Dinh Nghiep trong Phat Giao

Ngöôøi Cö Só [ Trôû Veà ] [ Trang chính ]

ÑÒNH NGHIEÄP TRONG PHAÄT GIAÙO
HOØA THÖÔ ÏNG THÍCH THIEÄN SIEÂU
PL. 2544 - TL. 2000

[11]
VOÂ THÖÔØNG
-ooOoo-
Ngöôøi ñôøi khi ñaõ phaùt nguyeän quy y Tam Baûo laø hoï ñaõ an truù trong ngoâi nhaø Nhö Lai, vì ñoù laø ngoâi nhaø an vui vónh vieãn nhaát. Chaùnh phaùp Nhö Lai laø haøo quang chaân lyù, giuùp cho chuùng sanh phaân ñònh ñöôïc ñaâu laø tính chaát meâ muoäi, luaân hoài vaø ñaâu laø giaùc ngoä, giaûi thoaùt. Chaùnh phaùp Nhö Lai coøn soi saùng cho chuùng sanh phaù tan maøn voâ minh ñieân ñaûo ñeå döùt tröø moïi sai laàm ñau khoå. Cho neân trong kinh Phaùp Cuù coù daïy:
"Vì sôï haõi baát an maø ñeán quy y thaàn nuùi, quy y thaàn caây, quy y mieáu thôø thoå thaàn nhöng ñoù chaúng phaûi laø choã nöông döïa yeân oån, laø choã quy y toái thöôïng. Ai quy y nhö theá khoå naõo vaãn coøn nguyeân. Traùi laïi quy y Phaät, quy y Phaùp, quy y Taêng, phaùt trí tueä chaân chính, hieåu thaáu boán leõ maàu: bieát khoå, bieát khoå nhaân, bieát khoå dieät vaø bieát taùm chi Thaùnh ñaïo dieät tröø khoå naõo; ñoù laø choã quy y an oån, laø choã quy y toái thöôïng. Ai quy y nhö vaäy, giaûi thoaùt heát ñau khoå".
Vì khoâng nhaän chaân ñuùng lôøi Phaät daïy, neân chuùng sanh soáng trong caûnh voïng töôûng maø khôûi taø kieán: voâ thöôøng chaáp laø thöôøng, voâ ngaõ chaáp laø ngaõ, khoâng thanh tònh chaáp laø thanh tònh, khoå ñau chaáp laø an laïc, neân bò luaân hoài vaø ñau khoå trieàn mieân.
Taát caû moïi söï vaät trong theá gian naøy ñeàu phaûi bieán chuyeån khoâng ngöøng: chuùng luoân luoân sanh, truï, dò, dieät hoaëc thaønh, truï, hoaïi, khoâng. Theá giôùi khoâng moät vaät naøo toàn taïi vónh vieãn vaø coù theå ñöùng yeân moät choã; taát caû ñeàu voâ thöôøng, khoâng nhöõng voâ thöôøng trong töøng naêm, thaùng, ngaøy, giôø maø coøn voâ thöôøng trong töøng saùt-na sanh dieät.
Ñoái vôùi con ngöôøi cuõng vaäy, hoâm nay toùc coøn ñen nhaùnh, ngaøy mai soi göông laïi ñaõ thaáy baïc ñaàu. Hoâm nay laøn da coøn töôi laùng, ngaøy mai ñaõ thaáy neáp nhaên nheo.
