- Nhöõng Baøi Giaûng Toùm Taét Cuûa Khoùa Thieàn Minh Saùt Möôøi Ngaøy
- cuaû Thieàn sö Goenka
- Thích Minh Dieäu dòch
Ngaøy thöù taùm ñaõ qua, caùc baïn coøn hai ngaøy coøn laïi ñeå tu taäp. Trong nhöõng ngaøy coøn laïi, thaáy raèng caùc baïn hieåu phöông phaùp moät caùch thích hôïp, ñeå caùc baïn coù theå thöïc haønh noù thích hôïp ôû ñaây vaø cuõng ñeå söû duïng noù trong ñôøi soáng haèng ngaøy. Hieåu nhöõng gì Giaùo phaùp laø: baûn chaát töï nhieân, chaân lyù, qui luaät vuõ truï.
Veà phöông dieän naøy, coù moät tieán trình taêng tröôûng lieân tuïc. Veà phöông dieän khaùc, coù moät tieán trình hoaïi dieät. Ñieàu naøy cuõng ñöôïc giaûi thích roõ trong nhöõng caâu keä:
Chaân lyù voâ thöôøng laø nhöõng söï vaät toàn taïi coù ñieàu kieän,
Baèng baûn chaát töï nhieân sinh khôûi vaø hoaïi dieät.
Neáu chuùng noù sinh khôûi vaø bò tan hoaïi,
Söï ñoaïn tröø söï sinh dieät mang laïi haïnh phuùc chaân thaät.
Nhöõng thoùi quen cuõ cuûa taâm thöùc laø phaûn öùng, vaø taêng tröôûng nhöõng phaûn öùng. Nhöõng gì khoâng muoán laïi xaûy ra, vaø chuùng ta taïo ra moät san'khaaraa cuûa söï saân giaän. Khi san'khaaraa sinh khôûi trong taâm, noù ñöôïc phoái hôïp vôùi moät thaân caûm thoï baát laïc. Saùt na keá tieáp, vì thoùi quen phaûn öùng cuõ, chuùng ta laïi taïo ra söï noùng giaän, noù ñöôïc höôùng tröïc tieáp ñeán thaân caûm thoï baát laïc. Nhöõng kích thích beân ngoaøi veà saân giaän laø söï phuï trôï; söï phaûn öùng laø yeáu toá daãn ñeán caûm thoï trong chuùng ta. Caûm thoï baát laïc laøm chuùng ta phaûn öùng laïi baèng söï saân giaän, noù laïi gaây moät caûm thoï baát laïc khaùc, noù laïi tieáp tuïc laøm cho chuùng ta phaûn öùng. Trong caùch naøy, tieán trình taêng tröôûng baét ñaàu. Neáu chuùng ta khoâng phaûn öùng laïi caûm thoï nhöng thay vì mæm cöôøi vaø hieåu baûn chaát voâ thöôøng cuûa noù, thì chuùng ta seõ khoâng taïo ra san'khaaraa môùi, vaø san'khaaraa ñaõ sinh khôûi khi ñoù seõ tieâu dieät khoâng coù taêng tröôûng. Keá ñeán, moät san'khaaraa khaùc cuûa cuøng moät loaïi seõ sinh khôûi töø ñoä saâu cuûa taâm thöùc; chuùng ta duy trì bình thaûn, vaø noù seõ troâi qua. Keá ñeán moät caùi khaùc nöõa laïi sinh khôûi; chuùng ta duy trì thaûn nhieân, vaø noù troâi qua. Tieán trình cuûa söï ñoaïn tröø ñaõ baét ñaàu.
