|
|
CHÖÔNG XXXIII
CHUØA LINH QUANG VAØ CHUØA TÖ Ø ÑAØM ÔÛ TRUNG VIEÄT
Thieàn
sö Maät Kheá, nhö ta ñaõ bieát,
laø moät trong vò giaûng sö ñaàu
tieân cuûa hoäi An Nam Phaät Hoïc. OÂng
laïi coøn coù coâng trong vieäc xaây
döïng toå chöùc Sôn Moân Taêng
Giaø vaø thaønh laäp caùc tröôøng
Sôn Moân Phaät Hoïc vaø An Nam Phaät
Hoïc. Sö ñeä cuûa oâng laø thieàn
sö Maät Theå ñaõ ñoùng goùp
nhieàu veà phöông dieän bieân khaûo
vaø dòch thuaät, vaø cuõng ñaõ
töøng lôùn tieáng hoâ haøo
"caûi toå Sôn Moân" gaây neân nhieàu
phaûn öùng trong giôùi taêng giaø
vaø thaønh laäp caùc tröôøng
Sôn Moân Phaät Hoïc. Sö ñeä cuûa
oâng laø thieàn sö Maät Theå ñaõ
ñoùng goùp nhieàu veà phöông
dieän bieân khaûo vaø dòch thuaät,
vaø cuõng ñaõ töøng lôùn
tieáng hoâ haøo "caûi toå Sôn Moân"
gaây neân nhieàu phaûn öùng lôùn
trong giôùi taêng giaø, phaûn öùng
thuaän cuõng coù, phaûn öùng nghòch
cuõng coù. Söï tham döï cuûa Maät
Theå vaøo Quoác Hoäi Vieät Nam Daân
Chuû Coäng Hoøa cuõng laø moät hieän
töôïng môùi trong Phaät giaùo.
Ngoaøi hai vò ñeä töû naøy,
thieàn sö Giaùc Tieân chuøa Truùc
Laâm coøn coù hai vò ñeä töû
khaùc cuõng ñaõ ñoùng goùp
khaù hieàu cho vieäc xaây döïng ñoaøn
theå taêng giaø tòa Thöøa Thieân
vaø Trung Vieät. Ñoù laø caùc thieàn
sö Maät Hieån vaø Maät Nguyeän.
Töø
cuoái 1946 trôû ñi, Sôn Moân Taêng
Giaø Thöøa Thieân ñaõ baét
ñaàu hoaït ñoäng trôû laïi
vôùi söï coá gaéng cuûa hai
thieàn sö huynh ñeä naøy. Thieàn
sö Maät Hieån keá theá truù trì
chuøa Truùc Laâm, coøn thieàn sö
Maät Nguyeän ñöôïc Sôn Moân
chæ ñònh veà truù trì chuøa
Linh Quang. Chuøa naøy baét ñaàu töø
naêm 1951 ñaõ chính thöùc trôû
thaønh truï sôû trung öông cuûa
Sôn Moân Taêng Giaø Thöøa Thieân
vaø Trung Vieät.
Chuøa
Linh Quang ñöôïc xaây döïng naêm
1852, vaø ñöôïc thieàn sö Lieãu
Trieät laø toå khai sôn(120).
Chuøa ñöôïc thieàn sö Nguyeân
Caùt chuøa Quoác AÂn ñaûm nhieäm
traùch vuï truù trì töø naêm
1882 sau khi thieàn sö Lieãu Trieät maát.
Naêm 1914 thieàn sö Ñaéc Caàn keá
vò thieàn sö Nguyeân Caùt. Naêm 1920,
thieàn sö Phöôùc Haäu keá vò
thieàn sö Ñaéc Caàn.
Naêm
1944 caùc lôùp ñaïi, trung vaø tieåu
hoïc cuûa tröôøng Sôn Moân Phaät
Hoïc ñöôïc dôøi veà chuøa
Linh Quang vaø thieàn sö Trí Thuû ñöôïc
giao phoù traùch nhieäm giaùm vieän cuûa
tröôøng vaø truù trì cuûa
chuøa. Thaùng Saùu naêm 1946, Sôn Moân
Taêng Giaø Thöøa Thieân quyeát ñònh
dôøi tröôøng veà chuøa Baùo
Quoác, vaø traùch vuï truù trì
chuøa Linh Quang ñöôïc giao phoù cho
thieàn sö Maät Nguyeän.
Naêm
1947 trong khi thieàn sö Trí Thuû khai giaûng
Phaät hoïc ñöôøng Trung Vieät taïi
chuøa Baùo Quoác thì caùc thieàn
sö Maät Hieán taïi Truùc Laâm vaø
Maät Nguyeän taïi Linh Quang cuõng baét ñaàu
tích cöïc xaây döïng toå chöùc
Sôn Moân Taêng Giaø Trung Vieät, thieàn
sö Maät Nguyeän ñöôïc Sôn Moân
Thöøa Thieân cöû laøm chaùnh
trò söï vaøo ñaàu naêm 1951,
ñaïi bieåu thieàn sö quy tuï veà
chuøa Linh Quang ñeå hoïp hoäi ñoàng.
Sôn Moân Taêng Giaø Trung Vieät ñöôïc
thaønh laäp töø ñaïi hoäi ñoàng
naøy vaø thieàn sö Maät Hieån chuøa
Truùc Laâm ñöôïc coâng cöû
laøm trò söï tröôûng. Thieàn
sö Tònh Khieát ñöôïc suy toân
laøm tuøng laâm phaùp chuû. Vaên
phoøng cuûa Sôn Moân Taêng Giaø Trung
Vieät cuõng ñöôïc ñaët taïi
chuøa Linh Quang.
Muøa
heø naêm 1952, Sôn Moân Taêng Giaø
Trung Vieät toå chöùc moät muøa keát
haï an cö taïi chuøa Linh Quang cho taêng só
ñaïi bieåu töø caùc tænh mieàn
Trung veà. Muøa keát haï naøy ñaõ
thaét chaët ñöôïc moái ñoàng
taâm giöõa caùc Sôn Moân ñòa
phöông vaø trung öông. Töø ñoù
naêm naøo taïi chuøa Linh Quang cuõng coù
toå chöùc an cö keát haï cho chö
taêng. Ñaàu naêm 1960 vì nhu caàu
môùi, chuøa Linh Quang laïi ñöôïc
truøng tu moät laàn thöù hai ñeå
ñuû cô sôû cho söï haønh
ñaïo cuûa Sôn Moân
Thieàn
sö Maät Nguyeän ñaûm nhieäm traùch
vuï trò söï tröôûng Sôn Moân
Taêng Giaø Trung Vieät töø naêm 1954.