Vuõ truï, sôn haø, ñaïi ñòa, duø raát to lôùn khieán chuùng ta töôûng laàm noù laø kieân coá, nhöng thaät ra noù cuõng chòu söï bieán hoaïi voâ thöôøng khoâng keùm. Hoøn nuùi kia khi chuùng ta chöa sanh noù ñaõ coù, ñeán khi chuùng ta nhaém maét noù vaãn coøn. Chuùng ta töôûng hoøn nuùi ñoù laø thöôøng; cho ñeán cuûa caûi vaät chaát, nhaø cöûa chuùng ta cuõng töôûng laàm nhö theá. Vì töôûng laàm neân chuùng ta quay cuoàng trong voøng ñieân ñaûo, ñem caùi taâm tham, saân, si ñeå giaønh giöït laáy nhöõng gì chuùng ta cho laø quyù, laø thöôøng, laø chaân thaät, neân môùi gaây ra bieát bao ñau khoå xaáu xa, thaäm chí ñoâi luùc coøn giaønh giöït nhau töøng ñoàng baïc, töøng chuùt ñòa vò, töøng lôøi aên tieáng noùi, töøng böôùc ñi, töøng cöû chæ... Ñeán nhö caùi thaân cuûa chuùng ta do töù ñaïi (ñaát, nöôùc, gioù, löûa) hôïp thaønh, do naêm uaån (saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc) caáu taïo neân, töø khi cha meï sinh ra cho ñeán khi nhaém maét lìa ñôøi, khoâng bieát bao nhieâu laàn bieán chuyeån ñoåi thay cho ñeán caùc teá baøo trong cô theå chuùng ta cuõng thay ñoåi trong töøng giôø, töøng khaéc maø chuùng ta khoâng hay, khoâng bieát.
Thaân theå cuûa moïi ngöôøi ñeàu voâ thöôøng nhö theá - Ñoâi luùc chuùng ta cuõng bieát nhö theá, nhöng chính chuùng ta vaãn cöù mong thaân cuûa chuùng ta toàn taïi maõi maõi, taïi vì loøng tham, chaáp ngaõ, neân chuùng ta thaáy "ta" laø quyù hôn taát caû moïi ngöôøi, chæ coù "ta" môùi ñaùng ñöôïc troïng voïng, khen ngôïi, coøn ngöôøi khaùc thì khoâng neân troïng voïng, khen ngôïi. Chính laø vì loøng chaáp ngaõ, ích kyû, ganh tî, tham lam cuûa chuùng ta maø ra.
Vaû laïi trong ta coù nhöõng luùc tham, luùc giaän, luùc si, nhöng cuõng coù nhöõng luùc töø bi, hyû xaû, taâm muoán boá thí giuùp ích moïi ngöôøi. Vaäy neáu noùi luùc tham laø ta vaø luùc giaän, luùc si, luùc boá thí, luùc töø bi, hyû xaû cuõng laø ta; theá thì, chính trong moät baûn thaân ta hoùa ra coù khoâng bieát bao nhieâu caùi ta. Thöû hoûi trong nhöõng caùi ta ñoù caùi naøo ñích thöïc laø ta? Khi ta tham lam thì caùi tham ñoù thaät laø ta; khi ta giaän, caùi giaän ñoù thaät laø ta, hay khi ta kieâu maïn, taät ñoá caùi kieâu maïn, taät ñoá ñoù laø ta? Neáu noùi tham laø ta thì ta seõ laø con ngöôøi tham maõi khoâng bao giôø thay ñoåi ñöôïc! Neáu noùi kieâu maïn, taät ñoá laø ta, thì kieâu maïn taät ñoá khoâng bao giôø thay ñoåi ñöôïc! Nhöng khoâng, duø coù kieâu maïn, taät ñoá nhöng khi bieát tu haønh, phaù tröø kieâu maïn, soáng moät caùch khieâm toán, thì coù theå thay ñoåi ñöôïc. Duø tham lam nhöng neáu hieåu ñöôïc ñaïo lyù thì cuõng coù theå chuyeån ñoåi ñöôïc loøng tham lam ra loøng boá thí.
