|
|
CHÖÔNG XXXV CON ÑÖÔØNG THOÁNG NHAÁT
Ngaøy
6.5.1951, naêm möôi moát ñaïi bieåu
cuûa saùu taäp ñoaøn Phaät giaùo
Nam, Trung vaø Baéc hoïp hoäi nghò taïi
chuøa Töø Ñaøm Hueá ñaõ
ñoàng thanh quyeát nghò thaønh laäp
Toång Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam. Baûn
Tuyeân Ngoân sau ñaây ñaõ ñöôïc
phoå bieán.
"Baùnh
xe Phaät phaùp xoay vaàn treân khaép quoác
ñoä Vieät Nam ñeán nay ñaõ
gaàn hai möôi theá kyû. Nhaân taâm,
phong tuïc, vaên hoùa, chaùnh trò trong
nöôùc ñeàu ñaõ chòu
aûnh höôûng raát saâu xa cuûa
Phaät giaùo. Taêng ñoà vaø thieän
tín töø Baéc vaøo Nam, moät loøng
quy ngöôõng Ñöùc Ñieàu
Ngöï Thích Ca Maâu ni, soáng trong tinh thaàn
töø bi hyû xaû vaø luoân luoân
lo toan xaây döïng hoøa bình. Nhöng
söï ñôøi khoâng hoøa nhòp
vôùi loøng mong moûi; hoaøn caûnh
tröôùc ñaây ñaõ chia ranh
giôùi ba phaàn neân phaät söï
cuõng phaûi tuøy duyeân maëc daàu
Phaät phaùp vaãn baát bieán. Söï
töôùng moãi phaàn moãi khaùc,
laøm cho maët baøng quan xem nhö coù ñieàu
chia reõ. Nay cô duyeân thuaän tieän, Phaät
giaùo Vieät Nam phaûi ñöôïc thoáng
nhaát. Hôn nöõa, hoïa chieán tranh
ñang gieo raéc khaép nôi, nhaân loaïi
ñöông laâm vaøo caûnh laàm
than phieàn naõo. Chính laø luùc Ñaïo
Töø Bi vaø Voâ Thöôïng phaûi
ñem nöôùc Cam Loä maø röôùi
taét löûa saân si ñeå xaây döïng
caûnh hoøa bình cho nhaân loaïi.
"Theo
lôøi hieäu trieäu cuûa caùc vò
tröôûng laõo hoøa thöôïng,
moät Hoäi Nghò Phaät Giaùo Toaøn Quoác
goàm 51 vò ñaïi bieåu Phaät giaùo
ba phaàn ñaõ ñöôïc long troïng
khai maïc vaøo ngaøy moàng moät thaùng
Tö naêm 2495 Phaät lòch, töùc laø
ngaøy moàng 6 thaùng 5 naêm 1951 döông
lòch taïi ngoâi chuøa lòch söû
Töø Ñaøm (Thuaän Hoùa).
"Sau
boán ngaøy thaûo luaän raùo rieát
tron baàu khoâng khí thaân maät vaø
hieåu bieát, toaøn theå hoäi nghò
ñaõ quyeát ñònh Thoáng Nhaát
Phaät Giaùo Toaøn Quoác Vieät Nam, laáy
ngaøy Phaät Ñaûn laøm ngaøy kyû
nieäm thaønh laäp TOÅNG HOÄI PHAÄT GIAÙO
VIEÄT NAM, vaø baàu moät ban QUAÛN TRÒ
TRUNG ÖÔNG ñaët truï sôû taïi
Thuaän Hoùa (Hueá) ñeå thöïc
hieän nhanh choùng chöông trình thoáng
nhaát maø Hoäi Nghò ñaõ döï
thaûo.
"Hôõi
toaøn theå phaät töû Vieät Nam! Chuùng
ta haõy san phaúng nhöõng hình thöùc
sai bieät, cuøng chung söùc chung loøng
ñeå laøm troøn söù meänh kieán
taïo hoøa bình, gaây maàm an laïc,
vaø neâu cao ngoïn ñuoác Trí Tueä
cuûa Ñöùc Theá Toân.
Söï
thaønh laäp Toång Hoäi Phaät giaùo Vieät
Nam ñaùp öùng ñöôïc nguyeän
voïng cuûa tín ñoà Phaät giaùo
ñaõ töøng ao öôùc töø
hai möôi naêm tröôùc ñoù
moät neàn Phaät Giaùo Vieät Nam Thoáng
Nhaát. Nieàm vui cuûa quaàn chuùng phaät
töû khi nghe tin naøy ñaõ bieåu loä
khaép toaøn quoác vaø baøi haùt
"Phaät Giaùo Thoáng Nhaát" cuûa nhaïc
só Leâ Cao Phan trong ban Höôùng Daãn
Gia Ñình Phaät Töû ñaõ noùi
leân ñöôïc noãi vui möøng
aáy cuûa tuoåi treû.
"Phaät
giaùo Vieät Nam thoáng nhaát Baéc Trung
Nam töø ñaây, moät loøng chuùng
ta ñöùng leân vì ñaïo thieâng.
Naøo cuøng vui trong aùnh ñaïo vaøng
raïng ngôøi boán phöông, vang ca ñoùn
chaøo Phaät giaùo Vieät Nam…".
Laõnh
ñaïo caùc taäp ñoaøn mieàn
Baéc taïi ñaïi hoäi 1951 laø thieàn
sö Maät ÖÙng; phaùt ngoân vieân
laø thieàn sö Trí Haûi. Ñöùng
ñaàu caùc taäp ñoaøn mieàn
Nam laø thieàn sö Ñaït Thanh, phaùt
ngoân vieân laø thieàn sö Thieän Hoøa.
Phaùi ñoaøn mieàn Trung do thieàn sö
Tònh Khieát laõnh ñaïo vaø thieàn
sö Trí Quang laøm phaùt ngoân vieân.
Ñaïi hoäi ñaõ suy cöû thieàn
sö Tònh Khieát laøm hoäi chuû Toång
Hoäi, thieàn sö Trí Haûi laøm phoù
hoäi chuû vaø baàu moät ban quaûn trò
goàm caùc nhaân vaät laõnh ñaïo
Phaät giaùo trong ba phaàn, trong ñoù
coù moät uûy vieân Nghi Leã, moät uûy
vieân Hoaèng Phaùp, moät uûy vieân
Vaên Hoùa, moät uûy vieân Giaùo Duïc.
Ñaïi hoäi kyø II cuûa Toång Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam ñöôïc trieäu taäp taïi chuøa Phöôùc Hoøa, Saøi Goøn ngaøy 1.4.1956, hai naêm sau khi ñaát nöôùc bò hieäp ñònh Geneøve chia hai. Hoài naøy nhöõng taêng só vaø cö só di cö vaøo Nam ñaõ thieát laäp Giaùo Hoäi Taêng Giaø Baéc Vieät taïi mieàn Nam. Söï thaønh laäp caùc ñoaøn theå naøy laø ñeå giôùi phaät töû di cö ñöôïc soáng vôùi nhöõng hình thöùc nghi leã vaø haønh ñaïo quen thuoäc töø mieàn Baéc. Vì lyù do ñoù, taïi ñaïi hoäi naêm 1956, cuõng coù maët saùu taäp ñoaøn. Ñaïi hoäi naêm 1956 khai maëc taïi chuøa Phöôùc Hoøa nhöng hoïp lieân tieáp naêm ngaøy taïi chuøa AÁn Quang, truï sôû cuûa Giaùo Hoäi Taêng Giaø Nam Vieät. Ñaïi hoäi suy toân thieàn sö Tònh Khieát laøm hoäi chuû, baàu thieàn sö Hueä Quang vaø cö só Chôn An Leâ Vaên Ñònh laøm phoù hoäi chuû, cö só Chaùnh Trí Mai Thoï Truyeàn laøm toång thö kyù vaø ñaët truï sôû taïi chuøa AÁn Quang. Thieàn sö Thieän Hoøa ñöôïc baàu laøm uûy vieân Hoaèng Phaùp, thieàn sö Taâm Chaâu uûy vieân Nghi Leã, thieàn sö Trí Thuû uûy vieân giaùo duïc. Taïp chí Phaät Giaùo Vieät Nam, cô quan chính thöùc cuûa Toång Hoäi ra ñôøi nhaèm ngaøy raèm thaùng Taùm naêm Bính thaân (1956), do thieàn sö Hueä Quang ñöùng laøm chuû nhieäm vaø thieàn sö Nhaát Haïnh chuû buùt. Tuy noùi thoáng nhaát nhöng saùu taäp ñoaøn cuûa Toång Hoäi vaãn sinh hoaït nhö cuõ, vaø Toång Hoäi chæ ñoùng vai troø ñoái ngoaïi caùc toå chöùc Phaät Giaùo treân theá giôùi hôn laø ñoùng vai troø laõnh ñaïo tröïc tieáp caùc taäp ñoaøn. Caùc taäp ñoaøn cuõng coù khi hoaït ñoäng nhaân danh toång hoâi vaø hoài höôùng coâng ñöùc veà cho toång hoäi nhöng töïu trung thöïc quyeàn laõnh ñaïo vaãn naèm ôû caùc taäp ñoaøn. Caùc Phaät söï lôùn nhö vieäc môû Ñaïi Giôùi Ñaøn Haûi Ñöùc vaø laäp Phaät Hoïc Vieän ôû Nha Trang, hay toå chöùc dieãn haønh röôùc Xaù Lôïi Phaät vaø xaây chuøa Xaù Lôïi taïi Saøi Goøn ñeàu do caùc taäp ñoaøn toå chöùc nhaân danh Toång Hoäi. Gia Ñình Phaät Töû laø ngaønh duy nhaát ñaõ ñaït tôùi söï thoáng nhaát thaät söï veà maët toå chöùc trong khi caùc sinh hoaït hoaèng phaùp, giaùo duïc, kieán thieát, nghi leã, vaên hoùa v.v… vaãn khoâng vöôït ra khoûi phaïm vi caùc taäp ñoaøn.
