Lôøi Noùi Ñaàu

Ngaøy nay chuùng ta ñeán haønh höông ôû AÁn ñoä ñeå chieâm baùi boán choã Ñoäng taâm: Ñaûn sanh, Thaønh ñaïo, Chuyeån phaùp luaân vaø nôi Phaät nhaäp dieät. Ngoaøi boán choã ñoäng taâm, coù theâm moät ñieåm chieâm baùi khoâng keùm phaàn loâi cuoán khaùch haønh höông ñoù laø ñòa ñieåm ñöùc Phaät trôû veà theá gian sau khi thuyeát phaùp ôû cung trôøi Ñaïo Lôïi. ÔÛ ñaây, hieän taïi laø moät nôi hoang daõ caùch xa thaønh phoá Bombay.Taïi ñòa ñieåm quan troïng naøy, ngöôïc doøng lòch söû khoaûng 24 theá kyû Ñaïi ñeá Asoka ñaõ ñeán chieâm baùi vaø nhaø vua döïng moät truï ñaù hình sö töû coù ghi vaøi doøng chöõ, ñeå ñaùnh daáu raèng ñöùc Phaät thuyeát phaùp ôû cung trôøi Ñaïo Lôïi vaø ngaøi trôû veà theá gian laø söï thaät.

Tuy nhieân ngaøy nay cuõng coù moät vaøi hoïc giaû cho raèng Taïng Vi Dieäu Phaùp laø do nhöõng nhaø luaän sö sau naøy tröôùc taùc. Neáu caên cöù theo lòch söû vaø kinh ñieån cuûa Phaät giaùo Nguyeân thuûy thì chuùng ta tin chaéc raèng taïng Vi Dieäu Phaùp do ñöùc Phaät thuyeát giaûng vaø kyø keát taäp thöù nhaát taïng naøy ñöôïc ngaøi Ananda truøng tuyeân trong phaàn giaùo phaùp. Maõi ñeán kyø keát taäp thöù ba, taïng Vi Dieâu Phaùp môùi ñöôïc ñaïi hoäi phaân chia ñoäc laäp, nhö vaäy luùc naøy kinh ñieån cuûa Phaät giaùo coù ba taïng: Taïng kinh, Taïng luaät vaø Taïng luaän (Vi dieäu phaùp). Chuùng ta khoâng neân nhaàm laãn boä Kathaøvatthu cuûa ngaøi Muïc Kieàn Lieân Töû (Moggaliputta-Tissa- thera) tröôùc taùc trong kyø keát taäp thöù ba laø cuûa ñöùc Phaät, teân boä saùch thì gioáng nhau nhöng noäi dung thì ngaøi Muïc Kieàn Lieân Töû döïa treân 500 caâu cuûa ñöùc Phaät giaûng treân coõi trôøi vaø vieát laïi theo hoaøn caûnh, toân giaùo, boä phaùi vaø xaõ hoäi AÁn ñoä thôøi ñoù.

Ñoïc taïng Vi dieäu phaùp chuùng ta tin chaéc raèng ngöôøi giaûng khoâng phaûi laø phaøm phu maø laø moät con ngöôøi sieâu phaøm (trí cuûa baäc toaøn giaùc). Cho duø coù moät soá quan nieäm cho raèng taïng Vi dieäu phaùp khoâng phaûi do ñöùc Phaät giaûng, nhöng ñieàu ñoù ñoái vôùi ngöôøi Phaät töû chuùng ta khoâng quan troïng maø ñieàu quan troïng laø phaùp moân ñoù coù phuø hôïp vôùi neàn khoa hoïc ñöông ñaïi, coù giuùp ích con ngöôøi ñeå xaây döïng ñôøi soáng an laïc vaø haïnh phuùc, aùp duïng tu taäp coù deã daøng ñoaïn tröø tham saân si hay khoâng.

Danh töø Abhidhamma coù nghóa laø giaùo lyù cao sieâu, vi dieäu. Goàm coù hai thaønh phaàn: Abhi laø söï thuø thaéng, uyeân thaâm, saâu xa; Dhamma laø giaùo phaùp, lôøi daïy cuûa ñaáng giaùc ngoä. Do ñoù Vi dieäu phaùp laø giaùo lyù tinh hoa cuûa ñöùc Phaät, giaùo lyù naøy ñaëc thuø vaø nhieàu phaùp moân hôn Kinh taïng vaø Luaät taïng.