Nhöõng tieán trình maø chuùng ta quan saùt trong chính chuùng ta cuõng xaûy ra khaép caû vuõ truï. Ví duï, coù ai ñoù gieo haït gioáng cuûa caây banyan ( caây boà ñeà). Töø hoät gioáng beù tí ñoù moät caây lôùn phaùt trieån, noù mang voâ soá traùi haèng naêm, suoát thôøi gian noù soáng. Vaø ngay sau khi noù cheát, tieán trình vaãn tieáp tuïc, vì moãi traùi maø caây ñaõ mang bao goàm moät hoät hoaëc voâ soá hoät, coù cuøng tính chaát nhö hoät ban ñaàu phaùt trieån thaønh caây. Baát cöù khi naøo moät trong nhöõng haït gioáng naøy rôi vaøo ñaát toát noù seõ naûy maàm vaø phaùt trieån thaønh moät caây khaùc, laïi nöõa caây naøy laïi taïo ra haøng ngaøn traùi, taát caû traùi haøm chöùa nhöõng hoät gioáng. Traùi vaø hoät gioáng, hoät vaø traùi; moät tieán trình baát taän taêng tröôûng. Cuøng moät caùch naøy, vì voâ minh chuùng ta gieo hoät gioáng san'khaaraa (söï phaûn öùng ) , sôùm muoän gì haït gioáng cho ra traùi , coøn goïi laø san'khaaraa, vaø cuõng haøm chöùa moät haït gioáng cuûa cuøng moät loaïi. Neáu chuùng ta cho haït gioáng vaøo vuøng ñaát toát noù naûy maàm thaønh moät san'khaaraa môùi, vaø söï ñau khoå cuûa chuùng ta taêng boäi leân. Tuy nhieân, neáu chuùng ta neùm haït gioáng vaøo ñaát ñaù, chuùng khoâng theå naûy maàm; khoâng coù gì sinh saûn töø chuùng noù. Tieán trình taêng tröôûng döøng laïi, vaø töï ñoäng tieán trình ngöôïc laïi baét ñaàu, tieán trình cuûa söï ñoaïn tröø.
Nhaän ra theá naøo tieán trình naøy vaän haønh. Noù ñöôïc giaûi thích raèng moät soá döõ lieäu nhaäp vaøo cung caáp cho söï vaän haønh cuûa ñôøi soáng, cuûa thaân vaø taâm thöùc, ñeå duy trì. Söï nhaäp vaøo cho thaân laø thöùc aên vaø aên, cuõng nhö moâi tröôøng trong ñoù chuùng ta soáng. Neáu ngaøy naøo ñoù chuùng ta khoâng aên, doøng vaän haønh cuûa vaät chaát (thaân theå) khoâng döøng laïi ngay laäp töùc. Noù tieáp tuïc tieâu thuï nhöõng saûn phaåm döï tröõ cuûa naêng löôïng chöùa trong thaân theå. Khi taát caû nhöõng naêng löôïng döï tröõ ñöôïc tieâu thuï, chæ ñeán luùc doøng vaän haønh döøng laïi, thaân theå seõ cheát.
Thaân theå caàn thöùc aên hai hoaëc ba laàn moät ngaøy, nhöng doøng taâm thöùc ñoøi hoûi phaûi naïp vaøo trong moãi saùt na. Thöùc aên naïp vaøo cho taâm thöùc laø san'khaaraa. Moãi giaây san'khaaraa maø chuùng ta taïo ra coù traùch nhieäm duy trì doøng vaän chuyeån cuûa taâm thöùc. Taâm thöùc sinh khôûi ôû saùt na keá tieáp laø saûn phaåm cuûa San'khaaraa naøy. Moãi saùt na chuùng ta naïp vaøo san'khaaraa, vaø doøng vaän chuyeån cuûa taâm thöùc tieáp tuïc. Neáu ôû baát cöù saùt na naøo chuùng ta khoâng taïo moät san'khaaraa môùi doøng taâm thöùc vaãn khoâng döøng laïi luùc ñoù; thay vì noù seõ ruùt ra san'khaaraa cuõ töø nguoàn döï tröõ. Moät san'khaaraa cuõ seõ bò eùp buoäc cho ra moät keát quaû cuûa noù, ñoù laø, ñeå ñeán beà maët cuûa taâm thöùc vôùi muïc ñích tieáp tuïc duy trì doøng vaän chuyeån; vaø noù seõ bieåu hieän nhö laø moät thaân caûm thoï. Neáu chuùng ta phaûn öùng laïi caûm thoï, laïi nöõa chuùng ta baét ñaàu taïo ra moät san'khaaraa môùi, gieo troàng nhöõng hoät gioáng môùi cuûa khoå ñau. Nhöng neáu chuùng ta quaùn saùt nhöõng caûm thoï vôùi söï bình thaûn, san'khaaraa seõ maát ñi söùc maïnh cuûa noù vaø bò tieâu dieät. Ôû saùt na keá san'khaaraa cuõ phaûi xuaát hieän ñeå duy trì doøng vaän haønh taâm thöùc. Laïi nöõa chuùng ta khoâng phaûn öùng, vaø laïi nöõa noù bò tieâu dieät. Ñeán chöøng möïc naøo chuùng ta duy trì tænh giaùc vaø thaûn nhieân, tuaàn töï nhöõng san'khaaraa cuõ seõ xuaát hieän ôû beà maët cuûa taâm thöùc vaø bò tieâu dieät; ñaây laø qui luaät cuûa töï nhieân.
