CHÖÔNG XXXVIII

CUOÄC VAÄN ÑOÄNG CHOÁNG CHEÁ ÑOÄ NGOÂ ÑÌNH DIEÄM

 
 
 

PHAÄT HOÏC VAØ PHAÄT GIAÙO

BAÛO VEÄ LAÙ CÔØ NAÊM SAÉC

* Kính möøng Phaät Ñaûn.

* Phaät giaùo ñoà nhaát trí baûo veä chaùnh phaùp duø phaûi hy sinh.

* Yeâu caàu chính phuû thi haønh chính saùch toân giaùo bình ñaúng.

* Chuùng toâi khoâng töø choái moät hy sinh naøo.

* Phaûn ñoái chính saùch baát coâng gian aùc.

* Ñaõ ñeán luùc chuùng toâi baét buoäc tranh ñaáu cho chuû tröông toân giaùo bình ñaúng.

Quaàn chuùng tuï taäp tröôùc chuøa Töø Ñaøm ñeå ñoùn ñoaøn röôùc Phaät troâng thaáy nhöõng bieåu ngöõ naøy thì voã tay vang daäy. Tuy nhieân, ñaïi leã Phaät Ñaûn ñöôïc cöû haønh raát trang nghieâm vaø thaønh kính döôùi söï höôùng daãn cuûa thieàn sö Ñoân Haäu. Caùc baäc toân tuùc tröôûng laõo ñeàu coù maët. Tröôùc khi haønh leã, thieàn sö Ñoân Haäu ñaõ môøi thieàn sö Trí Quang ñeán tröôùc maùy vi aâm ñeå phaùt bieåu veà vaán ñeà trieät haï côø Phaät giaùo. Thieàn sö Trí Quang tuyeân boá raèng nguyeän voïng cuûa Phaät giaùo ñoà phaùt bieåu raát chính ñaùng vaø coù tính caùch xaây döïng, coù lôïi ích cho Phaät giaùo maø cuõng coù lôïi ích cho chính quyeàn vaø caùc toân giaùo khaùc. 

VUÏ TAØN SAÙT TRÖÔÙC ÑAØI PHAÙT THANH HUEÁ

HOAÏCH ÑÒNH ÑÖÔØNG HÖÔÙNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP

Ngaøy 15.5.1963, taïi chuøa Töø Ñaøm, moät Baûn Phuï Ñính cuûa Tuyeân Ngoân 10.5.1963 ñöôïc coâng boá, giaûi thích roõ raøng naêm nguyeän voïng noùi treân. Vaên kieän naøy raát quan troïng, vì trong aáy, laäp tröôøng vaø baûn chaát cuûa cuoäc tranh ñaáu ñöôïc neâu ra roõ reät. Ñöôøng loái baát baïo ñoäng vaø muïc tieâu cuoäc tranh ñaáu ñöôïc giaûi baûy raát caën keõ. Theo Baûn Phuï Ñính naøy: 

1- Phaät Giaùo Vieät Nam khoâng chuû tröông laät ñoå chính phuû ñeå ñöa ngöôøi cuûa mình leân thay theá maø chæ nhaèm ñeán söï "thay ñoåi chính saùch" cuûa chính phuû. 

2- Phaät Giaùo Vieät Nam khoâng coù keû thuø, khoâng xem ai laø keû thuø caû. Ñoái töôïng cuûa cuoäc tranh ñaáu tuyeät ñoái khoâng phaûi laø Thieân Chuùa Giaùo maø laø chính saùch baát coâng toân giaùo. "Chuùng toâi tranh ñaáu cho lyù töôûng Coâng Bình, chöù khoâng phaûi tranh ñaáu vôùi tö caùch moät toân giaùo choáng moät toân giaùo".

3- Cuoäc tranh ñaáu cuûa Phaät giaùo ñoà cho bình ñaúng toân giaùo ñöôïc ñaët "trong khuoân khoå cuûa lyù töôûng "coâng baèng xaõ hoäi". 