Nhöõng
thaønh phaàn caáp tieán trong Phaät giaùo
baét ñaàu toû baøy söï noùng
ruoät cuûa hoï vaø chuû tröông
raèng chæ khi naøo thoáng nhaát thaät
söï thì Phaät giaùo Vieät Nam môùi
ñuû söùc maïnh ñeå ñoùng
goùp vaøo neàn hoøa bình vaø
hoøa giaûi daân toäc. Töø 1951, caùc
toå chöùc taêng só toaøn quoác
ñaõ ñöôïc thoáng nhaát
döôùi danh hieäu Giaùo Hoäi Taêng
Giaø Toaøn Quoác vôùi thieàn sö
Tueä Taïng ôû ngoâi vò thöôïng
thuû. Naêm 1959, ñaïi hoäi kyø II cuûa
Giaùo Hoäi Taêng Giaø Toaøn Quoác
hoïp taïi chuøa AÁn Quang ñaõ suy
toân thieàn sö Khaùnh Anh leân keá
vò. Nhö vaäy, ñöùng veà phöông
dieän taêng só, vaán ñeà thoáng
nhaát khoâng caáp baùch baèng ñöùng
veà phöông dieän cö só. Do ñoù,
aùp löïc quaàn chuùng baét ñaàu
ñeø naëng treân hai toå chöùc
cö só quan troïng nhaát trong nöôùc
hoài ñoù: hoäi Phaät Hoïc Vieät
Nam ôû Trung Vieät vaø hoäi Phaät Hoïc
Nam Vieät.
Taïp
chí Phaät Giaùo Vieät Nam, cô quan
cuûa Toång Hoäi, ñaõ phaûn aùnh
yù chí thoáng nhaát cuûa quaàn
chuùng phaät töû veà Toång Hoäi,
vaø ñaõ lieân tuïc taïo aùp
löïc treân caùc taäp ñoaøn veà
vaán ñeà thoáng nhaát.
Lôøi
keâu goïi cuûa taïp chí Phaät Giaùo
Vieät Nam laø moät lôøi keâu goïi
tröïc tieáp:
"Hôõi
caùc nhaø laõnh ñaïo caùc taäp
ñoaøn Phaät giaùo trong Toång Hoäi
vaø ngoaøi Toång Hoäi! Quaàn chuùng
phaät töû ñang nhìn vaøo lieät
vò. Phaät töû Vieät Nam öôùc
ao thoáng nhaát vaø ñaïi ñoaøn
keát trong tinh thaàn luïc hoøa xaây döïng.
Lieät vò ñöøng ñi traùi nguyeän
voïng cuûa phaät töû chuùng toâi!
Traùch nhieäm naëng neà moät phaàn
lôùn laø ôû nôi lieät vò.
Coâng hay toäi laø do ôû chuùng ta
coù saùng suoát vaø thaønh thöùc
trong söï xaây döïng thoáng nhaát
hay khoâng? Caùc vò haõy saùng suoát
ñeå traùnh khoûi nhöõng caïm
baãy vaø nhöõng möu moâchia reõ
cuûa Ma Vöông Ngoaïi Ñaïo ñang
muoán huûy dieät chính phaùp, ñang
muoán caûn ngaên neàn Phaät giaùo
thoáng nhaát. Haøng trieäu con maét ñang
ñoå doàn veà lieät vò. Haõy
toû ra xöùng ñaùng vaø nhöõng
nhaø laõnh ñaïo saùng suoát ñeå
khoûi phuï loøng mong moõi cuûa chuùng
toâi"(122).
Keâu
goïi chöa ñuû, Phaät Giaùo Vieät
Nam tröïc tieáp taán coâng nhöõng
ngöôøi ñöôïc xem nhö tham
quyeàn coá vò trong caùc taäp ñoaøn
vaø goïi laø nhöõng "ngaõ kieán":
"Trong
luùc Phaät Giaùo Vieät Nam coøn ñang
lo thöïc hieän thoáng nhaát toaøn veïn
thì nhöõng ngaõ töôùng kia
khoâng ai chòu thua ai, khoâng ai chòu nhöôøng
ai… Maâu thuaån noäi dung do ngaõ
töôùng, khoù khaên ñoái ngoaïi
cuõng do ngaõ töôùng. Bao nhieâu
chöông trình toát ñeïp chöa thöïc
hieän, bao nhieâu hoaït ñoäng hieän taïi
bò ngöng treä, chæ vì ngöôøi
ta khoâng chòu rôøi boû ngaõ töôùng
maø thoâi(123).
Cuoäc
vaän ñoäng cuûa taïp chí Phaät
Giaùo Vieät Nam khoâng ñöa tôùi
keát quaû mong öôùc. Ñaïi Hoäi
Phaät Giaùo Toaøn Quoác thöù ba hoïp
taïi Saøi Goøn ngaøy 17.8.1957 ñaõ
khoâng xoùa boû ñöôïc baûn
vò cuûa caùc taäp ñoaøn. Ñaïi
Hoäi chæ yeâu caàu caùc uûy vieân
Giaùo Duïc, Vaên Hoùa, Thanh Nieân vaø
Kieán Thieát toå chöùc caùc ñaïi
hoäi chuyeân moân ñeå nghieân cöùu
phöông phaùp thoáng nhaát leà loái
sinh h oaït chuyeân moân cuûa mình. Ban Quaûn
trò Trung Öông cuûa Toång Hoäi vaãn
khoâng ñaït tôùi thöïc quyeàn
laõnh ñaïo.
Khoâng
naûn loøng, naêm 1959, taïp chí Phaät
Giaùo Vieät Nam ñaõ môû moät
cuoäc vaän ñoäng môùi. Sau khi phaân
tích tình traïng, taïp chí naøy chuû
tröông raèng nhöõng trôû ngaïi
cuûa söï thoáng nhaát khoâng phaûi
ñeán töø beân ngoaøi maø
laø do ôû söï thieáu thieän chí
cuûa moät soá ngöôøi laõnh ñaïo
ôû caáp böïc taäp ñoaøn.
"Quaàn
chuùng phaät töû ñaõ noàng
nhieät vôùi phong traøo thoáng nhaát,
ñaõ khaùt khao thoáng nhaát, ñaõ
ñoøi hoûi thoáng nhaát! Theá thì
taïi sao thoáng nhaát Phaät giaùo laïi
chöa thaønh? Söï chaäm chaïp chaàn
chôø trong baûy naêm qua chæ coù
theå quy vaøo söï thieáu thieän chí,
thieáu coá gaéng xaây döïng, thieáu
tinh thaàn khoan dung quaûng ñaïi cuûa moät
soá ngöôøi - chuùng toâi noùi
moät soá ít thoâi - trong caùc caáp
ñieàu khieån cuûa caùc taäp ñoaøn.
Hoï ñaõ ñaët yù kieán rieâng
cuûa hoï leân yù kieán chung, cam loøng
ñeå cho coâng cuoäc thoáng nhaát
bò ñình treä hôn laø thaáy
thieån kieán cuûa mình khoâng ñöôïc
dung naïp"(124).