Roõ raøng, taâm cuûa chuùng ta luoân luoân thay ñoåi, thaân theå cuûa chuùng ta cuõng thay ñoåi khoâng ngöøng, khoâng coù luùc naøo thaät laø ta caû. Ngay trong giôø phuùt ta töï nghó ta ñaây laø ta, thì lôøi noùi ta ñoù cuõng ñaõ sai ñi roài. Bôûi vì trong luùc ta noùi ta ñaây, thì chính aûnh töôïng maø ta töôûng laø ta ñoù cuõng ñoåi khaùc ñi roài. Taâm hoàn ta giôø naøy khoâng coøn nhö giôø phuùt tröôùc. Cho neân, vöøa môùi môû mieäng nhaéc ñeán caùi ta thì caùi ta ñoù ñaõ bay ñi maát. Theá maø vì khoâng hieåu, cho neân cöù ñinh ninh raèng: "Ta ñaây, ta quyù hôn taát caû, muoán ñöôïc taát caû moïi ngöôøi toân troïng, khen ngôïi, vaø tuyeät ñoái khoâng ai ñöôïc cheâ ta heát. Nhöng ngöôïc laïi ta cuõng khoâng muoán toân troïng vaø khen ngôïi ai caû". Caùi ta noù laøm cho con ngöôøi ñieân ñaûo, heïp hoøi nhö vaäy ñoù.
Cho neân, chuùng sanh ñau khoå laø vì voâ ngaõ maø chaáp laø ngaõ, khoâng ta maø chaáp thaät laø ta. Ai bieát nhìn kyõ thaân theå cuûa mình, qua phaùp moân "Baát tònh quaùn" nhö ñöùc Phaät ñaõ daïy thì seõ thaáy toaøn thaân chaát chöùa nhöõng ñoà baát tònh, neáu boû lôùp da ngoaøi thì ai cuõng dô baån nhö ai. Caùi baát tònh aáy ñaõ coù töø trong baøo thai, vaø khi loït loøng meï cuõng ñaõ baát tònh roài. Duø ñöôïc trang ñieåm bao nhieâu cuõng chæ laø caùi thaân baát tònh, cho ñeán khi nhaém maét taét thôû, noù cuõng laø baát tònh. Ñoái vôùi caùi thaân baát tònh naøy roõ raøng nhö vaäy maø chuùng ta khoâng nhaän thaáy; ngöôïc laïi coøn chaáp caùi thaân naøy laø tònh, neân naâng niu, chieàu chuoäng, trau chuoát noù quaù ñaùng. Vì muø quaùng ñoái vôùi thaân voâ thöôøng, laïi cho laø thöôøng neân con ngöôøi luoân luoân ñau khoå vì noù.
Ngaøy xöa coù naøng Lieân Hoa Saéc, khi nghe ñöùc Phaät daïy veà ñaïo lyù voâ thöôøng, raèng thaân theå baát tònh, chuùng sanh baát tònh, höõu tình baát tònh, thì coâ ta lieàn phaùt taâm muoán ñi tu. Nhöng treân böôùc ñöôøng ñi tu ngang qua moät doøng soâng, coâ xuoáng soâng röûa maët, nhìn thaáy boùng mình döôùi nöôùc coù göông maët quaù ñeïp, coâ nghó thaàm: "Mình ñeïp nhö theá naøy maø ñi tu thì uoång quaù!" Coâ beøn quay trôû laïi. Baïn beø gaëp coâ trôû veà beøn hoûi: "Taïi sao tröôùc kia chò phaùt taâm doõng maõnh, muoán ñeán ñöùc Phaät ñeå caàu xin xuaát gia, tu haønh, baây giôø chò laïi thoái chí trôû lui laø theá naøo?" Coâ ta traû lôøi raèng: "OÂi! Toâi ñeïp quaù nhö theá naøy maø ñi tu laøm gì cho uoång!" Hoï hoûi: "Vaäy chò ñeïp nhö theá naøo?" Coâ ta traû lôøi: "Toâi soi maët döôùi nöôùc thaáy caùi boùng cuûa toâi phaûn chieáu döôùi ñoù, heát söùc laø ñeïp".