4- Cuoäc tranh ñaáu cuûa Phaät giaùo ñoà ñöôïc thöïc hieän theo ñöôøng loái baát baïo ñoäng "Chuùng toâi phaûi theå hieän tö töôûng Phaät giaùo ngay trong coâng cuoäc tranh ñaáu cuûa chuùng toâi. Vì lyù do ñoù, chuùng toâi chaáp nhaän moät söï hy sinh ñeán toät ñoä vaø laáy söï hy sinh aáy laøm söùc maïnh ñeå rung chuyeån taän loøng ngöôøi chöù khoâng phaûi rung chuyeån chính saùch maø thoâi. Ngay töø baây giôø, chuùng toâi coù theå tuyeân boá minh baïch raèng nhöõng ngöôøi taêng só cuûa Phaät giaùo laø nhöõng ngöôøi saün saøng noi theo göông Gandhi - vò thaùnh cuûa söùc maïnh baát baïo ñoäng - Chuùng toâi xaùc ñònh laïi theâm: vôùi phöông phaùp baát baïo ñoäng, chuùng toâi seõ tranh ñaáu trong phaïm vi hôïp phaùp ñöôïc ngaàn naøo toát ngaàn ñoù". 

5- Phaät Giaùo Vieät Nam khoâng chaáp nhaän söï lôïi duïng cuûa baát cöù ai vaøo cuoäc tranh ñaáu cho bình ñaúng toân giaùo vaø coâng bình xaõ hoäi. Phaät töû töø choái söï lôïi duïng cuûa "nhöõng ngöôøi coäng saûn vaø nhöõng keû möu toan chöùc vò chính quyeàn". 

Veà Ñaïo duï soá 10, Baûn Phuï Ñính ñeà nghò chính quyeàn ruùt taát caû caùc toân giaùo ra khoûi phaïm vi raøng buoäc cuûa Ñaïo duï naøy, vaø ban haønh moät cheá ñoä ñaëc bieät cho taát caû caùc toân giaùo, trong ñoù coù Phaät giaùo vaø Gia Toâ giaùo. 

Baûn Phuï Ñính keát luaän raèng: neáu caùc nguyeän voïng noùi treân cuûa Phaät giaùo ñoà ñöôïc thöïc hieän treân lyù thuyeát, vaên kieän vaø thöïc thi quaàn chuùng Phaät giaùo seõ "coâng khai hoan ngheânh toång thoáng vaø chính quyeàn nhö ñaõ coâng khai tranh ñaáu cho nguyeän voïng cuûa hoï"(168). 

Möôøi hoâm sau, vaøo ngaøy 25.5.1963, moät Phuï Tröông cuûa Baûn Phuï Ñính ñöôïc coâng boá. Muïc ñích cuûa vaên kieän naøy laø nhaéc laïi cho quoác daân nhôù laïi vai troø laäp quoác vaø xaây döïng neàn vaên hoùa quoác gia trong quaù trình lòch söû daân toäc cuûa Phaät giaùo vaø noùi roõ laäp tröôøng tranh ñaáu cuûa Phaät giaùo cho coâng bình xaõ hoäi (169). 

Taïi Saøi Goøn, ngaøy 15.5.1963, moät phaùi ñoaøn Toång Hoäi Phaät giaùo Vieät Nam phoái hôïp vôùi ñaïi dieän cuûa caùc toå chöùc Phaät giaùo khaùc ñaõ ñi ñeán dinh Gia Long ñeå yeát kieán toång thoáng Ngoâ Ñình Dieäm vaø trao cho oâng baûn Tuyeân Ngoân ngaøy 10.5.1963, ñoàng thôøi giaûi thích cho oâng roõ veà naêm nguyeän voïng cuûa Phaät giaùo ñoà. Ba giôø ñoàng hoà thaûo luaän chæ ñöa ñeán moät vaøi höùa heïn mô hoà cuûa vò nguyeân thuû quoác gia. Toång thoáng coøn ñoå traùch nhieäm vuï taøn saùt ôû Hueá cho nhöõng ngöôøi Coäng Saûn. 

Ngaøy hoâm sau, phaùi ñoaøn Phaät giaùo môû cuoäc hoïp baùo taïi chuøa Xaù Lôïi, coâng boá baûn Tuyeân Ngoân 10.5.1963 vaø caùc Baûn Phuï Ñính vaø Phuï Tröông, ñoàng thôøi toá caùo tröôùc dö luaän nhöõng vuï ñaøn aùp, giam caàm vaø gieát choùc maø phaät töû phaûi chòu ñöïng trong nhieàu naêm qua. 

Moät taøi lieäu 45 trang ñöôïc göûi tôùi chính quyeàn ngaøy 20.5.1963 trong ñoù lieät keâ nhöõng vuï ñaøn aùp, baét bôù vaø thuû tieâu noùi treân. 

