Ngöôøi Cö Só          [ Trôû Veà ]          [ Trang chính  ]
 
ÑÒNH NGHIEÄP TRONG PHAÄT GIAÙO
HOØA THÖÔ ÏNG THÍCH THIEÄN SIEÂU

PL. 2544 - TL. 2000
 

[03]

PHAÛI COÙ CON MAÉT TRAÏCH PHAÙP KHI XEM KINH

-ooOoo-

Khi dòch xong kinh Tröôøng A-haøm naêm 1962 toâi caûm thaáy coù moät vaøi thaéc maéc tuy thoâng thöôøng nhöng seõ khoâng traùnh khoûi xuaát hieän moät caùch mau leï ñeán ít nhieàu quyù vò ñoïc kinh naøy. Ñeå giaûi thích phaàn naøo nhöõng thaéc maéc ñoù haàu traùnh khoûi caùi naïn vì ngheïn boû aên, ôû ñaây xin neâu vaøi yù kieán theo tröôøng hôïp naøy:

1. Thuyeát phaùp ñoä sanh laø baûn hoaøi cuûa Phaät, vaäy taïi sao khi Thaønh Ñaïo roài Ngaøi laïi khoâng muoán thuyeát phaùp, ñôïi ñeán khi Phaïm vöông thöa thænh, Ngaøi môùi thuyeát?

- Xin thöa: Nhö kinh ñaõ noùi ñeán, khoâng phaûi Phaät nhaát ñònh khoâng muoán thuyeát phaùp, song Ngaøi coøn ngaàn ngaïi giöõa moät beân laø giaùo lyù giaùc ngoä quaù cao sieâu, moät beân caên tính chuùng sanh quaù thaáp keùm, sôï ñem giaùo phaùp aáy noùi cho chuùng sanh aáy coù haïi hôn coù lôïi. Trong luùc Phaät ñang quaùn xeùt phaûi thuyeát phaùp caùch naøo môùi ñöa ñeán nhieàu lôïi ích, thì Phaïm vöông ñeán thöa thænh. Nhö vaäy vieäc thöa thænh naøy chæ ñaùng xem laø moät vieäc laøm ñuùng luùc chôù khoâng phaûi moät quyeát ñònh toái haäu, môû ñaàu cuoäc thuyeát phaùp cuûa Phaät. Vaû laïi, thôøi baáy giôø daân AÁn Ñoä tin thôø Phaïm thieân vöông laø chuùa teå. Nay thaáy Phaïm thieân vöông thænh Phaät thuyeát phaùp nhö vaäy thì hoï seõ toân kính Phaät maø laéng tai nghe, tröø boû loøng töï toân vaøo giaùo phaùp cuûa Baø-la-moân xöa nay. (Muoán hieåu roäng hôn xin xem Luaän Ñaïi Trí Ñoä quyeån 7).

2. A Nan khoâng thænh Phaät ôû ñôøi laâu theâm vì taâm trí bò Ma vöông aùm. Nhöng sau ñoù Ngaøi nhaän lôøi Ma vöông nhaäp Nieát-baøn, nhö theá phaûi chaêng Phaät thieân vò Ma vöông?

- Xin thöa: Phaøm ôû ñôøi vieäc gì ñeán noù phaûi ñeán. Khi cô duyeân hoùa ñoä ñaõ maõn taát nhieân Phaät vaøo Nieát-baøn, duø khi ñoù coù hay khoâng coù Ma vöông thöa thænh. Traùi laïi, khi cô duyeân hoùa ñoä chöa maõn, luùc Ngaøi ôû beân soâng Ni-lieân-thuyeàn, luùc Ngaøi vöøa Thaønh Ñaïo, duø Ma vöông coù ñeán thænh Phaät vaãn khoâng vaøo Nieát-baøn. Vaäy vieäc Phaät noùi vôùi Ma vöông sau ba thaùng seõ vaøo Nieát-baøn chæ laø moät dòp Phaät thoå loä yù ñònh cuûa mình maø thoâi.