OÂng raát xöùng ñaùng trong traùch
vuï naøy, vì ngoaøi hoïc löïc
vöõng chaõi veà noäi ñieån,
oâng coøn coù taøi toå chöùc
vaø haønh chính. OÂng sinh naêm 1911 taïi
laøng Phuù Xuaân, huyeän Höông Traø,
tænh Thöøa Thieân. Teân ñôøi
cuûa oâng laø Traàn Quoác Loäc. Naêm
1926 oâng xuaát gia theo haàu thieàn sö
Giaùc Tieân ôû chuøa Truùc Laâm,
vaø ñöôïc theá ñoä naêm19
tuoåi, phaùp danh laø Taâm Nhö. OÂng
ñöôïc theo hoïc tröôøng Sôn
Moân Phaät Hoïc ôû Taây Thieân.
Naêm 1937 oâng vaøo Bình Ñònh thuï
Ñaïi Giôùi ñaøn Tònh Laâm
ôû laïi hoïc theâm noäi ñieån
vôùi thieàn sö Phöôùc Hueä
chuøa Thaäp Thaùp. Naêm 1946, oâng khôûi
söï laäp chuøa Baûo Traøng Hueä
Giaùc taïi Hoøa Taân (Bình Ñònh),
nhöng chieán tranh ñaõ phaù huûy
coâng trình naøy. Veà Hueá, oâng
ñöôïc Sôn Moân Thöøa Thieân
giao phoù traùch vuï truù trì chuøa
Linh Quang trong ñaïi hoäi ngaøy 10.4.1946.
OÂng
ñöôïc môøi laøm giaûng
sö cho hoäi An Nam Phaät Hoïc töø hoài
hai möôi tuoåi, khi coøn laø sa di. Ñaàu
naêm 1951, oâng laøm chaùnh trò söï
Sôn Moân Thöøa Thieân, vaø cuoái
naêm aáy ñöôïc môøi daïy
taïi Phaät hoïc ñöôøng Baùo
Quoác. Naêm 1954, oâng ñöôïc
baàu cöû laøm trò söû tröôûng
Sôn Moân Taêng Giaø Trung Vieät. Ngaøy
10.9.1959, trong ñaïi Giaùo Hoäi Taêng Giaøtoaøn
quoác kyø II, taïi chuøa AÁn Quang Saøi
Goøn, oâng ñöôïc baàu laøm
trò söï phoù Giaùo Hoäi Taêng
Giaø Vieät Nam kieâm nhieäm chöùc vuï
uûy vieân nghi leã cuûa Giaùo Hoäi
naøy.
Naêm
1964, oâng ñöôïc môøi laøm
phoù ñaïi dieän cuûa Giaùo Hoäi
Phaät Giaùo Vieät Nam Thoáng Nhaát taïi
mieàn Vaïn Haïnh. Naêm 1965, Vieän Cao Ñaúng
Phaät Hoïc Saøi Goøn môøi oâng
vaøo ban giaûng huaán. Naêm 1968 oâng ñöôïc
coâng cöû vaøo chöùc vuï chaùnh
ñaïi dieän Mieàn Vaïn Haïnh cuûa
Giaùo Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam Thoáng
Nhaát kieâm chaùnh ñaïi dieän tænh
Thöøa Thieân vaø thò xaõ Hueá.
OÂng ñaõ dòch caùc kinh Giaûi
Thaâm Maät vaø Voâ Löôïng
Thoï,
taùc phaåm Taân Duy Thöùc
Luaän cuûa Thaùi Hö vaø vieát
moät soá baøi ñaêng trong caùc taïp
chí Vieân AÂm, Giaùc Ngoä vaø
Lieân Hoa. OÂng tòch ngaøy 18-8-1972 taïi
chuøa Linh Quang Hueá, thoï 62 tuoåi. Sau khi
oâng maát, chuøa Linh Quang ñöôïc
ñaët döôùi söï chaêm soùc
cuûa sö huynh oâng laø thieàn sö Maät
Hieån, luùc aáy ñang laøm ñaëc
UÛy Taêng Söï cuûa Tænh Giaùo
Hoäi Thöøa Thieân.
Sôn
Moân Taêng Giaø Trung Vieät töø naêm
1959 ñaõ cho phaùt haønh nguyeät san Lieân
Hoa do thieàn sö Ñoân Haäu chuøa
Linh Muï laøm chuû nhieäm vaø thieàn
sö Ñöùc Taâm chuû buùt. Toøa
soaïn cuûa taïp chí naøy ñöôïc
ñaët taïi chuøa Dieäu Ñeá. Coäng
taùc vôùi taïp chí naøy coù
nhieàu vò taêng sinh ñang chu du taïi ngoaïi
quoác.
Hoäi
Vieät
Nam Phaät Hoïc, haäu thaân cuûahoäi
An Nam Phaät Hoïc, baét ñaàu ñöôïc
hoaït ñoäng töø naêm 1948 vaø
ñaët truï sôû taïi soá 1B ñöôøng
Nguyeãn Hoaøng, Hueá. Cö só Chôn
An Leâ Vaên Ñònh ñöôïc
môøi laøm vò hoäi tröôûng
ñaàu tieân cuûa hoäi. Nhöõng
nhaân vaät hoaït ñoäng nhaát cuûa
hoäi ñeàu laø nhöõng ngöôøi
ñaõ töøng hoaït ñoäng trong
hoäi An Nam Phaät Hoïc cuõ, trong ñoù
coù caùc oâng Höng Luyeán Vöông
vaø Nguyeãn Vaên Quyø.
Cö
só Chôn An laø moät nhaø cöïu
hoïc, ñaõ töøng laøm tuaàn
vuõ tænh Phan Thieát trong chính phuû
Nam Trieàu. OÂng ñaõ töøng ñöôïc
hoïc Phaät vôùi thieàn sö Giaùc
Tieân vaø thieàn sö Phöôùc Hueä.