Ngaøy 21.5.1963, moät leã caàu sieâu cho caùc naïn nhaân vuï thaûm saùt taïi Hueá ñöôïc toå chöùc khaép nôi treân toaøn quoác, theo leänh ñaïi laõo thieàn sö Tònh Khieát, hoäi chuû Toång Hoäi Phaät giaùo Vieät Nam. Tröôùc ñoù, boä tröôûng Coâng Daân Vuï laø Ngoâ Troïng Hieáu ñaõ tìm moïi caùch ñeå ngaên caûn vieäc toå chöùc leã caàu sieâu vaø yeâu caàu phaät töû ñôïi ñeán ngaøy raèm thaùng Baûy (ngoùt ba thaùng sau) roài haõy toå chöùc. Nhöng toaøn quoác ñaõ cöû haønh leã naøy moät caùch long troïng ñuùng ngaøy thieàn sö Tònh Khieát chæ ñònh. Rieâng taïi Saøi Goøn, moät soá löôïng taêng ni taäp trung taïi chuøa AÁn Quang ñeå haønh leã ñaõ leân tôùi moät ngaøn vò; tín ñoà cö só ñöùng chaät trong ngoaøi. Moät cuoäc dieãn haønh cuûa taêng ni ñeå röôùc linh vò caùc naïn nhaân veà chuøa Xaù Lôïi ñaõ ñöôïc toå chöùc sau ñoù, vaø moät ngaøn vò taêng ni maëc aùo ca sa vaøng ñaõ nghieâm trang dieãu haønh treân nhieàu ñöôøng phoá giöõa nhöõng haøng raøo caûnh saùt coù caû thieát giaùp tuùc tröïc vaø döôùi maét quaàn chuùng thuû ñoâ ñoâng ñaëc hai beân veä ñöôøng. Trong khi ñoaøn naøy ñang dieãn haønh, moät ñoaøn taêng ni khaùc goàm 350 vò xuaát phaùt töø chuøa Xaù Lôïi, baét ñaàu cuoäc dieãu haønh khaùc, trang nghieâm vaø laëng leõ, höôùng veà truï sôû Quoác Hoäi. 

Taïi chuøa Töø Ñaøm Hueá, ngay sau khi leã Caàu Sieâu, toaøn theå taêng ni coù maët baét ñaàu moät cuoäc tuyeät thöïc. Hôn hai ngaøn ngöôøi trong soá ñoù coù nhieàu giaùo sö vaø sinh vieân Vieän Ñaïi Hoïc Hueá, tham döï cuoäc tuyeät thöïc naøy. 

UÛY BAN LIEÂN PHAÙI BAÛO VEÄ PHAÄT GIAÙO

PHAÙT KHÔÛI CUOÄC VAÄN ÑOÄNG

Taïi caùc tænh, caùc chuøa truï sôû cuûa giaùo hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam vaø Giaùo Hoäi Taêng Giaø ñeàu bò phong toûa moät caùch töông töï. 

Töø ngaøy 31.5.1963, cö só Mai Thoï Truyeàn, hoäi tröôûng hoäi Phaät Hoïc Nam Vieät ñaõ göûi vaên thö cho toaøn theå phaät töû trong hoäi Phaät Hoïc Nam Vieät keâu goïi moïi ngöôøi tham döï cuoäc tranh ñaáu. Caùc ñôn vò tænh hoäi baét ñaàu coäng taùc vôùi Giaùo Hoäi Taêng Giaø Nam Vieät ñòa phöông ñeå toå chöùc cuoäc tranh ñaáu taïi caùc tænh mieàn Nam. 

CHIEÁN THUAÄT CUÛA CHÍNH QUYEÀN

UÛY BAN LIEÂN BOÄ

NGOÏN LÖÛA QUAÛNG ÑÖÙC

Mong ôn möôøi phöông chö Phaät, chö Ñaïi Ñöùc Taêng Ni chöùng minh cho toâi ñaït thaønh yù nguyeän sau ñaây:

1- Mong ôn Phaät toå gia hoä cho toång thoáng Ngoâ Ñình Dieäm saùng suoát chaáp nhaän 5 nguyeän voïng toái thieåu cuûa Phaät giaùo Vieät Nam ghi trong baûn tuyeân ngoân.

2- Nhôø ôn Phaät töø bi gia hoä cho Phaät Giaùo Vieät Nam ñöôïc höôûng tröôøng toàn baát dieät.