Trong caùc baøi xaõ thuyeát Laøm Theá Naøo Ñeå Giöõ Vöõng Tín Taâm Cuûa Phaät Töû(125), taïp chí Phaät Giaùo Vieät Nam caûnh caùo raèng thaùi ñoä thôø ô cuûa giôùi laõnh ñaïo caùc taäp ñoaøn vôùi neàn thoáng nhaát coù theå laøm cho quaàn chuùng phaät töû maát heát loøng tin, vaø do ñoù Phaät giaùo coù theå maát ñi cô hoäi ngaøn naêm moät thuôû ñeå ñoùng vai troø thöïc hieän hoøa bình cho daân toäc. Nhaän ñònh veà söï im laëng vaø thôø ô naøy, baùo Phaät Giaùo Vieät Nam ñaõ ñaët caâu hoûi vôùi caùc uûy vieân trong ban Quaûn Trò Trung Öông cuûa Toång Hoäi vaø caùc caáp trò söï cuûa caùc taäp ñoaøn: "Chuùng toâi bieát coâng vieäc khoâng phaûi deã daøng, caàn coù taøi, coù ñöùc, coù thieän chí, coù ngöôøi, coù taøi chính. Nhöng taïi sao coâng vieäc khoù khaên nhö theá maø quyù vò vaãn giöõ moät möïc im laëng, khoâng leân tieáng toû baøy nhöõng thaéc maéc, khoâng tröng caàu yù kieán, khoâng keâu goïi thieän chí treân baùo chöông, khoâng trieäu taäp nhöõng hoäi nghò rieâng bieät töøng ngaønh chuyeân moân nhö Toång Hoäi ñaõ quyeát ñònh ñeå gom goùp yù kieán, trao ñoåi quan ñieåm, keâu goïi söï tham gia cuûa nhöõng ngöôøi coù khaû naêng, coù chuyeân moân, coù saùng kieán, coù ñaïo taâm? "Neáu quyù ngaøi laø nhöõng ngöôøi chuû choát trong coâng cuoäc chaán höng Phaät giaùo nöôùc nhaø maø cöù ñieàm nhieân "töï taïi" maõi nhö theá naøy, thì toaøn theå phaät töû coøn bieát troâng caäy vaøo ai nöõa, vaø phoûng hoï coù ñuû tín taâm ñeå chôø ñôïi quyù ngaøi hoaøn thaønh nhieäm vuï khoâng?(126). Treân taïp chí Phaät Giaùo Vieät Nam coù nhieàu caây buùt vieát veà vaán ñeà thoáng nhaát: Minh Haïnh, Chôn An, Kao Taâm Nguyeân, Troïng Döùc vaø Thieàu Chi. Töø soá 25 trôû ñi, Phaät Giaùo Vieät Nam trình haøy moät loaït baøi cuûa Troïng Ñöùc phaân tích tình traïng vaø ñöa ra nhöõng kieán nghò cuï theå veà vaán ñeà thoáng nhaát. Loaït baøi naøy laø noã löïc cuoái cuøng cuûa Phaät Giaùo Vieät Nam tröôùc khi taïp chí naøy bò ñình baûn vaøo giöõa naêm 1959. Troïng Ñöùc neâu ra nhöõng thieät haïi vaø teä ñoan maø Phaät giaùo nöôùc nhaø phaûi gaùnh chòu trong tình traïng Phaät giaùo khoâng thoáng nhaát: 1) löïc löôïng tinh thaàn bò chi phoái; 2) löïc löôïng vaät chaát bò taûn maùt; 3) nhöõng coâng cuoäc thöïc hieän khoâng theå to taùt vaø hoaøn bò; 4) khoái phaät töû thieáu ngöôøi ñaïi dieän ôû caáp toaøn quoác; 5) söï maát tin töôûng cuûa tín ñoà ñoái vôùi caáp laõnh ñaïo; 6) töï ti maëc caûm cuûa tín ñoà; 7) tinh thaàn töông thaân töông trôï daàn daàn bò beá taéc; vaø 8) caáp laõnh ñaïo khoâng coù dòp ñeå hoïc hoûi söï ñieàu khieån trong phaïm vi roäng lôùn hôn. Roài taùc giaû nhaán maïnh raèng: "Khoâng tieán töùc laø luøi, döøng laïi töùc laø baét ñaàu naèm xuoáng"(127), taùc giaû nhaän ñònh raèng söï thoáng nhaát ñoøi hoûi nhieàu can ñaûm: "Khoâng coù moät söï thay ñoåi naøo maø khoâng xaùo troän cuoäc ñôøi bình thöôøng an oån haøng ngaøy, khoâng coù moät cuoäc moå xeû ung nhoït naøo maø khoâng laøm cho ngöôøi bò moå xeû bò ñau ñôùn… khoâng coù moät cuoäc caûi caùch tieán boä naøo hay cuoäc caùch maïng naøo khoâng gaây ít nhieàu ñoå vôõ."(128). Roài taùc giaû ñeà nghò vieäc trieäu taäp moät hoäi nghò toaøn quoác vôùi muïc ñích xoùa boû caùc taäp ñoaøn vaø baàu leân moät ban Quaûn Trò Trung Öông huøng haäu, goàm caùc nhaân vaät xuaát saéc nhaát vaø coù thieän chí nhaát trong caùc taäp ñoaøn. Ñeà nghò xoùa boû caùc taäp ñoaøn khoâng phaûi laø moät ñeà nghò môùi. Ngay töø 1951, Ñaïi Hoäi Phaät Giaùo Toaøn Quoác taïi chuøa Töø Ñaøm ñaõ ñoàng yù treân nguyeân taéc veà ñeà nghò naøy. Baûn quyeát nghò naêm 1951 ñaõ noùi ñeán söï: "xoùa boû baûn vò caùc taäp ñoaøn ñeå thaønh laäp moät Toång Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam". Neáu chín naêm sau maø chöa xoùa boû ñöôïc hình thöùc taäp ñoaøn thì quaû thöïc laø ñaõ coù söï "döøng laïi vaø thuït luøi" nhö Troïng Ñöùc noùi. Quaàn chuùng luùc ñoù ñaõ nhìn vaøo caùc hoäi Phaät Hoïc Nam Vieät (Nam) vaø Vieät Nam Phaät Hoïc (Trung) laø nhöõng löïc löôïng huøng haäu nhaát cuûa Phaät giaùo thôøi aáy vaø traùch cöù thieàn sö Trí Quang cuøng cö só Mai Thoï Tgruyeàn veà vieäc trì treä cuûa neàn Thoáng Nhaát (129) Nhöõng loaït baøi vaän ñoäng cuûa taïp chí Phaät Giaùo Vieät Nam tuy ñaõ gaây ñöôïc yù thöùc saâu xa trong quaàn chuùng veà nhu yeáu thoáng nhaát, nhöng khoâng mang khoâng mang laïi keát quaû naøo cuï theå ngay hoài ñoù. Nhöõng loaït baøi naøy daõ laøm cho caáp laõnh ñaïo caùc taäp ñoaøn böïc töùc vaø do ñoù ôø baùo ñaõ phaûi ñoùng cöûa vaøo giöõa naêm 1959 vì thieáu söï uûng hoä taøi chính.
Ñöùng
veà phöông dieän vaän ñoäng thoáng
nhaát, coù theå laø taïp chí Phaät
Giaùo Vieät Nam khoâng ñaït ñöôïc
nhöõng thaønh quaû mong öôùc,
nhöng ñöùng veà phöông dieän
gaây yù thöùc veà moät neàn
Phaät giaùo daân toäc ñeå laøm
cô sôû cho hoøa bình thì taïp
chí naøy ñaõ ñi ñöôïc
nhieàu böôùc lôùn. Ngay töø
soá ñaàu, Phaät Giaùo Vieät Nam
ñaõ nhaán maïnh ñeán vai troø
xaây döïng moät neàn vaên hoùa
quoác gia ñoäc laäp cuûa Phaät giaùo
Vieät Nam trong quaù khöù, vaø keâu
goïi phaät töû "saùt caùnh beân
nhau boài ñaép cho neàn Phaät giaùo
daân toäc ñeå coù theå ñöa
nöôùc nhaø tôùi an laïc thaùi
bình(130).
Cuõng
ngay töø soá ñaàu. Phaät Giaùo
Vieät Nam ñaõ vaïch ra con ñöôøng
ñoäc laäp cuûa Phaät giaùo, con ñöôøng
goïi laø "nhaân baûn ñích thöïc",
moät con ñöôøng khoâng nhaán
maïnh tôùi söï giaùc ngoä quyeàn
lôïi vaø nhaán maïnh ñeán
söï giaùc ngoä baûn tính, moät
con ñöôøng trong ñoù con ngöôøi
tin vaèonng löïc cuûa chính mình maø
khoâng döïa vaøo nhöõng theá
löïc ngoaøi con ngöôøi. Ñoù
laø con ñöôøng Trung ñaïo,
khoâng ñi leäch qua con ñöôøng
duy linh höõu thaàn(131).
Höôùng ñi cuûa vaên hoùa môùi,
theo Phaät Giaùo Vieät Nam laø söï
tranh ñaáu cuûa con ngöôøi khoâng
phaûi vôùi thieân nhieân vaø vôùi
ñoàng loaïi, maø laø vôùi
si meâ vaø duïc voïng baûn thaân: "Vaên
hoùa xöa kia ñaõ töø höôùng
ñaáu tranh vôùi thieân nhieân maø
xoay sang höôùng tranh ñaáu vôùi
ñoàng loaïi, maø laø voùi si meâ
vaø duïc voïng baûn thaân: "Vaên hoùa
xöa kia daõ töø höôùng tranh
ñaáu vôùi thieân nhieân maø
xoay sang höôùng tranh ñaáu vôùi
thieân nhieân maø xoay sang höôùng
tranh ñaáu vôùi ñoàng loaïi.
Höôùng ñi cuûa neàn vaên hoùa
môùi cuûa nhaân loaïi phaûi laø
tranh ñaáu vôùi duïc voïng baûn
thaân(132).
Phaät Giaùo Vieät Nam cho raèng ñöùng
veà phöông dieän chính trò, tín
ngöôõng nhaân duyeân sinh cuûa
Phaät giaùo laø tín ngöôõng
thích hôïp nhaát cho moät cheá ñoä
daân chuû vaø khoa hoïc, trong khi tín ngöôõng
nhaát-thaàn-giaùo thì chæ thích
hôïp vôùi cheá ñoä quaân
chuû vaø tín ngöôõng ña-thaàn-giaùo
thì chæ thích hôïp vôùi cheá
ñoä boä laïc thôøi xöa: "Moät
quoác gia bieát laáy tín ngöôõng
vuõ truï quan duyeân sinh coäng nghieäp laøm
boái caûnh thì coù theå thöïc
hieän moät söï ñoaøn keát saâu
roäng vaø coù theå kieán taïo ñöôïc
moät neàn vaên hoùa quoác gia nhaân
baûn, höôùng thieän(133).
Ñeå
boài ñaép ñöùc tin veà moät
neàn Phaät giaùo daân toäc, Phaät
Giaùo Vieät Nam trình baøy nhöõng
thieân khaûo cöùu veà söï nghieäp
Phaät giaùo trong caùc thôøi ñaïi
Lyù vaø Traàn ñeå cho thaáy raèng
ñaïo Phaät Vieät Nam trong quaù khöù
khoâng nhöõng ñaõ xaây döïng
ñöôïc caùc söï nghieäp vaên
hoùa ngheä thuaät maø coøn xaây döïng
ñöôïc caùc söï nghieäp chính
trò vaø xaõ hoäi nöõa(134).