3. Phaät laø baäc töï taïi töï chuû, sao Ngaøi khoâng duy trì xaùc thaân ôû ñôøi maõi maõi ñeå laøm lôïi ích cho chuùng sanh? Neáu Phaät coøn phaûi chòu söï soáng cheát nhö moïi ngöôøi, thì sao goïi Phaät laø töï taïi töï chuû?

- Xin thöa: Chaân lyù muoân ñôøi cuûa vuõ truï laø heã coù sinh thì coù dieät, coù hieäp thì coù ly, khoâng moät ai coù theå laøm cho khaùc ñi ñöôïc. Nhöng chuùng sanh vì voâ minh thöôøng coù tham voïng ñi ngöôïc laïi chaân lyù neân phaûi ñau khoå ñôøi ñôøi. Traùi laïi chö Phaät Boà -taùt giaùc ngoä, theå nhaäp chaân lyù neân thöôøng ñöôïc töï taïi nhö chaân lyù, moät söï töï taïi sieâu tuyeät: ÔÛ nôi sinh maø baát sinh, ôû nôi dieät maø baát dieät; baát sinh baát dieät töùc giaûi thoaùt töï taïi ngoaøi voøng chi phoái cuûa baát cöù ñieàu gì, duø laø sinh laø töû. Cho neân cuøng moät hình thöùc sinh töû, ta thaáy veà xaùc thaân maø ôû nôi chuùng sanh thì laø luaân hoài ñau khoå, ôû nôi Phaät thì laïi töï taïi giaûi thoaùt.

Coøn söï lôïi söï haïi theo Phaät thì chuùng sanh laém luùc khoâng ñoàng nhau. Cuøng moät chuyeän chuùng sanh thaáy lôïi, Phaät thaáy khoâng lôïi, chuùng sanh thaáy haïi, Phaät thaáy khoâng haïi. Do ñoù, duø Phaät dieät ñoä maø Ngaøi vaãn thaáy chuùng sanh coøn ñöôïc nhôø giaùo phaùp Phaät ñeå laïi, ñeå noå löïc tu haønh maø khoâng sanh taâm yû laïi vaøo söï teá ñoä cuûa Phaät. Moãi ngöôøi phaûi lo töï giaùc ngoä chöù khoâng ai giaùc ngoä theá cho ai ñöôïc. Heã ai giaùc ngoä ñöôïc, ngöôøi ñoù heát ñau khoå, duø Phaät coøn ôû ñôøi, maø chuùng sanh khoâng chòu töï lo giaùc ngoä theo phöông phaùp Phaät chæ daïy cuõng khoâng ích gì.