3- Mong nhôø hoàng aân ñöùc Phaät gia hoä cho chö Ñaïi Ñöùc, Taêng Ni phaät töû Vieät Nam traùnh khoûi naïn khuûng boá baét bôù giam caàm cuûa keû aùc.

4- Caàu nguyeän cho ñaát nöôùc thanh bình, quoác daân an laïc.

Tröôùc khi nhaém maét veà caûnh Phaät, toâi traân troïng kính gôûi lôøi cho toång thoáng Ngoâ Ñình Dieäm neân laáy loøng baùc aùi töø bi ñoái vôùi quoác daân vaø thi haønh chính saùch bình ñaúng toân giaùo ñeå giöõ vöõng nöôùc nhaø muoân thuôû.

Toâi thieát tha keâu goïi Chö Ñaïi Ñöùc Taêng Ni phaät töû neân ñoaøn keát nhaát trí ñeå baûo veä Phaät phaùp".

Ngoaøi ra oâng coøn ñeå laïi thô vaø keä, caû thaûy laø 5 baøi, daën doø baûn ñaïo vaø ñeä töû. Thieàn sö Quaûng Ñöùc ñaõ lay chuyeån ñöôïc loøng ngöôøi taïi haûi ngoaïi cuõng nhö ôû quoác noäi. Ngöôøi Vieät taïi haûi ngoaïi, hôïp taùc vôùi caùc baïn ngoaïi quoác, lieân keát thaønh nhöõng ñoaøn theå tranh ñaáu yeåm trôï cho cuoäc vaän ñoäng. Ñoàng baøo quoác noäi, phaät töû hay khoâng phaät töû, trong nieàm caûm thöông, ñeàu caûm thaáy khoâng coøn sôï seät moät ñieàu gì nöõa, cöông quyeát ñaåy maïnh haïnh cuoäc tranh ñaáu. Vaên ngheä só saùng taùc raát nhieàu treân nguoàn caûm höùng môùi. Thi só Vuõ Hoaøng Chöông ñaõ vieát baøi Löûa Töø Bi ñeå ca ngôïi tình huynh ñeä thaép leân baèng ngoïn löûa Quaûng Ñöùc. 

Löûa, löûa chaùy ngaát toøa sen

Taùm chín phöông nhuïc theå traàn taâm hieän

Thaønh thô, quyø caû xuoáng

Hai vaàng saùng röng röng

Ñoâng Taây nhoøa leä ngoïc

Chaép tay ñoùn moät maët trôøi môùi moïc

AÙnh ñaïo vaøng phôi phôùi ñang böøng leân

daâng leân

OÂi ñích thöïc hoâm nay trôøi coù maët

Giôø laø giôø hoaøng ñaïo nguy nga

Muoân vaïn khoái saân si vöøa môû maét

nhìn nhau: tình huynh ñeä bao la

Nam moâ Ñöùc Phaät Di Ñaø

Soâng Haèng kia bôûi ñaâu maø caùt bay.

Thöông chuùng sinh traàm luaân beå khoå

Ngöôøi reõ phaêng ñeâm toái ñaát daøy

böôùc ra ngoài nhaäp ñònh höôùng veà Taây

goïi heát löûa vaøo xöông da boû ngoû

Phaät phaùp chaúng rôøi tay

Saùu ngaõ luaân hoài ñaâu ñoù

mang mang cuøng nín thôû

tieáng naác leân töøng nhòp baùnh xe quay

Khoâng khí vaën mình theo, khoùc oøa leân noåi gioù

Ngöôøi sieâu thaêng… gioâng baõo laéng töø ñaây

boùng ngöôøi vöôït chín töøng maây

nhaân gian maùt röôïi boùng caây Boà Ñeà

Ngoïc hay ñaù, töôïng chaúng caàn ai taïc

luïa hay tre, naøo khieán buùt ai ghi

choã ngöôøi ngoài: moät thieân thu tuyeät taùc

trong voâ hình saùng choùi neùt töø bi

Roài ñaây…roài mai sau…coøn chi?