Trong moät loaït baøi vieát döôùi
tieâu ñeà "Ñeå ñi ñeán
moät neàn Phaät giaùo daân toäc", Minh
Haïnh ñaõ vieát döôùi tieâu
ñeà "Ñeå ñi ñeán moät
neàn Phaät giaùo daân toäc", Minh Haïnh
ñaõ vieát töø ñeà taøi
Vò Sô Toå cuûa Phaät Giaùo Vieät
Nam Qua Giaùo Lyù Cuûa Phaät Giaùo Vieät
Nam tôùi Leã Nhaïc Cuûa Phaät
Giaùo Vieät Nam vaø Giaùo Duïc Cuûa
Phaät Giaùo Vieät Nam. OÂng ñaõ
ñeà nghò caùc chuøa Vieät Nam thôø
thieàn sö Tyø Ni Ña Löu Chi thay theá
thieàn sö Boà Ñeà Ñaït Ma(135).
OÂng ñeà nghò xieån döông giaùo
lyù Duy Thöùc ñeå phaù vôõ
caùc luaän chöùng duy vaät vaø duy
thaàn. Theo oâng ngaøy xöa
Thieàn
laø caên baûn cho Tònh, baây giôø
Thieàn ñaõ suy ñoài thì Tònh
trôû thaønh caïn côït vaø meâ
tín. Tònh ñoä chæ coù theå
laáy chieàu saâu vôùi giaùo lyù
Duy Thöùc: "Tònh ñoä seõ
laø moân thöïc haønh maø phaàn
lyù thuyeát thì do Duy Thöùc xaây
döïng"(136).
Ñöùng veà phöông dieän leã
nhaïc, Minh Haïnh nhaän xeùt raèng kieán
truùc, aâm nhaïc vaø nhöõng hình
thaùi sinh hoaït vaên hoùa khaùc cuûa
Phaät giaùo Vieät Nam thôøi oâng "chöùng
toû moät khaû naêng tu chöùng thaáp
keùm, baïc nhöôïc." OÂng tieác
raèng truyeàn thoáng leã nhaïc coå
ñieån ñaõ khoâng ñöôïc
tieáp noáivaø phaùt trieån, raèng
caùc baäc taêng giaø coù tu chöùng
vaø coù sôû ñaéc taâm linh
raát hieám cho neân leã nhaïc hieän
thôøi bò lai caêng vaø phaù saûn…
OÂng
ñeà nghò laäp moät ban söu taàm
nhöõng hình thöùc leã nhaïc
vaø kieán truùc cuûa Phaät giaùo
ñeå phaân tích, tìm hieåu, baûo
toàn, truyeàn baù, ñeå phaät töû
Vieät Nam coù theå tìm caûm höùng
ôû ñaáy maø saùng taùc.
OÂng laïi nhaán maïnh ñeán söï
toå chöùc laïi neáp soáng thanh quy
ñeå taêng giaø coù ñöôïc
sôû ñaéc taâm linh vaø cö só
laïi coù tín taâm thuaàn caån, ñeå
cho nhöõng hình thöùc leã nhaïc
Phaät giaùo môùi ñöôïc
hieån loä vaø tieáp noái doøng thöïc
tu thöïc chöùng(137)
Song
song vôùi loaït baøi Minh Haïnh, coøn
coù nhöõng baøi vieát veà nhöõng
ñeà nghò xaây döïng trong caùc
ngaønh giaùo duïc vaø hoaèng phaùp
do Daõ Thaûo vieát. Veà vaán ñeà
ñaøo taïo taêng taøi, Daõ Thaûo
ñeà nghò phaân bieät naêm ngaønh
chuyeân moân taêng giaø:
1-
Nhöõng vò tónh tu aån cö ôû
caùc tu vieän vaø caùc thieàn thaát.
2-
Nhöõng vò giaûng sö, toát nghieäp
caáp trung hoïc Phaät giaùo vaø coù
kieán thöùc trung hoïc chuyeân khoa ngoaøi
ñôøi. Phaïm vi hoaït ñoäng cuûa
caùc vò naøy laø thuyeát phaùp
taïi caùc chuøa tænh hoäi, chi hoäi
vaø khuoân hoäi, vaø goùp söùc
trong vieäc hoaøn bò toå chöùc cô
sôû caên baûn cuûa giaùo hoäi
töø ñôn vò tænh trôû
xuoáng.
3-
Caùc vò giaùo sö daïy taïi caùc
tröôøng trung tieåu hoïc do giaùo hoäi
quaûn trò vaø taïi caác ñôn
vò thanh thieáu nieân cuûa toå chöùc
Gia Ñình Phaät Töû. Caùc vò
naøy coù trình ñoä trung hoïc Phaät
giaùo vaø coù baèng caáp caàn
thieát ñeå laøm giaùo sö caùc
tröôøng tö thuïc. Hoï cuõng ñaûm
nhieäm daïy nhöõng giôø Phaät phaùp
taïi caùc tröôøng tö thuïc Phaät
giaùo.
4- Caùc vò giaùo sö Phaät hoïc vieän. Hoï phaûi hoïc xong caáp ñaïi hoïc Phaät Giaùo neáu laø giaùo sö caáp trung hoïc. Neáu daïy caáp ñaïi hoïc, hoï phaûi coù trình ñoä cao hôn, hoaëc hoï ñaõ tröôùc taùc nhöõng taùc phaåm höõu danh hoaëc ñaõ trình baøy moät luaän aùn maø ban giaùo sö cuûa Phaät Hoïc Vieän ñaõ khaûo duyeät. 5- Caùc vò truù trì ñaõ hoïc nhöõng naêm Giaùo lyù quy ñònh cho caáp böïc truù trì caùc chuøa taïi caùc Phaät hoïc vieän, hoï daõ ñöôïc huaán luyeän veà nghi leã, quaûn trò töï vieän, toå chöùc tín ñoà, höôùng daãn söï tu hoïc cuûa Phaät giaùo ñòa phöông. Veà chöông trình ñaøo taïo taêng taøi, Daõ Thaûo ñeà nghò chæ thaâu vaøo Phaät hoïc vieän nhöõng vò naøo coù trình ñoä trung hoïc phoå thoâng. Neáu caàn, oâng noùi, thì toå chöùc nhöõng lôùp döï bò cho nhöõng treû em chöa coù trình ñoä ñoù. Chöông trình lôùp naøy laø 4 naêm. Nhöõng ngöôøi coù trung hoïc phoå thoâng thì chæ caàn hoïc nöûa naêm ñeå coù voán lieáng Haùn töï vaø giaùo lyù phoå thoâng tröôùc khi vaøo Phaät hoïc vieän. Hoïc xong boán naêm trung hoïc, neáu coù ñieàu kieän khaû naêng, hoï coù theå thi leân ñaïi hoïc. Neáu khoâng muoán leân ñaïi hoïc, hoï coù theå hoïc boå tuùc moät naêm ñeå ra laøm vieäc trong ba ngaønh giaûng sö Phaät hoïc, giaùo sö tö thuïc hoaëc truù trì chaùnh phaùp. Sau naêm naêm haønh ñaïo, hoï coù theå phaùt nguyeän tu troïn ñôøi hoaëc hoaøn tuïc trôû veà laøm cö só ñeå hoã trôï chaùnh Phaùp. ÔÛ caáp ñaïi hoïc, hoïc taêng seõ hoïc Phaät baèng Haùn vaên vaø tham khaûo baèng caùc saùch Anh, Phaùp, Ñöùc vaø Nhaät vaên. Veà
giaùo duïc ni sinh, Daõ Thaûo ñeà
nghò khoâng coù ngaønh truù trì
maø chæ coù caùc ngaønh giaùo
sö, giaûng sö vaø caùn boä xaõ
hoäi. Caùc ni sinh trong thôøi gian hoïc
Phaät caàn ñöôïc hoïc theâm
veà khoa nuoâi daïy treû em, ñieàu
döôõng beänh nhaân, quaûn trò
beänh xaù, toå chöùc caùc vöôøn
treû vaø caùc tröôøng tö thuïc(138).
Ñöôïc
xuaát baûn döôùi cheá ñoä
kieåm duyeät cuûa chính theå Ngoâ Ñình
Dieäm, Phaät Giaùo Vieät Nam khoâng
noùi ra ñöôïc moät caùch coâng
khai laäp tröôøng vaø nguyeän voïng
cuûa con ñöôøng thöù ba töùc
laø con ñöôøng tranh ñaáu
baát baïo ñoäng ñeå ñi tôùi
Hoøa Bình vaø moät neàn trung laäp
quoác gia ñoái vôùi hai khoái
Coäng Saûn vaø Tö Baûn. Tuy vaäy, yù
höôùng naøy cuõng ñaõ ñöôïc
ñoïc thaáy roõ reät trong töøng
soá Phaät Giaùo Vieät Nam. Ñaïo
Phaät ñöôïc trình baøy trong
taïp chí Phaät Giaùo Vieät Nam nhö
laø moät ñaïo hoøa bình, vì
nhöõng lyù do sau ñaây:
1-
Ñaïo Phaät khoâng döïa treân nhöõng
tín ñieàu baát di dòch.
