hôn vaø thaáy roõ töøng chuyeån bieán töø töø cuûa söï giôû.Khi ñònh taâm vaø tueä giaùc chín chaén vaø maïnh meõ hôn thì trong luùc chuù taâm, haønh giaû seõ thaáy raèng nhöõng böôùc ñi khoâng lieân tuïc cuõng khoâng noái tieáp nhau, maø chuùng laø nhöõng böôùc rieâng reõ, taùch rôøi. Haønh giaû thaáy raèng sau moãi böôùc ñi laø moät söï dieät. Böôùc ñaàu tieân sanh leân roài dieät. Böôùc thöù hai cuõng sanh leân roài dieät vaø tuaàn töï caùc böôùc sau cuõng nhö vaäy. Haønh giaû nhaän ra raèng caùc söï kieän lieân tieáp nhau ñeàu coù moät tieán trình laëp ñi laëp laïi laø "sanh dieät".* Ngay khi vöøa chuù nieäm "böôùc", haønh giaû lieàn caûm thaáy böôùc nheï hôn vaø thaáy roõ töøng chuyeån bieán moät cuûa söï böôùc.
* Ngay khi vöøa chuù nieäm "ñaïp", haønh giaû lieàn caûm thaáy ñaïp naëng hôn vaø thaáy roõ moãi böôùc chuyeån bieán cuûa söï ñaïp.
Saùu söï chuù nieäm trong moãi böôùc ñi
Trong phöông phaùp naøy, haønh giaû chuù nieäm:
1. Baét ñaàu giôû.Phöông phaùp naøy cuõng töông töï phöông phaùp "ba söï chuù nieäm trong moãi böôùc ñi" nhöng (theâm vaøo söï) nhaán maïnh ñeán söï baét ñaàu vaø chaám döùt ñaõ thaáy roõ hôn.
2. Chaám döùt giôû.
3. Baét ñaàu böôùc.
4. Chaám döùt böôùc.
5. Baét ñaàu ñaïp.
6. Chaám döùt ñaïp.Böôùc 1: Khi goùt giôû leân, nhöng caùc ngoùn chaân chöa giôû.Phöông phaùp khaùc cuõng duøng 6 söï chuù nieäm trong moãi böôùc ñi. Xin haõy ñoïc 3 laàn:
Böôùc 2: Ngay khi caùc ngoùn chaân vöøa giôû leân, cuõng laø keát thuùc cuûa söï giôû.
Böôùc 3: Khi baøn chaân vöøa böôùc tôùi.
Böôùc 4: Khi toác ñoä böôùc tôùi ñaõ chaám döùt, töùc laø luùc hôi ngöng laïi ñeå ñaïp xuoáng.
Böôùc 5: Ngay khi baøn chaân vöøa ñaïp xuoáng.
Böôùc 6: Khi chaân ñaõ chaïm ñaát.Yeáu Phaùp:
1. Y Ù muoán giôû chaân leân.Khi (haønh giaû) ñaït ñöôïc Duyeân nhieáp thuû trí, trí tueä thaáy roõ nhaân quaû, haønh giaû thaáy roõ raèng:
2. Chuyeån ñoäng giôû.
3. Y Ù muoán ñöa chaân tôùi tröôùc.
4. Chuyeån ñoäng böôùc tôùi.
5. Y Ù muoán ñaïp chaân xuoáng.
6. Chuyeån ñoäng ñaïp.1. Tröôùc khi giôû chaân leân, coù yù muoán giôû phaùt sinh.Y Ù muoán giôû chaân leân, yù muoán böôùc tôùi vaø yù muoán ñaïp chaân xuoáng laø "nhaân". Cöû ñoäng giôû böôùc, ñaïp cuûa baøn chaân laø "quaû".
2. Tröôùc khi böôùc chaân tôùi, coù yù muoán böôùc phaùt sinh.
3. Tröôùc khi ñaïp chaân xuoáng, coù yù muoán ñaïp phaùt sinh.Phöông phaùp khaùc cuûa saùu söï chuù nieäm trong moãi böôùc.
Haønh giaû coù theå chuù nieäm baèng caùch naøy:
1. Nhoùn.e. Chuù nieäm töøng chi tieát
2. Giôû.
3. Böôùc.
4. Haï chaân xuoáng.
5. Ñuïng.
6. Ñaïp.Böôùc 1: Khi goùt giôû leân, nhöng caùc ngoùn chaân chöa giôû.