Chuùng ta phaûi kinh nghieäm tieán trình chính chuùng ta baèng söï thöïc haønh phöông phaùp. Khi chuùng ta thaáy raèng nhöõng thoùi quen cuõ vaø nhöõng ñau khoå cuõ cuûa chuùng ta ñeàu ñöôïc ñoaïn tröø, khi ñoù chuùng ta bieát raèng tieán trình cuûa söï ñoaïn tröø ñöôïc thöïc haønh.
Moät phöông phaùp kyû thuaät hieän haønh trong ngheà luyeän kim hieän ñaïi. Ñeå tinh cheá moät soá kim loaïi naøo ñoù, ñeå laøm cho chuùng noù hoaøn toaøn tinh chaát, ñeàu caàn thieát laø dôøi ra khoûi ngay caû moät phaân töû pha taïp trong haøng tæ phaân töû. Ñieàu naøy ñöôïc tieán haønh baèng caùch caùn deïp kim loaïi trong moät hình theå cuûa moät caây que, vaø roài taïo ra moät voøng ñai cuûa cuøng moät kim loaïi ñaõ ñöôïc tinh cheá cho söï tinh cheá ñaõ yeâu caàu. Voøng ñai ñaõ ñöôïc chuyeån thaønh hình caây que, vaø taïo ra moät söùc huùt ñeå töï ñoäng loaïi ra baát cöù nhöõng caáu taïp naøo trong toaøn theå caây que. Cuøng moät luùc, taát caû nhöõng phaân töû trong caây que kim loaïi ñöôïc saép ngay thaúng; noù trôû thaønh deã uoán, deã daùt moûng, coù theå duøng ñeå laøm coâng vieäc. Trong cuøng moät caùch nhö vaäy, phöông phaùp thieàn Vipassana coù theå ñöôïc xem nhö söï traûi qua cuûa moät voøng ñai tænh thöùc qua caáu truùc cô theå, loaïi tröø ra baát cöù nhöõng caáu ueá, vôùi nhöõng lôïi laïc töông töï nhö treân.
Söï tænh giaùc vaø bình thaûn seõ daãn ñeán söï thanh loïc taâm thöùc. Baát cöù ñieàu gì chuùng ta kinh qua baèng phöông phaùp naøy, hoaëc laïc hoaëc baát laïc, khoâng phaûi laø vaán ñeà quan troïng. Ñieàu quan troïng laø khoâng phaûn öùng laïi vôùi tham ñaém hoaëc saân giaän, caû hai yeáu toá naøy chæ taïo ra khoå ñau. Thöôùc ño duy nhaát ñeå ño ñaït tieán trình haønh trì cuûa chuùng ta laø söï bình thaûn maø chuùng ta ñaõ phaùt trieån. Vaø söï bình thaûn phaûi coù maët ôû caáp ñoä nhöõng caûm thoï baèng thaân theå neáu chuùng ta ñi vaøo chieàu saâu cuûa taâm thöùc vaø ñeå loaïi tröø nhöõng caáu ueá. Neáu chuùng ta thöïc haønh tænh giaùc ñoái vôùi nhöõng caûm thoï vaø duy trì söï bình thaûn ñoái vôùi chuùng, thì chuùng ta seõ deã daøng giöõ söï thaêng baèng ñoái phoù vôùi nhöõng tình huoáng beân ngoaøi.