Moät caâu chuyeän töông töï döôùi ñaây, tuy ñôn giaûn nhöng coù theå laøm moät tieâu chuaån cho ta suy nghieäm ñeán ñöôøng loái cöùu ñôøi cuûa Phaät khaùc xa thöôøng tình nghó töôûng: Luùc Phaät coøn taïi theá, coù moät ngöôøi ñaøn baø khoâng may phaûi laøm daâu trong moät gia ñình aùc ñoäc, baø ta bò haát huûi, baïc ñaõi ñuû ñieàu, neân chæ coøn bieát ñaët hy voïng vaøo ñöùa con ñoäc nhaát cuûa mình. Nhöng cuõng ruûi luoân cho baø, ñöùa con aáy vöøa leân ba thì meänh yeåu. Baø ñau khoå ñieân cuoàng oâm thaây con ñeán maáy vò baùc só, nhôø cöùu chöõa. Baùc só, löông y naøo cuõng laéc ñaàu boù tay. Cuoái cuøng coù ngöôøi veõ cho baø tìm ñeán ñöùc Theá Toân, may ra Ngaøi coù theå cöùu ñöôïc con baø. Moät tia hy voïng cuoái cuøng laïi vuït saùng giöõa luùc taâm thaàn ñang boái roái ñau khoå, baø oâm xaùc con chaïy gaáp ñeán choã Phaät, sau khi vaùi chaøo, baø lieàn caàu xin Phaät cho ñöùa con baø soáng laïi, Phaät daïy: Ñöôïc, Baø haõy ñi kieám cho Ta moät naém haït caûi ôû nhaø naøo töø xöa nay khoâng coù ngöôøi cheát, ñem veà ñaây Ta seõ cöùu cho". Baø möøng rôõ laät ñaät chaïy ñi kieám. Khi baø ñeán nhaø thöù nhaát, ñöôïc ngöôøi ñem cho naém haït caûi. Baø lieàn hoûi chuû nhaø: "Nhaø naøy xöa nay coù ai cheát khoâng?" Chuû nhaø traû lôøi: "ñaõ coù maáy ngöôøi cheát". Baø ta noùi ñöùc Theá Toân daën kieám thöù haït caûi ôû nhaø naøo xöa nay khoâng coù ngöôøi cheát, neân baø ta ñem traû laïi naém haït caûi. Baø ta cuõng hoûi vaø cuõng khoâng nhaän nhö nhaø tröôùc. Cöù nhö theá baø ta ñi töø nhaø noï ñeán nhaø kia khaép vuøng maø vaãn khoâng kieám ra moät naém haït caûi ñuùng nhö lôøi Phaät daën. Boãng nhieân moät giaây phuùt tænh ngoä, lyù voâ thöôøng baät saùng trong taâm baø, phaù tan bao ñieàu saàu khoå, u aùm, baø laëng leõ ñem con ñi choân roài trôû laïi tinh xaù baïch Theá Toân: "Vieäc Ngaøi daïy con ñaõ laøm xong". Roài baø ñaûnh leã Phaät xin quy y laøm ñeä töû.

Khi ñoïc chuyeän naøy, khoâng kheùo laïi coù ngöôøi ñaët lôøi pheâ phaùn: "Theá Phaät coù hôn gì maáy oâng baùc só, löông y? Phaät coøn khoâng baèng caùc ñaïo só, giaùo chuû khaùc duøng pheùp laï cöùu ngöôøi cheát roài soáng laïi? Tình thöông cuûa Phaät nhö theá toû ra moät tình thöông quaù laït leõo ñeán phuõ phaøng, moät tình thöông khoâng thöïc teá! "Nhöng khoâng, neáu cöù oân toàn suy nghó chaéc ngöôøi ta seõ khoâng pheâ phaùn moät caùch quaù noâng noåi vaø sai laàm ñoái vôùi loøng töø bi quaù thaâm thuùy vaø thieát thöïc nhö treân cuûa Phaät. Ñoái vôùi Phaät, Ngaøi ñaõ thaáy roõ, sôû dó chuùng sanh ñau khoå chæ vì khoâng giaùc ngoä ñöôïc chaân lyù thöïc taïi voâ thöôøng, laïi muoán baùm chaët vaøo nhöõng maûnh voâ thöôøng vaø nhaän chaéc ñoù laø ta vaø cuûa ta, vì vaäy tình thöông cuûa Ngaøi laø coát laøm theá naøo phaù tröø voâ minh ñöa chuùng sanh ñeán nôi giaùc ngoä töùc heát ñau khoå, neáu khoâng nhö vaäy, duø coù laøm caùch naøo, cuõng chæ laø caùch cöùu chöõa taïm thôøi, ñoâi khi coøn vì noù gaây theâm ñaäm neùt ñau khoå laø khaùc. Ví duï nhö oâng thaày thuoác khoâng chòu tìm chöõa töø bònh caên, chæ nghe con bònh noùi ñau maét, ñau ñaàu böøa, khoâng tìm nguyeân nhaân thì khoâng bao giôø heát bònh, vì bònh caên laø maàm moáng chöa tröø. Nhö vaäy ñeán ñaây, ta hieåu ñöôïc raèng taïi sao Phaät khoâng duøng pheùp laï cöùu soáng ñöùa con ngöôøi ñaøn baø kia. Chuùng ta cuõng bieát roõ raèng duø Phaät coù cöùu soáng ñöùa nhoû baèng pheùp laï ñi nöõa roài moät ngaøy kia noù cuõng vaãn giaø, vaãn bònh, vaãn cheát vaø ngöôøi ñaøn baø meï noù, cuõng vaãn ñau khoå nhö töø bao giôø khoâng hôn khoâng keùm, neáu baø khoâng moät laàn tænh ngoä nhö trong khi ñi xin haït caûi: cheát soáng khoâng phaûi laø khoå maø khoå vì khoâng giaùc ngoä leõ cheát soáng.