Ngoïc ñaù cuõng thaønh tro, luïa tre thaønh muïc naùt

vôùi thôøi gian, leâ veát maùu qua ñi

- Coøn maõi chöù, coøn maõi traùi tim Boà taùt

doäi haøo quang xuoáng taän choán A tì

OÂi ngoïn löûa huyeàn huyeàn vi…

Theá giôùi ba nghìn, phuùt giaây ngô ngaùc

Töø coõi voâ minh

Höôùng veà an laïc

Vaàn ñieäu thi nhaân chæ coøn laø rôm raùc

vaø cuõng chæ nguyeän ñöôïc laø rôm raùc

thô chaùy leân theo vôùi lôøi kinh

tuïng cho nhaân loaïi hoøa bình

tröôùc sau beàn vöõng tình huynh ñeä naøy

thoån thöùc nghe loøng traùi ñaát

mong thaønh quaû phuùc veà Caây

Nam Moâ Thích Ca Maâu Ni Phaät

Ñoàng loaïi chuùng con naém tay nhau traøn nöôùc maét

Tình thöông hieän thaùp chín töøng maây.

Ngoïn löûa Quaûng Ñöùc laøm chaán ñoäng dö luaän quoác teá vaø rung chuyeån caû cheá ñoä Ngoâ Ñình Dieäm. Hoaûng kinh, ngaøy chieàu hoâm 11.6.1963, chính quyeàn ra leänh phong toûa caùc chuøa, nhaát laø chuøa Xaù Lôïi ôû Saøi Goøn, nôi di theå cuûa thieàn sö Quaûng Ñöùc ñöôïc an trí. Caûnh saùt daøn khaép moïi neûo ñöôøng daãn ñeán chuøa Xaù Lôïi ñeå ngaên chaën nhöõng laøn soùng ngöôøi ñoå xoâ veà chuøa naøy. Baát chaáp nhöõng löïc löôïng caûnh saùt naøy. Ñoàng baøo uøa ñeán chuøa Xaù Lôïi nhö thaùc ñoå ñeå nghieâng mình tröôùc di theå thieàn sö Quaûng Ñöùc. Ban ñaàu caûnh saùt ñaøn aùp vaø baét giöõ nhöõng ngöôøi tôùi chuøa nhöng sau ñoù caûnh saùt bò laøn soùng ngöôøi traøn ngaäp. Boán giôø chieàu hoâm ñoù ñaõ coù khoaûng 15 ngaøn ngöôøi coù maët taïi chuøa xaù lôïi. Laøn soùng ngöôøi caøng luùc caøng doàn daäp khieán cho chính quyeàn phaûi ra leänh giaûi toûa chuøa Xaù Lôïi. 

Trong nhieàu ngaøy lieân tieáp, quaàn chuùng tôùi ñaày ngheït chuøa Xaù Lôïi, trong saân cuõng nhö ngoaøi ñöôøng. Leã röôùc di theå thieàn sö Quaûng Ñöùc ñöôïc ñònh vaøo ngaøy 16.6.1963. Giôùi laõnh ñaïo cuoäc tranh ñaáu ñaõ döï tính toå chöùc vaøo dòp naøy moät cuoäc bieåu döông ñoaøn keát lôùn. 

THOÂNG CAÙO CHUNG

 

THOÂNG CAÙO CHUNG KHOÂNG ÑÖÔ ÏC THÖÏC THI

2-Baûn Thoâng Caùo Chung traùi vôùi luaät leä hieän haønh, chöa keå ñieàu heát söùc quan troïng laø phuû nhaän quyeàn cuûa toång thoáng trong vaán ñeà thaû ra nhöõng ngöôøi bò baét bôù"(177). 

Trong laù thö göûi toång thoáng Dieäm ngaøy 26.6.1963, ñaïi laõo thieàn sö Tònh Khieát toá caùo taát caû nhöõng haønh ñoäng noùi treân cuûa chính quyeàn. OÂng laïi toá caùo nhöõng tröôøng hôïp ñaøn aùp phaät töû töø ngaøy Thoâng Caùo Chung: nhieàu nôi, daân chuùng bò baét buoäc laøm kieán nghò leân aùn phong traøo Phaät giaùo; nhieàu nôi, caùc chuøa coøn bò phong toûa vaø caùn boä phaät töû bò luøng baét, coâng an theo doõi nhöõng ngöôøi ñeán chuøa, bieån soá xe vaø tôùi taän nhaø ñeå haêm doïa. OÂng coøn cho bieát raèng vò toång giaùm ñoác Nha Thanh Nieân ñang toå chöùc moät cuoäc bieåu tình lôùn cuûa Thanh Nieân Coäng Hoøa ñeå yeâu caàu chính phuû duyeät laïi baûn Thoâng Caùo Chung, vaø toá caùo haønh ñoäng naøy laø choáng laïi ñöôøng loái cuûa chính quyeàn(178). 