Ñöùc phaät ñaõ coù laàn ñöôïc hoûi ñieàu gì laø söï lôïi laïc chaân thaät. Ngaì ñaùp laïi raèng lôïi laïc toái thöôïng laø khaû naêng duy trì söï thaêng baèng taâm thöùc cuûa chuùng ta cho duø taát caû nhöõng bieán ñoåi , thaêng traàm , cuûa cuoäc ñôøi. Chuùng ta coù theå ñoái dieän vôùi nhöõng caûm thoï laïc hoaëc khoå, chieán thaéng hoaëc thaát baïi, ñöôïc hoaëc maát, danh thôm hoaëc tieáng xaáu; moïi ngöôøi ñeàu phaûi ñoái dieän vôùi nhöõng ñieàu naøy. Nhöng chuùng ta coù theå mæm cöôøi trong moïi hoaøn caûnh, söï mæm cöôøi xuaát coù phaûi phaùt töø taâm cuûa chuùng ta khoâng? Neáu chuùng ta coù söï bình thaûn naøy ôû caáp ñoä saâu nhaát, thì chuùng ta seõuø söï haïnh phuùc thaät söï.
Neáu söï bình thaûn chæ laø beân ngoaøi thì noù seõ khoâng giuùp chuùng ta trong cuoäc soáng hieän taïi. Noù nhö theå moãi chuùng ta mang moät bình xaêng, daàu . Neáu moät aùnh löûa xaûy ra, moät keát quaû cuûa moät phaûn öùng ôû quaù khöù, ngay laäp töùc moät keát quaû buøng noå taïo ra, saûn sinh ra haøng trieäu ñoùm löûa khaùc nöõa, theâm san'khaaraa nöõa, noù seõ mang löûa nhieàu theâm nöõa, khoå naõo taêng theâm trong töông lai. Baèng söï haønh trì Vipassana, chuùng ta laàn löôïc ruùt roãng bình nhieân lieäu. Nhöõng ñoùm löûa vaãn ñeán vì san'khaaraa cuûa quaù khöù cuûa chuùng ta, nhöng khi chuùng noù ñeán, chuùng noù chæ ñoát baèng nhieân lieäu maø chuùng noù mang ñeán; nhieân lieäu môùi khoâng ñöôïc cung caáp. Chuùng noù chaùy nhanh cho ñeán khi chuùng noù tieâu thuï nhieân lieäu chuùng noù coù, vaø töø ñoù chuùng noù bò tieâu huûy ñi. Veà sau, khi chuùng ta tieán xa hôn treân con ñöôøng tu taäp, töï nhieân chuùng ta baét ñaàu taïo ra doøng nöôùc maùt cuûa tình thöông vaø loøng töø bi, vaø bình chöùa nhieân lieäu baây giôø ñöôïc chöùa ñaày vôùi nöôùc maùt naøy. ÔÛ ñaây, ngay luùc moät ñoùm löûa ñeán, noù bò tieâu huûy ngay. Noù khoâng theå ñoát chaùy ngay caû moät ít nhieân lieäu maø noù chöùa ñöïng.
Chuùng ta coù theå hieåu vaán ñeà naøy ôû möùc ñoä tri thöùc, vaø bieát raèng chuùng ta neân coù saún moät maùy bôm nöôùc phoøng khi coù löûa phaùt sinh. Nhöng khi löûa ñeán thaät söï roài thì chuùng ta chuyeån sang voøi bôm xaêng vaø baét ñaàu moät ñaùm chaùy lôùn. Sau ñoù chuùng ta nhaän ra söï sai laàm, nhöng tieáp tuïc laäp laïi laàn keá nöõa khi löûa ñeán, vì trí tueä cuûa chuùng ta coøn noâng caïn. Neáu ai ñoù coù trí tueä chaân thaät ôû chieàu saâu cuûa taâm thöùc, khi ñoái dieän vôùi löûa vò aáy seõ khoâng ñoå xaêng vaøo noù, bieát raèng ñieàu naøy chæ gaây taùc haïi. Thay vì ñoå vaøo nöôùc laïnh cuûa tình thöông vaø loøng töø bi, giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi khaùc vaø chính mình.