Coù ngöôøi seõ hoûi giaùo lyù cuûa ñöùc Phaät coù coâng naêng giuùp chuùng sinh tu taäp giaûi thoaùt taïi sao laïi phaân chia phaàn Luaän taïng laø vi dieäu. Xin thöa, "vi dieäu" ôû ñaây khoâng phaûi ôû treân phöông dieän giaûi thoaùt maø ôû treân phöông dieän dieãn ñaït trình ñoä giaùo lyù cho chuùng sinh ôû möùc ñoä cao thaáp. Vì trong Kinh taïng vaø Luaät taïng, ñöùc Phaät thuyeát giaûng giaùo lyù theo ngoân töø phoå thoâng, Tuïc ñeá, nhö: Chö thieân, Ma vöông, vua, quan, ñaøn oâng, ñaøn baø ... traùi laïi trong Luaän taïng, ñöùc Phaät trình baøy giaùo lyù theo yù nghóa Chaân ñeá (paramattha) nhö: uaån, xöù, giôùi, ñeá... Do ñoù, vieäc phaân chia Kinh taïng, Luaät taïng vaø Luaän taïng raát phuø hôïp theo trình ñoä nhaân duyeân cuûa chuùng sanh; neáu trong Luaät taïng ñöùc Phaät söû duïng ngoân töø con ngöôøi baèng 5 uaån thì ai seõ phaïm giôùi vaø ai seõ haønh trì giôùi luaät ñeå tu taäp giaûi thoaùt?

Noäi dung Vi Dieäu Phaùp ñöôïc ñöùc Phaät trình baøy baèng boán noäi dung chính: Taâm, Sôû höõu taâm, Saéc phaùp vaø Níp baøn. Khi noùi veà taâm vaø sôû höõu taâm, luaän taïng giuùp cho chuùng ta nhaän thaáy ñöôïc phaùp duyeân khôûi hoaëc nguyeân lyù hình thaønh söï hieän höõu cuûa taâm vaø söï dieãn tieán hoaïi dieät töøng saùt na cuûa chuùng. Khi noùi veà saéc phaùp, luaän taïng trình baøy theå traïng cuûa saéc phaùp, nhöõng duyeân taïo hôïp, cuõng nhö nhöõng tieán trình sanh dieät töøng saùt na cuûa loä saéc. Khi noùi veà Níp baøn, luaän taïng giaûi thích caën keû veà phaùp höõu vi sanh dieät, taïm bôï, voâ thöôøng giuùp chuùng ta nhaøm chaùn theá söï thaêng traàm luaân chuyeån theo doøng ñôøi ñeå mau tu taäp ñaït ñeán ñaïo quaû Níp baøn- vaéng laëng phieàn naõo, khoâng coøn tham saân si.

Do ñoù, vieäc nghieân cöùu vaø hoïc Vi dieäu phaùp ñoái vôùi ngöôøi Phaät töû chuùng ta caàn phaûi trau gioài vaø thoâng suoát. Vì thoâng hieåu vi dieäu phaùp chuùng ta seõ nhìn vaïn phaùp ñuùng theo nghóa chaân ñeá vaø khoâng coøn chaáp nhöõng kieán thöùc sai leäch veà theá gian vaø con ngöôøi. Thoâng hieåu Vi Dieäu Phaùp giuùp chuùng ta coù moät neàn taûng giaùo lyù caên baûn baèng caùch ñieån ñaït Phaùp, Töø, Nghóa vaø Bieän voâ ngaïi giaûi. Thoâng hieåu Vi dieäu phaùp seõ giuùp haønh giaû tu taäp phaùp moân Töù nieäm xöù deã daøng, chính xaùc vaø coù hieäu quaû cao, khoâng laãn loän giöõa Tuïc ñeá vaø Chaân ñeá.