Thieàn sö Thieän Minh, tröôûng phaùi ñoaøn UÛy Ban Lieân Phaùi, trong laù thö ngaøy 1.7.1963 göûi UÛy Ban Lieân Boä, laïi toá caùo raèng nhöõng baûn Thoâng Caùo Chung treân ñöôøng göûi ra Hueá ñaõ bò tòch thu taïi Quy Nhôn, raèng chính quyeàn ñòa phöông caám ñoaùn moät soá chuøa toå chöùc hoäi hoïp ñeå hoïc taäp veà baûn Thoâng Caùo Chung, raèng chính quyeàn ñaõ ra leänh cho baùo chí khoâng ñöôïc ñaêng taûi nhöõng baûn thoâng baïch vaø nhöõng taøi lieäu cuûa phía Phaät giaùo, raèng khaép nôi chính quyeàn ñòa phöông ñang duøng nhöõng phöông tieän baùn coâng khai ñeå choáng laïi thöïc thi Thoâng Caùo Chung(179). Phoù toång thoáng Nguyeãn Ngoïc Thô, chuû tòch UÛy Ban Lieân Boä traû lôøi laïi böùc thö naøy vaø noùi raèng nhöõng ñieàu maø caùc thieàn sö leân aùn ñaõ khoâng thöïc söï xaûy ra. Hai beân trao ñoåi raát nhieàu loaïi thö töø naøy. Beân Phaät giaùo, caùc thö vaên ñöôïc in baèng roneùo ñeå phaân phaùt cho quaàn chuùng. Beân chính quyeàn, caùc vaên thö ñöôïc caùc baùo chí thuû ñoâ ñaêng taûi vaø ñaøi Saøi Goøn phaùt thanh. 

Ngaøy 7.7.1963 ñeå ñaùnh leäch söï chuù yù cuûa quaàn chuùng khoûi cuoäc tranh ñaáu cuûa phaät töû, chính quyeàn ra leänh ñem nhöõng nhaân só ñaõ töøng tham döï cuoäc ñaûo chính huït ngaøy 11.11.1960 ra xeùt xöû. Ñöôïc traùt toøa aùn ñoøi, hoâm aáy nhaø vaên Nhaát Linh (Nguyeãn Töôøng Tam) uoáng thuoác ñoäc töï töû vaøo luùc taùm giôø toái sau khi ñeå laïi nhöõng doøng sau ñaây: 

"Ñôøi toâi ñeå lòch söû xöû. Toâi khoâng chòu ñeå ai xöû toâi caû. Söï baét bôù vaø xöû toäi nhöõng phaàn töû quoác gia ñoái laäp laø moät toäi naëng, seõ laøm cho nöôùc maát veà tai Coäng Saûn. Toâi choáng ñoái söï ñoù vaø töï huûy mình cuõng nhö hoøa thöôïng Thích Quaûng Ñöùc töï thieâu ñeå caûnh caùo nhöõng ngöôøi chaø ñaïp moïi thöù töï do. Ngaøy 7.7.1963, Nhaát Linh - Nguyeãn Töôøng Tam". 

Caùi cheát cuûa Nhaát Linh ñaõ gaây xuùc ñoäng lôùn trong quaàn chuùng. Hoâm 13.7.1963, khoaûng boán möôi ngaøn ngöôøi ñaõ tham döï tang leã cuûa nhaø vaên, giöõa nhöõng haøng caûnh saùt chieán ñaáu vaø maät vuï. 

Ngaøy 9.7.1963, boä Noäi Vuï ban haønh nghò ñònh 358-BNV/KS aán ñinh theå thöùc treo côø Phaät giaùo (theo tinh thaàn Thoâng Caùo Chung) cho Toång Hoäi Phaät Giaùo Vieät Nam. Nghò ñònh naøy nhaèm chia reõ Toång Hoäi vôùi caùc giaùo phaùi Phaät Giaùo khaùc, vì quyeàn treo côø chæ ñöôïc aùp duïng rieâng cho Toång Hoäi Phaät giaùo Vieät Nam. Ba ngaøy sau, ñaïi dieän caùc Giaùo Phaùi, trong ñoù coù saùu taäp ñoaøn cuûa Toång Hoäi Phaät giaùo Vieät Nam ñoàng yù kyù vaøo moät baûn kieán nghò phaûn ñoái duïng yù chia reõ cuûa nghò ñònh noùi treân vaø yeâu caàu chính phuû cho ñieàu chænh nghò ñònh. 