2-
Giaùo lyù Phaät giaùo bao truøm ñöôïc
nhöõng giaùo lyù vaø hoïc thuyeát
coù veû nhö maâu thuaån choáng ñoái
nhau.
3-
Ñoái töôïng tranh ñaáu cuûa
ñaïo Phaät laø tham saân si chöù
khoâng phaûi laø con ngöôøi.
4-
Ñaïo Phaät toân troïng söï soáng
trong moïi hình thöùc.
Vì
nhöõng lyù do ñoù, phaät töû
moïi nôi caàn "lieân keát thaønh
moät khoái duy nhaát, saùng suoát, coù
ñöôøng loái vaø chöông
trình hoaït ñoäng roõ raøng, thieát
thöïc… Nhöõng ngöôøi
phaät töû cuõng nhö nhöõng nöôùc
maø ñaïi ña soá laø phaät
töû phaûi long troïng tuyeân boá vaø
cam keát raèng seõ khoâng vì moät
lyù do gì maø gieát ngöôøi,
hoaëc gaây chieán tranh, hoaëc tham gia tröïc
tieáp hay giaùn tieáp vaøo nhöõng
khoùi ngöôøi hay nhöõng toå
chöùc coù theå laø nhöõng ngoøi
löûa chieán tranh. Khoái phaät töû
chæ hôïp taùc vôùi nhöõng
toå chöùc, ñoaøn theå vaø
nhöõng khoái ngöôøi coù muïc
ñích phuïng söï hoøa bình nhö
mình thoâi. Ñoái vôùi Phaät
töû, hoøa bình phaûi coù tính
caùch thieâng lieâng nhö laø moät toân
giaùo thöù hai cuûa mình"(140).
Nhöng
tranh thuû hoøa bình thì phaät töû
phaûi aùp duïng phöông thöùc baát
baïo ñoäng. Baát baïo ñoäng laø
tranh ñaáu maø khoâng phaûi laø
baát ñoäng. Trong baøi Ñaïo Hoøa
Bình Trong Neàn Hoøa Bình Theá Giôùi,
kyù giaû Minh Ñöùc noùi ñeán
cuoäc tranh ñaáu baát baïo ñoäng
cuûa Gandhi ñeå giaønh ñoäc laäp
cho AÁn Ñoä, vaø noùi raèng thuû
töôùng Nehru tuy laø ngöôøi
AÁn Ñoä Giaùo nhöng ñaõ yù
thöùc ñöôïc tieàm löïc
lôùn lao vaø quan troïng cuûa Phaät
giaùo trong vieäc xaây döïng hoøa bình
theá giôùi neân ñaõ ñöùng
ra phaùt ñoäng phong traøo chaán höng
Phaät giaùo taïi AÁn Ñoä. OÂng
vieát: "Chuû tröông baát baïo ñoäng,
aûnh höôûng Di truyeàn cuûa ñaïo
Phaät, ñaõ ñöôïc ñem ra
thöû thaùch bao nhieâu laàn tröôùc
muõi suùng laøn ñaïn cuûa chuû
nghóa ñeá quoác Anh. Vaø ngöôøi
ñeà xöôùng ra - Gandhi - ñaõ
trôû thaønh baäc thaùnh, khoâng phaûi
chính vì duøng tay khoâng maø toaøn
thaéng suùng ñaïn ñoù sao? Vaø
Nehru ñaõ noái tieáp söï nghieäp
hoøa bình cuûa Gandhi, ngöôøi ñaõ
nhaãn nhuïc chòu ñöïng suoát
20 naêm trôøi vaøo tuø ra khaùm
trong caùc cuoäc bieåu tình im laëng maø
huøng hoàn, döôùi nhöõng laøn
möa roi da cuûa caûnh binh Anh huøng hoå
- ngöôøi aáy ngaøy nay ñaõ
trôû thaønh keû hoøa giaûi vó
ñaïi trong caùc cuoäc tranh chaáp theá
giôùi, khoâng phaûi chính vì ñaõ
trung thaønh vôùi chuû tröông baát
baïo ñoäng cuûa mình ñoù chaêng?"(147).
Ngöôøi phaät töû Vieät Nam, do nhöõng suy tö vaø nhaän xeùt nhö treân, ñaõ daàn daàn thaáy ñöôïc raèng giöõa nhöõng löïc löôïng suùng ñaïn vaø baïo ñoäng, mình vaãn coøn moät con ñöôøng thoaùt: con ñöôøng tranh ñaáu baát baïo ñoäng. Y Ù nguyeän ñem tình thöông hoùa giaûi haän thuø, thöïc hieän ñoaøn keát daân toäc vaø thoáng nhaát ñaát nöôùc cuõng ñöôïc noùi leân baèng nhöõng baøi ca dao môùi cuûa Taâm Kieân nhö: Tieáng
chuoâng lay boùng Boà ñeà
Con
chim traéng caùnh bay veà Taây Thieân
Mong
sao daân toäc bình yeân
Ñaïo
hieàn che chôû daân hieàn thöông
yeâu
Duø
cho ñaát saäp trôøi xieâu
Loøng
toâi vaãn nhôù nhieãu ñieàu
giaù göông
Khaép
nôi ñoàng ruoäng phoá phöôøng
hoaëc:
Tay
böng ñóa muoái chaám göøng
Göøng
cay muoái maën xin ñöøng boû nhau
Baéc
Nam chung moät moái saàu
Thöông
nhau thì ñaëng, boû nhau sao ñaønh
Ñeâm
ngaøy moät daï ñinh ninh
Nhôù
lôøi nguyeän keát giöõa mình
vôùi ta:
"Bao
giôø chaïch ñeû ngoïn ña
"Saùo
ñeû döôùi nöôùc thì
ta boû mình
"Bao
giôø rau dieáp laøm ñình
"Goã
lim thaùi gheùm thì mình boû ta"
Muoán
cho ñoaøn keát moät nhaø
Cuøng
nhau xaây ñaép ñaïo ta muoân ñôøi
Töø
Bi ta nhôù laáy lôøi
Nuoâi
göông trí tueä trau doài thaân taâm
Dieät
tröø tham giaän keâu caêng
Thöông
nhau moät nieäm, tình thaâm laâu daøi
Khoân
ngoan ñaù ñaùp ngöôøi ngoaøi
Gaø
cuøng moät meï chôù hoaøi ñaù
nhau
Nhôø
ôn Ñöùc Phaät nhieäm maøu
Taïp
chí Phaät Giaùo Vieät Nam khoâng phaûi
laø moät tôø baùo khoâ khan; traùi
laïi noù chuù troïng nhieàu tôùi
maët vaên ngheä. Treân maët tôø
baùo naøy ngöôøi ta ñoïc truyeän
ngaén, nhaïc, thô, kòch vaø kòch
baèng thô nöõa. Thænh thoaûng laïi
coù nhöõng baøi nghieân cöùu
vaên hoïc, luaän baøn veà thi vaên
cuûa caùc thieàn sö ñôøi Lyù
vaø ñôøi Traàn, veà Nguyeãn
Du, veà Nguyeãn Coâng Tröù, veà
Albert Camus, v.v… Trong soá nhöõng
ngöôøi coäng taùc cho tôø baùo
ta thaáy coù Tueä Uyeån, Thieän Hoa, Nguyeãn
Vaên Haàu, Nguyeãn Höõu Baù, Huyeàn
Khoâng, Thaïc Ñöùc, Trí Ñöùc,
Minh Chaâu, Thanh Töø, Kao Khaû Chính, Taéc
Phöôùc, Nhö Quaùn, Taâm Hyû,
Taâm Chaâu, Minh Ñöùc, Troïng Ñöùc,
Thieàu Chi, Leâ Vaên Ñònh, Thaåm
Oaùnh, Toáng Anh Nghò, Daõ Thaûo, Truùc
Dieäp, Döông Xuaân Döôõng, Kieâm
Minh v.v…
Thieàn
sö Hueä Quang, Chuû nhieäm cuûa tôø
Phaät Giaùo Vieät Nam laø phoù hoäi
chuû cuûa Toång Hoäi Phaät Giaùo Vieät
Nam. OÂng teân laø Nguyeãn Vaên AÂn,
sinh naêm 1988 taïi quaän OÂ Moân tænh
Caàn Thô. Hoài coøn nhoû oâng theo
thaân maãu veà Traø Vinh. Naêm 19 tuoåi
oâng xuaát gia taïi chuøa Long Thaønh ôû
quaän Traø Cuù vaø theo hoïc vôùi
thieàn sö Thieän Trí. Gaàn thieàn
sö Thieän Trí, ngoaøi kieán thöùc
Phaät hoïc, oâng coøn ñöôïc
trao truyeàn kieán thöùc y hoïc Ñoâng
Phöông nöõa. OÂng ñöôïc
thieàn sö Thieän Trí ñaët teân
laø Thieän Haûi.
Moät
hoâm ñi ngang Tieåu Caàn, thaáy moät
ngoâi chuøa ñoå naùt, oâng beøn
phaùt taâm trung tu laïi. Daân chuùng oû
Tieåu Caàn thaáy theá sinh loøng kính
meán, beøn môøi oâng veà laøm
truù trì ngoâi chuøa naøy - chuøa
Long Hoøa - vaø heát söùc uûng hoä
oâng trong coâng vieäc truøng tu. Chuøa
Long Hoøa trôû thaønh moät ñaïo
traøng thanh tònh.