Taïng Vi dieäu phaùp - A tyø ñaøm Paøli phaàn chaùnh taïng ñaõ ñöôïc coá Hoøa thöôïng Tònh Söï phieân dòch ra Vieät ngöõ vaø ñaõ aán haønh phoå bieán trong giôùi Phaät giaùo cuõng nhö phoå bieán treân maïng Internet, nhöng phaàn chuù giaûi thì chöa phieân dòch xong. Beân caïnh ñoù, quyeån Thaéng phaùp taäp yeáu luaän cuûa ngaøi Anuruddha tröôùc taùc ñaõ ñöôïc Hoøa thöôïng Minh Chaâu phieân dòch. Ñoïc boä naøy chuùng ta coù khaùi nieäm toång quaùt veà baûy boä Vi Dieäu Phaùp. Ñoàng thôøi theo chieàu höôùng khai sôn phaù thaïch cuûa nhò vò phieân dòch Tam taïng treân, Thöôïng toïa Giaùc Chaùnh, Ñaïi ñöùc Giaùc Nguyeân, cö só Phaïm Kim Khaùnh v.v... bieân soaïn, dòch thuaät moät soá taùc phaåm Vi dieäu phaùp coù giaù trò raát cao nhaèm giuùp cho Phaät töû hoïc hieåu Vi Dieäu Phaùp deã daøng.

Nhaän thaáy quyeån Abhidhamma In Daily Life cuûa nöõ cö só NINA VAN GORKOM raát thöïc tieãn vaø höõu duïng trong ñôøi soáng neân chuùng toâi phieân dòch sang Vieät ngöõ vôùi töïa ñeà TAÂM LY Ù VAØ TRIEÁT HOÏC PHAÄT GIAÙO AÙp Duïng Trong Ñôøi soáng. Noäi dung cuûa quyeån saùch taùc giaû trình baøy theo daïng giaùo trình giaûng daïy neân ngöôøi ñoïc deã tieáp thu vaø deã nhôù vì moãi chuû ñeà taùc giaû coù ñaët nhöõng caâu hoûi ñeå ngöôøi ñoïc oân laïi nhöõng ñieàu ñaõ bieát. Ñoïc taùc phaåm naøy chuùng ta thaáy taùc giaû ñoïc hieåu Tam taïng laãn Chuù giaûi Paøli raát saâu neân khi vieát taùc giaû daãn chöùng nhieàu nguoàn taøi lieäu kinh ñieån raát quyù giaù theo töøng chuû ñeà. Phaàn daãn chöùng Kinh taïng vaø boä Thanh Tònh ñaïo cuûa taùc giaû, luùc chuyeån ngöõ chuùng toâi tham khaûo baûn dòch cuûa Hoøa Thöôïng Minh Chaâu vaø Ni sö Trí Haûi.

Trong tieán trình dòch coù nhieàu thuaät ngöõ chuyeân moân veà taïng Vi Dieäu Phaùp, chuùng toâi heát söùc coá gaéng, neáu coù sô soùt, kính xin quyù vò goùp yù ñeå kyø taùi baûn hoaøn haûo hôn. Hy voïng quyeån saùch naøy seõ giuùp ích cho quyù vò vaø caùc baïn hieåu bieát theâm veà moân hoïc Vi Dieäu Phaùp döôùi goùc ñoä thöïc tieãn giöõa ñôøi thöôøng.

Lôøi giôùi thieäu

Coøn Saéc cuõng goïi laø Saéc phaùp (Ruøpa dhamma) laø vaät chaát hay vaät lyù, ñöôïc phaân chia ra nhö laø saéc töù ñaïi, saéc thoâ, saéc teá, saéc gaàn, saéc xa, saéc toát, saéc xaáu, saéc thaàn kinh, saéc töù töôùng, saéc bieåu tri...

Vôùi trí tueä sieâu phaøm (Phaät nhaõn, Toaøn tri nhaõn) Ñöùc Phaät nhìn xuyeân suoát caû chuùng sinh vaø vuõ truï, nhaän thaáy baèng "maét trí tueä" roài phaân tích, chæ laø phaùp hay vaïn phaùp caáu taïo thaønh chuùng sinh vaø vaïn vaät, nhö nuùi soâng huøng vó, ñoàng ruoäng bao la, loaøi ngöôøi, loaøi baøng sanh, loaøi thuù, loaøi ngaï quyû, loaøi a tu la, caùc vò Chö Thieân ôû coõi Trôøi duïc giôùi, caùc vò Phaïm thieân ôû coõi Trôøi saéc giôùi vaø voâ saéc giôùi, caùc vò Ñoäc Giaùc Phaät (cuõng goïi laø Bích Chi Phaät), caùc vò Toaøn giaùc... chæ laø "Danh vaø Saéc phaùp" caáu taïo thaønh neân goïi laø phaùp höõu vi (Sankhaøra). Khi phaùp höõu vi caáu taïo thaønh thì "hieän höõu"; khi phaùp höõu vi bò tan raõ thì Khoå; khi khoâng coøn chaáp caùi Ta hay vaïn vaät nöõa thì Voâ ngaõ.