Naêm 1948 oâng laø moät nhaân só khoâng
giöõ chöùc vuï naøo trong chính
quyeàn. OÂng laø ngöôøi raát
thieát tha vôùi vaán ñeà thoáng
nhaát Phaät giaùo. Trong thôøi gian phuïc
vuï taïi hoäi Vieät Nam Phaät Hoïc, oâng
ñaõ xuùc tieán maïnh meõ vieäc
Vieät hoùa vaø thoáng nhaát hoùa
nghi leã cuûa giôùi cö só. Nhieàu
baøi saùm vaên, taùc baïch vaø phaùt
nguyeän vaên trong cuoán Nghi Thöùc tuïng
Nieäm cuûa giôùi cö só (ñöôïc
Giaùo Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam Thoáng
Nhaát chuaån y naêm 1964) ñaõ ñöôïc
oâng bieân soaïn. Thieàn sö Thieän Sieâu,
giaûng sö cuûa hoäi Vieät Nam Phaät Hoïc
vaø truù trì chuøa Töø Ñaøm,
ñaõ giuùp oâng taän löïc trong
vieäc bieân soaïn nhöõng vaên kieän
nghi leã naøy.
OÂng
thoï Boà Taùt taïi gia ôû Giôùi
Ñaøn Phaät Hoïc Vieän Nha Trang naêm
1958, luùc oâng ñöôïc 78 tuoåi.
Nhaân dòp naøy oâng ñaõ vieát
baøi phaùt nguyeän sau ñaây, ñaày
yù thöùc caûnh giaùc vaø phaûn
tænh:
Söï truïc nhaõn tieàn quaù Cö
só Chôn An chæ laøm hoäi tröôûng
hoäi Vieät Nam Phaät Hoïc trong ba nieân khoùa
ñaàu. Ñeán naêm 1950, thieàn sö
Trí Thuû ñöôïc baàu laøm
hoäi tröôûng hoäi Vieät Nam Phaät
Hoïc.
Ñaây
laø laàn ñaàu tieân moät vò
taêng só ñöùng ra laøm hoäi
tröôûng cuûa moät hoäi Phaät. Töø
ñaây trôû ñi, chöùc vuï
hoäi tröôûng hoäi Vieät Nam Phaät
Hoïc luoân luoân ñöôïc ñaûm
nhieäm bôûi caùc phaàn töû Taêng
Giaø. Dieãn bieán naøy laø moät
söï kieän raát ñaùng chuù yù.
Caùc chöùc vò trong Vieän Hoùa Ñaïo
cuûa Giaùo Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam
Thoáng Nhaát sau ñaây ñeàu do
caùc phaàn töû taêng giaø ñaûm
nhieäm. Ñaây khoâng phaûi laø söï
ngaãu nhieân maø laø moät dieãn
bieán hôïp lyù. Taïi mieàn Trung,
cô sôû cuûa Phaät giaùo ñaõ
ñöôïc xaây döïng raát sôùm
ôû caáp huyeän vaø xaõ moät
caùch vöõng vaøng. ÔÛ Thöøa
Thieân, coù theå noùi raèng khoâng
nôi naøo khoâng coù toå chöùc
khuoân hoäi vaø nieäm Phaät ñöôøng.
Khuoân hoäi töùc laø toå chöùc
cuûa hoäi Vieät Nam Phaät Giaùo ôû
ñôn vò xaõ. Khi cô sôû cuûa
Phaät giaùo ñaõ ñöôïc
toå chöùc khaù hoaøn bò nhö
theá thì söï chôø ñôïi
vaø mong moûi cuûa tín ñoà ôû
caáp laõnh ñaïo cuõng taêng tröôûng
moät caùch ñaùng keå. Caùc thieàn
sö trong luùc giaûng daïy vaø hoùa
ñaïo ñaõ chöùng toû hoïc
thöùc vaø khaû naêng laõnh ñaïo
cuûa mình, do ñoù, ngöôøi
tín ñoà baét ñaàu nhìn
vaøo hoï nhö nhöõng baäc laõnh
ñaïo thöïc söï, vaø hoan hæ
thaáy hoï ngoài ôû caáp toång
trò söï hôn laø thaáy nhöõng
Phaät töû cö só cuõng "cö só"
nhö mình.
Thieàn
sö Trí Quang leân laøm hoäi tröôûng
hoäi Vieät Nam Phaät Hoïc töø naêm
1954. naêm sau, tuy ñaïi laõo thieàn sö
Giaùc Nhieân ñöùng ôû cöông
vò hoäi tröôûng, oâng vaãn thöïc
söï ñieàu khieån coâng vieäc cuûa
hoäi trong vai troø phuï taù. Trí Quang
laø moät trong nhöõng taêng só ñaõ
ñöôïc ñaøo taïi tröôøng
An Nam Phaät Hoïc, vaø ñaõ toát nghieäp
tröôøng naøy. Naêm 1954, oâng ñaõ
31 tuoåi, nghóa laø ñaõ khaù tröôûng
thaønh ñeå ñaûm nhieäm moät
traùch vuï laõnh ñaïo. Thieàn sö
Trí Nghieãm maø sau naøy ñöôïc
bieát döôùi phaùp hieäu Thieän
Minh ñaõ ñöôïc göûi veà
caùc tænh cao nguyeân vaø bình nguyeân
mieàn Nam Trung Vieät ñeå cuûng coá
laïi cô sôû cuûa hoäi Vieät Nam
Phaät Hoïc töø naêm 1949. Trí Nghieãm
cuõng toát nghieäp moät laàn vôùi
Trí Quang vaø naêm Trí Quang 31 tuoåi
thì Trí Nghieãm cuõng ñaõ 33
tuoåi. Ñoù laø nhöõng vò
taêng treû tuoåi, xuaát saéc caû
veà phöông dieän noäi ñieån laãn
taøi naêng toå chöùc. Thieàn sö
Trí Nghieãm ñaõ xaây döïng
ñöôïc cô sôû vöõng
chaéc cho hoäi Vieät Nam Phaät Hoïc taïi
caùc tænh Laâm Vieân, Ñoàng Nai
Thöôïng, Khaùnh Hoøa, Phan Rang vaø
Phan Thieát. Thieàn sö Trí Quang töø
naêm 1954 ñeán 1957 trong khi giöõ traùch
vuï hoäi tröôûng trong trò söï
hoäi Vieät Nam Phaät Hoïc ñaõ cho taùi
baûn tôø Vieân AÂm vaø tích
cöïc saùng taùc vaø bieân khaûo.