Naêm
1919, oâng ñaéc phaùp vôùi thieàn
sö Töø Vaân vaø ñöôïc
taëng phaùp hieäu laø Hueä Quang. Nhôø
hoïc taân thö Trung Hoa, bieát ñeán
phong traøo chaán höng Phaät giaùo taïi
caùc nöôùc, oâng beøn hôïp
taùc vôùi caùc thieàn sö Khaùnh
Hoøa vaø Khaùnh Anh ñeå xuùc tieán
vieäc chaán höng Phaät giaùo nöôùc
nhaø. OÂng raát tích cöïc trong vieäc
thaønh laäp hoäi Luïc Hoøa naêm 1923
maø truù sôû ñöôïc ñaët
taïi chuøa Long Hoøa do oâng truù trì.
Hoäi Luïc Hoøa laø vieân ñaù
ñaàu tieân cuûa neàn Phaät giaùo
chaán höng taïi Nam kyø. Roài oâng
coäng taùc vôùi thieàn sö Khaùnh
Hoøa ñeå thaønh laäp hoäi Nam Kyø
Nghieân Cöùu Phaät Hoïc naêm 1931, thaønh
laäp hoäi Löôõng Xuyeân Phaät Hoïc
ra ñôøi vaøo giöõa thaùng
Möôøi naêm 1935 laø do oâng chuû
nhieäm. OÂng laïi coøn giöõ chöùc
toång lyù Phaät hoïc ñöôøng
Löôõng Xuyeân thaønh laäp naêm
1934.
Töø
naêm 1937, oâng ñaõ chuù troïng ñeán
vaán ñeà thoáng nhaát Phaät giaùo
Vieät Nam. Vieát trong taïp chí Duy Taâm
soá 25 ra ngaøy 1.10.1937 oâng ñeà nghò
caùc taïp chí Phaät hoïc trong xöù
thöông löôïng vôùi nhau ñeå
ñònh ngaøyhoïp Ñaïi Hoäi Laâm
Thôøi cuûa caùc hoäi Phaät giaùo
trong nöôùc ñeå ñi ñeán
vieäc thoáng nhaát. OÂng ñeà nghò
Ñaïi Hoäi naøy ñöôïc toå
chöùc taïi mieàn Trung vaø tröôùc
ngaøy ñaïi hoäi, caùc hoäi phaûi
hoïp ñaïi hoäi ñoàng rieâng töøng
hoäi ñeå coâng cöû ñaïi
bieåu. OÂng laïi ñeà nghò Ñaïi
Hoäi Phaät Giaùo Toaøn Quoác vaïch
ra chöông trình hoaït ñoäng thoáng
nhaát va baàu ra saùu ban chuyeân moân
ñeå al Phaät söï. Ñoù laø
caùc ban Kieåm Duyeät, Ñaïo Sö Giaùo
Duïc, Luaät Sö, Giaûng Sö, Hoä Phaùp
vaø Thanh Tra. Tôø Duy Taâm ñeà
caäp tôùi vaán ñeàn thoáng
nhaát gaàn nhö moãi soá.
Naêm
1948 thieàn sö Hueä Quang ñöùng ra
laøm chuû tòch UÛy Ban Phaät Giaùo
Cöùu Quoác tænh Traø Vinh. Naêm 1951,
töø haäu phöông oâng trôû
veà tham döï Phaät söï cuûa Giaùo
Hoäi Taêng Giaø Nam Vieät. Naêm 1953 oâng
ñöôïc suy toân laøm phaùp chuû
cuûa Giaùo Hoäi Taêng Giaø naøy(144).
Naêm
1956 trong Ñaïi Hoäi Toång Hoäi Phaät
Giaùo Vieät Nam taïi Saøi Goøn, oâng
ñöôïc baàu laøm phoù hoäi
chuû vaø Chuû nhieäm taïp chí Phaät
Giaùo Vieät Nam. Ngaøy 11.11.1956, oâng laõnh
ñaïo phaùi ñoaøn Phaät Giaùo
Vieät Nam ñi döï hoäi nghò laàn
thöù tö cuûa hoäi Theá Giôùi
Phaät Giaùo Lieân Höõu (World Fellowship
of Buddhists) toå chöùc taïi Neùpal töø
ngaøy 15 ñeán ngaøy 21 thaùng Möôøi
naêm 1956. Cuøng ñi vôùi oâng coù
thieàn sö Tònh Khieát vaø cö só
Traàn Thanh Hieäp. Taïi Calcuta, phaùi ñoaøn
ñöôïc thieàn sö Minh Chaâu, luùc
aáy ñang du hoïc taïi Nalanda, tieáp ñoùn
ñöa ñi thaêm hoäi Mahabodhi Society vaø
caùc Phaät tích trong vuøng. Ngaøy 13.11.1956,
phaùi ñoaøn ñi Kathmandu, coù thieàn
sö Minh Chaâu thaùp tuøng. Taïi Hoäi
nghò Theá Giôùi Phaät Giaùo Lieân
Höõu, thieàn sö Hueä Quang ñaõ
trình baøy baûn tham luaän Vai troø
Ñaïo Phaät Trong Xaõ Hoäi Loaøi Ngöôøi(145).
Ngaøy
22.11.1956, chuøa AÁn Quang nhaän ñöôïc
moät ñieän tín do thieàn sö Tònh
Khieát göûi veà baùo tin thieàn
sö Hueä Quang ñaõ vieân tòch luùc
18 giôø 15 ngaøy 2.2.1956 taïi beänh vieän
Willingdom ôû New Dehli. Phaät töû thuû
ñoâ kinh hoaøng khi nghe tin ñoù. Thì
ra sau leã Buddha Jayanti thieàn sö Hueä Quang
ñaõ laâm beänh vaø ñöôïc
chôû vaøo beänh vieän. Moät gaân
maùu ñaõ ñöùt vaø caùc
baùc só beänh vieän ôû Willingdom ñaõ
boù tay. Leã an taùng ñöôïc
toå chöùc ngaøy 3.12.1956. Phaùi ñoaøn
Vieät Nam trôû veà Saøi Goøn ngaøy
12.10.1956, thieáu maát moät vò cao taêng,
ñaïo haïnh vaøo baäc nhaát.
Nhuïc
thaân thieàn sö Hueä Quang ñöôïc
an taùng taïi chuøa A Duïc Vöông taïi
New Dehli. Linh vò ñöôïc cung nghinh veà
nöôùc. Taïi phi tröôøng Taân
Sôn Nhaát linh vò ñöôïc röôùc
veà chuøa AÁn Quang. Soá phaät töû
ñi cung ngheânh linh vò, trong ñoù coù
caùc phaùi ñoaøn töø caùc
tænh veà, ñoâng ñaûo ñeán
noãi chaät caû caùc ñaïi loä
Lyù Thaùi Toå, Minh Maïng vaø ñöôøng
Sö Vaïn Haïnh.
Naêm 1964, moät phaùi ñoaøn Vieät Nam döï Hoäi nghò Theá Giôùi Phaät Giaùo Lieân Höõu laàn thöù 7 taïi AÁn Ñoä ñaõ ñeán chuøa A Duïc Vöông laøm leã hoûa thieâu nhuïc thaân thieàn sö Hueä Quang vaø röôùc xaù lôïi veà chuøa Long Hoøa, nôi maø ngaøy xöa thieàn sö ñaõ truù trì vaø haønh ñaïo. Thieàn sö Hueä Quang vieân tòch khi taïp chí Phaät Giaùo Vieät Nam môùi ra ñôøi ñöôïc ba soá. Sau khi oâng vieân tòch, vò chuû buùt cuûa Phaät Giaùo Vieät Nam laø thieàn sö Nhaát Haïnh kieâm nhieäm luoân traùch vuï chuû nhieäm cuûa taïp chí. Nhö chuùng ta ñaõ bieát, taäp theå taêng giaø Vieät Nam daõ ñöôïc thoáng nhaát töø khi Giaùo Hoäi Taêng Giaø Toaøn Quoác ñöôïc thaønh laäp naêm 1951 taïi Haø Noäi vaø thöôïng thuû ñaàu tieân cuûa Giaùo Hoäi laø thieàn sö Tueä Taïng. Thöôïng thuû Tueä Taïng maát vaøo naêm1959 taïi Haø Noäi naêm naêm sau khi ñaát nöôùc bò qua phaân. Naêm 1959, Ñaïi Hoäi Taêng GiaøToaøn Quoác laàn thöù hai hoïp taïi chuøa AÁn Quang ñaõ suy toân thieàn sö Khaùnh Anh laøm thöôïng thuû.
Thieàn
sö Khaùnh Anh voán laø moät ñoàng
chí cuûa thieàn sö Hueä Quang. OÂng
teân laø Voõ Hoùa, sinh naêm 1895 taïi
laøng Phoå Nhì, huyeän Moä Ñöùc,
tænh Quaûng Ngaõi. Naêm 22 tuoåi oâng
xuaát gia ôû chuøa Quang Loäc vaø
ñöôïc phaùp danh laø Chaân Huùy.
Saün coù caên baûn Haùn hoïc vöõng
chaõi, oâng hoïc Phaät raát mau choùng
vaø trôû thaønh moät vò giaûng
sö Phaät hoïc noåi tieáng khi môùi
troøn 30 tuoåi.
Naêm
1927 oâng ñöôïc môøi vaø
Nam daïy lôùp Phaät hoïc cho chö taêng
ôû chuøa Giaùc Hoa, tænh Baïc Lieâu.
Boán naêm sau oâng veà laøm truù
trì chuøa Long An ôû quaän Traø OÂn,
tænh Caàn Thô vaø môû lôùp
daïy Phaät phaùp cho taêng ñoà trong
vuøng tôùi caàu hoïc.