Qua caâu chuyeän treân, chuùng ta thaáy raèng: Caùi ñeïp cuûa coâ ta chæ laø caùi ñeïp phaûn chieáu laïi loøng tham ñaém xaùc thaân chöù ñoái vôùi ngöôøi khaùc chöa chaéc ñaõ ñeïp, vaø ñoâi vôùi loaøi caù döôùi nöôùc khi thaáy boùng coâ ta thì phaûi chaïy troán xa. Coâ ta thaáy caùi boùng mình döôùi nöôùc cho laø ñeïp, vì nghó laàm caùi thaân laø ñeïp, khoâng ngôø noù ñang xaáu, ñang huûy hoaïi töø töø maø coâ ta khoâng bieát khoâng hay!
Cho neân trong kinh Xaø Duï, ñöùc Phaät daïy:
"Naøy caùc Tyû-kheo, saéc laø thöôøng hay voâ thöôøng? Baïch Theá Toân, voâ thöôøng. Caùi gì voâ thöôøng laø khoå hay laïc? Baïch Theá Toân, khoå... Do vaäy naøy caùc Tyû-kheo, caùi gì khoâng phaûi cuûa caùc ngöôi, haõy töø boû thì seõ ñöa ñeán haïnh phuùc an laïc laâu daøi cho caùc ngöôi."
Trong boán söï thaät maø ñöùc Phaät daïy, söï thaät ñaàu tieân laø khoå (dukkha). Ngaøi noùi cuoäc ñôøi duø coù vui maáy cuõng chæ laø caùi vui mong manh, roát cuoäc khoâng thoaùt ly söï khoå ñöôïc. Ngaøi daïy: Chuùng sanh mang khoâng bieát bao nhieâu caùi khoå trong ngöôøi: sanh, giaø, beänh, cheát laø khoå. Ñoù laø caùi khoå thöôøng tình ai cuõng nhaän thaáy, caùi khoå töï nhieân ai cuõng maéc phaûi, hoaëc ít hoaëc nhieàu khoâng ai traùnh khoûi. Neáu moät em beù sanh ra khoâng khoå thì noù ñaõ khoâng caát ba tieáng khoùc oa oa oa khi môùi loït loøng. Neáu moät ngöôøi bònh khoâng khoå thì hoï ñaõ khoâng reân xieát. Ngöôøi giaø khoâng khoå thì ñaõ khoâng than phieàn maét môø tai ñieác, vaø moät ngöôøi cheát khoâng khoå thì ñaõ khoâng ai khoùc. Theá môùi bieát sanh khoå, giaø khoå, beänh khoå, cheát khoå laø moät söï thaät hieån nhieân maø ñöùc Phaät ñaõ töøng tuyeân boá. Ngoaøi caùi khoå ñoù coøn nhöõng caùi khoå khaùc nhö: Nhöõng ñieàu mình öa, nhöõng ngöôøi mình thích, nhöõng ñoà vaät mình ham muoán töôûng raèng ñoù laø cuûa mình, mình laø caùi ñoù, noù seõ gaén lieàn vôùi mình khoâng bao giôø rôøi xa ñöôïc. Nhöng vì hoaøn caûnh, vì luaät voâ thöôøng, nhöõng thöù ñoù noù rôøi khoûi taàm tay, khoâng caùch gì caàm giöõ laïi ñöôïc. Ñoù chính laø aùi bieät ly khoå.
Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi, nhöõng vaät mình gheùt, muoán traùnh cho khuaát maét maø khoâng theå traùnh ñöôïc; mình muoán lôø ñi nhöng noù cöù hieän ra tröôùc maët. Treân moät con ñöôøng, ai cuõng muoán ñi treân con ñöôøng saïch seõ, coù hoa thôm, coû laï, khoâng ai muoán ñi treân con ñöôøng laày loäi, ñaày gai goùc hieåm ñoäc aáy, muoán traùnh nhöng böôùc ñaâu vöôùng ñoù, muoán neù nhöng ñi ñaâu vaáp ñoù. Ñoái vôùi söï vaät beân ngoaøi ñaõ vaäy, coøn ñoái vôùi ngöôøi xung quanh, coù ngöôøi ta öa thích, nhöng cuõng coù ngöôøi ta gheùt, ta khoâng öa vì leõ naøy hay leõ khaùc. Nhöng ôû giöõa hai caùi öa vaø khoâng öa ñoù cuõng taïo neân moät caûnh gheùt maø phaûi gaëp laø khoå, cho neân tuïc ngöõ ta coù caâu: "Gheùt cuûa naøo trôøi trao cuûa aáy". Beân naøy oaùn beân kia vaø beân kia oaùn beân naøy. Moät khi ñaõ oaùn nhau nhö vaäy thì vuõ truï bao la trôû thaønh thu heïp laïi moät goùc. Gaëp moät ngöôøi oaùn gheùt ta muoán traùnh, nhöng traùnh hoaøi ñeán noãi heát muoán gaëp maø cuõng khoâng sao traùnh ñöôïc. Vuõ truï bao la trong giôø phuùt naøy trôû neân chaät heïp ñeán noãi ta töôûng noù khoâng coøn moät choã an toaøn cho ta dung thaân. Ñoù laø caûnh oaùn taéng hoäi khoå. Caûnh naøy neáu naèm trong gia ñình, trong thaân toäc, trong baûn thaân cuûa moãi ngöôøi thì laïi caøng khoå hôn nöõa.
Chuùng sanh luoân luoân nuoâi döôõng loøng tham muoán vaø mong caàu, ñoái vôùi cuoäc ñôøi naøy hoï chöa moät laàn bieát ñuû, caûm thaáy mình nhö moät ngöôøi thieáu thoán, hoï tìm ñuû moïi caùch ñeå oâm troïn theá gian naøy. Nhöng tieác thay! Söï soáng con ngöôøi thaät ngaén nguûi, moät traêm naêm khoâng ñuû beà daøy thôøi gian ñeå laøm thoûa maõn loøng tham cuûa hoï, vì vaäy hoï chòu khoå ñau suoát ñôøi vì ham muoán nhieàu maø nhaän chaúng ñöôïc bao nhieâu, goïi laø caàu baát ñaéc khoå.
Daãu coù ngöôøi cho raèng ñôøi coøn coù nhieàu thuù vui chöù ñaâu phaûi khoå heát. Coi xi-neâ, coi haùt, baøi baïc, röôïu cheø cuõng vui, truùng soá ñoäc ñaéc hay laøm quan cuõng vui. Ñöùc Phaät khoâng phuû nhaän ñieàu ñoù, nhöng Ngaøi noùi: Caùi vui ñoù laø caùi vui mong manh trong ñau khoå, caùi vui coøn vöôùng trong voâ minh nghieäp chöôùng ñöa ñeán khoå ñau caøng saâu daøy theâm. Cho neân coù moät nhaø thô Vieät Nam vieát:
"Beå khoå meânh moâng nöôùc ngaäp trôøi
Khaùch traàn cheøo moät chieác thuyeàn chôi,
Thuyeàn ai ngöôïc gioù ai xuoâi gioù,
Ngaãm laïi cuøng trong beå khoå thoâi".
Ngöôïc gioù hay xuoâi gioù, chieác thuyeàn cuõng ôû trong bieån maø thoâi, khoâng theå vöôït leân treân bieån ñöôïc. Cho neân caùi vui cuûa con ngöôøi trong caûnh traàm luaân naøy laø caùi vui trong ñau khoå cuûa theá gian, chöa phaûi laø caùi vui giaûi thoaùt. Do theá, ñöùc Phaät noùi ñôøi laø ñau khoå, maëc duø chuùng sanh cho ñôøi laø vui, roài say ñaém theo ñôøi, khoâng giôø phuùt naøo rôøi khoûi, cho ñeán moät ngaøy naøo ñoù phaûi nhaém maét taét thôû, baáy giôø môùi hoaûng hoát, khoå ñau!