Böôùc 2: Caùc ngoùn chaân giôû leân.
Böôùc 3: Chuyeån ñoäng ñöa tôùi töø töø cuûa baøn chaân.
Böôùc 4: Baøn chaân chaïm ñaát.
Böôùc 5: Baøn chaân aán xuoáng ñaát ñeå baøn chaân kia baét ñaàu giôû leân.Khi ngoài xuoáng, tröôùc tieân haønh giaû phaûi chuù nieäm ñeán yù muoán ngoài, roài môùi ngoài xuoáng moät caùch chaäm raõi vaø nheï nhaøng. Khoâng chuù yù ñeán hình daùng cuûa thaân maø phaûi chuù taâm töøng chuyeån ñoäng nhoû cuûa ñoäng taùc ngoài xuoáng töø khi baét ñaàu ñeán khi chaám döùt, caûm nhaän tính naëng caøng luùc caøng taêng khi cô theå ñang haï xuoáng daàn daàn, trong khi vaãn nieäm "ngoài xuoáng, ngoài xuoáng".
Khi ñöùng daäy, tröôùc heát haønh giaû phaûi chuù nieäm yù muoán ñöùng leân, roài môùi ñöùng leân moät caùch chaäm raõi vaø nheï nhaøng. Khoâng chuù yù ñeán hình daùng cuûa thaân maø phaûi chuù taâm töøng chuyeån ñoäng nhoû cuûa ñoäng taùc ñöùng leân töø khi baét ñaàu ñeán khi chaám döùt, caûm nhaän tính nheï caøng luùc caøng taêng khi cô theå ñang naâng leân daàn daàn, trong khi vaãn nieäm "ñöùng leân, ñöùng leân".
Khi co tay, tröôùc heát haønh giaû phaûi chuù nieäm yù muoán co tay roài môùi co tay moät caùch chaäm raõi, nheï nhaøng. Khoâng chuù yù ñeán hình daùng cuûa tay, maø phaûi chuù taâm vaøo beân trong cuûa thaân ñeå thaáy töøng chuyeån nhoû cuûa ñoäng taùc co tay töø khi baét ñaàu ñeán khi chaám döùt, caûm nhaän söï chuyeån ñoäng daàn daàn khi tay ñang co vaøo, trong khi vaãn nieäm "co, co".Khi duoãi tay, tröôùc heát haønh giaû phaûi chuù nieäm yù muoán duoãi tay roài môùi duoãi tay moät caùch chaäm raõi, nheï nhaøng. Khoâng chuù yù ñeán hình daùng cuûa tay maø phaûi chuù taâm veà phía beân ngoaøi cuûa thaân ñeå thaáy töøng chuyeån ñoäng nhoû cuûa ñoäng taùc duoãi tay töø khi baét ñaàu ñeán khi chaám döùt, caûm nhaän söï chuyeån ñoäng daàn daàn khi tay ñang duoãi ra, trong khi vaãn nieäm "duoãi, duoãi"
f. Chuù nieäm trong khi aên
Khi thaáy thöùc aên, baèng caùch nieäm "thaáy, thaáy" haønh giaû phaûi coá gaéng quaùn nieäm ngay khi vöøa môùi thaáy.
Haønh giaû duy trì söï chuù nieäm lieâaân tuïc baèng caùch quaùn nieäm nhö sau:
- Khi tay ñuïng vaøo baøn aên, nieäm "ñuïng..., ñuïng...".Khi môùi taäp aên trong chaùnh nieäm, haønh giaû khoâng theå naøo chuù nieäm toát ngay ñöôïc vaø thöôøng bò thaát nieäm. Nhöng neáu cöù tieáp tuïc coá gaéng cho ñeán khi thaønh thuoäc, haønh giaû coù theå quaùn nieäm raát roõ raøng. ÔÛ giai ñoaïn ñaàu, neân choïn moät ñoäng taùc noåi baät ñeå laøm moät ñeà muïc chính, chaúng haïn ñoäng taùc ñuïng tay vaøo baøn, hay ñoäng taùc cuùi ñaàu, hay ñoäng taùc nhai thöùc aên. Khi coù theå chuù nieäm toát moät trong nhöõng ñoäng taùc treân, tieáp theo haønh giaû coù theå chuù nieäm ñöôïc taát caû nhöõng ñoäng taùc coøn laïi.
- Khi tay sôø vaøo thöùc aên, nieäm "sôø..., sôø...".