Tôø Vieân AÂm do moät tay oâng
chuû tröông vöøa chaêm soùc vöøa
bieân taäp. OÂng dòch Luaän Chæ Quaùn,
Luaän Ñaïi Thöøa Khôûi Tín
roài bieân taäp Cuoán Saùch Nhoû
Cuûa Ngöôøi Xuaát Gia vaø Cuoán
Saùch Nhoû Cuûa Ngöôøi Taïi Gia.
Hai "Cuoán saùch nhoû" naøy noùi leân
ñöôïc yù höôùng cuûa
oâng veà vaán ñeà ñaøo
taïo nhöõng ngöôøi Phaät töû
taêng giaø vaø cö só maãu möïc.
Veà "maãu möïc" cuûa ngöôøi
xuaát gia, oâng ñöa ra hình aûnh
cuûa hai vò cao taêng laø Hueä Naêng
vaø Cöu Ma La Thaäp vaø bieân taäp caùc
cuoán Ngaøi Hueä Naêng Vaø Ngaøi
La Thaäp. Roài oâng dòch Luaän Ñaïi
Tröôïng Phu, bieân taäp Lòch Söû
Truyeàn Baù Phaät Giaùo, Vang Boùng Ñöùc
Töø Phuï. OÂng cuõng dòch Töø
Bi Thuûy Saùm Phaùp, Döôïc Sö
Saùm Phaùp vaø Löông Hoaøng
Saùm Phaùp.
Ñoàng
thôøi vôùi Trí Quang vaø Trí
Nghieãm coøn coù Trí Ñöùc
töùc laø thieàn sö Thieän Sieâu,
cuõng laø ngöôøi cuøng toát
nghieäp tröôøng An Nam Phaät Hoïc. ÔÛ
chöùc vuï truù trì chuøa Töø
Ñaøm, thieàn sö Thieän Sieâu laøm
giaûng sö cho hoäi Vieät Nam Phaät Hoïc,
giaûng daïy taïi Phaät hoïc ñöôøng
Baùo Quoác vaø bieân taäp taïp chí
Vieân
AÂm. OÂng tieáp tuïc coâng trình
dòch vaø chuù thích kinh Laêng Nghieâm
maø cö só Taâm Minh laøm ñöôïc
nöûa chöøng treân taïp chí Vieân
AÂm cuõ. Kieán thöùc veà noäi
ñieån raát vöõng chaõi, oâng
baét ñaàu dòch caùc kinh trong boä
Tröôøng A Haøm,
kinh
Phaù Cuù
vaø moät soá caùc taùc phaåm Phaät
hoïc vieát baèng vaên baïch thoaïi nhö
Nhaát Caù Khoa Hoïc Giaû Nghieân Cöùu
Phaät Kinh Ñích Baùo Caùo cuûa
kyõ sö Uoâng Trí Bieåu. Khi Phaät hoïc
vieän Haûi Ñöùc ôû Nha Trang
ñöôïc thaønh laäp naêm 1956, oâng
ñöôïc môøi laøm ñoác
giaùo.
Thieàn
sö Thieän Minh (töùc Trí Nghieãm) sau
khi xaây döïng cô sôû vöõng
chaõi cho Phaät Giaùo taïi caùc tænh
mieàn Nam Trung Vieät ñaõ trôû veà
Hueá vaø laøm hoäi tröôûng cuûa
toång trò söï hoäi Vieät Nam Phaät
Hoïc töø naêm 1958 ñeán 1962. Veà
phöông dieän taøi toå chöùc vaø
haønh chính, thieàn sö Thieän Minh xuaát
saéc hôn caû hai vò ñoàng lieâu
cuûa oâng laø Trí Quang vaø Thieän
Sieâu. OÂng laø moät ngöôøi thoâng
minh ñoái cô nhanh choùng, trong nhöõng
buoåi ñaïi hoäi ñoàng khoù
khaên oâng thöôøng ñöôïc
môøi laøm chuû toïa bôûi vì
ít ai hôn ñöôïc oâng trong traùch
vuï aáy. Naêm 1963 chính oâng ñaõ
ñöùng laøm tröôûng phaùi
ñoaøn UÛy Ban Lieân Phaùp Baûo Veä
Phaät Giaùo ñeå thöông thuyeát
moät phaùi ñoaøn lieân boä cuûa
chính phuû Ngoâ Ñình Dieäm, vaø
ñaõ doàn phoù toång thoáng Nguyeãn
Ngoïc Thô vaø caùc vò boä tröôûng
cuøng ñaïi bieåu chính phuû vaøo
theá phaûi kyù baûn Thoâng Caùo
Chung trong ñoù nhöõng yeâu saùch
cuûa Phaät giaùo ñaõ ñöôïc
chính phuû laøm thoûa maõn. Thôøi
gian 1958-1962 laø moät khoaûng thôøi gian
khoù khaên trong ñoù aùp löïc
cuûa chính quyeàn Ngoâ Ñình Dieäm
caøng luùc caøng trôû neân naëng
neà ñoái vôùi Phaät giaùo
ñoà.
Phaät
hoïc ñöôøng Baùo Quoác do thieàn
sö Trí Thuû chuû trì laø moät
ñaïo traøng raát höng thònh. Töø
naêm 1950 trôû ñi, Phaät hoïc ñöôøng
naøy ñaõ baét ñaàu thu naïp
nhieàu hoïc taêng töø Haø Noäi
vaø Saøi Goøn göûi tôùi. Trong
soá caùc giaùo sö giaûng daïy taïi
Phaät hoïc ñöôøng, coù caùc
thieàn sö Bích Phong, Maät Nguyeän, Ñoân
Haäu, Trí Thuû, Quang Phuù, Troïng AÂn,
Hoaèng Thô, Trí Quang vaø Trí Ñöùc.
Phaät hoïc ñöôøng naøy ñaõ
cung caáp giaûng sö cho caùc tænh hoäi
Phaät hoïc mieàn Trung, coá vaán giaùo
lyù cho caùc ñôn vò Gia Ñình
Phaät Töû vaø giaùo sö Phaät phaùp
cho caùc tö thuïc Boà Ñeà.