Naêm
1933 oâng hôïp taùc vôùi caùc
thieàn sö Khaùnh Hoøa, Hueä Quang vaø
Phaùp Haûi laäp Lieân Ñoaøn Hoïc
Xaõ, vaø ñeán naêm1935, baét ñaàu
daïy Phaät hoïc ñöôøng cuûa
hoäi Löôõng Xuyeân Phaät Hoïc taïi
Traø Vinh vaø coäng taùc vôùi taïp
chí Duy Taâm. Taïi Phaät hoïc ñöôøng
Löôõng Xuyeân, oâng laø vò
giaùo sö daïy nhieàu giôø vaø
nhieàu moân nhaát trong caùc giaùo sö.
Naêm 1941 oâng ñöôïc môøi
laøm giaùo sö Phaät hoïc trong ba thaùng
cho Ñaïi Giôùi Ñaøn chuøa
Linh Phong ôû Taân Hieäp. Naêm 1942, Phaät
hoïc ñöôøng Löôõng Xuyeân
vì lyù do taøi chính bò ñoùng
cöûa, oâng veà truù trì chuøa
Phöôùc Haäu ôû Traø OÂn
vaø môû lôùp taêng hoïc ôû
daáy. Naêm 1945 oâng ñöôïc thieàn
sö Hueä Quang môøi veà daïy lôùp
taêng hoïc ôû chuøa Long Hoøa quaän
Tieåu Caàn.
Sau
Caùch Maïng Thaùng Taùm 1945, oâng veà
nhaäp thaát taïi chuøa Phöôùc
Haäu. Töø naêm 1945 ñeán 1955 oâng
ñaõ soaïn thaûo vaø ñaõ phieân
dòch raát nhieàu taùc phaåm. Trong soá
nhöõng dòch phaåm cuûa oâng, coù
Hoa Nghieâm Nguyeân Nhaân Luaän, Nhò khoùa
Hôïp Giaûi
vaø
Hai Möôi Laêm
Baøi Thuyeát phaùp (cuûa Thaùi Hö),
Taïi Gia Cö Só Luaät, Duy Thöùc Trieát
Hoïc vaø Quy Nguyeân Tröïc Chæ.
OÂng
coù cho xuaát baûn ba taäp Khaùnh Anh
Vaên Sao, moät trong ba taäp naøy in nhöõng
baøi cuûa oâng vieát veà giaùo
lyù, nhöõng baøi sôù giaûng
vaø thi buùt do oâng saùng taùc.
Trong
Khaùnh
Anh Vaên Sao oâng coù dòch taùc phaåm
Phaät Toå Ñích Truyeàn Nhaát
Thoáng cuûa thieàn sö Luaät Truyeàn,
vieát baèng chöõ Haùn(146).
Taùc phaåm naøy coù ghi cheùp nhöõng
vò toå sö keá theá thieàn sö
Nguyeân Thieàu. Khaùnh An coù moät loái
haønh vaên raát töï nhieân vaø
dí doûm. Trong taäp thöù 4 cuûa Khaùnh
Anh Vaên Sôù Sao, thaáy coù 45 baøi
thô baùt cuù, moät laù thô göûi
phuï thaân baèng vaên luïc baùt, raát
nhieàu lieãn ñoái vaø nhöõng
baøi phuïc nguyeän. Nguyeân taïi Phöôùc
Haäu, oâng ñaõ laøm tôùi möôøi
caëp caâu ñoái, caâu naøo cuõng
noùi ñöôïc yù chí vaø
haønh nguyeän cuûa oâng:
*Phöôùc
trí hieän tueä quang, baùch öùc Tu
Di khai nhaät nguyeät;
Haäu
thaâm löu phaùp haûi, tam thieân theá
giôùi ñuùng ba ñaøo.
(Phöôùc
trí thöùc aùnh vaøng, traêm öùc
nuùi cao, choùi loïi ngaøy ñeâm
truyeàn chieáu dieäu;
Haäu thaân doài bieån phaùp, caû ngaøn coõi lôùn, daãy ñaày ñaát nöôùc noåi traøo aâm) * Phöôùc trí nhò nghieâm thaân: taïi gia vò Thaùnh vöông, xuaát gia vò voâ thöôïng só; Haäu cao tam thieân giôùi: thöù ñoä taùc Phaät toå, tha ñoä taùc Phaät toå, tha ñoä taùc ñaïi töø toân. * Phöôùc ñöùc höõu nhaân duyeân, phaøm kieán Phaät taùnh, nieäm Phaät danh, laäp Phaät hoäi, hoaèng Phaät kinh, coäng thaønh Phaät ñaïo; Haäu cao voâ phaân bieät, hoaëc tu daân taâm, giaùo daân hoïc, vi daân quan, haønh daân chính, bình ñaúng daân quyeàn. * Phöôùc ñòa kieán phaùp traøng, ñaûo ñaûo Thaàn quyeàn tröø oaùn taëc; Haäu cô doanh baûo ñieän, chaán höng Phaät löïc ñònh taâm vöông. (Phöôùc lôùn neân côø phöôùn khaép nôi: tröø meâ tín, deïp quaân thuø, möôïn quyeàn Thöôïng ñeá; Haäu daøy ñuùc neân chuøa moãi xöù: vöõng Giaùc thaønh yeân tu só, hoïc pheùp taâm vöông). * Phöùôc loäc thoï, vöông töôùng quaân daân, toång giai thò naâhn tieàn söï vaät; Haäu cao thaâm, sôn haø ñaïi ñòa, ñaúng voâ phi thöùc noäi sôû naêng. (Phöôùc loäc chi, thoï yeåu maø chi, vua chuùa quan quyeàn troø döôùi maét; Haäu baïc röùa, cao thaâm cuõng röùa, nuùi soâng trôøi ñaát caûnh trong mô). Nhöõng caâu ñoái treân ñaây laø do chính thieàn sö töï dòch. Ta haõy ñoïc theâm moät baøi vaên phuïc nguyeän oâng vieát ñeå ñoïc tröôùc ñaøi kyû nieäm töû só, nhaân ngaøy Phaät ñaûn moät naêm maø cuoäc chieán tranh Phaùp-Vieät ñaõ taøn saùt khoâng bieát bao nhieâu sinh maïng. "Phuïc nguyeän: Cuoäc leã taém Phaät, töôïng saéc thaân röûa saïch buïi voâ minh. Ngaøy vía giang sanh, ôn giaùo chuû ñöôïm nhuaàn ñôøi höõu laäu. Hoaëc hy sinh ñoâi beân chieán ñaáu: ngöôøi Vieät ngöôøi Taây, töø Nam chí Baéc, ñaõ bieát bao duõng töôùng huøng binh. Hoaëc uoång töû nhöõng luùc thình lình: chuù Taøu chuù Thoå, töø treû chí giaø, laïi xieát maáy thöôøng daân phu phuï. Chaø Vaø, Khaùch Truù, Ma Roác, Leâ Döông, cheát nhaø, cheát ñöôøng, cheát oan, cheát dòch, ñaõ bao thuôû toái taêm muø mòt, naøo ai cho ñeøn löûa khoùi höông? Phaûi baây giôø saùng suoát lo löôøng, nhôø Phaät chieáu haøo quang göông tueä. AÂm binh ôi! Coâ Hoàn! Heã: Daãu phaûng phaát hoàn ma phaùch queá Nhöng saün saøng taâm Phaùp taùnh Trôøi Veà ñaây nghe kinh keä hoâm mai Cuøng nhau chöùng thaùnh hieàn Phaät ñaïo". Ñaàu naêm 1955, hoäi Phaät Hoïc Nam Vieät cung thænh oâng vaøo ban Chöùng Minh Ñaïo Sö, vaø ngaøy 31 thaùng Ba 1957, ñaïi hoäi Giaùo Hoäi Taêng Giaø Nam Vieät hoïp taïi AÁn Quang suy toân oâng laøm phaùp chuû cuûa giaùo hoäi. Cuõng taïi chuøa AÁn Quang, naêm 1959, ñaïi hoäi Giaùo Hoäi Taêng Giaø Toaøn Quoác kyø II toân oâng leân ngoâi thöôïng thuû. Töø ñoù oâng thöôøng truù nhieàu taïi chuøa AÁn Quang ñeå caàm cöông lónh cho coâng vieäc hoaèng phaùp vaø tieáp tuïc coâng trình tröôùc taùc. Naêm 1961, bieát cô duyeân gaàn ñeán, oâng veà chuøa Phöôùc Haäu thaêm, roài töø ñoù trôû veà chuøa Long An ôû Traø OÂn, nôi oâng ñaõ töøng truù trì töø naêm 1931, töø hoài oâng coøn 36 tuoåi. OÂng vieân tòch ngaøy 16.4.1961 taïi chuøa naøy, thoï ñöôïc 66 tuoåi. Leã an taùng cuûa thöôïng thuû Khaùnh Anh ñöôïc toå chöùc troïng theå taïi chuøa AÁn Quang. Nhuïc thaân thieàn sö ñöôïc mai taùng taïi An Döôõng Ñòa cuûa Giaùo Hoäi, gaàn chuøa Hueä Nghieâm. Thieàn sö Khaùnh Anh laø moät vò cao taêng baùc hoïc. Söï nghieäp ñaïo haïnh vaø vaên hoùa cuûa oâng laø moät vieân ñaù lôùn trong ngoâi nhaø Phaät hoïc ôû Vieät Nam. Vôùi söï vaéng maët cuûa thieàn sö Khaùnh Anh, ba caây coät truï ñaàu tieân cuûa neàn chaán höng Phaät giaùo mieàn Nam(147) ñaõ khoâng coøn nöõa. Nhöõng theá heä maø hoï ñaøo taïo neân ñaõ coù ñuû khaû naêng tieâp tuïc coâng trình khôûi xöôùng töø hôn ba möôi maáy naêm veà tröôùc.