Ngaøy 11.7.1963. UÛy Ban Lieân Boä laïi göûi cho UÛy Ban Lieân Phaùi moät laù thö cho bieát raèng theo söï ñieàu tra cuûa Boä Noäi Vuï thì vuï thaûm saùt ôû Hueá ngaøy 7.5.1963 laø do Coäng Saûn gaây ra chöù khoâng phaûi do chính quyeàn: baùc só Leâ Khaéc Quyeán, giaùm ñoác Beänh Vieän Trung Öông Hueá sau khi giaûi phaåu vaø chöùng nghieäm, ñaõ cho oâng ñaïi bieåu chính phuû taïi Trung Nguyeân Trung Phaàn bieát nhö vaäy trong cuoäc tieáp xuùc ngaøy 2.7.1963. 

Thieàn sö Thieän Minh, trong moät laù thö ñeà ngaøy 12.7.1963 ñaõ traû lôøi veà vaán ñeà naøy, buoäc toäi chính quyeàn coá tình böng bít moät söï thöïc khoâng coøn coù theå böng bít(180). Ñoàng thôøi oâng noùi tôùi taát caû nhöõng haønh ñoäng vi phaïm coâng khai baûn Thoâng Caùo Chung cuûa caùc caáp chính quyeàn, neâu ra töøng tröôøng hôïp moät(181). 

Thôøi gian thöû thaùch veà vieäc thöïc thi Thoâng Caùo Chung keùo daøi treân ba tuaàn leã. Nhaän thaáy chính quyeàn khoâng nhöõng khoâng thöïc taâm thi haønh Thoâng Caùo Chung maø laïi coøn tìm bieän phaùp laøm yeáu moøn tieàm löïc tranh ñaáu cuûa Phaät giaùo, ngaøy 14.7.1963, ñaïi laõo thieàn sö Tònh Khieát cöông quyeát phaùt ñoäng laïi cuoäc tranh ñaáu. Ngaøy hoâm ñoù, oâng göûi moät laù thö cho toång thoáng Ngoâ Ñình Dieäm baùo tin raèng oâng quyeát ñònh ra leänh tieáp tuïc cuoäc tranh ñaáu baát baïo ñoäng ñeå ñoøi hoûi söï thöïc thi nghieâm chænh baûn Thoâng Caùo Chung. OÂng vieát: "Toâi tuy tuoåi ñaõ taùm möôi, vaãn coøn ñaày ñuû saùng suoát ñeå ra quyeát ñònh naøy maø toâi laõnh heát traùch nhieäm"(182). Ñoàng thôøi oâng ra thoâng baïch keâu goïi taêng ñoà vaø tín ñoà ñoaøn keát sau UÛy Ban Lieân Phaùi ñeå tranh ñaáu vaø "ñoøi hoûi thöïc thi nghieâm chænh vaø nhanh choùng Thoâng Caùo Chung". Ngaøy hoâm sau 15.7.1963, nhaân danh vò laõnh ñaïo toái cao cuûa UÛy Ban Lieân Phaùi Baûo Veä Phaät Giaùo, oâng laïi ra moät Thoâng Baïch quy ñònh phöông thöùc tieán haønh cuoäc tranh ñaáu. Thoâng baïch aáy nhö sau: 

"Kính Thoâng Baïch caùc taäp ñoaøn trong UÛy Ban Lieân Phaùi Baûo Veä Phaät Giaùo. 

Nam Moâ Boån Sö Thích Ca Maâu Ni Phaät. 

Nhö baûn sao vaø vaên kieän ñính keøm baûn sao Thoâng Baïch naøy, quyù vò laõnh ñaïo caùc taäp ñoaøn vaø ñoaøn theå Taêng Giaø vaø tín ñoà tröïc thuoäc ñeàu coù theå nhaän thaáy: 

Nguyeän voïng cuûa Phaät giaùo laø ñoøi hoûi baûn Thoâng Caùo Chung phaûi ñöôïc thöïc thi nghieâm chænh vaø mau choùng. 