Thieàn
sö Trí Thuû cuõng giöõ traùch
vuï uûy vieân hoaèng phaùp cho hoäi
Vieät Nam Phaät Hoïc khi hoäi naøy ñöôïc
taùi laäp naêm 1948. Naêm 1952, oâng ñaët
ñaù cho ngoâi tröôøng trung hoïc
tö thuïc Boà Ñeà ñaàu tieân
cuûa hoäi Vieät Nam Phaät Hoïc taïi thaønh
noäi Hueá. Töø ñoù veà sau,
caùc tröôøng tö thuïc Boà Ñeà
ñöôïc lieân tieáp döïng leân
ôû caùc tænh hoäi vaø chi hoäi
khaép mieàn Trung cho caùc caáp tieåu
hoïc vaø trung hoïc. Nhöõng tröôøng
naøy ñeàu do caùc tænh hoäi vaø
chi hoäi cuûa hoäi Vieät Nam Phaät Hoïc
quaûn trò. Taïi caùc tröôøng
Boà Ñeà, moät giôø Phaät phaùp
haøng tuaàn ñöôïc thieát laäp
trong chöông trình giaùo duïc, ôû
caáp tieåu hoïc cuõng nhö ôû
caáp trung hoïc, Tröôøng Boà Ñeà
trôû neân moät moâi tröôøng
môùi cho söï hoaèng phaùp vaø
giaùo duïc thieáu nhi treân tinh thaàn
ñaïo Phaät. Theo baùo caùo cuûa Toång
Vuï Giaùo Duïc Giaùo Hoäi Phaät Giaùo
Vieät Nam Thoáng Nhaát naêm 1973 thì soá
löôïng caùc tröôøng tö thuïc
Boà Ñeà toaøn quoác trong naêm
naøy leân tôùi 163 tröôøng.
Trong
soá nhöõng ngöôøi ñöùng
ra toå chöùc vaø quaûn trò caùc
tröôøng tö thuïc Boà Ñeà
ngöôøi ta thaáy coù nhieàu huynh
tröôûng cuûa toå chöùc Gia Ñình
Phaät Töû, moät toå chöùc giaùo
duïc thanh thieáu nieân trong phaïm vi toå
chöùc cuûa hoäi Vieät Nam Phaät Hoïc.
Toå
chöùc Gia Ñình Phaät Töû ñaõ
ñöôïc thai ngheùn töø naêm
1943 khi ñoaøn Phaät Hoïc Ñöùc
Duïc döôùi söï höôùng
daãn cuûa cö só Leâ Ñình Thaùm
baét ñaàu toå chöùc vaø giaùo
duïc caùc ñoaøn Ñoàng AÁu
Phaät Töû theo phöông phaùp sinh hoaït
thaønh nieân. Nhöõng ñôn vò
toå chöùc ñöôïc goïi laø
nhöõng Gia Ñình Phaät Hoùa Phoå.
Naêm
1947, sau ngaøy tan vôõ maët traän khaùng
chieán Hueá, moät soá caùc ñoaøn
vieân cuõ cuûa caùc Gia Ñình Phaät
Hoùa Phoå hôïp nhau taïi nhaø cuûa
cö só Phan Caûnh Tuù ñeå tìm
laïi khoâng khí ñaàm aám tröôùc
chieán tranh. Nhôø ñoù, toå chöùc
Gia Ñình Phaät Hoùa ñöôïc
taùi laäp. Hai gia ñình ñaàu
tieân laø gia ñình
Höôùng
Thieän do cö só Phan Caûnh Tuù laøm
phoå tröôûng vaø gia ñình
Gia
Thieän do cö só Nguyeãn Vaên Phieân
laøm phoå tröôûng. Naêm 1948 khi hoäi
Vieät Nam Phaät Hoïc ñaët truï sôû
taïi ngoâi nhaø soá 1B ñöôøng
Nguyeãn Hoaøng thì toå chöùc Gia
Ñình Phaät Hoùa Phoå cuõng ñaët
truï sôû vaø môû nieäm Phaät
ñöôøng taïi ñaây. Ngaøy
8 thaùng Chaïp aâm lòch naêm aáy,
Gia Ñình Phaät Hoùa Phoå toå chöùc
leã thaønh laäp chính thöùc taïi
chuøa Töø Ñaøm. Nhieàu
gia ñình
khaùc ñöôïc tieáp tuïc thaønh
laäp sau
Höôùng Thieän vaø Gia Thieän,
nhö Chôn Trí, Höông Töû,
Höông Ñaøm… Ban höôùng
daãn hoài aáy goàm coù caùc cö
só Voõ Ñình Cöôøng, Phan
Caûnh Tuaân, Vaên Ñình Hy, Cao Chaùnh
Höïu, Phan Xuaân Sanh, Hoaøng Thò Kim Cuùc,
Tònh Nhaân, Toáng Hoà Caàm, Ñaëng
Toáng vaø Leâ Vaên Duõng. Nhöõng
traïi huaán luyeän ñöôïc toå
chöùc ñeå ñaøo taïo caùn
boä höôùng daãn vaø ñieàu
khieån caùc gia ñình. Cö só Voõ
Ñình Cöôøng, taùc giaû saùch
AÙnh Ñaïo Vaøng, laø ngöôøi
ñoùng vai troø quan troïng nhaát trong
coâng trình taùi laäp vaø toå chöùc
Gia Ñình Phaät Hoùa Phoå. OÂng giöõ
chöùc vuï tröôûng ban höôùng
daãn cuûa toå chöùc naøy.
Toå
chöùc Gia Ñình Phaät Hoùa Phoå
phaùt trieån aát mau choùng vaø lan roäng
tôùi mieàn Nam vaø mieàn Baéc.
Ngoaøi Baéc, caùc cö só Nguyeãn
Vaên Nhaõ, Leâ Vaên Laâm, Vuõ Thò
Ñònh taïo döïng caùc cô sôû
ñaàu tieân cho Gia Ñình Phaät Hoùa
Phoå taïi Haø Noäi vaø Haûi Phoøng.
Trong Nam, caùc cö só Toáng Hoà Caàm
vaø Nguyeãn Vaên Thuïc xaây döïng
caùc ñôn vò Gia Ñình Phaät
Hoùa Phoå trong phaïm vi hoäi Phaät Hoïc
Nam Vieät.
Naêm
1951, hoäi nghò toaøn quoác cuûa Gia Ñình
Phaät Hoùa Phoå ñöôïc trieäu
taäp taïi Hueá vaø danh hieäu cuûa toå
chöùc ñöôïc ñoûi thaønh
Gia Ñình Phaät Töû. Moät Noäi Quy
Trình ñaõ ñöôïc ñaïi
hoäi naøy soaïn thaûo vaø chaáp nhaän.