- Khi naém côm ñeå ñöa vaøo mieäng, nieäm "naém..., naém...".
- Khi ñöa thöùc aên leân mieäng, nieäm "ñöa..., ñöa...".
- Khi cuùi ñaàu xuoáng gaàn baùt, nieäm "cuùi..., cuùi...".
- Khi haù mieäng, nieäm "haù..., haù...".
- Khi ñöa thöùc aên vaøo mieäng, nieäm "ñuùt..., ñuùt...".
- Khi ngaång ñaàu leân, nieäm "ngaång..., ngaång...".
- Khi nhai thöùc aên. nieäm "nhai..., nhai...".
- Khi nhaän bieát höông vò cuûa thöùc aên, nieäm"bieát..., bieát..."
- Khi nuoát thöùc aên, nieäm "nuoát..., nuoát...".g. Phöông phaùp nieäm Thoï
Trong baøi phaùp cuûa Ñöùc Phaät, caûm thoï ñöôïc giaûng theo thöù töï:
- Thoï laïc.Nhö vaäy laø thoï laïc ñöôïc giaûng ñaàu tieân. Nhöng trong thöïc haønh thieàn quaùn thì haønh giaû thöôøng gaëp thoï khoå tröôùc.
- Thoï khoå.
- Thoï xaû.Coù ba phöông phaùp nieäm thoï:
1. Chuù nieäm ñeå taåy tröø thoï khoå.1. Khi chuù nieäm ñeå taåy tröø thoï khoå, öôùc muoán ñöôïc thoaùt khoûi thoï khoå chính laø "tham" - tham muoán söï yeân oån. Muïc ñích cuûa vieäc haønh thieàn laø ñoaïn taän tham, maø phöông phaùp chuù nieäm naøy laïi coù tham aùi, coù phieàn naõo xen vaøo, neân haønh giaû thöôøng raát ít tieán boä vaø chaäm ñaéc phaùp. Do ñoù neân traùnh thaùi ñoä naøy trong luùc haønh thieàn.
2. Chuù nieäm ñeå laäp moät thaùi ñoä cöùng raén haàu ñoaïn tröø thoï khoå moät caùch döùt khoaùt.
3. Chuù nieäm ñeå thaáy ra baûn chaát cuûa thoï.2. Khi reøn luyeän cho mình moät thaùi ñoä cöùng raén trong vieäc chuù taâm, ñeå ñoaïn tröø thoï khoå moät caùch döùt khoaùt, thaùi ñoä naøy thaät ra chæ laø "saân" phaùt sinh cuøng vôùi taâm chuù nieäm. Nhö vaäy laø phieàn naõo laïi xen vaøo vaø do ñoù haønh giaû cuõng raát ít tieán boä vaø chaäm ñaéc phaùp. Cuõng neân traùnh thaùi ñoäaû naøy trong luùc haønh thieàn.
3. Phaûi thöïc haønh theo phöông phaùp thöù ba, töùc laø haønh thieàn ñeå thaáy roõ thöïc chaát cuûa caûm thoï.
Khi nieäm thoï, neáu coù moät caûm giaùc ñau ñôùn hay thoï khoå phaùt sinh, haønh giaû caån thaän khoâng ñeå cho taâm cuõng nhö thaân trôû neân caêng thaúng. Thaân taâm caêng thaúng bieåu loä söï tinh taán quaù möùc cuûa haønh giaû. Chæ neân quaùn nieäm caûm thoï vôùi söï chuù taâm vöøa phaûi, khoâng quaù lô ñeãnh maø cuõng khoâng quaù caêng thaúng.
Trong quaùn nieäm, haønh giaû khoâng neân chuù yù ñeán hình daùng cuûa thaân nôi maø caûm thoï phaùt sinh, khoâng nieäm "chaân ñau", "tay ñau", "ñaàu goái ñau", "baép thòt ñau" v.v... maø chæ ñôn thuaàn chuù taâm ñeán baûn chaát cuûa caûm giaùc ñau. Phöông phaùp naøy giuùp cho haønh giaû thaáy ñöôïc baûn chaát cuûa caûm thoï.