4. Chuùng sanh ñau khoå nhöng keùm heøn khoâng töï cöùu laáy mình ñöôïc môùi chaïy ñeán Phaät caàu cöùu. Thay vì phaûi soi saùng, cöùu ñoä cho hoï, Phaät laïi daïy: "Caùc ngöôi haõy töï thaép ñuoác leân maø ñi". Nhö theá nghóa laø sao? Neáu chuùng sanh töï thaép ñuoác leân maø ñi ñöôïc thì phoûng coù lôïi ích gì maø hoï phaûi chaïy ñeán Phaät?

- Xin thöa: Phaät daïy moãi ngöôøi phaûi töï giaùc ngoä laáy mình chôù khoâng ai giaùc ngoä theá cho ñöôïc, ñoù laø lôøi daïy chí lyù hieån nhieân ñuùng thaät khoâng theå choái caõi ñöôïc, vaø caâu "Caùc ngöôi haõy töï thaép ñuoác leân maø ñi" ñaõ naèm trong yù nghóa töï giaùc ngoä ñoù. Tuy nhieân, neáu suoát moät ñôøi giaùo hoùa cuûa Phaät, thæ chung Ngaøi chæ daïy coù moät caâu aáy baát cöù ñoái vôùi ai vaø baát cöù luùc naøo, thì cuõng ñaùng cho ta söï thaéc maéc treân, bôûi neáu nhö vaäy, chuùng ta seõ khoâng hieåu gì laø caùi ñuoác. Taïi sao phaûi töï thaép, laøm theá naøo ñeå thaép vaø ñi veà ñaâu. Nhöng ñaèng naøy khaùc haún, sau giaùo phaùp Phaät ñaõ daïy, giaùo phaùp ñoù khoâng ích lôïi gì caû neáu chuùng sanh khoâng chòu khoù hoïc hoûi kinh nghieäm thöïc haønh, nöông giaùo phaùp ñeå töï taïo laáy söï giaùc ngoä chính trong loøng mình. Phaät vì thöông chuùng sanh cho neân Ngaøi laïi phaûi nhaéc nhôû chuùng sanh lo thöïc haønh vôùi lôøi daïy treân.

Giaùo phaùp nhö ngoùn tay chæ, chaân lyù ví nhö maët traêng, Phaät truyeàn daïy giaùo phaùp khaùc naøo nhö Phaät ñaõ ñöa tay chæ maët traêng (ñaây laø Phaät khai hoùa cöùu ñoä cho chuùng sanh), ngöôøi muoán thaáy maët traêng, taát phaûi ñònh thaàn môû maét nhìn theo höôùng tay chæ, khoâng phaûi chôø ai nhìn theá maø cho thaáy ñöôïc. Neáu Phaät coù nhìn thaáy hay ngöôøi khaùc coù nhìn thaáy, cuõng chæ laø Phaät thaáy, maáy ngöôøi kia thaáy, chôù khoâng phaûi mình thaáy. Giaùo phaùp laïi coù theå ví nhö nhöõng ñieàu kieän beân ngoaøi ñeå taïo ra haïnh phuùc chaân thaät beân trong; khi moät ngöôøi coù ñuû caùc ñieàu kieän aáy maø vaãn thaáy mình chöa ñuû haïnh phuùc thì hoï phaûi lo töï taïo laáy haïnh phuùc cho hoï, chôù khoâng ai beân ngoaøi xen vaøo hay mang laïi moät haïnh phuùc chaân thaät trong loøng hoï ñöôïc.