Trí tueä phaûi ôû caáp ñoä cuûa nhöõng caûm thoï. Neáu chuùng ta töï luyeän taäp ñeå tænh giaùc nhöõng caûm thoï ôû baát cöù hoaøn caûnh naøo vaø duy trì söï bình thaûn ñoái vôùi noù, khoâng coù gì coù theå xaâm nhaäp caùc baïn. Coù theå khoaûng vaøi giaây caùc baïn quan saùt khoâng heà phaûn öùng laïi. Khi ñoù, vôùi taâm bình thaûn naøy, caùc baïn quyeát ñònh nhöõng haønh ñoäng naøo caàn tieán haønh. Chaén chaén raèng ñoù laø moät haønh ñoäng ñuùng, toát , coù lôïi cho ngöôøi khaùc, vì noù ñöôïc tieán haønh vôùi moät taâm bình thaûn.
Ñoâi khi trong cuoäc soáng raát caàn thieát söû duïng haønh ñoäng maïnh. Chuùng ta ñaõ coá giaûi thích cho ai ñoù moät caùch lòch söï , töû teá, vôùi moät nuï cöôøi, nhöng hoï chæ coù theå hieåu baèng nhöõng lôøi naëng neà, haønh ñoäng cöùng raén. Vì vaäy chuùng ta duøng lôøi noùi maïnh vaø hoaëc haønh ñoäng baèng thaân. Nhöng tröôùc khi laøm nhö vaäy, chuùng ta phaûi kieåm tra laïi chính mình xem taâm chuùng ta coù ñöôïc bình tænh hay khoâng, vaø xem chuùng ta chæ coù loøng töø bi vaø tình thöông vôùi moïi ngöôøi. Neáu nhö theá, haønh ñoäng seõ coù ích; baèng khoâng, noù seõ khoâng giuùp gì cho ngöôøi khaùc. Chuùng ta haønh ñoäng maïnh ñeå giuùp nhöõng ngöôøi sai laàm. Vôùi neàn taûng cuûa tình thöông vaø loøng töø chuùng ta khoâng theå laø sai.
Trong tröôøng hôïp cuûa söï coâng kích, moät thieàn giaû Vipassana seõ thöïc taäp ñeå taùch xa ngöôøi xung ñoät vaø toäi phaïm, ban raûi loøng töø khoâng chæ cho toäi phaïm maø coøn nhöõng ngöôøi gaây xung ñoät. Chuùng ta bieát raèng nhöõng ngöôøi xung ñoät khoâng bieát vaán ñeà anh ta ñang laøm haïi chính mình. Hieåu vaán ñeà naøy chuùng ta coá gaéng giuùp anh ta baèng caùch ngaên ngöøa anh ta ra khoûi nhöõng haønh vi seõ gaây khoå naõo cho anh ta trong töông lai.
Tuy nhieân chuùng ta phaûi caån thaän khoâng phaûi ñeå kieåm tra nhöõng haønh ñoäng cuûa chuùng ta chæ sau khi bieán coá ñaõ xaûy ra. Caùc baïn phaûi töï kieåm tra taâm cuûa mình tröôùc khi haønh ñoäng. Neáu taâm traøn ñaày nhöõng phieàn naõo, chuùng ta khoâng theå giuùp baát cöù ai. Tröôùc tieân chuùng ta phaûi chænh ñoán nhöõng sai laàm cuûa chuùng ta tröôùc roài môùi coù theå chính ñoán sai laàm cuûa nngöôøi khaùc. Tröôùc tieân chuùng ta phaûi thanh loïc taâm cuûa chuùng ta baèng töï quaùn saùt mình. Sau ñoù chuùng ta môùi coù theå giuùp chuùng sanh.
Ñöùc phaät noùi raèng coù boán loaïi ngöôøi treân theá gian naøy:
Haïng ngöôøi ñi töø boùng toái vaøo boùng toái
Haïng ngöôøi ñi töø aùnh saùng vaøo boùng toái.
Haïng nngöôøi ñi töø boùng toái ra aùnh saùng .
Haïng ngöôøi ñi töø aùnh saùng vaøo aùnh saùng.