Khi moät thoï khoå phaùt sanh leân, haønh giaû quan saùt möùc ñoä cuûa caûm thoï ñoù, xem thöû caûm thoï ñoù ôû trong thòt trong da, trong gaân hay trong xöông v.v..., quan saùt thaät saâu xa möùc ñoä cuûa caûm thoï, vaø chæ nieäm "ñau..., ñau...". Trong laàn nieäm thöù hai, thöù ba vaø taát caû caùc laàn nieäm khaùc haønh giaû ñeàu quan saùt baèng caùch nhö vaäy ñeå thaáy roõ möùc ñoä cuûa caûm thoï.
Khi ñònh taâm taêng daàn, sau 4 hoaëc 5 laàn chuù nieäm, haønh giaû seõ caûm thaáy thoï khoå taêng daàn leân. Sau khi ñaït ñeán toät cuøng cuûa caùi ñau, caûm thoï ñau giaûm daàn, sau 4 hoaëc 5 laàn chuù nieäm vaø haønh giaû seõ thaáy roõ söï giaûm bôùt daàn daàn cuûa côn ñau, cuõng nhö söï thay ñoåi vò trí cuûa thoï khoå.
Tieáp tuïc quaùn nieäm, khi ñònh taâm vaø tueä giaùc maïnh daàn leân, trong moãi söï chuù nieäm, haønh giaû caûm nhaän ñöôïc söï gia taêng cuûa thoï khoå vaø baûn chaát cuûa thoï khoå ñöôïc khaùm phaù. Khi caûm thoï giaûm daàn, haønh giaû cuõng thaáy ra baûn chaát cuûa thoï, vaø vì vaäy moãi laàn chuù nieäm laø moãi laàn caûm thoï giaûm ñi troâng thaáy.
Khi ñònh taâm ñaït ñeán möùc ñoä maïnh hôn, khi nieäm "ñau..., ñau..." trong moãi laàn chuù nieäm, haønh giaû thaáy ñöôïc söï phaùt sinh cuûa caûm thoï, tieáp theo thaáy ñöôïc söï dieät cuûa caûm thoï.
Vaøi haønh giaû thoâng tueä, ngay khi vöøa nieäm "ñau..., ñau...", trong moãi söï chuù nieäm, vò aáy thaáy söï dieät cuûa thoï khoå, söï dieät cuûa taâm nhaän bieát côn ñau, vaø thaáy luoân söï dieät cuûa taâm vöøa môùi quaùn nieäm caûm thoï ñau.
Haønh giaû naøo ñaõ chöùng nghieäm roõ raøng söï dieät cuõng ñeàu lieãu tri raèng khoâng coù moät caûm thoï naøo laø thöôøng haèng, cuõng khoâng coù moät taâm chuù nieäm naøo laø thöôøng haèng; Vò aáy chôït nhaän ra ñöôïc töôùng Voâ thöôøng (Anicca lakkhana) baèng theå nghieäm cuûa chính mình. Vì söï dieät quaù nhanh, noù döôøng nhö aùp ñaûo haønh giaû, vaø thöïc ra noù laø ñau khoå, neân haønh giaû chôït lieãu tri ñöôïc töôùng Khoå naõo (Dukkha lakkhana). Khoâng coù caùch naøo ñeå ngaên chaën söï dieät naøy, noù thao tuùng hay bieán maát theo yù rieâng cuûa noù, nhôø vaäy haønh giaû chôït thaáy ra töôùng Voâ ngaõ (Anatta lakkhana).
h. Phöông phaùp nieäm Taâm
Quaùn nieäm caùc traïng thaùi cuûa taâm vaø caùc tieán trình taâm, nghóa laø khi coù moät taâm noåi leân vôùi moät ñoái töôïng ôû quaù khöù, hieän taïi hay töông lai, taâm ñoù phaûi ñöôïc theo doõi vaø quaùn chieáu moät caùch thaáu suoát, coù theå nieäm laø "suy nghó..., suy nghó...". Khi ñònh taâm vaø tueä giaùc ñaõ trôû neân vöõng chaéc vaø maïnh meõ, vaø khi haønh giaû ñaït ñeán Dieät trí (Bhanga Naøna), vò aáy seõ thaáy ngay khi vöøa môùi nieäm taâm thì taâm ñoù lieàn bieán maát, khoâng coøn toàn taïi nöõa.