Neáu bieát ñem toaøn taâm löïc an truù trong Chaùnh phaùp thì seõ nhaän roõ lôøi ñoù cuûa ñöùc Phaät: taát caû söï vaät laø voâ thöôøng, chuùng sanh laø voâ ngaõ, thaân theå laø baát tònh, moïi söï laõnh thoï ñeàu laø khoå: duø laø thoï khoå hay thoï vui, cuõng ñeàu ôû trong voøng töông ñoái. Ñaõ ôû trong voøng töông ñoái thì coù sanh dieät, coù sanh dieät taát nhieân loøng chuùng ta khoâng thoûa maõn, neân sanh ra ñau khoå. Ñöùc Phaät vì ñaïi söï nhaân duyeân ñoù maø ra ñôøi, ñeå chuyeån meâ khai ngoä cho chuùng sanh. Muïc ñích tu haønh cuûa ngöôøi tu Phaät laø ñeå chuyeån nghieäp. Ngaøi daïy raèng: "Nghieäp daét theá gian tôùi, nghieäp keùo theá gian ñi, theá gian chuyeån theo nghieäp, nhö baùnh xe laên theo chaân con vaät keùo xe". Con vaät keùo xe ñi vaøo trong con ñöôøng toái taêm muø mòt thì baùnh xe cuõng phaûi laên theo. Chuùng sanh laên theo nghieäp cuõng töông töï nhö theá. Moãi ngöôøi ñeàu coù nhöõng nghieäp rieâng, nghieäp toát thì laøm cho con ngöôøi toát, nghieäp xaáu thì laøm cho con ngöôøi xaáu, nghieäp cao thöôïng thì trôû thaønh con ngöôøi cao thöôïng, vaø nghieäp thaáp heøn thì trôû thaønh con ngöôøi thaáp heøn. Taát caû ñeàu do nghieäp. Nghieäp laø baøo thai, nghieäp laø sôû höõu, cho neân khi sanh ra, khi cheát ñi, ta cuõng chæ moät mình ñi theo nghieäp chôù khoâng coù ai ñi theo ta heát. Khoâng ai thay theá ta ñeå ñi theo trong khi ta sanh, giaø, bònh, cheát vôùi caùi nghieäp cuûa ta maø thoâi. Caùi nghieäp luoân luoân ñi theo ta nhö boùng theo hình. Nhöõng ngöôøi taïo nghieäp laønh thì coù nhöõng ngöôøi baïn laønh cuøng ñi theo. Nhöõng ngöôøi taïo nghieäp döõ thì coù nhöõng keû oan gia thuø haän ñi theo. Ngöôøi taïo nghieäp laønh thì nhö mang bình cam loà ñi ñaây ñi ñoù. Ngöôøi taïo nghieäp aùc thì nhö mang moät boà raén ñoäc beân mình, luoân luoân nôm nôùp sôï haõi, ñau khoå. Theo lôøi Phaät daïy, con ngöôøi laø do nghieäp ñònh ñoaït taát caû. Vì vaäy: "Con thieân nga chæ bay ñöôïc giöõa hö khoâng, ngöôøi coù thaàn thoâng chæ bay ñöôïc khoûi maët ñaát; chæ coù baäc ñaïi trí, ñaïi haïnh döùt saïch nghieäp luaân hoài môùi bay ñöôïc khoûi theá gian naøy" (Phaùp Cuù 175).
Bay khoûi theá gian naøy töùc giaûi thoaùt, töï taïi. Neân con ngöôøi tu haønh laø ñeå chuyeån nghieäp. Chuyeån nghieäp xaáu thaønh toát, voâ minh ra giaùc ngoä, traàm luaân ra giaûi thoaùt. Toùm laïi, chuyeån caùi nghieäp cuûa chuùng sanh ra caùi nghieäp cuûa chö Phaät, Thaùnh, Hieàn. Khi chuyeån nghieäp ñöôïc roài thì chính caùi nghieäp ñoù noù trôû thaønh moät toøa laâu ñaøi ñeå naâng ñôõ chuùng sanh, giuùp cho chuùng sanh ñöôïc an vui, giaûi thoaùt...

-ooOoo-
Ñaàu trang | 01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08 | 09 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | Muïc luïc

[ Trôû Veà ]