Nhaém nguyeän voïng ñoù caùc taäp ñoaøn vaø caùc tænh tröïc thuoäc haõy thi haønh caùc chi tieát phaät söï sau ñaây: 

1-Khaåu hieäu ñoøi hoûi: 

a) Coù ba khaåu hieäu ñöôïc neân leân sau ñaây: 

- Chuùng toâi ñoøi hoûi thi haønh ñöùng ñaén baûn Thoâng Caùo Chung (Anh ngöõ: The Joint Communiqueù must be carried out seriously). 

- Haõy chaám döùt moïi hình thöùc khuûng boá vaø aùp böùc Phaät giaùo ñoà (Anh ngöõ: Stop all formis of terrorizing and suppressing Buddhists). 

- Yeâu caàu chính phuû giöõ söï thaønh tín ñaõ höùa (Anh ngöõ Request the Government to keep its promises faithhully) 

b) Caùch duøng caùc khaåu hieäu laø vieát ra nhieàu taám treo leân ngay nôi tieàn ñöôøng vaø nhöõng nôi quaàn chuùng coù theå nhìn thaáy roõ raøng cuûa khuoân vieát, taát caû caùc chuøa thuoäc giaùo hoäi vaø hoäi. Nhöõng chuøa xa xoâi ôû thoân queâ vaø nuùi non cuõng vieát vaø caêng leân nhö vaäy. Nhöng ngoaøi ba khaåu hieäu naøy tuyeät ñoái khoâng duøng khaåu hieäu naøo khaùc. 

2- Hình thöùc ñoøi hoûi: 

a) Hình thöùc ñoøi hoûi thöïc thi baûn Thoâng Caùo Chung laø aùp duïng taát caû phöông thöùc baát baïo ñoäng ñaõ aùp duïng tröôùc ñaây. 

b) Ñòa ñieåm tuïng kinh vaø tuyeät thöïc - nhöõng ñieàu phoå thoâng trong phöông thöùc baát baïo ñoäng - thì taïi thò xaõ, taêng giaø vaø tín ñoà (hoäi vieân vaø Gia Ñình Phaät Töû cuûa caùc khuoân hoäi phuï caäp, caùc giôùi phaät töû tröïc thuoäc) taäp trung taïi truï sôû, vaên phoøng, hoaëc chung hoaëc rieâng cuûa Giaùo Hoäi vaø Hoäi. Coøn taïi khuoân thì hoäi vieân vaø Gia Ñình Phaät Töû khuoân naøo taäp trung taïi khuoân aáy. 

Chuù yù: taäp trung theo cheá ñoä luaân phieân. 

3- Thôøi gian ñoøi hoûi: 

Keå töø khi ra Thoâng Baïch naøy cho ñeán khi coù thoâng baïch môùi. 

4- Tinh Thaàn Baát Baïo Ñoäng: 

a) Tuyeät ñoái coá thuû tinh thaàn vaø phöông phaùp baát baïo ñoäng. 

b) Neáu ñi tuïng kinh vaø tuyeät thöïc ñeå caàu nguyeän maø bò ngaên chaën laïi thì daàu maáy ngöôøi cuõng ngoài xuoáng nieäm xong 100 tieáng nieäm Phaät roài trôû veà. Neáu bò baét thì taát caû cuøng xin vaøo tuø. Neáu chuøa bò bao vaây thì bình tónh caàu nguyeän cho ñeán cheát. 

5- Muïc ñích ñoøi hoûi: 

a) Hoaøn toaøn thuoäc yù thöùc toân giaùo tín ngöôõng. 

b) Vaø thu heïp trong söï ñoøi hoûi thöïc thi baûn Thoâng Caùo Chung moät caùch nghieâm chænh nhanh choùng. 

Vì yù thöùc ñöôïc tính caùch sinh töû cuûa Ñaïo Phaùp, toâi chaéc chaén toaøn theå phaät töû khoâng ai töø choái moät söï hy sinh naøo trong khuoân khoå tinh thaàn baát baïo ñoäng. 

Hoøa thöôïng hoäi chuû Toång Hoäi Phaät giaùo Vieät Nam, Laõnh ñaïo toái cao UÛy Ban Lieân Phaùi Baûo Veä Phaät Giaùo. 

Thích Tònh Khieát(183)

Sau khi Thoâng Baïch naøy ñöôïc tung ra, tình hình khaép nôi trôû neân soâi ñoäng. Cuoäc tranh ñaáu quyeát lieät cuûa phaät töû baét ñaàu.