Khi ñaõ thaáy taâm dieät thaät nhanh choùng, haønh giaû nhaän ra raèng tieán trình taâm khoâng thöôøng haèng (Anicca). Toác ñoä dieät quaù nhanh, neân noù laø söï aùp böùc, söï ñau khoå (Dukkha). Khoâng coù caùch naøo ñeå ngaên chaën söï hoaïi dieät nhanh choùng naøy, noù cöù thao tuùng hay bieán maát theo yù rieâng cuûa noù, noù laø voâ ngaõ (Anatta). Tam töôùng trôû neân raát roõ raøng ñoái vôùi haønh giaû.
i. Phöông phaùp nieäm Phaùp (Dhammànupassanà Satipatthàna).
Khi moät saéc traàn phaùt sanh leân, tröôùc heát haønh giaû phaûi chuù taâm ñeán yù muoán baèng caùch nieäm "muoán nhìn, muoán nhìn". Khi nhìn, haønh giaû phaûi chuù taâm ñeán taát caû nhöõng cöû ñoäng taïo neân caùi nhìn, nhö (cöû ñoäng) mí treân naâng leân, mí döôùi haï xuoáng, caùc cô beân trong maét taäp trung ñeå nhìn. Vöøa quan saùt, haønh giaû vöøa nieäm "nhìn..., nhìn...". Khi nhìn saéc traàn, duy trì taâm chuù nieäm ngay trong luùc nhìn. Baèng caùch nieäm "nhìn..., nhìn...", haønh giaû quaùn nieäm ñeå thaáy ñöïôïc baûn chaát (cuûa söï nhìn).
Tröôøng hôïp ñònh taâm vaø tueä giaùc ñaõ vöõng chaéc vaø maïnh meõ hôn, ngay khi nieäm "nhìn..., nhìn..." haønh giaû chöùng nghieäm ñöôïc söï dieät lieân tuïc vaø nhanh choùng cuûa saéc, cuõng nhö söï dieät lieân tuïc vaø nhanh choùng cuûa nhaõn thöùc, vò aáy lieãu tri ñoù laø töôùng Voâ thöôøng (Anicca). Vì söï dieät xaûy ra quaù nhanh, coù veû nhö con maét ñang thao tuùng haønh giaû. Ñoù laø töôùng Khoå naõo (Dukkha). Khoâng ai coù theå ngaên ñöôïc söï dieät nhanh choùng naøy, noù thao tuùng vaø bieán maát theo yù rieâng cuûa noù, ñoù laø töôùng Voâ ngaõ (Anatta). Tam töôùng trôû neân raát roõ raøng ñoái vôùi haønh giaû.
Ñeán giai ñoaïn haønh giaû coù theå chöùng nghieäm voâ thöôøng, khoå naõo, voâ ngaõ, khi nguõ caên ñaõ kheùo quaân bình, haønh giaû seõ thaáu hieåu giaùo phaùp cao thöôïng moät caùch thaáu ñaùo.
Baäc thaùnh Nhaäp Löu ñaõ chöùng ñaéc Nieát baøn baèng Nhaäp Löu Thaùnh ñaïo tueä, khi chaám döùt kieáp soáng naøy, vò aáy khoâng coøn nghi ngôø gì vaø bieát chaéc chaén raèng seõ khoâng coøn sa vaøo boán ñöôøng aùc ñaïo (ñòa nguïc, suùc sanh, ngaï quyû vaø Atula). Vò aáy coù theå ra vaøo trong luaân hoài sanh töû maø khoâng sôï haõi ñieàu gì.
Trong voøng sanh töû luaân hoài, baäc thaùnh Nhaäp Löu seõ ñaït ñeán nhöõng ñôøi soáng cao quyù hôn ñôøi soáng hieän taïi naøy. Do ñoù vò aáy coù khi cuõng tham ñaém trong sanh töû. Tuy nhieân, coù queân vieäc haønh thieàn Töù Nieäm Xöù ñi nöõa, baäc Thaùnh Nhaäp Löu khoâng luaân hoài quaù baûy kieáp. ÔÛ kieáp cuoái cuøng (kieáp thöù baûy), vò aáy seõ caûm thaáy voâ cuøng aên naên, seõ haønh thieàn Töù Nieäm Xöù, seõ ñaéc A lahaùn vaø nhaäp Nieát -baøn.
Ñöôïc laøm ngöôøi laø moät ñieàu hy höõu, vì vaäy chuùng ta neân söû duïng thôøi gian quyù baùu naøy baèng caùch höõu ích nhaát, laø haønh thieàn Töù Nieäm Xöù.
-ooOoo-
01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09 | 10 | 11 | 12 | Muïc luïc
[Trôû veà ]Source : BuddhaSasana
update: 15-11-2000