Gia
Ñình Phaät Töû laø moät toå
chöùc giaùo duïc thieáu nhi quan troïng
vaø coù saéc thaùi ñoäc ñaùo:
coù theå noùi ñoù laø moät
trong nhöõng neùt ñaëc bieät nhaát
cuûa ñaïo Phaät taïi Vieät Nam. Taïi
caùc nöôùc Phaät giaùo treân
theá giôùi, chöa coù toå chöùc
thieáu nhi naøo ñoâng ñaûo vaø
coù oå chöùc kheùo leùo nhö
theá. Vaøo naêm 1973, soá löôïng
vöøa huynh tröôûng vöøa ñoaøn
vieân cuûa toå chöùc naøy ñaõ
leân quaù möùc 200.000 ngöôøi.
Laøm coá vaán giaùo lyù vaø giaûng
sö cho caùc Gia Ñình Phaät Töû
ñaàu tieân laø caùc vò hoïc
taêng trung hoïc cuûa Phaät hoïc ñöôøng
Baùo Quoác. Taøi lieäu hoïc Phaät ñaàu
ieân cho thanh thieáu nieân laø taäp Phaät
phaùp do caùc hoïc taêng Minh Chaâu,
Ñöùc Taâm, Thieân AÂm, Chaân
Trí vaø Trí Khoâng soaïn, xuaát
baûn vaøo naêm 1950.
Moâi
tröôøng haønh ñaïo, vôùi
söï thaønh laäp khuoân hoäi taïi
caùc ñôn vò xaõ vaø söï
thieát laäp caùc tröôøng Boà
Ñeà vaø toå chöùc Gia Ñình
Phaät Töû, ñaõ trôû neân
quaù roäng lôùn.
Soá
löôïng taêng só ñöôïc
ñaøo taïo taïi Phaät hoïc ñöôøng
Baùo Quoác vaø caùc ni vieän taïi
Hueá khoâng ñuû ñeå laøm
thoûa maõn moät phaàn möôøi
nhu caàu haønh hoùa. Caùc Phaät hoïc
ñöôøng khaùc taïi thò xaõ
lôùn nhö Nha Trang, Ñaø Naüng vaø
caùc lôùp tu nghieäp cho taêng só
taïi truï sôû Sôn Moân Taêng Giaø
taïi caùc tænh ñaõ ñöôïc
tuaàn töï thieát laäp ñeå ñaøo
taïo vaø cung caáp theâm caùn boä
taêng só cho moâi tröôøng haønh
ñaïo caøng ngaøy caøng Phaät töû
aáy.
Phaät
hoïc ñöôøng Phoå Ñaø
ôû Ñaø Naüng ñaõ ñöôïc
thieàn sö Trí Höõu quaûn ñoác
Phaät hoïc ñöôøng Baûo Tònh
ôû Tuy Hoøa ñöôïc thieàn
sö Trí Thaønh ñieàu khieån. Phaät
hoïc ñöôøng Nha Trang do thieàn sö
Huyeàn Quang giaùm ñoác töø naêm
1956. Ñeán naêm 1958, Phaät hoïc vieän
Trung Phaàn ñöôïc thieát laäp
taïi chuøa Haûi Ñöùc Nha Trang do
thieàn sö Trí Thuû giaùm ñoác
vaø thieàn sö Thieän Sieâu ñoác
giaùo. Phaät hoïc ñöôøng Nha
Trang ñöôïc saùt nhaäp vaøo Phaät
hoïc vieän naøy, vaø thieàn sö Huyeàn
Quang trôû thaønh toång thö kyù cuûa
Phaät hoïc vieän. Taïi chuøa Thaäp Thaùp
ôû Bình Ñònh, thieàn sö Keá
Chaâu cuõng thieát laäp Phaät hoïc ñöôøng
Phöôùc Hueä.
Ni
vieän Dieäu Ñöùc taïi Hueá ñöôïc
xaây döïng töø naêm 1932. Ni vieän
naøy ñöôïc ñaët döôùi
quyeàn giaùm ñoác cuûa ni sö Dieäu
Höông. Tuøng laâm naøy töø naêm
1934 trôû ñi ñaõ trôû neân
höng thònh, vaø ñaõ quy tuï treân
döôùi 100 ni sinh, trong soá ñoù
coù nhieàu vò töø trong Nam vaø
ngoaøi Baéc ñeán tham hoïc.
Ni
sö Dieäu Höông teân ñôøi
laø Nguyeãn Thò Kieàu, sinh naêm 1884
taïi laøng Daï Leâ Haï, huyeän Höông
Thuûy, tænh Thöøa Thieân. Hoài 16
tuoåi baø ñöôïc vua Thaønh Thaùi
trieäu vaøo cung, phong laøm mî taân. Naêm
20 tuoåi baø sinh haï ñöôïc moät
hoaøng nöõ raát xinh ñeïp. Nhöng
ñeán naêm 1915 khi vua Thaønh Thaùi bò
ñi ñaøy vaø hoaøng nöõ cheát
vì beänh, baø lieàn xin xuaát gia hoïc
ñaïo vôùi thieàn sö Thanh Thaùi
luùc aáy truù trì chuøa Töôøng
Vaân. Baø thuï ñaïi giôùi naêm
1924 taïi giôùi ñaøn chuøa Töø
Hieáu. Naêm aáy baø ñöôïc
40 tuoåi.
Sau
khi thuï ñaïi giôùi, baø tu hoïc
taïi chuøa Truùc Laâm cuøng vôùi
caùc ni sö Chôn Höông vaø Giaùc
Haûi döôùi söï höôùng
daãn cuûa ni sö Dieân Tröôøng.
Naêm 1928, ni vieän Dieäu Vieân ôû huyeän
Höông thuûy ñöôïc thaønh
laäp, töï tröôûng laø ni sö
Dieäu Vieân ñaõ thænh baø veà
laõnh ñaïo ni chuùng ôû ñaây.
Beân caïnh chuøa Dieäu Vieân, moät vieän
coâ nhi ñöôïc taïo laäp laáy
teân laø Tònh Laïc.
Naêm
1932, moät taäp theå ni chuùng ñöôïc
thaønh laäp taïi chuøa Töø Ñaøm.
Baø ñöôïc môøi veà laõnh
ñaïo söï tu hoïc cho ñaïi chuùng.