Nhöõng ai thuoäc haïng ngöôøi ñaàu tieân, moïi thöù xung quanh chæ laø baát haïnh, toái taêm, nhöng ñieàu baát haïnh lôùn lao nhaát cuûa anh ta laø anh ta khoâng coù trí tueä. Moãi luùc anh ta gaëp khoå ñau anh ta taêng tröôûng theâm saân haän, caêm gheùt, böïc töùc vaø ñoå loãi cho ngöôøi khaùc laøm cho anh ta khoå. Taát caû nhöõng san'khaaraa cuûa noùng giaän vaø caùu gheùt naøy seõ mang anh ta ñeán nôi toái taêm hôn vaø khoå naõo hôn trong töông lai.
Ngöôøi thuoäc nhoùm thöù hai coù nhöõng gì ñöôïc goïi laø aùnh saùng trong cuoäc ñôøi naøy: tieàn baïc, ñòa vò, quyeàn löïc, nhöng anh ta cuõng chaúng coù trí tueä. Vì voâ minh anh ta phaùt trieån chuû nghóa töï ngaõ, khoâng hieåu raèng nhöõng caêng thaúng cuûa töï ngaõ seõ mang laïi cho anh ta söï toái taêm trong töông lai.
Ngöôøi thuoäc nhoùm thöù ba coù cuøng vò trí nhö ngöôøi ôû nhoùm ñaàu, bò ñoanh vaây bôûi toái taêm; nhöng anh ta coù trí tueä, vaø hieåu hoaøn caûnh. Nhaän ra raèng anh ta hoaøn toaøn chòu traùch nhieäm söï khoå sôû cuûa chính mình, anh ta laëng leõ vaø an loøng laøm nhöõng gì anh ta coù theå thay ñoåi tình huoáng, nhöngkhoâng khôûi baát cöù saân giaän, hoaëc caùu gheùt ñeán vôùi ngöôøi khaùc; thay vì anh ta chæ coù tình thöông vaø loøng töø vôùi nhöõng ngöôøi ñang gaây ñau khoå cho anh. Taát caû nhöõng gì anh ta taïo ra cho töông lai laø söï saùng laïng.
Cuoái cuøng ngöôøi trong nhoùm thöù tö, ví nhö moät ngöôøi ôû nhoùm thöù hai, höôûng thuï tieàn baïc, ñòa vò vaø quyeàn löïc, nhöng khoâng nhö ngöôøi ôû trong nhoùm hai, anh ta coù ñaày ñuû trí tueä. Anh ta söû duïng nhöõng gì anh ta coù ñeå duy trì baûn thaân vaø nhöõng ngöôøi phuï thuoäc vaøo anh ta, nhöng baát cöù nhöõng gì hieän höõa anh ta söû duïng vì söï toát ñeïp cho ngöôøi khaùc, vôùi tình thöông vaø loøng töø. Söï saùng suoát ngay baây giôø vaø trong töông lai.
Chuùng ta khoâng theå choïn hoaëc laø chuùng ta ôû ñaây, ñoái dieän vôùi boùng toái hay laø aùnh saùng; ñieàu ñoù ñöôïc xaùc ñònh bôûi San'khaaraa quaù khöù cuûa chuùng ta. Quaù khöù khoâng theå thay ñoåi ñöôïc, nhöng chuùng ta coù theå kieàm cheá ôû hieän taïi baèng söï ñieàu phuïc chính baûn thaân. Töông lai chæ laø quaù khöù coäng laïi nhöõng gì ñöôïc theâm vaøo ôû hieän taïi. Vipassana daïy phöông caùch ñeå coù theå töï chuû chính mình baèng söï phaùt trieån tænh giaùc vaø thaûn nhieân ñoái vôùi nhöõng caûm thoï. Neáu chuùng ta phaùt trieån söï töï chuû naøy ôû giaây phuùt hieän taïi, töông lai töï nhieân seõ trôû neân saùng laïng.
Söû duïng hai ngaøy coøn laïi ñeå thöïc haønh phöông caùch ñeå töï chuû vôùi giaây phuùt hieän taïi, töï chuû vôùi chính chuùng ta. Duy trì phaùt trieån trong Giaùo phaùp, loaïi tröø taát caû nhöõng khoå ñau, vaø an vui vôùi haïnh phuùc chaân thaät taïi ñaây vaø ngay baây giôø.
Caâuø nguyeän cho taát caû chuùng sanh ñeàu ñöôïc haïnh phuùc!
Source : Ñaïo Phaät Ngaøy Nay[ Trôû Veà ]