Sau
ñaây laø nhöõng Phaät söï
ñaùng keå ñöôïc thöïc
hieän trong thôøi gian 1956 ñeán 1962:
1956
-
Toång Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam dôøi
truï sôû vaøo chuøa AÁn Quang taïi
Saøi Goøn.
-
Taïp chí Phaät Giaùo Vieät Nam chaøo
ñôøi
-
Buoåi phaùt thanh haøng tuaàn do Toång
Hoäi Phaät giaùo Vieät Nam treân ñaøi
Saøi Goøn .
-
Phaät hoïc vieän Vieät Nam taïi Trung Phaàn
khai giaûng taïi chuøa haûi Ñöùc,
Nha Trang.
- Chuøa Xaù Lôïi ñöôïc khôûi coâng xaây caát. - Ñaïi Hoäi Ni Boä mieàn Nam taïi chuøa Hueâ Laâm. - Ñaïi giôùi ñaøn taïi chuøa Haûi Ñöùc, Nha Trang. - Phaät lòch ñöôïc thoáng nhaát: 2500 PL: 1956 TL - Phaùi ñoaøn Toång Hoäi Phaät giaùo Vieät Nam ñi döï leã Budha Jayanti ôû AÁn Ñoä. 1957 - Caùc khoùa "Tu Nghieäp Truù Trì" vaø "Nhö Lai Söù Giaû" ñöôïc toå chöùc taïi caùc chuøa AÁn Quang, Phaùp Hoäi vaø Döôïc Sö. - Thieàn sö Khaùnh Anh ñöôïc Giaùo Hoäi Taêng Giaø Nam Vieät suy toân laøm phaùp chuû. - Thieàn sö Giaùc Nhieân leân laøm hoäi tröôûng hoäi Vieät Nam Phaät Hoïc (mieàn Trung) - Ñaïi Hoäi Toång Hoäi Phaät giaùo Vieät Nam kyø III taïi Saøi Goøn. - Thieàn sö Tònh Khieát döï leõ Buddha Jayanti ôû Thaùi Lan. - Ñaïi hoäi ñoàng hoäi Vieät Nam Phaät Hoïc taïi chuøa Töø Ñaøm göûi ñieän vaên cho chính quyeàn phaûn ñoái vieäc loaïi tröø ngaøy Phaät Ñaûn ra nhöõng ngaøy leã chính thöùc cuûa quoác gia. - Leã Phaät Ñaûn toå chöùc raát lôùn trong toaøn quoác. - Giaùo Hoäi Taêng Giaø Nam Vieät aán haønh taøi lieäu Phaät Hoïc Phoå Thoâng cho caùc giaûng sö ñoaøn vaø caùc vò "Nhö Lai söù giaû" - Hoäi Vieät Nam Phaät Hoïc dñaùianh hieäu laø Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam taïi Trung Phaàn. - Tu vieän Nguyeân Thieàu ñöôïc xaây döïng taïi Bình Ñònh - Caùc lôùp Phaät hoïc phoå thoâng ñaàu tieân ñöôïc toå chöùc taïi AÁn Quang vaø caùc tænh cho giôùi cö só. - Ñaïi Hoäi Giaùo Hoäi Taêng Giaø Trung Vieät kyø III taïi chuøa Linh Quang, Hueá. - Ni hoïc vieän Taêng Giaø khai giaûng ôû Vónh Hoäi, Saøi Goøn. - Ñaïi Hoäi Gia Ñình Phaät Töû Trung Phaàn. - Phaùi Ñoaøn Toång Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam döï ñaïi hoäi Theá Giôùi Phaät Giaùo Lieân Höõu laàn thöù V taïi Voïng Caùc. 1959 - Ñaïi Hoäi Giaùo Hoäi Taêng Giaø Toaøn Quoác kyø III taïi chuøa AÁn Quang - Thieàn sö Khaùnh Anh leân laøm thöôïng thuû Giaùo Hoäi Taêng Giaø Toaøn Quoác - Hoäi Vieät Nam Phaät Giaùo (Baéc Vieät taïi mieàn Nam) vaø gia ñình Phaät töû Taâm Minh toå chöùc Ñaïi Nhaïc Hoäi. - Gia Ñình Phaät Töû toå chöùc leã kyû nieäm möôøi naêm - Giaùo Hoäi Taêng Giaø Nam Vieät thaønh laäp giaûng sö ñoaøn löu ñoäng - Phaùi ñoaøn Toång Hoäi Phaät giaùo Vieät Nam döï leã Buñha Jayanti taïi Tokyo - Ñaïi hoäi Toång Hoäi Phaät giaùo Vieät Nam kyø IV taïi chuøa Xaù Lôïi - Thieàn sö Tònh Khieát laøm tröôûng ban toå chöùc leã Phaät Ñaûn - Taïp chí Lieân Hoa cuûa Giaùo Hoäi Taêng Giaø Trung Vieät ra ñôøi 1960 - Ni hoïc vieän Töø Nghieâm khai giaûng taïi sg - Ban Lieân Laïc Vaên Hoùa cuûa Ñoaøn Thanh Nieân Taêng Ni Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp vaø taäp san Sen Haùi Ñaàu Muøa ra ñôøi. - Ñoaøn Thanh Nieân Phaät Töû ñöôïc thaønh laäp taïi chuøa AÁn Quang, Saøi Goøn. - Tu vieän Quaûng Höông Giaø Lam ñöôïc xaây caát. -
Ñaïi Hoäi Hoaèng Phaùp toaøn quoác
taïi chuøa Haûi Ñöùc, Nha Trang.
(124)Xem
baøi Laïi Vaán Ñeø Thoáng Nhaát
Phaät Giaùo, Phaät Giaùo Vieät Nam, soá
20 vaø 21, naêm Maäu tuaát (1958)
(129)Cö
só Chaùnh Trí Mai Thoï Truyeàn laø
nhaân vaät chuû choát cuûa hoäi Phaät
Hoïc Nam Vieät, vaø thieàn sö Trí Quang
laø nhaân vaät chuû choát cuûa hoäi
Vieät Nam Phaät Hoïc.
(131)Xem
baøi Höôùng Ñi Cuûa Ngöôøi
phaät töû Vieät Nam. Phaät Giaùo Vieät
Nam, soá 1, ra ngaøy traêng troøn thaùng
Taùm naêm Bính thaân, (1956)
(134)Ñoïc
baøi Söï Nghieäp Cuûa Phaät giaùo
Trong Trieàu Lyù cuûa Thaïc Ñöùc
trong Phaät Giaùo Vieät Nam, soá 1 naêm
Bính thaân, 1956.
(135)Vò
thieàn sö daàu tieân ñem thieàn
hoïc tôùi Vieät Nam laø Dharmadeva
(Phaùp Thieân) thaày cuûa thieàn sö
Hueä Thaéng. OÂng ñeán Giao Chaâu
vaøo khoaûng giöa theá kyû thöù
naêm (xem Vieät Nam Phaät Giaùo Söû
Luaän, Taäp I, trang 100) vaø coù leõ
tröôùc chuyeán ñi cuûa Boà
Ñeà Ñaït Ma sang nöôùc Löông.
(146)Vieät
Nam Phaät Giaùo Söû Luaän, Taäp II,
coù noùi sô löôïc ñeán
thieàn sö Luaät Truyeàn. Nay xin boå tuùc
theâm. Theo thieàn sö Khaùnh Anh thì thieàn
sö Luaät Truyeàn hoï Traàn, sinh ôû
Coå Thaùp, Hoa Chaâu, Phuùc Kieán, möôøi
taùm tuoåi ñaõ thoâi Nho hoïc theo
Phaät hoïc. Trong soá nhöõng saùng
taùc cuûa oâng coù: Thieän AÙc
Quy Caûnh, Xuaát Gia Yeáu Taäp, Tam Baûo
Bieän Hoaëc, Quy Nguyeân Söï Nghóa, Ñaïi
Phöông Tieän Phaät Baùo AÂn Kinh Chuù
Giaûi, Ñòa Taïng Boån Nguyeän Kinh
Chuù Giaûi, Hoaèng Giôùi Ñaïi
Hoïc, Giaùo Taäp Tam Taïng Muïc Luïc, Giaùo
Taäp Tam Taïng Phaùp Sôû. Taát
caû nhöõng taùc phaåm naøy ñeàu
bi thieâu huûy trong traän chaùy nhaø chöùa
kinh ngay beân chuøa Töø Quang nuùi Ñaù
Traéng
(148)Phaät
hoïc ñöôøng naøy ñöôïc
hai thieàn sö Tònh Ñöùc vaø
Tröôøng Laïc ñieàu khieån töø
1956 ñeán 1958. Khi thieàn sö Tònh Ñöùc
vieân tòch, thieàn sö Thanh Töø, giaûng
sö cuûa Giaùo Hoäi Taêng Giaø Nam Vieät
ñöôïc chæ ñònh thay theá
thieàn sö Tònh Ñöùc ñeå
giaùm ñoác Phaät hoïc ñöôøng
naøy.
|