Ñeán
naêm 1934 ni vieän Dieäu Ñöùc ñöôïc
thaønh laäp, baø laïi ñöôïc
môøi veà trong chöùc vuï toïa
chuû. Baø tieáp tuïc laõnh ñaïo
tuøng laâm Dieäu Ñöùc maõi
cho ñeán naêm 1971 môùi vieân tòch.
Baø thoï ñöôïc 88 tuoåi. Ñaïi
dieän cuûa Giaùo Hoäi Phaät Giaùo Vieät
Nam Thoáng Nhaát ñaõ ñöa tieãn
baø baèng hai caâu ñoái sau ñaây
ñöôïc khaéc vaøo cöûa thaùp:
Ni
sö Theå Yeán, thöôïng tuùc cuûa
baø leân laøm vieän chuû ni vieän Dieäu
Ñöùc. Ni sö Theå Yeán teân ñôøi
laø Tuyeát Sôn, queâ ôû Ngheä
An, xuaát gia taïi chuøa Dieäu Vieân döôùi
söï höôùng daãn cuûa baø
töø naêm 1930. trong soá nhöõng danh
ni ñeä töû cuûa ni sö Dieäu Höông
coøn coù caùc ni sö Theå Quaùn,
Theå Thanh, Theå Tín, Theå Thuyeàn…
vò naøo cuõng ñaûm traùch nhöõng
Phaät söï quan troïng trong ni boä.
Nhöõng
ni sö hoaït ñoäng nhieàu nhaát trong
lónh vöïc cöùu teá xaõ hoäi
xuaát thaân töø ni vieän Dieäu Vieân
laø Vieân Minh, Theå Quaùn, Theå Thanh
vaø Caùt Töôøng. Hoaït baùt
nhaát trong caùc danh ni laø ni sö Dieäu
Khoâng. Baø teân laø Hoà Thò Haïnh,
sinh naêm 1905 taïi laøng An Truyeàn, huyeän
Phuù Vang, tænh Thöøa Thieân. Baø
xuaát gia naêm 1933 taïi chuøa Truùc Laâm,
theo hoïc vôùi thieàn sö Giaùc Tieân,
phaùp danh laø Tröøng Haûo. Baø
thuï ñaïi giôùi naêm 1944 taïi
giôùi ñaøn chuøa Thieàn Toân
do thieàn sö Giaùc Nhieân chuû toïa.
Baø ñaõtheo hoïc Phaät hoïc ñöôøng
cuûa Sôn Moân taïi caùc chuøa Truùc
Laâm vaø Taây Thieân.
Naêm
1928, khi chöa xuaát gia baø ñaõ coù
coâng vaän ñoäng xaây caát ni vieän
Dieäu Vieân vaø nhaø Tònh Laïc cho
treû moà coâi ôû Höông Thuûy.
Naêm 1932 cuøng vôùi caùc nöõ
cö só Öng Dinh, Öng Baøng vaø moät
soá Phaät töû höõu taâm khaùc,
baø cuõng ñaõ vaän ñoäng mua
ñaát taïi thoân Bình An ñeå
thaønh laäp chuøa Dieäu Ñöùc.
Baø cuõng ñaõ cuøng caùc baïn
löõ vaän ñoäng yeåm trôï
cho ni chuùng tu hoïc taïi chuøa Töø
Ñaøm, cho ñeán khi chuøa naøy
trôû thaønh hoäi quaùn cuûa hoäi
An Nam Phaät Hoïc.
Tröôùc
khi caùc taïp chí Vieân AÂm cuûa
hoäi Vieät Nam Phaät Hoïc vaø Lieân
Hoa cuûa Giaùo Hoäi Taêng Giaø Trung
Vieät ra ñôøi, taïi Hueá ñaõ
coù ñaëc san Phaät Giaùo Vaên Taäp
vaø taïp chí Giaùc Ngoä. Ñaëc
san Phaät Giaùo Vaên Taäp ñöôïc
xuaát baûn laàn ñaàu vaøo ngaøy
Phaät Ñaûn 1947, do cö só Traùng Ñinh
chuû tröông. Cö só Traùng Ñinh
laø moät ngöôøi coù loøng ñoái
vôùi neàn vaên hoïc Phaät giaùo;
oâng ñaõ lieân laïc vôùi caùc
caây buùt taêng só vaø cö só
hoài ñoù ñeå ñeà nghò
saùng taùc vaø ñaõ ñöùng
ra xuaát baûn vaên taäp naøy ba thaùng
moät laàn vôùi phöông tieän taøi
chính do chính oâng vaän ñoäng. Phaät
Giaùo Vaên Taäp ra ñôøi tröôùc
khi hoäi Vieät Nam Phaät Hoïc ñöôïc
thaønh laäp. Ñeán naêm 1949, oâng
vaän ñoäng xin pheùp xuaát baûn taïp
chí Giaùc Ngoä, môøi nhaø
vaên Voõ Ñình Cöôøng laøm
chuû buùt, coøn mình thì ñöùng
laøm chuû nhieäm kieâm quaûn lyù.
Tôø Vieân AÂm ra ñôøi
ñaàu naêm 1950, do cö só Chôn An
Leâ Vaên Ñònh ñöùng laøm
chuû nhieäm, thieàn sö Trí Quang laøm
chuû buùt, vaø cö só Toân Thaát
Tuøng laøm quaûn lyù.
Vieân
AÂm chuyeân veà khaûo cöùu giaùo
lyù, khaùc haún vôùi Giaùc
Ngoä coù tính caùch vaên ngheä
vaø thôøi söï. Coäng taùc vôùi
Giaùc
Ngoä, ngoaøi Voõ Ñình Cöôøng
coøn coù Nguyeãn Höõu Ba, Cao Khaû
Chính, Nguyeãn Khaéc Ngöõ, Toáng
Anh Nghò, Tröông Tuù, Trinh Tieân vaø
Leâ Boái.
Vieân
AÂm laø cô quan chính thöùc cuûa
hoäi Vieät Nam Phaät Hoïc; thieàn sö Trí
Quang cuõng ñaõ vieát trong taïp chí
naøy vôùi nhöõng buùt hieäu
nhö Thích Kim Sôn vaø Thích Thuyeàn
Minh. Caùc thieàn sö Thieän Sieâu, Thieän
Minh, Maät Nguyeän vaø cö só Chôn An
ñeàu coù coäng taùc vôùi
taïp chí naøy.