Chuùng sinh phaøm phu tuïc töû vôùi con maét thòt (Mamsa-cakkhu) bò haïn cheá taàm nhìn vì "chöôùng ngaïi" do phieàn naõo, neân "thaáy" haïn heïp roài cho laø "coù caùi Ta" (Ngaõ) coù vaïn vaät (nuùi soâng...), chính vì "chaáp coù" (Sassata-ditthi - Thöôøng kieán) maø chuùng sinh phaùt sinh "ngaõ chaáp" roài baùm víu vaøo caùi "Ta" ñeå thuï höôûng thoï Hyû, thoï Laïc... do quaù ham muoán thuï höôûng vì "chaáp Ngaõ" neân saün saøng laøm aùc nghieäp töø nôi Thaân, Khaåu, Y Ù vì bò Tham, Saân, Si ñieàu khieån haønh ñoäng troùi buoäc, ñeå roài taïo thaønh aùc nghieäp ñöa ñeán khoå thuù, ñoïa xöù, coøn trôû laïi coõi Ngöôøi phaûi bò "quaû baùo" taøn haïi cuoäc soáng trieàn mieân.

Ñöùc Phaät vôùi thieân nhaõn nhìn xuyeân suoát trong bao kieáp soáng luaân hoài, vôùi loøng bi maãn thöông xoùt chuùng sinh sa vaøo aùc ñaïo do voâ minh chaáp ngaõ maø laøm aùc nghieäp, neân Ngaøi daïy Vi Dieäu Phaùp (Taâm Lyù vaø Trieát Hoïc Phaät giaùo), ñeå haøng ñeä töû hieåu bieát roõ raøng veà con ngöôøi vaø vaïn vaät theo yù nghóa chaân ñeá, bôùt chaáp thuû phaùp tuïc ñeá vaø nhaøm chaùn phaùp höõu vi tu taäp thieàn Quaùn ñeå coù haïnh phuùc, an laïc vaø giaûi thoaùt trong kieáp hieän taïi vaø vò lai.

Xin traân troïng giôùi thieäu ñeán quyù vò vaø caùc baïn nhaát laø caùc vò haønh giaû (Yogaøvacara) ñang thöïc taäp phaùp moân Chæ Quaùn, quyeån "Taâm Lyù vaø Trieát Hoïc Phaät Giaùo" do Ñaïi ñöùc Thích Thieän Minh ñaõ bieân dòch raát chuaån xaùc töø baûn Anh ngöõ sang Vieät ngöõ, muïc ñích ñeå giuùp quyù vò Phaät töû hieåu theâm veà moân Taâm Lyù vaø Trieát Hoïc Phaät giaùo döôùi goùc ñoä giaùo lyù thöïc tieãn trong ñôøi soáng haøng ngaøy.

Xin taùn döông coâng ñöùc cuûa dòch giaû ñaõ giaønh thôøi gian quyù baùu goùp phaàn vôùi caùc vò luaän sö xuyeån döông Luaän Taïng. Maëc duø noäi dung cuûa quyeån saùch naøy khoâng phaûi laø chaùnh taïng cuûa vaên hoïc A Tyø Ñaøm nhöng taùc giaû ñaõ tröôùc taùc y cöù theo nhöõng quyeån chaùnh taïng vaø chuù giaûi cuûa vaên hoïc A Tyø Ñaøm Paøli. Ñieåm loâi cuoán cuûa quyeån saùch laø taùc giaû trình baøy döôùi daïng sö phaïm ñeå giuùp cho caùc vò hoïc vieân deã daøng naém baét ñöôïc noäi dung töøng chuû ñeà: taâm, sôû höõu, saéc phaùp vaø Níp baøn, keát thuùc moãi phaàn nhö vaäy taùc giaû ñaët vaøi caâu hoûi ñeå cho hoïc vieân oân laïi chuû ñeà ñoù. Hy voïng quyeån saùch naøy seõ giuùp ích nhieàu cho quyù vò vaø caùc baïn ñang tìm hieåu veà vaên hoïc A tyø Ñaøm Paøli.

Xin traân troïng giôùi thieäu ñeán quyù vò,