Ñeå hieåu roõ hôn, ta caàn xaùc nhaän thôøi gian tính lôøi daïy treân trong quaù trình thuyeát giaùo cuûa Phaät. Theo nhö trong kinh naøy thì caâu "Caùc ngöôi haõy töï thaép ñuoác leân maø ñi" ñaõ ñöôïc Phaät daïy vaøo luùc saép nhaäp Nieát-baøn vaø luùc nhieàu giaùo phaùp ñaõ ñöôïc Phaät noùi ra. Nhö theá coù theo Phaät ta môùi hieåu roõ ñöôøng loái tu haønh, môùi thoaùt khoûi caùc yù nghó yû laïi sai laàm raèng ta coù theå nhôø ngöôøi khaùc ñem laïi giaùc ngoä vaø haïnh phuùc chaân thaät cho ta, vaø môùi hieåu taïi sao phaûi töï thaép ñuoác leân maø ñi vaø thaép baèng caùch naøo ñeå khoûi bò ôû maõi trong choán toái taêm ñau khoå.

5. Ñaïo Phaät chuû tröông lyù trí, chuù troïng thöïc tieãn, taïi sao trong kinh coøn coù nhöõng choã noùi ñeán caùc vò thaàn, nhö thieân thaàn, laâm thaàn, thoï thaàn v.v... Nhö theá Phaät giaùo cuõng tin coù quyû thaàn, mô hoà? Phaät giaùo cuõng laø moät ña thaàn giaùo?

- Xin thöa: Phaät giaùo khoâng heà laáy vieäc tin quyû thaàn, caàu khaán, thaàm laøm phöông chaâm giaûi khoå, nhöng Phaät giaùo quan nieäm giöõa vuõ truï coù voâ löôïng theá giôùi vaø voâ soá chuùng sanh xuaát hieän döôùi voâ soá hình thöùc sai khaùc, lôùn coù, beù coù, ôû hö khoâng coù, ôû döôùi bieån coù, höõu hình coù, voâ hình coù, tuøy theo caên thöùc vaø nghieäp caûm. Moãi chuùng sanh cuõng chæ laø moãi chuùng sanh, khoâng chuùng sanh naøo coù theå saùng taïo vaø cai quaûn chuùng sanh naøo, ngoaïi tröø taùnh caùch töông quan hoå thaønh theo luaät nhaân duyeân nhaân quaû. Do ñoù, Phaät khoâng bao giôø khuyeân daïy ngöôøi ta caàu xin phuùc hoïa nôi quyû thaàn, maø daïy ngöôøi ta lo caàu xin hoïa phuùc ngay nôi mình. Khaùc vôùi ña soá ngöôøi theá gian vaø ña thaàn giaùo xem quyû thaàn nhö nhöõng vò saùng taïo vaø coù quyeàn pheùp ban phöôùc giaùng hoïa vaø ngöôøi ta caàn ñeán ñoù caàu xin hoaëc sôï seät kính leã, trong khi Phaät giaùo duø noùi ñeán thaàn naøy thaàn kia chæ coù nghóa taïi choã kia choã noï maø thoâi, coù vôùi khoâng coù noù khoâng laø vieäc baän roän ñeán tinh thaàn cuûa nhöõng Phaät töû chaân chaùnh.

6. Ngöôøi ta noùi "Quoác gia höng vong thaát phu höõu traùch", moät thöôøng daân coøn coù boån phaän ñoái vôùi quoác gia xöù sôû, huoáng nhöõng ngöôøi caàm quyeàn trò vì, theá nhöng trong kinh coù ñoaïn keå chuyeän vua toâi nöôùc noï ñeàu xuaát gia caû. Xuaát gia nhö theá coù haïi cho quoác gia khoâng? Coù thuï ñoäng, troán traùch nhieäm khoâng?