Taïp
chíLieân Hoa caû Giaùo Hoäi Taêng
Giaø Trung Vieät, ñöôïc xuaát
baûn naêm 1959, do thieàn sö Ñoân
Haäu ñöùng laøm chuû nhieäm vaø
thieàn sö Ñöùc Taâm ñaûm
nhieäm traùch vuï chuû buùt. Taïp chí
naøy coù söï coäng taùc cuûa
nhieàu hoïc taêng ñang du hoïc taïi
ngoaïi quoác. Ngoaøi phaàn giaùo lyù,
taïp chí cuõng ñaêng nhieàu baøi
coù tính caùch vaên ngheä. Taïp chí
naøy ñình baûn vaøo naêm 1966.
Taïi
Ñaø Laït, töø naêm 1950 ñaõ
coù taïp chí Höôùng Thieän
do thieàn sö Thieän Minh laøm chuû nhieäm.
Ñeán naêm 1951, taïp chí naøy ñình
baûn. Moät taïp chí khaùc ra ñôøi
laáy teân laø
Lieân Hoa, do cö só
Huyønh Vaên Troïng chuû nhieäm. Taïp
chí naøy ñöôïc moät toå
chöùc Phaät töû trí thöùc
teân laø Phaät Giaùo Thieän Höõu
trôï löïc veà phöông dieän
taøi chính. Trong toå chöùc naøy
coù nhöõng cö só nhö Huyønh
Vaên Troïng, Nguyeãn Minh Taâm, Andreù Migot
vaø Pierre Marti. Baùc só Migot ñaõ
gaây nhieàu chaán ñoäng theá giôùi
Coâng giaùo vì taùc phaåm Phaät
Giaùo Vôùi Vaên Minh AÂu Taây,
trong ñoù oâng chuû tröông neân
ñeå cho ngöôøi AÙ Ñoâng
theo toân giaùo cuûa hoï laø Phaät
giaùo vaø chaám döùt truyeàn baù
Cô Ñoác giaùo trong xaõ hoäi cuûa
hoï. Cö só Pierre Marti, phaùp danh laø
Long Töû, ñaõ töøng dieãn thuyeát
veà Phaät giaùo taïi caùc chuøa cao
nguyeân Trung Phaàn baèng tieáng Vieät.
OÂng laø quaûn lyù cho taäp san Lieân
Hoa töø naêm 1951 ñeán 1954. Chuû
buùt cuûa taïp chí naøy laø thieàn
sö Nhaát Haïnh.
Thieàn
sö Ñoân Haäu, chuû nhieäm taïp chí
Lieân Hoa, sinh naêm 1904 taïi laøng Xuaân
An, phuû Trieäu Phong, Quaûng Trò. OÂng teân
laø Dieäp Thuaàn, xuaát gia naêm 19 tuoåi
taïi chuøa Taây Thieân, theo hoïc vôùi
thieàn sö Taâm Tònh. OÂng laø em
ñoàng sö cuûa thieàn sö Giaùc
Tieân. Phaùp danh cuûa oâng laø Tröøng
Nguyeän. Xuaát gia ñöôïc moät naêm
oâng ñaõ ñöôïc thuï ñaïi
giôùi ñaøn Töø Hieáu toå
chöùc naêm 1923 do chính baûn sö cuûa
oâng laøm hoøa thöôïng ñaøn
ñaàu.
OÂng
ñöôïc hoïc Phaät vôùi caùc
thieàn sö Hueä Phaùp, Vieân Thaønh,
Hoàng Kheâ vaø Phöôùc Hueä.
Naêm 25 tuoåi, oâng theo thieàn sö Phöôùc
Hueä vaøo chuøa Thaäp Thaùp ôû
Bình Ñònh ñeå hoïc Phaät trong
moät naêm. Sau ñoù oâng trôû
ra Phaät hoïc ñöôøng Taây Thieân,
vaø toát nghieäp naêm 1936. Tö 1932, oâng
ñaõ ñöôïc môøi laøm
giaûng sö hoäi An Nam Phaät Hoïc. Naêm
1938 oâng ñöôïc môøi laøm
giaùo sö cho Phaät hoïc ñöôøng
vaø luaät sö cho Sôn Moân Thöøa
Thieân. Naêm 1945, oâng ñöôïc
uûy nhieäm truù trì chuøa Linh Muï
vaø laøm hoäi tröôûng hoäi An
Nam Phaät Hoïc. Naêm 1946, oâng laøm chuû
tòch Phaät Giaùo Lieân Hieäp Trung Boä.
Ñeán naêm 1947, oâng bò quaân ñoäi
Phaùp baét giöõ vaø tra taán trong
nhieàu tuaàn leã. Neáu khoâng coù
baø Töø Cung meï cuûa vua Baûo Ñaïi
can thieäp thì oâng ñaõ bò quaân
Phaùp ñöa ra xöû baén.
Naêm 1951, Sôn
Moân Taêng Giaø Trung Phaàn môøi
oâng giöõ chöùc giaùm luaät.
Naêm 1952, khi Giaùo Hoäi Taêng Giaø Toaøn
Quoác ñöôïc thaønh laäp taïi
Haø Noäi, oâng cuõng ñöôïc
môøi giöõ traùch vuï Giaùm
Luaät. OÂng laøm chuû nhieäm taïp chí
Lieân
Hoa töø 1959 ñeán 1966. Naêm 1963 oâng
bò chính phuû Ngoâ Ñình Dieäm
giam giöõ vì tham gia tích cöïc vaøo
phong traøo choáng chính saùch kyø thò
toân giaùo cuûa chính phuû naøy.
Naêm 1964, oâng nhaän chöùc Chaùnh
Ñaïi Dieän cuûa Giaùo Hoäi Phaät
Giaùo Vieät Nam Thoáng Nhaát taïi mieàn
Vaïn Haïnh. Naêm 1975 oâng ñöôïc
thænh vaøo Hoäi Ñoàng Tröôûng
Laõo cuûa Giaùo Hoäi vaø laøm Chaùnh
Thö kyù cho vieän Taêng Thoáng Giaùo
Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam Thoáng Nhaát.
(*)Theo
caâu naøy thì luùc laøm baøi thô,
cö só Chôn An chæ môùi 66 tuoåi.
Vaäy coù phaûi laø naêm 1958 khoâng
(N.H.C.)
|