- Xin thöa: giaù trò cuûa söï xuaát gia ôû choã khaùc ñaõ coù noùi nhieàu, ôû ñaây xin toùm taét raèng söï xuaát gia chaân chính bao goàm moät yù nghóa töø boû duïc voïng, tham lam, ngaõ chaáp, ñeå khuoân mình trong loái soáng ñaïo ñöùc vôùi chí höôùng caàu chaân thieän myõ vaø ban phaùt chaân thieän myõ. Xuaát gia nhö theá ñaâu phaûi laø moät haønh vi thuï ñoäng, troán ñôøi, haïi ñôøi? Vaø ñaâu deã coù maáy ngöôøi xuaát gia, khieán ñeán noãi quoác gia phaûi suy yeáu vì hoï? Vaû chaêng vieäc nöôùc laø vieäc chung, khoâng ngöôøi naøy coøn ngöôøi khaùc, moät soá raát nhoû ngöôøi xuaát gia coù thaám vaøo ñaâu vôùi ñaïi ña soá daân chuùng. Moät ñieàu maø thieát töôûng ai cuõng thaáy roõ, nöôùc maïnh khoâng nhaát thieát phaûi daân ñoâng nhöng coát phaûi muoân daân nhaát trí, vaø muoán cho muoân daân nhaát trí laø phaûi coù ñaïo ñöùc, hy sinh, coâng chính. Moïi ngöôøi daân trong khi coá coâng kieán thieát, hoï cuõng phaûi coá coâng xaây döïng ôû hoï, ôû ngöôøi khaùc moät söùc maïnh ñaïo ñöùc, bieát hy sinh, khoâng ích kyû, khoâng coá vò tham quyeàn môùi duy trì ñöôïc neàn an laïc chung. Nhö theá suy ñeán chuyeän xuaát gia cuûa vua toâi nöôùc noï, thay vì noùi ñoù laø yeám theá, troán traùch nhieäm, ta haõy noùi ñoù laø moät cöû chæ cao thöôïng hieám coù, ñaõ neâu moät göông saùng khoâng tham coá quyeàn lôïi, khoâng coá thuû ñòa vò laø ñieàu xöa nay thaät khoù tìm thaáy ôû trong bao nhieâu ngöôøi coù ñòa vò trong tay. Tuy vaäy, thaät ra vieäc xuaát gia nhö treân raát hieám coù trong lòch söû vaø giaû söû coù ta cuõng thaáy roõ ñaâu coù laøm haïi cho quoác gia, xaõ hoäi baèng nhöõng con ngöôøi baát nhaân voâ ñaïo, coá vò tham quyeàn keát tuï laïi trong quoác gia hay theá giôùi, maø xöa nay ñaâu ñaâu cuõng coù. Cöù xem nhaân loaïi ngaøy nay ta cuõng ñuû thaáy laø hieän ñang ñau khoå vì duïc voïng hay nhöõng lôøi daïy ly duïc vaø söï xuaát gia nhö treân?

Toùm laïi, trong khi xem kinh, neân coù con maét traïch phaùp ñeå nhaän ñònh nhöõng lôøi naøo Phaät quyeàn thuyeát, nhöõng lôøi naøo Phaät thaät thuyeát, nhöõng lôøi naøo laø chính yeáu, nhöõng lôøi naøo laø phuï yeáu, vaø suy nghieäm loái thuyeát phaùp taát ñaøn cuûa Phaät môùi mong hoïc ñöôïc nhöõng choã ñaùng hoïc, naém ñöôïc choã chính yeáu cuûa giaùo lyù ñeå khoûi keït vaøo nhöõng thaéc maéc khoâng troïng heä nhöng laém luùc laøm trôû ngaïi nhöõng giaùo lyù troïng heä caàn ñöôïc chuù taâm suy taàm tu nieäm nhieàu hôn.

-ooOoo-

Ñaàu trang | 01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | Muïc luïc


[ Trôû Veà ]